ავტორი: იოანე შენგელია
მოგესალმებით ძვირფასო მკითხველო. წინამდებარე ტექსტი წარმოადგენს ჩემს პირად ნააზრევს მოცემულ თემასთან დაკავშირებით. მსურს ვისაუბრო ტრანსერფინგის მოდელზე და მის ანალოგიაზე კვანტური მექანიკის მოდელთან.
საერთოდაც, ტრანსერფინგის და კვანტური მექანიკის კავშირზე ძალიან ბევრი რამის თქმა შეიძლება. თუმცა, მე თავს შევიკავებ მრავლის თქმისგან, რადგან ამ ეტაპზე არ მაქვს საკმარისი ცოდნა კვანტურ მექანიკაში, რათა სრულად გადმოვცე ამ ორი „დისციპლინის“ კავშირი. მე მხოლოდ მცირედზე ვისაუბრებ, და ეს „მცირედი“ იქნება „верхушка айсберга“ (რუს. გამოთქმა. გულისხმობს რაიმე დიდი საკითხის უმნიშვნელო, მცირე ნაწილს).
ალბათ, ზოგიერთი თქვენგანი, რომელთაც კვანტური ფიზიკის შესახებ ცოტათი მაინც სმენიათ, ფიქრობს, რომ მე საუბარი მექნება დაახლოებით ასეთ რამეზე:
„კვანტური ფიზიკა „ამტკიცებს“ იმას, რომ ჩვენ - ადამიანები, ვაკვირდებით რა სამყაროს, მის ფორმირებაში ერთ-ერთ გადამწყვეტ როლს ვასრულებთ, და ტრანსერფინგიც სწორედ ამაზე საუბრობს“
დიახ, მეც სწორედ ასე ვთვლი. თუმცა, მე არ მაქვს უფლება პირდაპირ განვაცხადო, რომ კვანტური ფიზიკა რამენაირად „ამტკიცებს“ ტრანსერფინგის მართებულობას. პირველ რიგში იმიტომ, რომ დამტკიცება ფიზიკოსის გაგებით გულისხმობს 100 პროცენტიან სიზუსტეს (გაზომვათა ცდომილების გათვალისწინებით), ექსპერიმენტის ჩატარება ტრანსერფინგზე ფიზიკოსის მკაცრი გაგებით - შეუძლებელია (რადგან არის უამრავი დაუზუსტებელი დეტალი და დიდი მოცულობის მათემატიკურად დაუმუშავებადი ინფორმაცია, და რაც მთავარია, სუბიექტური ინფორმაცია, რომელიც ზოგადი ჭეშმარიტებების ჩამოსაყალიბებლად არ გამოდგება). თუმცა, თითოეულ თქვენგანს შეუძლია ჩაატაროს ექსპერიმენტი ტრანსერფინგის მართებულობაზე ყოველდღიურ ცხოვრებაში, და იქონიოს საკუთარი - სუბიექტური გამოცდილება. მაგრამ, ამ ეტაპზე ფიზიკა ოფიციალურად ვერ იტყვის ვერაფერს ტრანსერფინგზე.
მაშინ რაზე უნდა ვისაუბრო? გაგიკვირდებათ და სრულიად სხვა რამეზე..
მოგეხსენებათ, ტრანსერფინგის ავტორი - ვადიმ ზელანდი - ადრე იყო კვანტური ფიზიკის სპეციალისტი, შემდგომში კომპიუტერული ტექნოლოგიის სპეციალისტი, და, ეჭვი არ არის, ეს პროფესიები და წლების განმავლობაში შეძენილი გამოცდილება ძალიან დაეხმარა მას რეალობის თავისებური მოდელის შექმნაში, მის დახვეწაში და ფორმირებაში.
როგორც ავტორი თავად ამბობს, მან ეს ინფორმაცია მიიღო ვარიანტთა სივრციდან, ინფორმაციული ველიდან, თუმცა, ერთია მიიღო ინფორმაცია, მეორეა - მისცე მას სტრუქტურული სახე. დიდი რაოდენობის ინფორმაციის დამუშავება და სტრუქტურირება - ეს ყველა მეცნიერის საყვარელი საქმიანობაა, და ვადიმ ზელანდმა შეიმუშავა ისეთი მოდელი ამ ინფორმაციისთვის, როგორი „აზროვნებაც“ ჰქონდა, ანუ კვანტურ მექანიკაში მუშაობის შედეგად მიღებული გამოცდილება გადმოიტანა თავის ნაწარმოებში.
როგორც მოგახსენეთ, მე არ ვისაუბრებ იმაზე, რომ კვანტური მექანიკა რამდენადმე ამტკიცებს (ან არ ამტკიცებს) ვადიმ ზელანდის შემოთავაზებულ რეალობის მოდელს. მე მხოლოდ იმას გაჩვენებთ, რომ კვანტური მექანიკის ელემენტარული ამოცანების მოდელის ანალოგიას წარმოადგენს რეალობის ტრანსერფინგის მოდელი.
კვანტური მექანიკის მოდელი
და როგორია კვანტური ფიზიკის თანახმად რეალობის მოდელი:
ვითარება ასეთია: მცირე მასშტაბებზე რეალობა სულ სხვანაირია, და არ არის ისეთი, როგორიც ჩვენ წარმოგვიდნეგია. მაგალითად, დიდი ზომის ობიექტებისთვის (ეგრეთწოდებული მაკროსხეულებისთვის, რომელსაც მაგალითად ჩვენც წარმოვადგენთ და სხვა ჩვენი მასშტაბების სხეულები) სამართლიანია კლასიკური მექანიკა, რომლის ძირითადი ამოცანა არის დაადგინოს სხეულის მოძრაობის ტრაექტორია, ესეიგი კოორდინატი დროის ნებისმიერ მომენტში, თუ ცნობილია ამ სხეულის საწყისი პირობები და გარემო, რომელშიც მოთავსებულია ეს სხეული. რამდენად ახერხებს დადგენას, ეს უკვე ტექნიკური საკითხია და დამოკიდებულია გარემოს სტრუქტურის სირთულეზე (ამასთან დაკავშირებით მეტი ინფორმაცია იხილეთ ამ ლინკზე).
კვანტური მექანიკა სხვანაირად სვამს ამოცანას: ტრაექტორიის გაგება შეუძლებელია კვანტურ მექანიკაში, რადგან ერთდროულად ვერ გაიზომება სხეულის იმპულსი და კოორდინატი (რაც ცალსახად განსაზღვრავს ტრაექტორიას). ამიტომ, ტრაექტორიის გარკვევის ნაცვლად ამოცანა სხვანაირად დგას (არსებობს ფიზიკურ სიდიდეთა სხვა წყვილები, რომლებიც ასევე არ იზომებიან ერთდროულად, და იმის გარკვევაც შესაძლებელია მოცემულ შემთხვევაში რომლებია ეს წყვილები, რაც უკვე კონკრეტული ამოცანის ამოხსნისას დგინდება, თუმცა ჩვენს თემასთან ამას არ აქვს კავშირი).
ამრიგად, ტრაექტორიის განსაზღვრა შეუძლებელია. მაგრამ, ეს ხდება მხოლოდ მცირე მანძილებზე. პარამეტრს, რომელიც განსაზღვრავს რამდენად „კვანტურია“ ან „კლასიკურია“ მოცემული ნაწილაკისთვის გარემო, დე-ბროილის ტალღის სიგრძე ეწოდება. თუ სიტუაცია „კვანტურია“, მაშინ ნაწილაკი შეიძლება მოიქცეს როგორც ტალღა, ანუ მთელს გარემოში იყოს „გაფანტული“ (არ ვარ დარწმუნებული, რომ ეს სიტყვა ზუსტად შეესაბამება ვითარებას). ტალღური ბუნება იმას ნიშნავს, რომ რომ სანამ რამენაირად არ მოხდება ნაწილაკის დაფიქსირება, ის ყველგან გაბნეულია როგორც ტალღა.
ტალღური ბუნების გამო და იმის გამო, რომ ტრაექტორიას აზრი ეკარგება, კვანტური მექანიკის ამოცანა სულ სხვანაირად დგას: დასადგენია არა მაინცადამაინც ნაწილაკის მოძრაობა სივრცე-დროში, არამედ იმის ალბათობა, რომ სივრცის მოცემულ წერტილსა და დროის მოცემულ მომენტში ნაწილაკი აღმოჩნდება. ესეიგი, ამოცანა დასვეს ასე: გავარკვიოთ რა არის იმის ალბათობა, რომ ნაწილაკი იმყოფება „აქა და აქ“.
მაგრამ, არც ასე მარტივად არის ყველაფერი. ნაწილაკის სივრცეში „გაფანტვასაც“ აქვს თავისი სიძლიერე-სისუსტის წერტილები სივრცეში. ესეიგი, ალბათობა არაერთგვაროვნად შეიძლება ნაწილდებოდეს სივრცეში. თქვენი აზრით რა განსაზღვრავს ალბათობის განაწილებას სივრცეში? თუ თქვენ უკვე წაკითხული გაქვთ ჩემი სტატია, ან ფიზიკაზე ცოტაოდენი წარმოდგენა გაქვთ მაინც, მიხვდებოდით, რომ ეს არის გარემო და მისი არაერთგვაროვნება.
თუ გავიხსენებთ კლასკურ მექანიკას, ძირითადი კანონი ასე ჟღერდა: თუ გარემოში პოტენციალური ველი ერთგვაროვნად არის განაწილებული (ესეიგი მუდმივია სივრცის ნებისმიერ წერტილში და დროის ნებისმიერ მომენტში), მაშინ სხეული მოძრაობს წრფივად და თანაბრად. მაგრამ, თუ ველი არაერთგვაროვანია, მაშინ სხეულის მოძრაობა და ტრაექტორიაც უკვე არაერთგვაროვანი იქნება, რაც უკვე უნდა დადგინდეს კონკრეტული დიფერენციალური განტოლების (ან განტოლებების) ამოხსნით, რაც უკვე მათემატიკური სირთულის საგანია და ზოგიერთი ტიპის ველისთვის ამოხსნილია, ზოგიერთისთვის შეუძლებელია ანალიზური ამოხსნა. მოკლედ, თუ ველი ერთგვაროვანია, სხეულიც ერთგვაროვნად მოძრაობს, თუ ველი არაერთგვაროვანია, სხეულიც შესაბამისად არაერთგვაროვნად მოძრაობს.
კვანტურ მექანიკაში იგივე პრინციპი მუშაობს, ოღონდ კლასიკური მექანიკისგან განსხვავებით, როგორც გითხარით ტრაექტორიის შეუძლებლობის გამო, ამოცანად დგას არა მოძრაობის დადგენა, არამედ ალბათობის დადგენა. აქაც იწერება დიფერენციალური განტოლება (განტოლებები), რომელთა ამოხსნა გვაძლევს ალბათობის სივრცე-დროში განაწილების სახეს.
თქვენ როგორ ფიქრობთ, რა უნდა იყოს კვანტური ანალოგია წრფივი თანაბარი მოძრაობისა და არაერთგვაროვნების?
თუ ველი ერთგვაროვანია, მაშინ განტოლების ამონახსნი არის ბრტყელი ტალღა. ბევრი რომ არ ვილაპარაკო იმაზე, თუ რას ნიშნავს ეს, ვიტყვი ძირითადს: ალბათობა გამოდის ერთის ტოლი ცალსახად სივრცის ნებისმიერ წერტილსა და დროის ნებისმიერ მომენტში. „ერთის“ ტოლი ალბათობა კი ნიშნავს მოვლენის აუცილებლად შესრულებას. ესეიგი, თუ ნაწილაკის აღმოჩენის ალბათობა „ერთია“ ყველგან, მაშინ სადაც არ უნდა „დადო“ თითი, სივრცეში, იქ აუცილებლად აღმოაჩენ ამ ნაწილაკს. ეს კი ხდება მაშინ, როდესაც ველი ერთგვაროვანია. ამრიგად, წრფივი თანაბარი მოძრაობის ანალოგიაა ნაწილაკის აღმოჩენის ალბათობის ერთთან ტოლობა ყველგან და ყოველთვის.
მაგრამ, იდეალური გარემო არ არსებობს და თუ პოტენციალური ველი არაერთგვაროვანია, მაშინ დიფერენციალური განტოლების ამონახსნი ალბათობაც არაერთგვაროვნად არის განაწილებული სივრცესა და დროში. ესეიგი, სივრცის ერთ წერტილში ნაწილაკის აღმოჩენის ალბათობა სხვა არის და მეორე წერტილში სხვა არის. ეს კი, როგორც ხვდებით, ცალსახად დამოკიდებულია ველის სტრუქტურაზე. განტოლება ამოიხსნება თუ არა, ეს უკვე მათემატიკოსების „ტვინის ჭყლეტვის“ საგანია, მაგრამ მოდელი ასეთია.
(შენიშვნა: აქამდე ვსაუბრობდი ერთ ნაწილაკზე, თუმცა შეიძლება ეს განზოგადდეს მრავალ ნაწილაკზე. თუ ნაწილაკებს შორის არსებობს გარკვეული ურთერთქმედება, მაშინ ეს ურთერთქმედება ველის სახით გათვალისწინებული იქნება განტოლებაში. ხოლო ამონახსნი დამოკიდებული იქნება შესაბამისად იმდენ კოორდინატზე, რამდენი ნაწილაკიც გვაქვს, და ეს იქნება ალბათობა იმისა, რომ პირველი ნაწილაკი არის სივრცის ამა და ამ წერტილში, ამავდროულად მეორე ნაწილაკი ამა და ამ წერტილში და ა.შ. იდეა ზუსტად იგივეა.)
კვანტური მექანიკის სხვა სიღრმეებში აღარ გადავალ, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან საინტერესო სამყაროა, ჩვენს სტატიას ეს არ სჭირდება. ახლა კი დავსვათ საბოლოო წერტილი და განვიხილოთ ტრანსერფინგის ანალოგია.
ანალოგია:
ტრანსერფინგში გვაქვს ვარიანტთა სივრცე (ანალოგიურად ფიზიკური სივრცისა) და გვაქვს მატერიალური რეალიზაცია (ანალოგიურად მატერიალური ნაწილაკისა), რომელიც „მოძრაობს“ ვარიანტთა სივრცეში.
როგორია მატერიალური რეალიზაციის დინამიკა ვარიანტთა სივრცეში?
თუ არ არსებობს ჭარბი პოტენციალი, მაშინ განზრახვას შეუძლია აბსოლუტურად ყველაფრის გაკეთება. არ არსებობს შეზღუდვა. მატერიალური რეალიზაციის „აღმოჩენის ალბათობა“ ვარიანტთა სივრცის ნებისმიერ სექტორში „ერთის ტოლია“, ესეიგი აბსოლუტურია, ესეიგი 100 პროცენტით აღმოჩნდება ნებისმიერ სექტორში, რომელსაც „თითს დაადებ“ (ანალოგიურად ნაწილაკისა, რომელიც ნებისმიერ წერტილში აღმოჩნდება, თუ პოტენციალი ერთგვაროვანია).
მართლაც, თუ არ არსებობს ჭარბი პოტენციალი, მაშინ ყველაფერი დასაშვებია. რა ხდება მაშინ, თუ ჭარბი პოტენციალი არსებობს? ასეთ შემთხვევაში იქმნება არაერთგვაროვნება. მათემატიკურად, პოტენციალური ველი კოორდინატის ფუნქცია, ესეიგი სხვა და სხვა კოორდინატისთვის სხვა და სხვა მნიშვნელობა აქვს, ესეიგი მნიშვნელობები ნაწილდება კოორდინატებისთვის. ტრანსერფინგის ენაზეც ასეა: პოტენციალი არის ვარიანტთა სივრცის სექტორებისთვის მნიშვნელოვნების განაწილება. სხვა და სხვა სექტორს სხვა და სხვა მნიშვნელობა აქვს, რაც ქმნის არაერთგვაროვნებას, ხოლო თუ როგორია იმის ალბათობა, რომ რომელიმე კონკრეტულ სექტორში მოხვდებით, ეს თქვენ გადაწყვიტეთ ვადიმ ზელანდთან ერთად. ცხადია, რომ ალბათობის განაწილებაც არაერთგვაროვანი იქნება (ჭარბი პოტენციალის წარმოქმნა და კვლევა უკვე ფსიქო-ეგრეგორული ანალიზის ამოცანაა).
ახლა კი განვიხილოთ ნაწილაკთა სისტემა. კვანტურ მექანიკაში, თუ ნაწილაკები არ ურთიერთქმედებენ ერთმანეთთან, მაშინ მათთვის სათითაოდ იწერება და იხსნება განტოლება გარემოს ველის გათვალისწინებით. ასეა ალბათ სხვა და სხვა ადამიანების მატერიალური რეალიზაციების შემთხვევაშიც. პირობითად რომ ვთქვათ, თუ ორი მატერიალური რეალიზაცია ერთმანეთთან არ ურთერთქმედებს, მათთვის დამოუკიდებლად სამართლიანია ტრანსერფინგის მოდელი.
მაგრამ, თუ ორი ნაწილაკი ურთერთქმედებს, მაშინ პოტენციალური ველი ვეღარც „გაიხლიჩება“ და ერთობლივად უნდა ამოიხსნას ალბათობა. ასეა ალბათ ადამიანების შემთხვევაშიც. თუ ერთი ადამიანის განზრახვა გაცილებით უფრო ძლიერია, ვიდრე მეორესი, მაშინ მეორეს მატერიალური რეალიზაციის განაწილებაზე პირველი მოახდენს გავლენას.
თუმცა, ტრანსერფინგის ზუსტი მათემატიკური მოდელის ჩაწერა რთულია (ამ ეტაპზე შეუძლებელიც), და ვაღიარებ, ბევრი ბუნდოვნება არის ჩემს უკანასკნელ აბზაცებში, სადაც ვსაუბრობ „მრავალი ნაწილაკის ამოცანის“ ანალოგიაზე ტრანსერფინგთან. თუმცა, აუცილებელი არ არის, რომ ტრანსერფინგი ზუსტად იმეორებდეს კვანტური მექანიკის მოდელს, მერე რა რომ მის ავტორს კარგად ესმის ეს უკანასკნელი. მადლობა მას იმისთვისაც, რაც გააკეთა. შესაძლოა პრობლემა ჩემშია, ანუ „მრავალი ნაწილაკის“ ანალოგიაზეც წერს ვადიმ ზელანდი სადმე, რის შესახებაც მე არ ვიცი. მაგრამ რაც ვიცი და რასაც მივხვდი დავწერე, და იმედი მაქვს მოგეწონათ.
გააზიარეთ თუ მოგეწონათ..
