კატაფალკი: კარლ იუნგი და კაცობრიობის აღსასრული

თავი პირველი - მისტიური სულელი

თავი პირველი - მისტიური სულელი

(თავის ბოლოში იხილეთ კომენტარები)
 
1
 
რაიმეს დასაწყისი - ყოველთვის განსაკუთრებული მაგიური წერტილია, სამყაროში რაღაც ახლის შემობრძანებაა.
 
ამრიგად, ეს წიგნი უკვე დაიწყო, ეს კი ნიშნავს, რომ მაგია აღსრულდა. და ახლა მხოლოდ ისაა საჭირო - ვიპოვო სიტყვები, რათა დასაწყისსა და დასასრულს შორის არსებული უფსკრული ამოვავსო.
 
იქნებ, უმჯობესია, ერანოსით დავიწყო. 1930-იანი წლების დასაწყისში ჩაფიქრებული ერანოსის შეხვედრები ყოველ ზაფხულს ტარდებოდა სამხრეთ შვეიცარიაში, ასკონში და მალე შორს გაითქვა სახელი.
 
მათი თავდაპირველი ჩანაფიქრი ამბიციური, მაგრამ უბრალო იყო - შეექმნათ ადგილი შეხვედრებისთვის, სადაც სულიერებაზე, ფილოსოფიაზე, ადამიანის მიერ საკუთარ თავზე და გარშემომყოფ სამყაროზე დასმულ სიღრმისეულ კითხვებზე ღიად და გულწრფელად იმსჯელებდნენ.
 
და, დროთა განმავლობაში, ამ შეკრებებზე ყველაზე გავლენიანი ფიგურა, როგორც თავად მისი თანდასწრებით, ასევე იმ ადამიანების გათვალისწინებით, რომლებიც მან დააინტერესა, კარლ იუნგი[1]გახდა.
 
დასავლური ცივილიზაციის წარმოშობის ჩემი ნაშრომის წყალობით, 2013 წლის აგვისტოში ერანოსის შეკრებაზე სიტყვით გამოსვლისთვის მიმიწვიეს. ეს წიგნი ჩემი გამოსვლების, რაც ბევრი იქ დამსწრე პატივსაცემი ადამიანისთვის შოკისმომგვრელი და გასაოცარი აღმოჩნდა, გაფართოებულ ვერსიას წარმოადგენს.
 
ერანოსში გამოსვლამ საშუალება მომცა ჩემს ცხოვრებაში გარკვეული წრე დამესრულებინა, გამომეთქვა მადლიერება და პატივისცემა ორი ადამიანისადმი, რომლებთანაც ყველაზე მჭიდროდ ვარ დაკავშირებული. მათ შორის ერთი - ანრი კორბენია; მეორე კი - კარლ იუნგი.
 
მან ასევე საშუალება მომცა რამდენიმე საკითხზე საჯაროდ მესაუბრა პირველად, და სავარაუდოდ, უკანასკნელად, იმის შესახებ, მთელი ჩემი ცხოვრების ნაშრომი როგორ გადაიკვეთა იუნგის, და ასევე კორბენის ნაშრომთან. და სწორედ ამან მომცა საშუალება დამესრულებინა კიდევ უფრო დიდი წრე და შემომეფარგლა ყველაფერი, რაც კულტურათა ბუნებაზე საუბრობს - განსაკუთრებით ჩვენი დასავლური ცივილიზაციის ბედისწერაზე ანუ ბედზე.
 
კარლ იუნგიც, რამდენადმე აშკარად, და ანრი კორბენიც, უფრო ზომიერად, ერანოსში უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობდნენ. იუნგი ფსიქოლოგიის დარგში ერთ-ერთი უდიდესი და ყველაზე ორიგინალური მკვლევარი იყო, რომელთაც დასავლეთი იცნობდა. კორბენი ერანოსის წრეში მოწვეული იყო როგორც სუფიური მისტიკური ტრადიციის არსებულთაგან ერთ-ერთი უდიდესი ექსპერტი და მკვლევარი, რომელმაც თითქმის მარტომ, დასავლეთს სპარსული სულიერი სიბრძნის დახვეწილი რეალობა გააცნო.
 
ზედაპირულად თუ ვიმსჯელებთ, ძნელად შეიძლება ორი ადამიანის პოვნა, რომლებიც ასე განსხვავდებიან ერთმანეთისგან მომზადების დონით და ფორმალური ინტერესებით, ვიდრე ეს ორია. მაგრამ შინაგანად - სულ სხვა საქმეა. და ეს შეიძლება ძნელი გასაგები იყოს იმ ადამიანებისთვის, რომლებმაც საბოლოოდ მაინც ვერ ისწავლეს, რას ნიშნავს - გარსის ქვეშ შეხედვა.
 
ერთი მხრივ, თავად იუნგის სიტყვები მოგვეპოვება, რომლებიც ყველაზე გულახდილი და პირდაპირი გამონათქვამებით ადასტურებს, რომ ანრი კორბენი იყო ადამიანი, რომელიც მას გაცილებით უკეთ უგებდა, ვიდრე ნებისმიერი სხვა: ეს კორბენმა მისცა მას „არა უბრალოდ უიშვიათესი, არამედ უნიკალური გამოცდილება - იყო გაგებული“[2].
 
ასეთი მნიშვნელოვანი მტკიცება განსჯისთვის პაუზის - საკმაოდ ხანგრძლივი პაუზის გაკეთებას გაიძულებს.
 
მეორე მხრივ კი, კორბენის გასაოცარი სიტყვები გვაქვს, რომელიც დაწერა, რათა აეხსნა, რა გახდა შესაძლებელი ერანოსში კარლ იუნგის ზეგავლენის და შთაგონების წყალობით. ის აღწერდა, როგორ ქმნიდა იუნგის თანდასწრება „აბსოლუტური სულიერი თავისუფლების ატმოსფეროს, რომელშიც ყოველი ინდივიდუუმი გამოიხატება რომელიმე ოფიციალურ დოგმაზე უმცირესი ზრუნვის გარეშე და გონებაში ერთადერთი მიზნით: იყოს ის, ვინც არის, იყოს ჭეშმარიტი“[3].
 
ესეც ღრმა გააზრებას იმსახურებს. იყო ჭეშმარიტი, არ იყო ჭკვიანი ან საინტერესო, ან თუნდაც შთამაგონებელი, არამედ ჭეშმარიტი - ეს კორბენის თვალში არ იყო უბრალო ან ჩვეულებრივი საქმე. მისთვის ეს გაცილებით მეტს ნიშნავდა, ვიდრე არასერიოზული, ზედაპირული საუბარი, რომელიც ახლა გვესმის იმის შესახებ, რომ მე განვიცხოვრებ ჩემს ჭეშმარიტებას, შენ კი - შენსას, რადგან „ჭეშმარიტება“ მისთვის უსასრულოდ მეტს ნიშნავდა, ვიდრე ფაქტების უნებლიე ნაკრები.
მისთვის ჭეშმარიტება, აგრეთვე თავად - ნამდვილად ჭეშმარიტი ყოფნის აქტი - ზედროითი და საკრალური რეალობებია, რომლებიც ჩვენს ილუზორულ ხილულ სამყაროს თავდაყირა აყენებს. ისინი მოხერხებული სავარძლებიდან წამოგვყრიან, გვაჩვენებენ რა, რომ ის პიროვნებები არ ვართ, რადაც საკუთარი თავი წარმოგვიდგენია: ჩვენი ჭეშმარიტი წარმოშობისკენ, სულიერი წყაროსკენ მიგვმართავენ[4].
 
ცხადია, ასეთი სიტყვები შთამაგონებლად ჟღერს. მაგრამ ესეც ილუზორულობის ნაწილია - რადგან ჩვენ შევძელით და სულიერებაც ილუზიად ვაქციეთ, რათა სულის რეალობისგან დაგვეცვა თავი.
 
ჩვენმა თანამედროვე დემოკრატიულმა ეპოქამ პირადი სულიერება შექმნა, რომელიც ყოველი ადამიანის საჭიროებებს პასუხობს, და რომელიც აბსოლუტური გარანტიით იქნება მშვიდი, სასიამოვნო, მშვიდობიანი, თავაზიანი, პოზიტიური, მოსახერხებელი, დამაიმედებელი, არა საშიში. და ნაცვლად იმისა, რომ საკრალურ წყაროს თავი დავანებოთ, რაც ყველაზე ჭკვიანური იქნებოდა, ჩვენ ის მოვიშინაურეთ არანაკლებ ეფექტიანად, ვიდრე სხვა დანარჩენი; შევბღალეთ და გულდასმით მოვრთეთ; დავთანხმდით, ის პოლიტიკურად კორექტულ საგნად გვექცია.
 
მაგრამ ეს ძველი გაგების ზუსტად საპირისპირო აღმოჩნდა, რომელიც იმაში მდგომარეობს, რომ სულიერება და საკრალური ჩვენი კმაყოფილებისთვის უღრმეს გამოწვევას, და ასევე ყველაზე რადიკალურ საფრთხეს წარმოადგენს. სული უბრალოდ უფრო ღრმად აზროვნებას არ გვაიძულებს. ის არსებობს, რათა იქ შეგვიყვანოს, სადაც აზროვნება უსარგებლო ხდება, და ჩვენი ყველაზე ჭკვიანური იდეებიც კი უფასურდება.
 
იგივე ეხება ჭეშმარიტებას, ან იმას, რომ იყოს ჭეშმარიტი: ეს ყველაფერი მეტად ან ნაკლებად ნიშნავს იმას, რაც ჩვენ გვსურს. შედეგად ჩვენ ჭეშმარიტების მფარველი, საკრალური რეალობის ყოველგვარი შეგრძნება დავკარგეთ, რომელიც ჩვენს გარდა ფაქტობრივად ყველა კულტურაში არსებობს.
 
შესაძლოა, სასარგებლო ყოფილიყო, გაგვეხსენებინა, ძველბერძნული ტრადიციისამებრ, რომელიც არა მარტო პირადად ჩემთვისაა ყველაზე ახლობელი, არამედ მთელი დასავლური კულტურის წყაროსა და საფუძველს წარმოადგენს, როგორ განიხილებოდა ჭეშმარიტება - როგორც რაღაც ძალზე მტკივნეული, ადამიანთა უმრავლესობისთვის შეუძლებელიც კი.
 
ჭეშმარიტებას, ანუ ალეთეია-ს, საკუთარი მითოლოგია ჰქონდა, რომელიც ადამიანებს უპირისპირებდა ბნელ, მაგრამ საუცხოო რეალობას, თუ რას წარმოადგენენ ისინი „საწყისიდან“: წარმოუდგენლად საუცხოოს უსაზღვრო შინაგანი პოტენციალის გამო, და წარმოუდგენლად ბნელს იმ პასუხისმგებლობის გამო, რომელსაც ეს დავიწყებული პოტენციალი იწვევს.
 
აი, რატომ იყო ის (ხშირად ჭეშმარიტება ქალღმერთის სახით გვევლინება) ყოველთვის დავიწყების ამ პროცესის შეწყვეტის ზეადამიანურ ძალისხმევაში ჩართული. მისი როლი, პირველ ყოვლისა, იმაში მდგომარეობდა, რომ ეხელმძღვანელა უმაღლესი ხარისხით აუცილებელი ამოცანისთვის, გაეხსენებინათ არა ის, რაც მოხდა გუშინ ან თუნდაც ერთი თვის წინ, არამედ ის, რაც უხსოვარ დროს მოხდა, რამაც ახლანდელი მომენტი შექმნა, და ასევე მომავალს შექმნის[5].
 
ამიტომ, ძალიან ბევრს არ ვისაუბრებ წარსულზე როგორც წარსულზე. ასევე არ ვგეგმავ შემოგთავაზოთ თვალსაზრისი ბერძნულ სულიერებაზე როგორც გარკვეულ მშვენიერ ოაზისზე: კიდევ ერთი მომაჯადოებელი განშტოებაა, კიდევ ერთი ილუზია.
 
უხსოვარი წარსულის შესახებ ორმოც წელზე მეტს ვიკვლევდი, ვწერდი, ვსაუბრობდი და ვასწავლიდი; და ჩემთვის წარსული როგორც წარსული მნიშვნელოვანი აღარაა. რაც მეტს ვწერდი ძველ მსოფლიოზე, დასავლური ცივილიზაციის წარმოშობაზე, მით მეტად ვიყავი იძულებული (პარადოქსულია, მაგრამ საკმაოდ ლოგიკურიც) აწმყო დროს დავბრუნებოდი.
 
სხვა სიტყვებით, წარსულზე, როგორც აწმყოზე ფოკუსირებას ვაპირებ: ანუ იმაზე, წარსულის ასპექტები, რომელთა დავიწყებაც მოგვიწია, როგორ აფორმებდნენ და ქმნიდნენ უცნაურ სამყაროს, რომელშიც ჩვენ ახლა ვცხოვრობთ[6].
 
ჩვენ უკიდურესად რთულ დროში ვცხოვრობთ. პრობლემა იმაშია, რომ ადამიანთა უმრავლესობა, რაც არ უნდა ჭკვიანები იყვნენ ისინი, რაც არ უნდა გათვითცნობიერებულები იყვნენ ახალი ამბებით, უმცირესი სურვილიც კი არ გააჩნიათ თვალგახელილებმა შეხედონ, რა ემართება სინამდვილეში სამყაროს. თუნდაც გრძნობდნენ ან ხვდებოდნენ, ან ეჭვობდნენ რაიმეს, მათ დაუძლეველი სურვილი უჩნდებათ, გამოეთიშონ ამას და თქვან: „არა, არა: არ მსურს ვიცოდე. მინდა ძველებურად გავაგრძელო“.
 
თუმცა, ძველებურად გაგრძელება არ გამოვა. შესაძლოა, ვფიქრობთ, რომ იგივენაირად შეგვიძლია მოქმედება კიდევ რამდენიმე წელი; მაგრამ უკან სულ სხვა სამყარო გვრჩება. და ჩვენ გარკვეული პასუხისმგებლობა გვაკისრია გავაცნობიეროთ, რას ნიშნავს ეს ყოველივე.
 
უსიმოვნო საკითხებზე საუბარს ვაპირებ, და ამის გამო მობოდიშება უაზრობაა, რადგან ეს სიმართლეა იმის შესახებ, სად შეგვიყვანა დასავლურმა ცივილიზაციამ. ყველაფერი ამან განაპირობა.
 
ყველაფერი, რაც დასაწყისიდანვე ჩვენი ცივილიზაციისთვის იყო დამახასიათებელი, ყველაფერი, რასაც უკვე შეიცავდა დასავლური კულტურის ჩანასახი, ახლა თამაშდება, მიუხედავად ჩვენი საუკეთესო განზრახვებისა. სწორედ იმიტომ, რომ ჩვენ დავიწყებას დავთანხმდით.
 
ჩვენი მომავალი გარანტირებულია, ავტომატურად წინასწარ განსაზღვრულია იმ ფუნდამენტური ფაქტით, რომ ჩვენი საკრალური წყაროს დაფასება ვერ შევძელით.

2
 
ერანოსში გამოსვლისას, ბოლო ორ თუ სამ წელიწადში პირველად მომიწია ხმამაღლა საუბარი.
2011 წლის დასაწყისში მესიზმრა, რომ მკვეთრად და პირდაპირ მიმითითეს, რასაც ვაკეთებდი, ყველაფერი შემეწყვიტა: საჯარო გამოსვლები, სწავლება, შეხვედრები, ინტერვიუები. რამდენიმე სხვა სიზმარიც იგივეს მიუთითებდა, მაგრამ ეს განუზომლად კონკრეტული იყო.
 
გარკვეულ ხანს ვმერყეობდი - როგორ მოვქცეულიყავი შემდეგ, და აუცილებელი რადიკალური ქმედებების განხორციელებისკენ ვიხრებოდი, თუმცა მხოლოდ ვიხრებოდი. უეჭველად, ცოტა შეშლილი უნდა იყოს ადამიანი, რომ სიზმრებს გადამეტებული ყურადღება დაუთმოს.
 
სინამდვილეში, იუნგიანელების უმრავლესობაც კი, რომელთაც შევხვედრივარ და რომლებმაც სიზმრები ფაქტობრივად საკუთარ საქმედ აქციეს, ამტკიცებდნენ, რომ გაწონასწორებული ადამიანი სიზმრებში მოცემულ გზავნილებს ან შეგონებებს არასდროს უნდა დაემორჩილოს. ამის მაგივრად მათთან საჭიროა კამათი; მოლაპარაკებები; საკუთარი ცნობიერი სურვილების მტკიცება; საკუთარი პოზიციისთვის შესაბამისი წონის მინიჭება.
 
მაგრამ, რა თქმა უნდა, ამ სამყაროში ყველაფერი, ასე თუ ისე, შეშლილობის სასურველი ფორმის არჩევანის საკითხი ხდება.
 
რამდენიმე დღის შემდეგ ამ საკითხში სრულიად უძლური აღმოვჩნდი. ორმა მეგობარმა, რომლებიც ერთმანეთისგან რამდენიმე ათასი მილის დაშორებით ცხოვრობდნენ, თითქმის ერთდროულად დამირეკა ძალიან მკაფიო სიზმრების ნახვის შემდეგ, რომლებიც თითქოს ჩემთვის იყვნენ განკუთვნილი. ორივე სიზმარი ჩემი სიზმრის აშკარა და ნათელ გზავნილს ასევე პირდაპირ ადასტურებდა. ტრადიციულად მნიშვნელოვან საკითხებში ერთი მითითება ყოველთვის მთელი სერიოზულობით უნდა განიხილებოდეს, სამი მითითება კი დაუყოვნებლივ მოქმედებას მოითხოვს[7].
 
ჩემთვის ნათელი გახდა, რომ ყველაფერი უკვე გადაწყვეტილია. იძულებული ვიყავი დავმორჩილებოდი და აუცილებელი ცვლილებების განხორციელება დამეწყო.
 
ერთი ვალდებულების გაუქმება უკვე დაგვიანებული იყო - ჩრდილოეთ კაროლინაში, სადაც ცოლთან ერთად ვცხოვრობდი, დიდ ღონისძიებაზე უნდა გამოვსულიყავი. ვერ გამეგო, საერთოდ რატომ მივიღე მოწვევა, რადგან ორგანიზატორები წარმოუდგენლად რთული ადამიანები იყვნენ. მაგრამ ზუსტად გამოსვლის წინა დღეს გამოცანა ამოიხსნა.
 
ბოლო მომენტში მოხუცი, ოთხმოცი წლის მკურნალი ქალი ჩეროკის ტომიდან გორაკიდან დაეშვა, იმიტომ, რომ მას ეუწყა, რა უნდა გაეკეთებინა. როდესაც ღონისძიებაზე ცოტა ადრიანად დილით მივედი, ის უკვე მელოდებოდა; ჩვენ მომცრო ოთახში შევედით, ხელი რომ არავის შეეშალა. მასთან საუბრისას ცოტა ხნის წინ ნანახი სიზმარი გამახსენდა, გამოსვლების შეწყვეტის თაობაზე, და მასაც გავუზიარე ის.

მან დაუყოვნებლივ მითხრა, რომ ის აქ ერთადერთი მიზეზით იმყოფება - ცოტა ხნის წინ მის სახლთან ღამით დათვი მივიდა, გააღვიძა და აუწყა, რომ მისი ყოფნა და ხმა ზუსტად ამ ღონისძიებაზე იქნებოდა საჭირო. მან ამიხსნა, რომ უკვე მრავალი წელია საჯაროდ არ გამოსულა, რადგან განმარტოებულ მდუმარე ცხოვრებას ეწეოდა იმ დროიდან, რაც მკაფიო სიზმარმა უბრძანა შეეწყვიტა ყოველნაირი გარე აქტივობა და მთელი ენერგია შინაგანი მუშაობისკენ მიემართა.
 
შემდეგ, ვიდრე სცენაზე გასასვლელად წამოვდგებოდით, რათა იქ აუდიტორიის წინაშე ერთად წარვმდგარიყავით, ის სკამიდან მოზარდის ენერგიით დაიხარა და წამოიძახა: „რა თქმა უნდა, ჩვენ ვემორჩილებით ამ სიზმრებს! ჩვენ ყოველთვისვემორჩილებით ასეთ სიზმრებს!“
 
შეუძლებელია აღიწეროს, როგორი შვება ვიგრძენი, როდესაც დავინახე, როგორი ენერგიული და არაპრეტენზიული, როგორი უბრალო და სპონტანური იყო ეს ბრძენი ქალი, რომელიც მთელი გულით ეხმაურებოდა სიცოცხლის ძახილს, მაშინაც კი, როდესაც ის მთელს ჩვენს აკურატულ ჩანაფიქრებს და გააზრებულ გეგმებს ანგრევს[8].
 
საჯარო გამოსვლების შეწყვეტამ და შინაგან მდუმარებაში ჩაძირვამ თავად მე მოულოდნელ გაცნობიერებამდე მიმიყვანა, რომ ჩრდილოეთ ამერიკაში ჩემი სამუშაოს საძირკველის ჩაყრა უკვე დავასრულე. ამან ასევე მიჩვენა, როგორ უნდა მოვქცეულიყავი შემდგომში: უნდა ვიზრუნო ჩაყრილი საფუძვლის გასაძლიერებლად, და შეძლებისდაგვარად ევროპაში გაწეული სამუშაოს საწყისებს დავუბრუნდე.
 
გარკვეული ირონია გამოკრთის იმ ფაქტიდან, რომ ძალზე ახლო მეგობარმა, ჩრდილოეთ ამერიკაში დარჩენილთაგან ერთ-ერთმა დიდმა ადგილობრივმა მკურნალმა, მთელი არსი ასე ლაკონურად გამოხატა, რადგან ყველაფერი ასე ცხადად დაინახა.
 
ყოველი ცივილიზაციის დასასრულს, აღნიშნა მან, ამ ცივილიზაციის ცხოვრება ყოველთვის მის საწყისს უბრუნდება. დასავლური ცივილიზაციის შემთხვევაში ეს საწყისი - პირველ ყოვლისა შუამდინარეთის ირგვლივ მთელი არეალია. და ჩემს კონკრეტულ წამალს, რამდენი დროც არ უნდა დასჭირვებოდა, ამ საწყისზე ზრუნვა წარმოადგენდა; მასზე ზრუნვა შორეული მომავლისთვის, რომელიც არასდროს იქნება ჩვენი.
 
სადაც არ უნდა ვიყო, ინდიელთა მხარდაჭერას ყოველთვის ვგრძნობ. ამ შეხვედრათა მოლოდინზე უფრო ფასეული არაფერია, ისინი ხომ ყოველთვის ასეთი პარადოქსული, ასეთი მოულოდნელი, და ასეთი გასაოცარი იყო.
 
და, არსობრივად, არაფერია უფრო მნიშვნელოვანი, ვიდრე ამ თემაზე საუბარი, რადგან აქამდე უნდა მივიდეთ. როგორც დასავლეთის ადამიანები, ჩვენ შიშვლები ვართ, რადგან ყველაფერი დავკარგეთ. შესაძლოა წარმატებულები ვჩანვართ, მაგრამ ზუსტად იგივე სიტუაციაში ვართ, როგორშიც ისინი ასობით წელი არიან მომწყვდეულები.

ჩვენც გატეხილები ვართ. ჩვენ ყველანი - არა მხოლოდ ზოგიერთები - ნარკომანები ვართ. ჩვენ ყოველგვარი კონტაქტი დავკარგეთ წინაპართა სახლებთან არა იმიტომ, რომ ვიღაცამ გამოგვყარა, არამედ იმიტომ, რომ საკუთარი თავი თავად გამოვყარეთ. და არ არსებობს ისეთი სისასტიკე, რომელიც დასავლეთის ადამიანებს შეუძლიათ ჩაიდინონ ადგილობრივ ერებზე, რაც საკუთარი თავისთვის არ გაუკეთებიათ[9].
 
ჩვენ ინდიელებზე უკეთესები არ ვართ, საერთოდ არ ვართ უკეთესები. სინამდვილეში, გაცილებით უარესები ვართ, რადგან უკვე აღარ გვახსოვს, მაინც რა დავკარგეთ.
 
3
 
ინდიელ მკურნალებს, უხუცესებს და ბელადებს შორის, რომლებთან შეხვედრის ბედნიერებაც წილად მხვდა, ერთი რამ ჩემთვის ყოველთვის ყველაზე გასაოცარი იყო. ესაა მყისიერი გაგების ინტუიციური უნარი (სწორედ მომენტალურს ვგულისხმობ) - რაში მდგომარეობს ჩემი კვლევები, მათზე ან ჩემზე რაიმე ფაქტობრივი დეტალის ცოდნის გარეშე, ჯერ კიდევ მანამდე, ვიდრე თუნდაც ერთი სიტყვის თქმის საშუალება მომეცემოდა. არაერთხელ მომსალმებიან მსგავსი კომენტარით: „როგორც კი შევამჩნიე, რომ მიახლოვდები, უკვე ვიცოდი, რომ შენ წინაპრებისთვის მუშაობ“.
 
ამ ადამიანებს სიარულის მანერით ან სხვა ნიშნით, რასაც ხედავენ (თუნდაც პირველად ზურგიდან დამინახონ) ჩემი სამუშაოს არსის სწორად გაგება შეუძლიათ. ისინი შეგნებულად არ ინტერესდებიან ძველი ბერძნებით, ან ფილოსოფიის ისტორიით, ან დასავლური ცივილიზაციის წარმოშობით. შესაძლოა, მათ არასდროს სმენიათ და ვერც მოისმენენ უცნაურ სიტყვებს, როგორც მაგალითად „სოკრატემდელები“. მაგრამ მათ ინტუიციურად მომენტალურად იცოდნენ, რა სამუშაოთი ვარ დაკავებული.
 
და ყოველ ამ კულტურაში, ყოველ ტომში არის დასახელება იმისა, რასაც მე ვაკეთებ, როგორც არის სახელი იმისთვის, ვინ ვარ მე. არის მთელი სიმრავლე სახელებისა, იმისდა მიხედვით, სად მოვხვდები - ჩრდილოეთ ამერიკის დასავლეთ სანაპიროსკენ, თუ ნიუ-მექსიკოს უდაბნოში, თუ აღმოსავლეთ სანაპიროს სიახლოვეს.
 
ინდიელებთან შეხვედრამდე, ვერ გამეგო, რატომ ვარ ასეთი რთული ადამიანი. ყველაფერთან სხვა ადამიანებისგან განსხვავებული მიდგომა მქონდა. გამუდმებით ყველაფერს უკუღმა ვაკეთებდი. სხვებს თუ წინ სურდათ წასვლა, მე უკან ვიწევდი; მათ დაბრუნება სურდათ, მე წინ მივდიოდი. მე ვიყავი ის, ვისაც ბევრ ტრადიციაში (ჩეროკების, ლაკოტას, ჰოპის) უწოდებენ სიტყვას, რაც ნიშნავს „პირიქით“.

ჩვენი პირადი შეხვედრებისას, ყოველ ჯერზე და ერთმანეთის მიყოლებით, ისინი ამბობდნენ: „შენი სამუშაო წარმოუდგენლად მნიშვნელოვანია. შენს ე.წ. ცივილიზაციურ სამყაროში ვერავინ გაიგებს, რას აკეთებ. ვერავინ ჩახვდება ჭეშმარიტ მოტივებს. ისინი ჩათვლიან, რომ რთული ადამიანი ხარ. ისინი უბრალოდ იფიქრებენ, რომ შენ უმიზეზოდ ართულებ ყველაფერს. მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით; ჩვენი ტრადიციული სიბრძნის წყალობით გვესმის. შენი სამუშაო განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. უკიდურესად მნიშვნელოვანია, ვინ ხარ, რადგან შენ ადამიანებს აღვიძებ. შენ მათ ეხმარები, აიძულებ სახეში შეხედონ იმას, რისგანაც პირი იბრუნეს. უბრალოდ დარჩი ის, ვინც ხარ, საუბრის აუცილებლობის გარეშეც კი, შენ ადამიანებს აიძულებ, ყველაფერზე კითხვები დასვან უფრო ღრმა დონეზე, ვიდრე მათთვის კომფორტულია. შენ კოიოტი ხარ, მებრძოლი და თქვენი საზოგადოების საზღვრებიდან გამოსვლის მომწოდებელი, რადგან შენ იმას ხედავ, რასაც ისინი ვერ ამჩნევენ, რადგან შენ გახსოვს ის, რაც მათ დაივიწყეს.
 
შენი ვალია - ადამიანები შეძრა გაცნობიერებით, რომ ყველაფერი ცხოვრებაში საკრალურიდან გამომდინარეობს და მასვე უბრუნდება. ეს შენი წამალია - ადამიანებს ყოველთვის მათი საწყისის შესახებ შეახსენო. ეს შენი გარდაუვალი ამოცანაა - იცეკვო მკვდრებისთვის და, უკუსვლით, შემოაბრუნო ადამიანები, რათა მათ სახეში შეხედონ წინაპრებს, რომელთა გვერდის ავლასაც ისინი ფიქრობენ“.
 
თუ ეს თქვენთვის ნაკლებსასიამოვნო იქნება, - მე კი გარანტიას გაძლევთ, რომ ასეც იქნება - შეეცადეთ არ უარყოთ არც მე და არც ის, რასაც ვამბობ - რადგან, შესაძლოა, ამ ანტიპათიას მიზეზი გააჩნია.
 
შესაძლოა, თქვათ: „კარგი, ვეთანხმები ცხრა მეათედით ან სამი მეათედით იქიდან, რასაც პიტერ კინგსლი ლაპარაკობს. დანარჩენს რაც შეეხება - არა, არ მსურს ჩაღრმავება“.
 
მაგრამ შესაძლოა, მხოლოდ შესაძლოა, თქვენთვის სასარგებლო იყოს შეჩერდეთ და კიდევ ერთხელ სცადოთ ამ ყველაფრის დანახვა.
 
რა თქმა უნდა, იუნგიანურ მიდგომაში არის იმის დასახელება, რაზეც ვსაუბრობ. რამდენიმე დასახელებაც კი.
 
ეს ტრიქსტერის (მატყუარას) არქეტიპთანაა დაკავშირებული, რომელიც ყოველთვის ზღვარზეა, ყველაფერს თავდაყირა აყენებს. და ეს დაკავშირებულია ჩრდილთან, რომელიც წარმოაჩენს იმას, რის დანახვაც არავის სურს. და სურათის სისავსისთვის აგრეთვე უნდა დავუმატო, რომ ეს დაკავშირებულია წინასწარმეტყველის არქეტიპთან, რომელიც თავს ისულელებს, როდესაც აცხადებს, რომ დიად ჭეშმარიტებებს ღაღადებს, რომელთა შესახებ არავინ არაფერი უწყის.
ვრჩები რა ყოველივე ზემოთქმულის ერთგული, აქამდე ნათქვამის კითხვის ნიშნის ქვეშ დაყენებას და სრულიად სხვა თვალთახედვით წარდგენას ვაპირებ.
 
ის, ვინც იუნგიანურად მომზადებულია, თითქმის უეჭველად იტყვის: „აი, პიტერ კინგსლი ტრიქსტერის არქეტიპთან იგივდება! ეს ძალზე სახიფათოა! არასოდეს, აბსოლუტურად არასდროს არ შეიძლება არქეტიპთან გაიგივება“.
 
საკუთარი თავის ერთგული, ვუპასუხებ: „დიახ, სავსებით სწორია, და ასეთი საშიშროება სრულიად რეალურია. მაგრამ ჩემი გამოცდილება - და, საბოლოოდ, ჩემი გამოცდილება - ყველაფერია, რითიც შემიძლია ვიხელმძღვანელო - მეუბნება, რომ არსებობს საიდუმლო, რომლის შესახებაც მსოფლიოში ბევრმა ადამიანმა, რომლებიც იუნგით ხელმძღვანელობენ, არაფერი იცის“.
 
საიდუმლო იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ საშუალო, მორიდებული, მშვიდი ადამიანის ნაცნობი სურათით ვიწყებთ: შესაძლოა, შვეიცარიელის, შესაძლოა ავსტრალიელის, ფრანგის, ამერიკელის - არ აქვს მნიშვნელობა. და აი, ჩვენ გვყავს ეს ჩვეულებრივი ადამიანი, ეს დამიწებული და გონიერი ადამიანი, რომელიც, თავადაც რომ არ ეჭვობს ისე, უხილავი, მაგრამ საშიში არქეტიპებითაა გარშემორტყმული. ირგვლივ, მაგალითად, ტრიქსტერის, არტემიდეს ან აფროდიტეს მსგავსი დიადი ქალღმერთის, წინასწარმეტყველის ან სხვათა არქეტიპები ირევა, ხან კი ავისმომასწავებლად მიმალულა.
 
თქვენ გეუბნებიან და გაფრთხილებენ, თქვენ კითხულობთ და იცით, რომ ეს ჩვეულებრივი ადამიანი ერთ-ერთ ღვთაებრივ არქეტიპთან არასდროს არ უნდა გაიგივდეს. ამ გზაზე ფსიქოლოგიური ინფლაციის საშიშროება იმალება. ამ გზაზე ნებისმიერს შეშლილობა ელის.
საშინელი საიდუმლო, რომელიც დავიწყებას მიეცა, - ისაა, რომ ადამიანობა - თავისთავად არქეტიპია.
 
საოცარი სანახავია, რომ ადამიანები მთელი გულისყურით იკვლევენ, სწავლობენ, შეპყრობილებიც კი არიან ნებისმიერი რამით, და მხედველობიდან სწორედ ეს ეპარებათ. რისიც გნებავთ არქეტიპულ რეალობას სიხარულით ვაღიარებთ, საკუთარი თავის გარდა. გამართლება არ აქვს იმას, რომ დავიწყებას მიეცა, რომ ძველ ბერძნებს თავიანთ სიბრძნეში ჩვენთვის, ადამიანებისთვის ერთი სიტყვა ჰქონდათ - ანთროპოს, რაც ქალსაც მოიცავდა და მამაკაცსაც.
 
თავდაპირველი, არქეტიპული რეალობის მთელი სისავსით ანთროპოსისპირდაპირი აღწერებისთვის გნოსტიკოსებს უნდა მივმართოთ[10].

ეს შეუმჩნეველი, გამოუთქმელი საშიშროებაა. ყველაზე განათლებულ იუნგიანელებსაც კი შეუძლიათ, ნებისმიერი სხვა საშიშროებისგან გაქცევას მთელი ძალით ცდილობდნენ - და ადამიანთან გაიგივების საშიშროება დაავიწყდეთ.
 
აღმოჩნდა, რომ ისტორია ისეთივეა, როგორც თითქმის ყოველთვის ცნობილ ზღაპრებში, ლეგენდებში და მითებში. ადამიანი მამაცად და მძვინვარედ ებრძვის ყოველი მხრიდან მომავალ საფრთხეებს და საშიშროებებს, მაგრამ ვერასოდეს ამჩნევს უახლოეს და ყველაზე დიდ საფრთხეს.
 
თავად იუნგმა, რა თქმა უნდა, უცებ აღიარა ფსიქოლოგიური ინფლაციის მუდამ არსებული რისკები - ანუ ღვთაებრივ არქეტიპებთან არაკრიტიკული, დაუფიქრებელი, საკმაოდ არაცნობიერი გაიგივება - და აფრთხილებდა ამის შესახებ. ის მშვენივრად აცნობიერებდა, როგორი მაცდურია საშიშროებები და როგორ იოლად ვტყუვდებით - მაგალითად, ღვთისმოსავი, თავმდაბალი მიმდევარი, შესაძლოა, უფრო დიდ ინფლაციას განიცდის და უფრო მეტადაა გაფუყული, ვიდრე სულიერი მასწავლებელი[11].

მაგრამ აუცილებელია დავუმატოთ, რომ, როდესაც ჩვენ საკუთარ თავთან როგორც ადამიანებთან ვიგივდებით, როდესაც კოლექტიურ ადამიანურ რასასთან ჩვენს ერთიანობას ვიღებთ - ამ შემთხვევაში შესაძლოთაგან უდიდეს ინფლაციას განვიცდით.
 
მაინც რა ხდება, როდესაც ჩვენ მშვენიერ, მოკრძალებულ, ჩვეულებრივ ადამიანთან ვიგივდებით? პასუხი ძალზე უბრალოა: ჩვენ ვკვდებით. როდესაც ვცხოვრობთ, როგორც ყველა, ვკვდებით კიდეც, როგორც ყველა; ჩვენს უნარებს ვკარგავთ, როდესაც სამოცს, სამოცდაათს, ოთხმოცს, ოთხმოცდაათს მივაღწევთ; ბანალურობაში ვეშვებით და სრულიად ვივიწყებთ, რა არის ცხოვრება[12].
 
როდესაც ყველაფერი გათვალისწინებულია და შესაფერ ადგილასაა მოთავსებული - სწორედ ესაა ადამიანის არქეტიპთან გაიგივების ფასი.

სხვა სიტყვებით - როგორც მშვენივრად ესმოდათ დიდ ძველბერძენ მისტიკოსებს და ფილოსოფოსებს, რომელთაც ხშირად დავიმოწმებ - არაფერია აბსოლუტურად დაცული ან სანდო. არსად არაა მყარი საფუძველი, და ზუსტად ის, რასაც ყველაზე უსაფრთხოდ მივიჩნევთ, არის კიდეც ყველაზე საშიში ადგილი.
 
მაგრამ საკითხის მეორე მხარე მდგომარეობს იმაში, რომ - და ეს იუნგმა გაიგო არც პირველმა და არც უკანასკნელმა - ის, რაც ყველაზე სარისკო ჩანს - არის სწორედ ჩვენი ჭეშმარიტი ხსნა[13].
 
4
 
აქ ფარული პრობლემაა: უდიდესი, ადვილად შესამჩნევი პრობლემა.
 
არსობრივად, ის იუნგის სწავლების და აღმოჩენების, ხედვის თანდათანობით მოშინაურებასთანაა დაკავშირებული. და აქ გარკვეული განმარტებაა საჭირო, რადგან არსებობს ფაქტები, რომლებსაც ბევრი ადამიანი სიხარულით დაივიწყებდა.
 
კარლ გუსტავ იუნგმა ბევრთაგან დაფარული, ძალზე უცნაური, შეიძლება ითქვას, გადარეული ცხოვრებით იცხოვრა. იმის გამო, ვინ იყო, ასევე მისი აქტიური მუშაობის და ინტერესების გამო, ის მუდამ არქეტიპული ენერგიების გარემოცვაში ხვდებოდა. ისეთი დროც იყო, როდესაც ის მათ განზრახ მოუხმობდა.
 
ყოველი მხრიდან საპირისპიროთა ალყაში მოქცეული იუნგისთვის თუნდაც გონიერების ნატამალს მოჭიდების აუცილებლობა უბრალო თეორიულ მოთხოვნას არ წარმოადგენდა. ეს გადაუდებელი, კრიტიკული აუცილებლობა იყო.
 
და სრული შეშლილობის საშიშროება მისთვის სრულიად მოსალოდნელ რეალობას წარმოადგენდა.
 
არც ღირს აღნიშვნა, რომ იუნგის ბევრი ექსპერტი არსებობს, რომლებიც მის დასაცავად (ან, უფრო სწორად, საკუთარი თავის დასაცავად) კოლექტიურად ერთიანდებიან და ამტკიცებენ, რომ ეს ბრძენი ადამიანი ახლოსაც კი არ ყოფილა შეშლილობის ზღვართან. მაგრამ მათი რეფრენის სიყალბე უფრო ხმამაღლა ღაღადებს, ვიდრე მათი სიტყვების გონივრული შეუძლებლობა.

სინამდვილეში, ისინი მხოლოდ იმას ამზეურებენ, რა ცოტა იციან. ოცდაათ წელზე მეტია, მათზე გაცილებით უფრო მცოდნე ადამიანმა, შეშლილობის რეალური, ცოცხალი გამოცდილებით, არა მარტო ჩაიწერა იუნგის თანდათანობითი დაშვება „შეშლილობის ზღვარისკენ“. მან ასევე დაამოწმა, როგორ საფუძვლიანად ცდილობდნენ იუნგის მოსწავლეები, ოჯახი, მიმდევრები დაემალათ ყველაფერი, რაც მოხდა მისი ცხოვრების ამ ყველაზე დაძაბულ და შემოქმედებით წლებში, რეალობისგან სრულიად განსხვავებულ სათნო ტყუილს თხზავდნენ[14].
 
ბევრი რამ მოხდამას შემდეგ, რაც რ. დ. ლენგმა თავისი დაკვირვებები ჩაწერა. ახალი მტკიცებულებები და დოკუმენტები გამოქვეყნდა (ცნობილი წითელი წიგნის ჩათვლით, რომელზეც ოცდაათს გადაბიჯებულმა იუნგმა ფროიდთან განხეთქილების შემდეგ დაიწყო მუშაობა), და რომლებიც იმდენად ნათელია, რომ, სიმართლე ითქვას, ცოტათი არანორმალური უნდა იყოს ადამიანი, რომ შეშლილობასთან მისი დაძაბული და მჭიდრო შეჯახებები გააუბრალოოს.
 
ახლა ჩვენ მოგვეპოვებაა თავად იუნგის აღწერა, ხანდახან პირდაპირი მნიშვნელობით როგორ ებღაუჭებოდა მის წინ მდგარ მაგიდას, რათა არ წაქცეულიყო. რა თქმა უნდა, ასეთი დეტალების წაკითხვის შემდეგ ყველას შეუძლია, იქვე დაივიწყოს ისინი - ინტელექტუალებს განსაცვიფრებელი უნარი ახასიათებთ ყველაფერს მათთვის სასურველი მნიშვნელობა მიანიჭონ.

შესაძლოა, მხოლოდ მას, ვინც ასევე იძულებული გახდა, რომელიმე ნივთის ჩაჭიდებით მობღაუჭებოდა რეალობას, შეუძლია შეაფასოს, რა მდგომარეობებით იყო იუნგი მოცული[14].
 
უეჭველად, შეშლილობის ან შეშლილობასთან სიახლოვის დაღისგან იუნგის იზოლირების სურვილის პირადი და პროფესიული მიზეზები არსებობს. ბოლოს და ბოლოს, ასეთ პროტექციონიზმს ხანგრძლივი და ქმედითი ისტორია გააჩნია.
 
ვიდრე წითელი წიგნიდა სხვა მასალები ხელმისაწვდომი გახდებოდა, ადამიანები იუნგის ფარულად ნათქვამი სიტყვების ცენზურირების რთული პროცესით იზღუდებოდნენ. ახლა მის დასაცავად ასეთივე დახვეწილი სხვა მეთოდების მოძებნაა საჭირო.
მაგრამ ჭეშმარიტება იმაშია, რომ მსგავსი სახით მისი დაცვის მცდელობები არაფერს ჰმატებს მის ფიგურას - მხოლოდ ამცირებს მას[15].
 
შეშლილობა ზუსტად იმ ძველ დასავლელ ფილოსოფოსებთან და მისტიკოსებთან ძალზე მჭიდროდ დაკავშირებულ თავდაპირველ მოვლენას წარმოადგენს, რომელთაც ჩემს წიგნში მოვიხმობ. იმავე დროს - როგორც ეს იშვიათი გამჭრიახობით შენიშნა იუნგის ინგლისურ ენაზე მთარგმნელმა - ის არანაკლებ მჭიდროდაა დაკავშირებული ადგილობრივი მკურნალის ან შამანის ტრადიციულ ფიგურასთან.
 
ჯერ შეშლილობასთან პირველი შეჯახების, შემდეგ მისი კონტროლირების მეთოდების ძიების არასახარბიელო პრაქტიკა ყოველთვის საჭიროა ადამიანთა სამყაროს საკრალურის სამყაროსთან გასაერთიანებლად.
 
მაგრამ ესაა გზა, რომელიც რისკთან და საშიშროებებთანაა დაკავშირებული, და რომელიც არაადამიანურ ძალებს მოითხოვს.

სულელია ყოველი, ვინც შეშლილობის ხარჯზე კონტროლის ელემენტის ხაზგასმას ცდილობს[16].
თავად იუნგის ცხოვრების და გამოცდილების არსშია ჩადებული გაგება - რომლის შემჩნევა ადვილია, მაგრამ მისი იგნორირების ცდუნება დიდია - რომ ადამიანი პირისპირ საკრალურის რეალობას არა გონებით, არამედ შეშლილობის საშინელ სიღრმეებში ხვდება.
 
და აქ, შეშლილობასთან შეჯახებისას, ჩვენი ნორმალური კოლექტიური გონიერება კიდევ უფრო საშინელ შეშლილობად გვეჩვენება.
 
მაშინ ჩვენი ყოველგვარი უცვლელი წარმოდგენები საბოლოოდ იმსხვრება; და იწყება გარკვეული ენის ძიება, რომელსაც შეუძლია გადმოსცეს ის, რის თქმაც ადამიანს სწყურია, თუმცა ამის მოსმენა თითქმის არავის სურს[17].
 
ამასთან დაკავშირებული შემეცნება - იმდენად წმინდაა, რომ მისი გადმოცემა მომზადების რომელიმე ფასიან სისტემაში შეუძლებელია. როგორც არ უნდა უნდოდეს ადამიანს, იუნგის გამოცდილების მიბაძვა არ შეიძლება; მისი გაყალბება არ შეიძლება.
 
და ეს ყოველთვის გამოყოფს იუნგს იუნგიანელი (თუნდაც საუკეთესო) განსწავლულებისგან. თავად იუნგისთვის მამაკაცის ქალური სულის, ანუ ანიმას არქეტიპის მსგავსი შინაგანი რეალობები არ იყო მხოლოდ მოსახერხებელი კონცეფციები, რომელთაც საჭიროების შემთხვევაში შეიძლება მიმართო, შემდეგ კი მოიშორო. ეს იყო პირდაპირი, უშუალო აღმოჩენები, რაც ზოგჯერ მისთვის თითქმის საბედისწერო აღმოჩნდა.

ასე რომ მისი პირდაპირი შეჯახებები არაცნობიერთან მისთვის საკმარისად რეალური იყო, რომ გამუდმებით ემეორებინა: „არანაირ გარემოებებში არ უნდა გავიგივდე არქეტიპთან, რომელიც ცდილობს ჩემს დაუფლებას“. თუმცა ეს სრულებით არაა იგივე, თუ ადამიანი ფიქრობს: „სანერვიულო არაფერია, რადგან იუნგის აზრიანი გაფრთხილებები მაქვს, ყველა საშიში ღვთაებრივი არქეტიპებისგან თავი შორს დავიჭირო და მათ ახლოსაც არ გავეკარო. ყველაფერი წყნარად და ოსტატურად იქნება, რადგან მან ძირითადი მითითებები მოგვცა, რათა წინასწარ კოლექტიურად დავიცვათ თავი. ამაღელვებელი და აღმაფრთოვანებელი მომენტებიც იქნება, გარკვეული გამარჯვებებიც და, შესაძლოა, უმნიშვნელო მარცხიც. მაგრამ ყველაფერი კარგად იქნება, რადგან ყოველთვის წინ მივიწევთ, ნაბიჯ-ნაბიჯ, იუნგის ფართო და უსაფრთხო მხრებზე“.
 
იმ ადამიანის მსგავსად, რომელიც ტელევიზორს უყურებს და ვახშმობს, ჩვენ მოხერხებულად ვზივართ ჩვენს არქეტიპულ უფერულობაში, ჩვენს არქეტიპულ თვითკმაყოფილებაში, ჩვენს არქეტიპულ ორთოდოქსულობაში. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ საკრალურის საშიში რეალობის სასწაულებრივად შემოფარგვლა გარკვეულ ცალკეულ ადგილას ან ოთახში შეგვიძლია.
სხვა სიტყვებით, ჩვენ, ასობით წონადი მიზეზით, ისე რომ თავადაც ვერ ვამჩნევთ, გავემიჯნეთ ღვთაებრივს.
 
სწორედ ამის შესახებ მსურს საუბარი - ამპარტავნებაზე, ინფლაციაზე, საკრალურისგან საკუთარი თავის გამოყოფის შეშლილობაზე.
 
5
 
ადრე ვახსენე, რომ ჩემი საჯარო გამოჩენა და გამოსვლები ისეთი არასანდო მიზეზით შევწყვიტე, როგორიც სიზმარია.
 
შესაძლოა, მან, ვინც იძულებული გამხდარა ასე მოქცეულიყო, რაღაც გაიგო იმის შესახებ, რასაც ანრი კორბენი, საკუთარი გამოცდილებიდან გამომდინარე, „მდუმარების ფასდაუდებელ სათნოებებს“ უწოდებდა. და ამ სათნოებებს შორის - საკმაოდ პარადოქსულია - მეტყველების ფასდაუდებელი სათნოებაცაა, რადგან სიტყვათა არსის გაცნობის და შეხების  საშუალებას მხოლოდ მდუმარებასთან მჭიდრო ნაცნობობა გვაძლევს.
 
მართლაც, პირველი, რაც გვავიწყდება, როდესაც გამუდმებით ვლაპარაკობთ, - ისაა, რომ მეტყველება - პრივილეგიაა, და არა უფლება, რაც ჩვენმა ზედაპირულმა გონებამ შეცდომით მიიწერა. მეტყველება - როგორც ნებისმიერ საკრალურ ტრადიციაში მიიჩნევა - ყველაზე წმინდა ღვთაებრივ ძღვენთაგან ერთ-ერთია.
 
ამიტომ ის განსაკუთრებით მძლავრია. და აქ საქმე ძალზე სერიოზულადაა, რადგან სიტყვები ჩვენ მოგვენდო, რათა მათ უკიდურესად ფრთხილად მოვეპყროთ[18].

ჩასუნთქვათა მსგავსად, სიტყვათა ზღვრული რაოდენობა არსებობს, რომლის თქმაც მთელი ჩვენი სიცოცხლის განმავლობაში შეგვიძლია. ისინი საკმარისი რაოდენობით არაა, რომ გავფლანგოთ ან მათით ვითამაშოთ, ამიტომ მათ საკმაო სიფრთხილით უნდა ვარჩევდეთ. როგორც კი სიტყვები ითქვა, მოცემულ მომენტში და გარკვეული მიზნით, ისინი გაფრინდნენ. მათ უკან მდგომი ენერგია აღარასოდეს იქნება ხელმისაწვდომი სხვა მიზნისთვის ან სხვა დროს.
 
და თუ ჩვენ საკრალურზე სასაუბროდ სიტყვების გამოყენებას ვაპირებთ, თუ განსაკუთრებული ძალისხმევის განხორციელება გვსურს, რათა ისინი შეგნებულად სათავისკენ მივაბრუნოთ, მაშინ მუდმივი დილემის წინაშე აღმოვჩნდებით - მაინც რა უნდა ვთქვათ და როგორ უნდა ვთქვათ.
 
ამ პროცესის კიდევ ერთი ასპექტი იმაში მდგომარეობს, რომ ტანჯვა ვისწავლოთ. ესეც ძალზე რთული გასაგებია, რადგან ეს არანაირად არაა დაკავშირებული ფსიქოლოგიურ ან ფიზიკურ ტანჯვასთან, რომელსაც ყოველი ჩვენგანი, როგორც პიროვნება, განიცდის.
 
დღევანდელ სამყაროში ტანჯვა უკიდურესად ინდივიდუალიზებულ საქმედ განიხილება. თქვენ იტანჯებით, მე ვიტანჯები, თეორიულად განსაზღვრებადი მიზეზების უსასრულო სიის მიხედვით. შემდეგ კი ცივილიზაცია შემოიჭრება, მთელი მისი გაუმჯობესებებითა და ყველა  გამაუვნებელმყოფელი მედიკამენტით.
 
მაგრამ ადამიანთა უმრავლესობას ძალზე აშინებს იკითხოს - და იკითხოს მთელი თავისი არსებით, და არა მხოლოდ თეორიული ნიჭიერების ან ცნობისმოყვარეობის გამო - რა გაუვნებელყოფაა შესაძლებელი სამყაროში, რომელიც თავადაა შეშლილი და წონასწორობა სრულიად აქვს დაკარგული.
 
ჭეშმარიტება ისაა, რომ ჩვენი პირადი ტანჯვის მეორე მხარეს ტანჯვის სხვა ტიპია - იმდენად საშიში ტანჯვა, რომ ყოველი არასაკმარისად (ან საკმარისად) იღბლიანი, რათა მას შეხვდეს, მოხარული იქნება ის თავიდან აიცილოს ან გაექცეს მას.
 
ამ ტანჯვის ახსნა, ზუსტად განსაზღვრა ან მისი წახნაგების (რაც საკმარისადაა, რათა ადამიანი ჭკუიდან შეშალოს) სიმკვეთრის შერბილება შეუძლებელია.
 
მაგრამ მისგან გათავისუფლება უდიდესი კატასტროფა იქნებოდა.

ეს ტანჯვა წარმოადგენს განცდას, როგორი უსაშველოდ და არასტაბილურად ეგოისტურები გავხდით როგორც კულტურა და როგორ აუტანლად გულმავიწყები, და გაცნობიერებას, რომ ყოველთვის უნდა იყვნენ ადამიანები, რომლებიც საკუთარი პირადი ტანჯვით მზად არიან გააწონასწორონ ეგოისტურობა, სისულელე და მეხსიერების დაკარგვა, რამაც დაიპყრო სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობთ.
 
სწორედ აქაა იუნგის ნაშრომის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ასპექტი, და ეს ძნელი დასაჯერებელია, თუ გავითვალისწინებთ ყველა მიმართულებას, რომლითაც ეს ნაშრომი ვითარდებოდა, გამოიყენებოდა და გადაეცემოდა. მაგრამ ეს სავსებით სწორია. იუნგის სიმტკიცე იმაში, რომ მას სულაც არ სურდა შეეწყვიტა ადამიანური ტანჯვა, მას მხოლოდ სურდა, ადამიანებისთვის გააზრებულად ტანჯვა ესწავლებინა - საკმაოდ მარტივი უგულვებელსაყოფია.

თითქმის არავის შეუმჩნევია, რამდენად შორს მოუწია იუნგს წასვლა, რათა საკრალურისთვის შეგნებულად ტანჯვა ესწავლა: „რადგან მე მსურდა, რომ ღმერთი ცოცხალი და ტანჯვისგან თავისუფალი ყოფილიყო, რომელიც მას ადამიანმა მიაყენა, რომელსაც ღმერთის იდუმალ ზრახვებზე მეტად საკუთარი გონება უყვარს“. რა თქმა უნდა, ის არ ელოდა, რომ ასეთ საუბრებს ვინმე სერიოზულად მიიღებდა, და ეს გარკვეულწილად ხსნის, მაშინვე რატომ განსაზღვრა მან ეს როგორც „მისტიური სულელის“ სიტყვები[19].
 
საქმეს განსაკუთრებით ის ართულებს, რომ ნახსენები ეგოისტურობა და გაუცნობიერებლობა, ყოველგვარი გონივრულობის ამაოება, რომლის შესახებაც იუნგი საუბრობს, მხოლოდ ყველაზე სავარაუდო, აშკარა, პროგნოზირებად ადგილებს არ სდევს თან.
 
ეს ძალიან ცხადი და უბრალო იქნებოდა.
 
ისინი - ყველგანაა, მაგრამ, პირველ რიგში იქაა, სადაც ყველაზე ნაკლებად მოელით: ძალზე ნათელ ფილოსოფიურ იდეებში, ყველაზე კეთილშობილ სულიერ აზრებში.
 
ისინი სტანდარტული წარმოდგენების ირგვლივ გროვდებიან და ფორმულირდებიან, რომლებიც იმდენად გულუბრყვილო და თავისთავად ცხადია, იმდენად სარწმუნო და გონივრულია, რომ მათ კითხვის ნიშნის ქვეშ არავინ აყენებს. ისინი ჩვენს შესახებ ურღვევ წარმოდგენებთანაა დაკავშირებული, რომლებიც ბავშვობაში ავიტაცეთ და მგზნებარედ ვიცავთ; ყველაზე მყარი წარმოდგენებით ჩვენს მომავალზე, აწმყოზე, წარსულზე.

ეს განკურნების თეორიასაც ეხება. საბაზისო ენასაც კი ეხება, რომელსაც საკურნებლად ვიყენებთ - როგორიცაა უბრალო, ნაცნობი სიტყვა „თერაპია“.
 
ჩვენს დროში სიტყვა „თერაპია“ ფსიქოთერაპიის, ფიზიოთერაპიის იდეებთან - სხვადასხვა მეთოდებთან ასოცირდება, რომელთა მეშვეობითაც საკუთარი თავის შველა შეგვიძლია, და რომელთაც მივმართავთ, რათა უკეთ გავხდეთ. მაგრამ ყოველთვის ასე არ იყო.
 
თავდაპირველად therapeiaძველბერძნულად „ზრუნვას“ ნიშნავდა. ხოლო თუ წარსულში მაქსიმალურად უკან გადავალთ, ძალზე სპეციფიკურ მდგრად გამოთქმას მივადგებით.Therapeia theonღვთაებრივისადმიყურადღებას, ღმერთებზე ზრუნვას და მათ მსახურებას ნიშნავდა, აღსრულებას იმისა, რაც ადამიანებმა უნდა აკეთონ, რომ ღმერთებს ყველაფერი რიგზე ჰქონდეთ[20].
 
აქედან ერთობ საინტერესო რამ გამომდინარეობს.
 

ერთ ადგილას პლატონი თერაპია თეონის - ღმერთებზე ზრუნვის შესახებ მსჯელობს. და ის, არსობრივად ამტკიცებს: „ღმერთებზე ზრუნვა? რატომ უნდა იზრუნონ ადამიანებმა ღმერთებზე, თუკი ღმერთები ჩვენზე იმდენად დიდნი და უკეთესნი არიან, რომ აბსოლუტურად არაფერს საჭიროებენ? ადამიანთა მხრიდან თავაზიანობა იქნებოდა, თუ მათ მართლაც სურთ, მცირე ჟესტით გამოხატონ და ღმერთებს ცოტაოდენი ყურადღება მიაქციონ. მაგრამ გრძნობდე, რომ რაღაც სასარგებლოს აკეთებ- უბრალოდ სიბრიყვე იქნებოდა. ეს სრული უაზრობა იქნებოდა“[21]. 

სალაპარაკოდაც არ ღირს, რაოდენ დიდი რაციონალიზმი დევს ამ სიტყვებში, და გონივრული თვალსაზრისით იგი სრულიად ბუნებრივად ჟღერს. ჩვენ კი ჯერჯერობით მხოლოდ პლატონამდე მივედით. მისი უდიდესი მიმდევარი- არისტოტელე, ჯერ კიდევ წინ გველოდება ამ გზაზე. 

თუმცაღა ეს კიდევ ერთი საკვანძო მომენტია ადამიანის გონების მცდელობებში, რომ ყველაფერი საკუთარი განსჯების კრიტერიუმებს დაუქვემდებაროს, კიდევ ერთი ნაბიჯი საკრალურისგან ადამიანის დაშორების გზაზე.

როგორც უკვე აღვნიშნე, სიტყვებს მნიშვნელობა აქვთ. ყველა მზამზარეული გამართლებისა და ზედაპირული რაციონალიზაციის მიუხედავად, მათ დიდი მნიშვნელობა გააჩნიათ, რომელიც ჩვენი გამჭრიახი გონების ნაუბრის საზღვრებს დიდად სცდება. შედეგები ყოველთვის ყველაფერს აქვს.
 
როგორც კი პლატონის ამ აზრების მსგავსი ნააზრევი, ორიგინალური თუ არაორიგინალური, სიტყვებად იქცა, უკანდასახევი გზა მოიჭრა. და უფრო ღრმა პერსპექტივიდან, არაფერია უფრო კატასტროფული, რადგან მისი არგუმენტი - საკრალურთან ჩვენი დამოკიდებულების კუბოში ჩარჭობილი კიდევ ერთი ლურსმანია, არაცნობიერი მიდგომის გამოხატვის გზაზე გადადგმული კიდევ ერთი ნაბიჯია, რომელიც ამბობს: „დაე, ღვთაებრივმა იზრუნოს ჩვენზე. ხოლო რაც შეეხება ღვთაებრივის საჭიროებებს - დაე, თავად იზრუნოს საკუთარ თავზე“.
 
აქედან მოყოლებული, შეგვიძლია უბრალოდ დავაკვირდეთ,თითქოს ჯადოსნური ჯოხი აიქნიესო, როგორ ქრება თანდათან დასავლური სამყაროდან ღმერთებზე ზრუნვის იდეა. ის ცრურწმენათა და ბარბაროსობის არეალში - თანდათან უფრო და უფრო შორს, უძველესი კულტურის საზღვრებისკენ განიდევნება, ვიდრე თავად ღმერთებზე ნამდვილად ზრუნვის აუცილებლობაზე წარმოდგენას არ უარყოფენ, როგორც სრულიად უცხოს და მიუღებელს[22].
 
და ამ შედეგების გავრცელება საბერძნეთსა და რომს შორს გასცდა. ორი ათასი წელია ქრისტიანები ეკლესიაში იკრიბებიან არა იმისთვის, რომ ღმერთზე იზრუნონ; არამედ უბრალოდ, რათა შეამოწმონ, რომ ღმერთი მათზე ზრუნავს. რეალურ მოტივს არა ქრისტეზე ზრუნვა წარმოადგენს, არამედ უბრალოდ ყოველკვირეული შემოწმება - არსებობს თუ არა ის საკმარისად, საკმარისად იტანჯება თუ არა ჩვენი ცოდვებისთვის, რათა ჩვენს უყურადღებობასა და საკუთარი თავით შეპყრობილობაში ჩვენზე ზრუნვა გააგრძელოს.
 
რა თქმა უნდა, ქრისტიან მისტიკოსებს შორის ყოველთვის იყვნენ გამონაკლისები. ბერძნულ სოფლებში ნანახი მაქვს, პატარა ეკლესიებში მოხუცი ქალები როგორ ზრუნავენ ხატებზე, თითქოსდა თავად ქრისტეზე და პირადად ღვთისმშობელზე. ღვთაებრივზე ზრუნვის აზრი კვლავაც ცოცხლობს ზოგიერთ პატარა თემში, ის ჯერ კიდევ არ გაუნადგურებია დასავლური პროგრესის უმოწყალო ძალებს.
 
მაგრამ მთლიანობაში, ერთადერთი, რაც ცივილიზებულმა ქრიატიანებმა ისწავლეს - ესაა ზრუნვა იმაზე, თუ როგორ ზრუნავს ღმერთი (ყოველ შემთხვევაში, ის, რასაც ღმერთად მიიჩნევენ) ადამიანებზე.
 
და დღეს წამითაც არ გაგვიელვებს გონებაში, რომ ღვთაებრივი შეიძლება იტანჯებოდეს ჩვენი უარყოფის გამო; რომ საკრალურს ყურადღება გაცილებით უფრო მეტად სჭირდება, ვიდრე ჩვენ ძალგვიძს დარცხვენილად შევიგრძნოთ შემთხვევითი გაუცნობიერებელი სპაზმის დროს.

ყოველგვარი ფორმის და შეფერილობის რაციონალურობა, სულიერება, თერაპია ჩვენს დროში ძალზე მარტივია. ეს ყველაფერი მხოლოდ ჩვენ გვეხება; ყველგან ჩვენ ვართ: ჩვენ, ჩვენ, ჩვენ.
 
და რაც უფრო მეტ ხრიკს მივმართავთ საკრალურთან კავშირის შესაქმნელად - მაამებლური იდეა ღვთაებრივთან თანა-აზროვნების და თანა-შემოქმედების შესახებ, საკუთარ თავში ღმერთების პოვნისკენ სწრაფვა, ღვთაებრივი არქეტიპების მოშინაურების შესწავლა, რათა მათ ბედნიერები და უფრო სრულფასოვანი გაგვხადონ - მით უფრო ნაკლებად გვესმის, რა მიდგომა და რა ძალისხმევაა რეალურად საჭირო იმისთვის, რომ ღვთაებრივმა ჩვენგან მისთვის აუცილებელი დახმარება მიიღოს.
 
ღმერთები, თუ ისინი ჯერ კიდევ არსებობენ - იმისთვის არიან, რომ თერაპია მოგვცენ, რადგან თერაპია - ჩვენთვისაა. ღმერთმა დაგვიფაროს, რომ ის ღმერთებისთვის იყოს.
 
ჩვენ ერთი პატარა ფორმალობა დავივიწყეთ, რომელიც შემდეგში მდგომარეობს: ყოველთვის, როდესაც ყველაფერს ვეპატრონებით, საბოლოოდ ხელცარიელი ვრჩებით. თავდაპირველად ღმერთებზე ზრუნვა უნდა ვისწავლოთ - რათა შემდეგ ღმერთებმა ჩვენზე იზრუნონ. 

6
 
პლატონის მსჯელობას სხვა შედეგებიც მოჰყვა.
 
როგორი წარმოდგენაც არ უნდა გვქონდეს საკუთარ გონზე, ღმერთებს ვერ გავასულელებთ; სულაც არავინ რომ აქცევდეს ყურადღებას შედეგებს, ღმერთები ამას მაინც ამჩნევენ.
 
როგორც ყოველთვის, ადამიანებს დიდი დრო სჭირდებათ, ეს რომ შეამჩნიონ. ეს გვამცნო გამოჩენილმა პლატონისტმა პლუტარქემ, რომელიც დაახლოებით ქრისტეს თანამედროვე იყო, ასევე დელფოსის აპოლონის ტაძრის ქურუმმა შეამჩნია, რომ „ადრე აგრერიგად მრავალი ხმით მოუბარი ორაკულები ახლა დამშრალი წყაროებივით გაქრნენ“.
 
ის საუბრობდა იმ მხარეებზე, სადაც „მიწა წინასწარმეტყველების დიდმა გვალვამ გამოფიტა“, რადგან ორაკულთა ძველი ქალაქების დიდი ნაწილი „ან წყვდიადს შთაენთქა, ან სრულ განადგურებას“.
 
რამდენიმე ასწლეულის შემდეგ კიდევ ერთი ცნობილი პლატონისგი პორფირი არსობრივად ერთი და იგივე შინაარსის ორ წინასწარმეტყველებას ვრცლად ციტირებდა. ერთ-ერთი აღწერს, ორაკულთათვის ბოძებულ ათასობით საცხოვრებელ ადგილს როგორ უყო მიწამ პირი. მეორე წინასწარმეტყველების თანახმად, ახლა „ვეღარ გაცოცხლდება“დელფოსის ორაკულის ხმა, რომელიც თანდათან სუსტდებოდა და ქრებოდა, ვიდრე, საბოლოოდ, „არაფრისმთქმელი დუმილის კლიტე“ დაახშობდა.
 
დელფოსში თქმული ცნობილი „ბოლო წინასწარმეტყველება“ კი დიდი სიამაყით იუწყებოდა, რომ აპოლონისთვის ყველაფერი დამთავრდა. „აღარსადაა თებეს ქოხი, აღარც წინასწარმეტყველთა დაფნა, დამშრალია შთაგონების წყარო, მოლაპარაკე წყლებიც დაწრეტილა“[23].
 
ცხადია, სწორედ მებრძოლი ქრისტიანების დახმარებით შეიქმნა ხელსაყრელი ამბავი იმის შესახებ, რომ ყველა ძველი, პრიმიტიული ორაკული ქრისტიანობის მოსვლამ დაადუმა. მაგრამ საუკეთესო შემთხვევაში, ეს უბრალოდ რელიგიური ოპორტუნიზმია, რომელიც ზოგად სურათს საერთოდ ვერ ხედავს, რადგან პლატონიკოსები, რომლებიც აუღელვებლად  გვამცნობდნენ ცვლილებათა შესახებ, მხოლოდ უცოდველი დამკვირვებლები არ იყვნენ.
 
ღმერთების შესახებ მთელი მათი სიტყვამრავლობით და ქმნილებებით, ფილოსოფოსობისა და თეოლოგიზების უწყვეტი ნაკადით, გამუდმებული თეორეტიზებითა და მორალიზებით, ისინი მჭიდროდ იყვნენ ჩართული მიმდინარე მოვლენებში. ღმერთები რომ მათთვის ცოცხალი რეალობა ყოფილიყო იმდენად, რამდენადაც თავად სურდათ დაჯერება, ისინი კარგი საქმის გაკეთებას ნამდვილად შეძლებდნენ: სიმპათიით და სოლიდარობით დადუმდებოდნენ, რათა ღმერთების გვერდით ყოფილიყვნენ, დახმარებოდნენ მათ, მხარი დაეჭირათ მათთვის.
 
ნაცვლად ამისა კი ისინი გაუთავებელი ფიქრით, ლაპარაკით და წერით მხოლოდ ქაღალდს ხარჯავდნენ. აზრადაც არ გაუვლიათ, რომ ღმერთები ადამიანთა ყბედობამ დაადუმა, რადგან ბევრნი ამტკიცებდნენ, რომ ღმერთებზე უფრო მეტი იციან, ვიდრე თავად ღმერთებმა - საკუთარ თავზე.
 
ეს ძალზე გავრცელებული შეცდომაა, და მისი დაშვებაც ძალზე იოლია. ჩვენ საკუთარი ხმის ნაცნობი ჟღერადობით იმდენად ვართ გატაცებული, რომ საკრალურზე გაუთავებლად საუბარს ვამჯობინებთ, ნაცვლად იმისა, რომ საკრალურს ლაპარაკის საშუალება მივცეთ, მისთვის დამახასიათებელი არაეგოისტური მეთოდებით თავისი განზრახვების საიდუმლო გამოხატოს.
 
მახსოვს, მოზარდი როგორ დავეხეტებოდი ტუნისში. მანქანა მომიახლოვდა, შეჩერდა და მძღოლმა დამგზავრება შემომთავაზა; ის ქვეყნის წამყვანი ფსიქოლოგი აღმოჩნდა. მან თავის საოჯახო მამულში მიმიყვანა. მზე ჩადიოდა, და მან მითხრა, რომ მალე ქალაქგარეთ სუფიების ძალზე იშვიათი შეხვედრა შედგებოდა.
 
ის წაყვანას დამპირდა; მეც სიამოვნებით დავეთანხმე. „წასვლამდე კი“, - თქვა მან, - „მსგავსი შეხვედრის ვიდეო მაქვს, და გაჩვენებ“. მე ზრდილობიანად და მტკიცედ ავუხსენი, რომ, თუმცა ეს მშვენივრად ჟღერს, რატომ უნდა დავკარგოთ დრო ვიდეოზე, თუ ამ ყველაფრის რეალობაში განცდა შეგვიძლია?
 
მან დამაძალა, და იმ დროისთვის, როდესაც ფილმი დამთავრდა, შეკრება თითქმის დასრულდა. ვიდეო იმდენად უხარისხო იყო, რომ რაიმეს გარჩევაც კი ჭირდა.
 
აი, ასე მუშაობს ადამიანური გონება: ის, რასაც ვაკეთებთ, ვფიქრობთ, ვლაპარაკობთ - მისთვის გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნებისმიერი რეალობა ჩვენს გარეთ. ჩვენ იმდენად ვართ მოცული რეალობის ჩვენი მყიფე შემცვლელებით, რომ, მანამ, სანამ შევამჩნევთ, რა მოხდა, მომენტი შესაძლოა, უკვე დაკარგულია. ეს რეალობა უკვე დაიკარგა.
 
პლატონისტებს ღმერთების წასვლით გაჩენილი სიცარიელის შესავსებად ძალზე ჭკვიანური სტრატეგიები ჰქონდათ. ჩვენ ჩვენი გვაქვს - გაცილებით განვითარებული და დახვეწილი, ვიდრე მათი.
 
და ჩვენ, დასავლელ ადამიანებს, ევოლუციურზე უკეთ არცერთი სტრატეგია არ გვესადაგება და ჩვენს ეგოს არ აკმაყოფილებს. ის ამბობს: ღმერთები წავიდნენ, რადგან აღარ გვჭირდებიან. ჩვენ მაღლა და წინ წავედით. დადგა დრო, საკუთარ ფეხზე დავდგეთ, ჩვენს ცხოვრებაზე პასუხისმგებლობა დავიბრუნოთ. ჩვენ რაციონალური გადაწყვეტილებების მიღება უნდა დაგვეწყო, ნაცვლად იმისა, რომ რომელიღაც ორაკულზე ან ღვთაებაზე ვყოფილიყავით დამოკიდებული - თუმცა, ყურადღება მიაქციეთ, რომ ჩვენს ხელთაა ღმერთების სცენაზე დაბრუნება, თუკი ამას მოვისურვებთ.
 
სინამდვილეში, როგორც ზოგიერთი ისტორიიდან ჩანს, ამ ცვლილებებმა დააგვიანა, რადგან დადგა დრო, რომ თითოეული იქცეს უფრო ცნობიერად. ერთადერთი, რაც გვჭირდება, არის ის, რომ უნდა მოვიდნენ ინტუიციურები და გვანუგეშონ. აგვიხსნიან საოცარი ამბებით, რა გველის წინ: ადამიანის გახსნილ ცნობიერებაში ფანტასტიური თავგადასავლები[24].
 
თუმცა პირქუში რეალობა ცოტა განსხვავებულია.
 
იუნგს ესმოდა ეს და ყურადღებას ხშირად ამახვილებდა იმაზე, რომ, წარსულს თუ გადავხედავთ, ბოლო ორი ათასი წლის განმავლობაში კაცობრიობის განვითარებაში ცვლილებებს დავინახავთ. წარმოუდგენელი იქნებოდა, ეს რომ ვერ მოგვეხერხებინა. მაგრამ თუ ვივარაუდებთ, რომ კაცობრიობამ თავისი გულწრფელი იმედებით, ილუზიებით და მისწრაფებებით ოდნავ რეალური ან ფუნდამენტური პროგრესი განახორციელა - ესეც ერთ-ერთი მორიგი ილუზია იქნება, რადგან ჩვენ ახლაც იგივე პრობლემები გვაქვს, რაც ორი ათასი წლის წინ გვქონდა.
 
და მათთან შესახვედრად კვლავ არ ვართ მზად[25].
 
ჩვენი კულტურა კვლავაც მუდმივი ევოლუციის - მატერიალური და სულიერი პროგრესის -  მშფოთვარე მითითაა შეპყრობილი, და ვეღარ ვამჩნევთ, როგორი სულელები და ბრმები ვართ ჩვენი შეპყრობილობის გამო. დრო და დრო, რა თქმა უნდა, შესაძლოა მოგვეჩვენოს, რომ იუნგი ამ დიად მითოლოგიას მისდევს. ის თითქოს მხარს უჭერს ჩვენს დასავლურ „პროგრესის კულტს“, ჩვენი ცივილიზებული ტრიუმფების „ილუზიას“ ამყარებს.
 
„კულტიც“ და „ილუზიაც“ - მისი საკუთარი სიტყვებია. და ის ხშირად მოქმედებს ისე, როგორც სოკრატემდელი ფილოსოფოსები რამდენიმე ათასი წლის წინ, რომლებიც აცნობიერებდნენ, რომ ადამიანებამდე სათქმელის მიტანის ერთადერთი მეთოდი - მათსავე ილუზორულ ენაზე ლაპარაკი და მათი ილუზორული სიტყვების გაზიარება იყო[26].
 
მარტივი სიმართლე იმაში მდგომარეობს, რომ იუნგისთვის ჩვენი ნაქები ცივილიზაცია და ცნობიერება - ყველაზე მყიფე, დახვეწილი და ორაზროვანი მიღწევებია. სწორედ ამიტომ, როგორც მეცნიერი, საზოგადოების წარმოდგენაში და ცნობილი იუნგიანელების გონებაშიც კი ფესვგადგმულ უტყუარ დოგმასთან შეჯახებისას - რომ არა მხოლოდ ცივილიზაცია, არამედ ცნობიერებაც ვითარდება - ის იძულებული იყო გამუდმებით ეყოყმანა.
 
და დათანხმების ნაცვლად - რასაც ყოველი პატივსაცემი მეცნიერისგან ავტომატურად ელიან - ის ირონიის ალესილ მახვილს ან ყველაზე შავ იუმორს იყენებდა და ყველაფერს კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებდა[27].
 
შეიძლება ითქვას, რომ მან აქაც დროს გაუსწრო. ღრმა აზრით ის მხოლოდ წინასწარ გრძნობდა თანამედროვე მოწინავე მეცნიერების მზარდ შეხედულებას, რომ ადამიანური სახეობა ათასობით წლის განმავლობაში გადაგვარებას განიცდიდა - ფიზიკურად, გონებრივად, გენეტიკურად.
 
მაგრამ დროა საჭირო, რომ ამ ფაქტებმა ევოლუციის შესახებ სხვა პარადიგმებსა და ოცნებებს შორის ადგილი დაიმკვიდროს[28].
 
და საქმე მხოლოდ ამაში არაა.
 
მხოლოდ უკან, ალქიმიამდე, და გნოსტიკოსებამდე, რომლებიც იუნგს აგრერიგად აინტერესებდა, შორეულ წარსულში დაბრუნებით გავიგებთ, რატომაა იუნგის კითხვები და ყოყმანი ასე გამართლებული.
 
შემორჩენილია ცნობილი „სოკრატემდელი“ ფილოსოფოსების ქმნილებები, რომლებიც ორნახევარი ათასი წლის წინ ადამიანის მდგომარეობას მწველი და შემაძრწუნებელი სიტყვებით აანალიზებდნენ. მაგრამ ის, როგორც მაშინ ადამიანებს აღწერდნენ - რეალობის მიმართ უნუგეშოდ ყრუებს და ბრმებს, ამპარტავნებს და აბნეულებს, ზედაპირულებს, რომლებიც ცხოვრებას ღრმა ძილში ატარებენ, ჭეშმარიტი ცნობიერების ნატამალის არმქონეთ, ტყუილების მსურველებს, საკუთარ ფანტაზიაში დატყვევებულებს, მაგრამ წარმოსახვით, რომ თავისუფლები არიან - არაა უბრალოდ რაღაც ჩანაწერები იმდროინდელ საქმის ვითარებაზე.
 
ესაა სწორედ ახლა, ამ დროისთვის ადამიანური მდგომარეობის აბსოლუტურად ზუსტი აღწერა.
რამდენადაც მათ შესანიშნავად ესმოდათ ადამიანური გონების მარადიული სირთულეები, მათ არა მარტო შეეძლოთ საოცარი სიზუსტით ეწინასწარმეტყველათ, რომ მათი სწავლებები არასწორად იქნებოდა გაგებული და არასწორად ინტერპრეტირებული ინტელექტუალთა, მაგალითად პლატონის და არისტოტელეს მსგავსთა მიერ ასწლეულის შემდეგ. მათ ისიც კი ივარაუდეს, როგორ გააუკუღმართებდნენ და დაამახინჯებდნენ მათ სწავლებას ჩვენი დროის უჭკვიანესი მეცნიერები.
 
მათთვის ჭეშმარიტი გაგება უიშვიათეს მიღწევას წარმოადგენდა. და გასაკვირი არაა, რომ ადამიანები მთელი ე.წ. ცხოვრების განმავლობაში სრულიად არაცნობიერად ბარბაცებენ და იმავდროულად წარმოუდგენიათ, რომ ცნობიერნი არიან.
 
და ადამიანური მდგომარეობის მათეული აღწერა ჩვენთვისაც უჩვეულოდ ზუსტია, რადგან მაშინდელ და ახლანდელ ადამიანურ არაცნობიერს შორის არანაირი განსხვავება არაა[29].
 
ბევრი რამ მოხდა ბოლო რამდენიმე ათასი წლის განმავლობაში. მოვიდნენ ბერძენი ფილოსოფოსები. მოვიდა ქრისტე. მოვიდა ტელევიზია.
 
და არაფერი შეცვლილა. ჩვენ მეტი ხრიკები ვიცით, მეტი გაჯეტი გვაქვს ხელში; მაგრამ ცნობიერების და სინდისის, ფარისევლობის და სისასტიკის, სიყვარულის და მორალის კუთხით უკეთეს შემთხვევაში არ შევცვლილვართ.
 
ხოლო რაც შეეხება ჩვენს ამაყ იდეებს ევოლუციის შესახებ - ისინი უბრალოდ რეალობისგან გაქცევის კარგი გამართლებაა.
 
რა თქმა უნდა, შეგვიძლია კვლავაც ვიფიქროთ, რომ ადამიანების მოგონილი და მათ ტვინში ჩაჭედილი ნებისმიერი ფანტაზიის დაჯერების უფლება გვაქვს: მათი კეთილშობილი და ნათელი იდეებისა, სინამდვილეში თუ საით მიდის კაცობრიობა. პრობლემა ისაა, რომ ინტუიცია ხან სწორია და ხან არა.
 
ერთადერთი გზა, როგორ გავიგოთ სიმართლე წარსულსა და მომავალზე, არის ცნობიერების ნაპერწკლის მტკივნეული შეშვება ჩვენს უმოწყალო შინაგან სიღრმეებში.

7
 
ბნელ წარსულში, ტრადიციად ჰქონდათ, საკრალური მოეხმოთ ლაპარაკის დაწყების წინ ან შეკრებისას.
 
შესაძლოა, იგრძნოთ, რომ სწორედ ამის გაკეთებას ვცდილობ ჩემებურად. მაგრამ ასევე ვცდილობ განვმარტო, რომ საკრალურის მოხმობა ნიშნავს იმის მოხმობას, რაც ნამდვილად საკრალურია - არა ის, რაც შეიძლებოდა ყოფილიყო საკრალური რომელიმე სხვა ადამიანისთვის ან ხალხისთვის, ასეულობით ან ათასეულობით წლის წინ.
 
ჩვენ უნდა დავიწყოთ და მოვიხმოთ ის, რაც საკრალურია ჩვენთვის.
 
რა თქმა უნდა, ჩვენ შეგვიძლია ავურიოთ ბევრი რამ და ყველაზე ბინძურ კამათში გადავეშვათ, და ვამტკიცოთ, რომ არ ვართ დარწმუნებული, მაინც რა არის ეს. თუმცა მარტივი ჭეშმარიტება იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ ყველამ მშვენივრად ვიცით, რა არის საკრალური ჩვენთვის; და უკვე დიდი ხანია ვიცით.
 
ჯერ კიდევ იმ დროიდან, როდესაც ბავშვები ვიყავით, შეგვეძლო საკრალური ბუნებაში გვეგრძნო - დილაობით ჩიტების მოულოდნელი შეფრთხიალება, ყვავილის სურნელი და შეხება, დაკვირვება, თუ როგორ იძენს ხეების ფოთლები და ბალახი მზის სხივებისგან ასეთ ბრწყინვალე და ხასხასა მწვანე ფერს.
 
ჩვენ ყველამ თავიდანვე ვიცით, რა არის საკრალური. ბავშვებისთვის არასდროს არავის უსწავლებია: მათაც იციან, როგორც ჩვენ. მათ შეუძლიათ საკრალური იპოვონ სადღაც მივიწყებულ ხეივანში. ისინი მას ბალახშიც იპოვიან, ხავსის გროვაში.
 
ამას პირდაპირ მთავარ კითხვასთან მივყავართ, რომელზე პასუხის გაცემაც აუცილებელია. ვაღიარებ, ამ თემის წამოწევა ყველაზე ნაკლებად მსურდა, მაგრამ ასეთ დროს არჩევანი არაა. და აქ ყველაფერი რთულდება, რადგან დასავლეთის წარმოდგენებში, იმ უცნაური კულტურის წარმოდგენებში, რომელიც შევქმენით და ჩვენად ვაქციეთ, არაა საკმარისი საკუთარ თავს ჩავხედოთ და მივხვდეთ, რას მივიჩნევთ საკრალურად.
 
ჩვენ საკუთარ თავში უნდა ვეძებოთ და ვიპოვოთ ის, რაც ჩვენში ინდივიდუალურია, ასევე რაც კოლექტიურია და დასავლური ცივილიზაციის ნაწილს წარმოადგენს, რომელიც საკრალურის განადგურებას ჯიუტად ცდილობს.
 
ეს საკითხი ძალზე საშიში, მაგრამ, თუ საკუთარ თავთან მართლები და სხვებთან გულწრფელები ვიქნებით, უკიდურესად აუცილებელი გახდა.
 
საკრალურის მნიშვნელოვნების მიღება - ნიშნავს, არა მხოლოდ ვიპოვოთ ის, რაც ჩვენში არაა საკრალური, არამედ ისიც, რაც ჩვენში ეწინააღმდეგება საკრალურს. რა ანადგურებს ყოველივე საკრალურს ჩვენს ცივილიზაციაში სისტემატურად, წლიდან წლამდე, წუთიდან წუთამდე, სანტიმეტრიდან სანტიმეტრამდე, შთანთქავს მას ჩვენს შიგნით და გარეთ, ჩვენი გარშემომყოფი ბუნების სილამაზეში?
 
მოზარდობის ხანაში ხშირად მივდიოდი ფეხით ლაშქრობაში ლონდონიდან სტოუნჰენჯში, ხანდახან ღამით. და ყველაფერი მარტივად იყო. შემეძლო ძველი ქვების ქვეშ შევმძვრალიყავი და ჩუმად ვმჯდარიყავი, მეფიქრა იმდენ ხანს, რამდენიც მჭირდებოდა. როცა მანქანის მართვა ვისწავლე და წლების შემდეგ დავბრუნდი, ყველაფერი ძველებურად გამოიყურებოდა, გარდა დამატებითი ეკლიანი მავთულხლართებისა. ისეთი შთაბეჭდილება მრჩებოდა, თითქოს საფოსტო მარკების ვეება ზვინი უნდა მეყიდა, რომ სადმე კავშირის დამყარება შემძლებოდა. 
და ესაა სიმბოლო იმისა, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ.
 
ის, რაც ჯერ კიდევ არ წაშლილა და სასწაულებრივად შემორჩა, ახლა ჩვენგან დაფარულია და მიუწვდომლად დამალულია. ადამიანებს აღარ ანდობენ საკრალურს, იმას, რაც ადრე საკრალური იყო.
 
გარკვეული ხანი ცოლთან ერთად ჩრდილოეთ ამერიკაში ვცხოვრობდი, კანადის სანაპიროზე, ოდესღაც საკრალური კუნძულის შუაგულში. ჯერ კიდევ ცოცხლად მახსოვს მეზობლები, რომლებიც ცოტაოდენი ფულის გამომუშავებისთვის უზარმაზარ სოჭის ხეებს ჭრიდნენ, რომლებიც ბუნების წონასწორობას ინარჩუნებენ. ნიუ-მექსიკოს ადგილობრივმა მთავრობამ უზარმაზარი გზის მშენებლობა წამოიწყო საოცრად დიდებულ პეტროგლიფებს შორის, რაც ათეულათასობით წლის წინ გამოაქანდაკა ბუნებამ. ჩრდილოეთ კაროლინის დიდებულ-ჩაფიქრებულმა ბუნებამ, თითქოს, ზურგი აქცია ადამიანებს და თავისი საიდუმლოებები გადამალა, იძულებულმა დაკვირვებოდა, როგორ ექცევა თეთრი ადამიანი თავის შავ მონებს, პირველ რიგში კი ინდიელებს.
 
და შვეიცარია, სადაც ჩავდიოდი ოჯახთან ერთად, როდესაც ბავშვი ვიყავი - მშვენიერი სახლები ლამაზი ფასადებით და მოხატული დარაბებით, ყვავილების ქოთნებით, რომლებიც ძალდაუტანებლად ერწყმოდა ლანდშაფტს. ახლა კი ის, რასაც დაინახავთ - ბეტონის კედლებია, რადგან ეს ერთადერთია, რაც თანამედროვე ადამიანებს შეუძლიათ აშენონ ჩვენს პროგრესულ საზოგადოებაში - ბეტონის ბლოკები.
 
ამ ისტორიების მოყოლა ყველას შეუძლია; და არაა საჭირო იკითხოთ, იცის თუ არა ვინმემ, რის შესახებ ვსაუბრობ, რადგან ეს ყველამ იცის.
 
მაგრამ კითხვა, რომელიც უნდა დაისვას, შემდეგში მდგომარეობს: მაინც რა ხდება? მაინც რა არის ე.წ. პროგრესის ეს უზარმაზარი ტალღა, რომელიც ყველაფერს შთანთქავს და წარხოცავს?
ჩვენ ვცხოვრობთ და ამას ვაკვირდებით. ჩვენ იძულებულები ვართ შევამჩნიოთ, შესაძლოა, ძალზე სევდიანად, როდესაც ვბერდებით, როგორ იცვლება ყველაფერი. და ვცდილობთ გავუმკლავდეთ - გავამართლოთ ეს ყველაფერი როგორც დასაშვები, ასატანი.
 
აქა-იქ შეძლებისდაგვარად ამ პროცესების კომპენსირებას ვცდილობთ - ბაღში ბუდას სტატუას ვდგამთ, ეკოლოგიურად სუფთა მანქანით დავდივართ, პროტესტსაც კი შევუერთდით. მაგრამ ყოველი ჩვენგანი, სულის სიღრმეში, აცნობიერებს, რის წინააღმდეგ ვართ ამხედრებული, და კარგად იცის, რომ ამ ტალღის ასე მარტივად უკან შებრუნება შეუძლებელია.
 
შესაძლოა, დრო და დრო, როდესაც უკან გავხედავთ განადგურებულ ბუნებას და საკრალურს, ჩვენ ფაქტის წინაშე აღმოვჩნდებით და გონებაში სუსტი ხმა ჩაგვესმის, რომელიც წყნარად გვეკითხება: „განა ეს ყველაფერი კარგად არ იყო გაკეთებული?“ განსაკუთრებით დაღლილობისას, გვეჩვენება, რომ რაციონალიზება გაცილებით ადვილია, ვიდრე ირგვლივ არსებულ სასტიკ რეალობასთან დაპირისპირება; რამდენიმე გამოთვლის გაკეთება, ახალი უპირატესობების, სარგებლის, კომფორტის გათვლა.
 
და გარკვეული მშვიდი ნუგეშიც არსებობს, რაც კოლექტიურ ახსნასთან შეერთებიდან მომდინარეობს, მაგრამ არც ერთი მათგანი ახლოსაც ვერ მიდის ახსნასთან, რომელიც ჭეშმარიტად რეალურია.
 
შეგვიძლია დავადანაშაულოთ მოსახლეობის ფეთქებადი ზრდა. გარკვეული ხარისხით ეს სწორიცაა, მაგრამ პრობლემას ზედაპირულადაც კი ძლივს ეხება. ტექნოლოგიის დადანაშაულებაც შეიძლება. მაგრამ ეს პროცესის შედეგია და არა მიზეზი. შეიძლება დასაბუთებულად შეძრწუნდე ქრისტიანული სწავლების საშინელი დამახინჯების გამო, რომლებიც ადასტურებენ, რომ ქრისტემ მიწას და ბუნებას სიწმინდე წაართვა, როდესაც, ჯვარზე სიკვდილით, დედამიწაზე ერთადერთ განწმენდილ ადგილად ადამიანის გული დატოვა[30].
 
თუმცა პასუხი არსებობს. ამ მარტივ ახსნას ვიპოვით, თუ ქრისტიანობის გაჩენამდე, შორეულ წარსულს ჩავუკვირდებით.
 
მის სიმარტივეში იმალება მიზეზი, რის გამოც ჩვენს უსასრულოდ რთულ გონებას ის გამოეპარა.
პასუხი ისაა, რომ ყოველ ცივილიზაციას საკრალური დანიშნულება გააჩნია.
 
ჩვენ ჩვენი დაგვავიწყდა.
 
და ამ გულმავიწყობის გამო ყველაფერი ჩვენს ირგვლივ და ჩვენს შიგნით საშინლად არასწორად წარიმართა.
 
8
 
ჩვიდმეტი წლისა იდუმალმა, დაუძლეველმა იმპულსმა ძველი ბერძნებისკენ მიმაბრუნა, და ჩემთვის უზარმაზარი სიურპრიზი აღმოჩნდა, თუ სად დაიწყო დასავლური ცივილიზაცია.
 
მაგრამ გაცილებით ძლიერი შოკი განვიცადე, როდესაც უძველესი ბერძენი (ე.წ. სოკრატემდელი) ფილოსოფოსების შემორჩენილი ნაშრომების შესწავლის შემდეგ აღმოვაჩინე, რომ მათი (თუ ვინ იყვნენ და რას აკეთებდნენ ისინი) თანამედროვე აღწერილობა სრული გამონაგონი აღმოჩნდა. ამ თანამედროვე აღმწერლებს საკრალური არაფერი გააჩნიათ.
 
ხშირად ძველი ტექსტების არასწორი თარგმანი აუცილებელი იყო, რათა ისინი თანამედროვე წარმოდგენებთან თანხმობაში მოეყვანათ. ხანდახან არასწორი თარგმანი არ კმაროდა, და ერთადერთ საიმედო ხერხს მათ დასამახინჯებლად - თავად ბერძნული ტექსტების შეცვლა წარმოადგენდა - რასაც აკეთებდნენ კიდეც.
 
ადრეული ფილოსოფოსებიდან პირველი, რომელიც გავიცანი, ემპედოკლე იყო. მან მიჩვენა, რომ არაფერია ჭეშმარიტებისგან უფრო დაშორებული, ვიდრე მისი მსგავსი ადამიანების, როგორც პრიმიტიული მოაზროვნეების უარყოფა, როგორადაც მათ მოვიაზრებთ.
 
ისინი მოუმწიფებელი ინტელექტუალები კი არ იყვნენ, რომლებიც უაზროდ რთული გონებრივი თამაშების შემოქმედებად გვევლინებოდნენ, რითიც შემდგომი მოაზროვნეები ითამაშებენ სიბრძნის თავიანთი უცნაური ძიებისას. პირიქით, ისინი დიადი მისტიკოსები აღმოჩნდნენ, უბრალო სიბრძნის მფლობელები, რომელიც იმავდროულად პრაქტიკული, კონცენტრირებული და დახვეწილი იყო. ისინი არაჩვეულებრივად ძლიერი პიროვნებები იყვნენ, რომლებიც, სხვებთან თანამეგობრობაში, უღრმესი თანხმობით, ცნობიერად მუშაობდნენ ერთად და მთელ ცივილიზაციას ქმნიდნენ.
 
ესენი იყვნენ ადამიანები, რომლებმაც სათავე დაუდეს ფილოსოფიას, მეცნიერებას, ლოგიკას და კოსმოლოგიას, კანონს და მედიცინას, მკურნალობას და განათლებას, თესლი კი ყველა ამ დისციპლინისთვის სხვა რეალობიდან მოიპოვეს, რომლის შესახებაც წარმოდგენა არ აქვთ მათ, ვინც საკუთარ თავს ჩვენი კულტურის მცველად მოიაზრებს.
 
ისინი ცნობიერების სხვა მდგომარეობაში გადადიოდნენ და თავიანთი ძღვენი ამ სამყაროში საკრალურის სამყაროდან მოჰქონდათ, რათა ახალი ცივილიზაცია დაბადებულიყო.
 
და დიახ, სხვათა შორის ეს ნიშნავს, რომ დასავლური ცივილიზაცია თავადაც საკრალურიდან იღებს სათავეს.
 
მაგრამ არ იფიქროთ, რომ აქ რაღაც მისტიკურ ინტერპრეტაციას გთავაზობთ. პირიქით, ეს ერთადერთი აღწერაა, რომელსაც ყოველგვარი შემთხვევითი დამახინჯების ან განზრახ უარყოფის გარეშე ძველი მოწმობების და დოკუმენტების სათანადოდ დაფასება ძალუძს.
 
ყველა ეს პრაქტიკული რაციონალისტი, რომლებიც ასწლეულების განმავლობაში ზემოდან დაჰყურებდნენ მისტიკოსებს, როგორც სულელ, რეალობას მოწყვეტილ არსებებს, აბსოლუტურად ცდებოდა. ეს მათ დაკარგეს ყოველგვარი კონტაქტი მისტიკურ რეალობასთან, რომელიც თავიდანვე მათი მეცნიერება და რაციონალიზმი უნდა ყოფილიყო[31].
 
ეს აზრი გონებაში ყველაფერს თავდაყირა აყენებს. ჩვენ პირველად ვიწყებთ ისტორიის, კულტურის, ცივილიზაციის პროცესის დაკვირვებას და ნამდვილად გაგებას ისევე, როგორც შეგვიძლია დავაკვირდეთ მცენარეს, ყვავილს, ნებისმიერ ბუნებრივ ობიექტს.
 
ბოლოს და ბოლოს, ყოველი კულტურა სწორედ ისაა, რასაც ეს სიტყვა ნიშნავს: ბუნების ნაწილი, ორგანული, რომელიც მოვლას და კულტივირებას საჭიროებს, მხოლოდ მებაღეებისთვის და ფერმერებისთვის ცნობილი პრინციპების თანახმად.
 
გონებისთვის, რომელიც თვლის, რომ ყველაფერს რაციონალური ცნებებით განიხილავს, არაფერია უფრო მეტად აზრსმოკლებული. და ეს პრობლემის მნიშვნელოვანი ნაწილია, 
რადგან ჩვენ ჩვეული მეთოდებით მოცემულობად იმდენ რამეს ვიღებთ, რომ სრულიად გვავიწყდება ის, რაც ჩვენი აზრების საფუძველშია - რომ აღარაფერი ვთქვათ გრძნობებზე.
 
შესაძლოა, უკეთესია, მაგალითისთვის ემპედოკლესთან მჭიდროდ დაკავშირებული ადამიანი მოვიყვანოთ. მას პარმენიდე ერქვა. მას დასავლეთში გონების და განსჯის გამომგონებლად, ლოგიკის დამფუძნებლად და მამად იცნობენ.
 
მაგრამ, მიუხედავად ამ რეპუტაციისა, მიუხედავად ასიათასობით გვერდისა, რომლებიც შემდგომმა ფილოსოფოსებმა მას მიუძღვნეს, ჩვენ წარმოდგენაც კი არ გვაქვს, რას წარმოადგენდა სინამდვილეში ლოგიკა პარმენიდესთვის.
 
როგორც ემპედოკლე, ისიც სათქმელს პოეზიით გადმოსცემდა - მომნუსხველი ტექსტით, რომელშიც უხვად იყო უცნაური დეტალები და გამეორებები, პოემით, რომელიც მსმენელის ან მკითხველის ცნობიერების სხვა მდგომარეობაში გადასაყვანად უძველეს ტექნიკებს იყენებდა. სწორედ საკრალურთან ჩვენი დაბრუნება იყო ლოგიკის საწყისი დანიშნულება დასავლეთში, როგორც ფილოსოფიის, მეცნიერების და კულტურის საწყისი დანიშნულება მთლიანობაში.
 
პარმენიდე, რომელიც თავისი დროის შესაბამის ენას იყენებდა, უდიდეს ყურადღებას უთმობდა მზის გზისა და ქვევით, მკვდართა სამეფოს განდობილის საკუთარი გამოცდილების ახსნას; აღწერას, როგორ მისცა ლოგიკის ძღვენი ქალღმერთმა პერსეფონემ, მიწისქვეშა სამყაროს დედოფალმა, რომელიც მას წყვდიადში, არსებობის სათავეებთან შეეგება.
 
და თავდაპირველად სწორედ ეს იყო ლოგიკის მთელი აზრი: საშუალება მიეცა იმისთვის, რაც ღვთაებრივიდან მოგვეცა, დაესრულებინა იდეალური წრე და ჩვენ კვლავ ღვთაებრივ სამყაროში დავებრუნებინეთ, საიდანაც თავად ლოგიკა მოვიდა.
 
ასე შეიქმნა ლოგიკა. ეს ლოგიკა არ იყო მშრალი დისციპლინა, რომელიც ტვინებს გვირეცხავს და გაუთავებელ განსჯებში ჩაკარგვას გვაიძულებს. ეს ლოგიკა ხილვითა და ზმანებით მოგვეცა, ამ ძღვენით სიღრმეში ვეფლობით და ყოველგვარი ფიქრისგან ვთავისუფლდებით. ასე ვემზადებით იმ საკრალური რეალობის გასაცნობიერებლად, რომელიც ყველაფრის გულშია, მარად დავანებული, რომელიც ნათლად შეიცნობს საკუთარ თავს, ცხოველი ძალაა, ყოველი არსებულის საფუძველი.
 
ლოგიკის მსგავსიც არაფერია  იქ, რასაც ბავშვებს სკოლაში თავს ახვევენ, ან, თუნდაც ჩვენზე გონიერი ადამიანის ბრალდებაში, რომ არალოგიკურად ვმოქმედებთ ან ვსაუბრობთ. ეს ლოგიკა ოდნავადაც არ ჰგავს ნიცშესა და ჰაიდეგერის მსგავსი ავტორების მექანიკურ აღწერებს, რომლებიც მათი დროის მოდურ შეცდომებს უფრო ლამაზად ფუთავდნენ[32].
ამის მიზეზი კი ძალზე უბრალოა.
 
ჩვენს პროგრესულ, არეულ და განვითარებად ცივილიზაციაში ჩვენ ყოველგვარი კვალი გავაქრეთ ჭეშმარიტებისა, რომ ლოგიკას, სხვა დანარჩენთან ერთად, ოდესღაც საკრალური ადგილი და დანიშნულება ჰქონდა. და როგორც კი ეს გააზრება გაქრა - ყველაფერი დამთავრდა.
 
ხოლო რაც შეეხება სწავლულ ლაყბობას - რასაც ასწლეულობით ქმნიდნენ აკადემიკოსები, თეოლოგები, ეზოთერიკოსები - შეზღუდულ ადამიანურ ლოგიკასა და ღვთაებრივი გამოცხადების საიდუმლოს შორის არსებული ფუნდამენტური წინააღმდეგობის შესახებ - ესეც კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რამდენად დავივიწყეთ, რომ ლოგიკა თავისი წარმოშობით გამოცხადების იდეალურ ნიმუშს წარმოადგენდა[33].
 
ვინც ამას დააკვირდება და მის მნიშვნელობას გაიაზრებს, მიხვდება, რომ ეს უბრალოდ ისტორიის, ფილოსოფიის ან ლიტერატურის საკითხს გაცილებით აღემატება.
 
სინამდვილეში, იდეებზეც კი არაა საუბარი. ჩვენზეა ლაპარაკი; ჩვენს ცხოვრებაზე, ან როგორც ვცდილობთ ვიცხოვროთ; ჩვენი არსებობის უღრმეს მიზანზე.
 
ეს აგრეთვე გამუდმებული შეხსენებაა, რომ ჭეშმარიტება ადვილი გზით არ უნდა ვეძებოთ, ბრჭყვიალა, დამაბრმავებელ ნათელს არ უნდა ავყვეთ ზეცაში, არამედ მზეს გავყვეთ ქვევით, ღამის სიღრმეებში, სადაც ყველაფერი, საკუთრივ ჩვენი უბნელესი საზღვრების ჩათვლით, საკრალურთანაა დაკავშირებული.
 
ეს იყო ლოგიკის ცნობილი კანონები, რომლებიც პარმენიდემ შემოიტანა სამყაროში როგორც თესლი, ძღვენი დასავლური კულტურისთვის ოცდახუთი ასწლეულის წინ. როგორც ბევრმა სხვა კანონმდებელმა სამყაროს იმ ნაწილში, მან გასაგებად მიანიშნა, რომ არცერთი მათგანის შეცვლა არ შეიძლებოდა.
 
არაფერი არ უნდა შეიცვალოს. არაფერი დაემატოს. არაფერი გამოაკლდეს; მიზეზი კი ასევე ძალზე მარტივია.
 
როგორც იმ დროის სხვა კანონმდებლებსა და წინასწარმეტყველებს, მას თავისი კანონები პირდაპირ სხვა სამყაროდან მოჰქონდა[34].
 
ჩემთვის ეს ყველაფერი ნათელი გახდა სამოცდაათიან წლებში, როდესაც კემბრიჯის უნივერსიტეტში კვლევებს ვაწარმოებდი. ჩემთვის ეს იყო გზა მარტოობაში, რადგან თავად პარმენიდეს სიტყვათა ჯაჭვს მივყვებოდი, რომელიც ძალზე მაშორებდა იმ ყველაფერს, რასაც თუნდაც ოდნავ მაინც ლოგიკას უკავშირებენ.
 
ჩემდა გასაკვირად, რაციონალური აზრის სამყაროს ნაცვლად, წინასწარმეტყველებებისა და შთაგონებების, ექსტაზისა და ცნობიერების სხვა მდგომარეობების; შელოცვების და გამეორებათა გამოყენების; ინკუბაციის პრაქტიკით ან იდუმალ ადგილებში მედიტირების გზით ხილვათა და ზმანებათა ცნობიერი წვდომის სამყაროში ჩაძირული აღმოვჩნდი.
 
ერთხელ, მრავალი წლის შემდეგ, ლონდონის ბიბლიოთეკაში განმარტოების ჟამს, შაბათის სადილის შემდეგ, დიდ, ცოტა ხნის წინ გამოცემულ წიგნს წავაწყდი. ჩემდა გასაკვირად, გადაშლისთანავე გავაცნობიერე, რომ ის ჩემთვის უცნობი არქეოლოგიური სამუშაოს შედეგებს შეიცავდა, რომელიც წლების განმავლობაში სამხრეთ იტალიაში, პარმენიდეს მშობლიურ ქალაქ ელეაში წარმოებდა.
 
იქ აღმოაჩინეს წარწერათა მთელი სერია, თავად პარმენიდეს მიერ შესრულებული ერთი წარწერის ჩათვლით, ასევე მარმარილოს ლოდებიდან გამოკვეთილი სტატუების სერია. ეს მას შთაგონებული წინასწარმეტყველების ტრადიციასთან; ექსტაზის პრაქტიკასთან და ცნობიერების სხვა მდგომარეობებთან; შელოცვათა გამოყენებასთან და სიტყვების და ბგერების განზრახ გამეორებასთან; ხილვათა და ზმანებათა სამყაროსთან ცნობიერი წვდომისთვის ინკუბაციის პრაქტიკასთან  აკავშირებდა[35].
 
პარმენიდეს პოემის შემორჩენილი ტექსტიდან ერთიმეორის მიყოლებით ამოკრებილი დეტალები შემაშინებლად და საოცარი სიზუსტით ასწლეულობით დედამიწის წიაღში დაფარულმა ჩვეულებრივი ქვის ნატეხებმა დაადასტურა. მაგრამ ამ დადასტურების მნიშვნელობის დასანახად სხვა თვალი იყო საჭირო, ეს კი იშვიათად გვხვდება დარგში, სადაც პროფესიონალი მკვლევრები სიბრმავისკენ კოლექტიურ სწრაფვას უძღვნიან თავს.
 
მახსოვს, როგორ ვუკითხავდი ერთხელ ამ არქეოლოგიურ აღმოჩენებსა და თავად პარმენიდეს პოემას შორის თავისთავად ცხად კავშირზე ლექციას საერთაშორისო სპეციალისტების ჯგუფს, რომლებიც ოქსფორდის უნივერსიტეტის ყველაწმინდას კოლეჯში შეკრებილიყვნენ. ჩემი გამოსვლის შემდეგ ყველაზე ცნობილი მკვლევრები ოთახში ჩემს ირგვლივ შეიკრიბნენ და უკმაყოფილოდ თქვეს: „მაგრამ ჩვენ ფილოსოფოსები ვართ! ჩვენ იდეებთან გვაქვს საქმე! რაღაც ქვის ნატეხებთან რა გვესაქმება?“
 
და ეს, ზოგადად, სწორია, იმ შემთხვევების გამოკლებით, როდესაც მარმარილოზე ამოკვეთილი ჩვენზე საუბრობს - ან, უფრო ზუსტად, ჩვენ წარმოგვადგენს.
 
პარმენიდეს დროიდან ქრისტიანულ ერამდე, წარწერები და სტატუები თანმიმდევრულ კავშირს ინარჩუნებს წინასწარმეტყველებსა და მკურნალებს შორის, თითქოს მამიდან შვილს გადაეცემა. სხვა დონეზე ისინი უბრალოდ ჩვენი წარმოშობის, ასევე ჩვენი ბედის ისტორიას ყვებიან.
 
9
 
ეს - თავად ცხოვრებასავით მოქნილი, თავისი წინასწარმეტყველური ბუნებით ყვავილივით დახვეწილი და ნაზი - დასავლური ლოგიკის და დასავლური მეცნიერების საწყისი სიმყიფეა.
 
ამ ლოგიკის, ამ მეცნიერების პრაქტიკულად გამოყენება - ნიშნავს, სწავლობდე მზის მოძრაობასთან და სუნთქვასთან მუშაობას; ნიშნავს, გრძნობდე, როდის იფიქრო, და როდის უბრალოდ მიყვე; როდის ილაპარაკო, და როდის დადუმდე. ეს ნიშნავს იცოდე, როდის დაიძინო ან არაფერი აკეთო.
 
აქედან იბადება კითხვა, რა მოხდა. და პასუხის პოვნა ერთადერთ ადგილას შეიძლება, რომლის გავლენასაც პარმენიდე და მისი მიმდევრები სიკვდილამდე ებრძოდნენ, და მისგან - ძველი ათენის საეჭვო დიდებულების, ინტელექტუალური მისწრაფებებისა და მებრძოლი ამბიციებისგან თავდაცვას ცდილობდნენ[36].
 
არისტოტელე პარმენიდეს შემდეგ ას წელზე ოდნავ მეტი ხნის შემდეგ ცხოვრობდა. როგორც პარმენიდეს, მასაც ჰქონდა ის, რასაც ლოგიკის მიმართ პროფესიული ინტერესი შეიძლება ეწოდოს. ის ასევე განსაკუთრებულ ინტერესს ავლენდა წინასწარმეტყველური სიზმრების თემის მიმართ - იმ სიზმრების, რომლებსაც თითქოსდა ღმერთები უგზავნიან ადამიანებს, რათა მათ გარკვეული ცოდნა ან რჩევა-დარიგება მისცენ, რომელსაც ისინი თავად ვერ აღმოაჩენენ.
 
და ეს ინტერესი, შეიძლება ითქვას, ფრიად საგულისხმოა, თუ გავითვალისწინებთ, რომ პარმენიდე თავად მიეკუთვნებოდა წინასწარმეტყველურ ტრადიციას, მისთვის ნაცნობი იყო ხილვების ან ზმანებათა გზით ნაბოძები ღვთიური შეგონების მოწოდება და ასევე მისი ახსნა.
 
ბევრი რამ შეიძლება შეიცვალოს ასწლეულთა განმავლობაში, და ეს გვეხმარება გავიგოთ, რატომ გადაწყვიტა არისტოტელემ ათენში გამოეყენებინა თავისი ახალშეძენილი ლოგიკური ძალები, რათა უკუეგდო წინასწარმეტყველური სიზმრები როგორც ფანტაზიები, ადამიანები, რომლებიც ამბობდნენ, რომ მათ წინასწარმეტყველური სიზმრები ნახეს, გაუნათლებელ იდიოტებად შეერაცხა, და პირველ ყოვლისა, უარეყო როგორც აბსურდული თავად იდეაც კი, რომ სიზმრები შეიძლება ღმერთებმა გამოაგზავნონ.
 
რა თქმა უნდა, ეს ძალზე თანამედროვედ ჟღერს და ძალზე ნაცნობია. იმდენად ნაცნობია, რომ ქება-დიდებას ბოლო არ უჩანს, რომელსაც აკადემიური მეცნიერები არისტოტელეს მისი ჩახლართული მსჯელობისთვის უძღვნიან, ასევე სწორედ ამ თემის შესანიშნავი გაგებისთვის. ბოლოს და ბოლოს, მისი მსჯელობა - მათი მსჯელობაა, ხოლო მათი მსჯელობა, არსობრივად, ჯერ კიდევ მისია.
 
მაგრამ ხანდახან შეიძლება სასარგებლო იყოს გარკვეული წონასწორობის შენარჩუნება, რომ არაფერი ვთქვათ გონების წილზე. წარმოგიდგენთ არისტოტელეს ბრწყინვალე, დახვეწილი მსჯელობის საჩვენებელ მაგალითს, რომელიც აჩვენებს, რომ სიზმრების უკან არ შეიძლება იდგეს არაფერი ნამდვილი.
 
ვციტირებ მის მტკიცებულებას მისსავე დაუვიწყარი გამონათქვამებით - სრულიად ნათელია, რომ ღმერთები არანაირად არ არიან დაკავშირებული გამოგზავნილ სიზმრებთან, იმიტომ, რომ, ასე რომ ყოფილიყო, „მათ მხოლოდ დღისით ექნებოდათ კომუნიკაცია და ისიც მხოლოდ ბრძენ ადამიანებთან“[37].
 
რაც შეეხება ბრძენ ადამიანებთან კომუნიკაციის ნაწილს, მასზე დროის დაკარგვაც არ ღირს, მხოლოდ შევნიშნავთ, რომ არისტოტელეს რამდენადმე ნარცისულ გონებაში სიბრძნე მისი და მისი მასწავლებლის პლატონის მსგავსი მოწინავე ფილოსოფოსების ექსკლუზიურ საკუთრებას წარმოადგენდა. ანუ თუ ღმერთები უარს ამბობენ პირადად მასთან კომუნიკაციაზე, სრულიად დარწმუნებით შეიძლება ითქვას, რომ ისინი არასდროს სხვასთან არავისთან არ მივლენ.
 
რაც შეეხება იმ ნაწილს, სადაც არისტოტელე თვლის, რომ თითქოს შეუძლია რაიმე მკაცრი წესის დადგენა ღმერთებისთვის მხოლოდ დღისით კომუნიკაციის თაობაზე, შეიძლება დავინტერესდეთ, საერთოდ რა ხდება აქ.
 
ამ ამოცანის ამოხსნა რთული არაა; არისტოტელეს ლოგიკის აბურდულ ძაფს რომ მივყვეთ, მისი სახელოვანი მასწავლებლის ქმნილებების ზედაპირული ცოდნაც საკმარისია.
 
პლატონი სრულიად ნათლად ამბობდა, განსაკუთრებით სიცოცხლის ბოლოს, როგორი დამოკიდებულება უნდა ჰქონოდა ბრძენ ადამიანს ღამესთან და ღამის დროსთან. პლატონის თანახმად, არასწორი იქნებოდა დროის თუნდაც წამის დახარჯვა ღამის ან ღამის სიბნელის აღწერაზე. მისთვის ისინი არანაირ ფასეულობას არ წარმოადგენდა, რადგან მხოლოდ დღის არარსებობა იყო.
 
პრაქტიკაში ეს ნიშნავს, რომ ნებისმიერი გააზრებული პასუხისმგებლიანი ადამიანური სურვილი იცხოვროს გონებრივი ცხოვრებით აუცილებლად დაკავშირებული უნდა იყოს ყოველი ღამის შევსებით გონებრივი აქტივობით; ის რაც შეიძლება მეტი დღიური ამოცანებით უნდა დაიტვირთოს, რადგან „ძილში არავინ არაფრად ფასობს“.
 
სწორედ ამიტომ პარმენიდეს ყურადღება სიბრძნის საიდუმლოთა უნიკალურ გასაღებზე, რომელსაც ღამის კუნაპეტ, ძალზე ქალურ, არაცნობიერ სიღრმეებში ჩაძირვა იძლევა, არა უბრალოდ იგნორირდება, არამედ ის მეთოდურად, სისტემატურად გამოირიცხება[38].
 
იგივე მეორდება, როდესაც პლატონი იძულებულია ახსნას, რატომ უნდა ხვდებოდნენ უმაღლეს ზედამხედველთა ანუ კანონმდებელთა ჯგუფები, რომლებიც მან თავის იდეალურ სახელმწიფოში მოიფიქრა, ყოველ ღამე „დაისიდან აისამდე“.
 
ძველი მისტიკოსების და ფილოსოფოსების თვალში, რომელთა ნაკვალევსაც ის მიჰყვებოდა - და ამას ხშირად აკეთებდა - არცერთი სხვა დრო არ შეიძლება იყოს უფრო ლოგიკური, რადგან ეს ყველაზე საკრალური მომენტია.
 
ეს ზედროითი, მაგიური წამია, როდესაც ღვთაებრივი კანონების მტარებლებს სინათლიდან კუნაპეტ ღამეში სამართლიანობის და სიმართლის თავიანთი ძღვენის გადაცემა შეუძლიათ.
 
მაგრამ პლატონი ძალზე ელვარე მოაზროვნე იყო, რათა სინათლის ღამეზე დამოკიდებულება ან სიბნელის მიმართ მისი ვალდებულება მიეღო. და ამიტომ ის თავად შეუდგა მსჯელობას, და უკიდურესად უჩვეულო დროს გადაწყვეტილებათა მიღებისთვის ჭკვიანური გამართლების გამოგონებაც შეძლო. „ეს“, - განმარტავს ის - „დროა, რომელიც ყოველ ადამიანს ყველა სხვა საქმიანობისა და მოვალეობისგან დიდ მოცალეობას და თავისუფლებას ანიჭებს“.
 
პლატონი კვლავ თავისი განსაკუთრებით გაუკუღმართებული ალქიმიითაა დაკავებული. არჩევანს არაფერი აქვს საერთო განთიადზე სიბნელიდან დღის სინათლეში აგრერიგად უსასრულოდ მნიშვნელოვანი და დახვეწილი გადასვლის საკრალურობასთან. და ასევე მას ნამდვილად საერთო არაფერი ჰქონდა ფაქტთან, რომ უძველესი ტრადიცია წინასწარმეტყველური სიბრძნის, ასევე კანონმდებლობის წყაროს წყვდიადის განუსაზღვრელ, ქალურ, ფარულ უბნებს უკავშირებდა.
 
ეს ცხრილში კონფლიქტების თავიდან ასაცილებლად არეული კალენდრის მოწესრიგებას წააგავდა[39].
 
ასეთ თემებთან უბრალოდ შეხებაც კი უკვე ერთ-ერთი რთული საკითხია, რადგან არც ერთ გონიერ ადამიანს ისინი არასდროს უხსენებია. ეს თითქოს ცოდნის მოპოვების წყურვილს წააგავს; რაციონალობის მითის სისტემატური ამოხსნა, რომელიც ასწლეულობით და ათასწლეულობით იგებოდა.
 
რაც შეეხება პლატონს, რა თქმა უნდა, ის დასავლეთის ერთ-ერთ უდიდეს ინტელექტუალად და სულიერ გმირად აქციეს. სრულიად გასაგებია, რომ მის ქმნილებებში ჩაძირული ადამიანები, მათი სილამაზით არიან მოხიბლული. უფრო რთული გასაგები კი ისაა, რომ მათი რეალური სილამაზე - პირველ რიგში იმ პეიზაჟის სილამაზეა, რომელზე სიარული დაშვებულია და ამ დროს ბალახი და ყვავილები ითელება.
 
ხილვადობა შეიძლება ძალზე მატყუარა იყოს. რაც მეტად ეცნობი იმას, რაც მანამდე იყო, მით მეტი საფუძველი გაქვს აღიარო, რომ მისი დიდებული მითები სულაც არაა მისი - მხოლოდ იმ აზრით, რომ მან ისინი შეკრიბა, ყოველგვარი ფორმალური აღიარების გარეშე, პითაგორას მიმდევრებისგან, რომლებიც საკმაოდ გულუხვები იყვნენ, რათა ის მიეღოთ მისი ვიზიტებისას იტალიაში და სიცილიაში.
 
მაგრამ უნდა შევნიშნოთ, რომ ეს თითქმის არაფერს ნიშნავდა თავად პითაგორელებისთვის. ადვილად გასახსენებელი მითები სულსა და მის ბედზე ყველაზე ხელმისაწვდომი, ნაკლებ ღირებული ან მათი სწავლების ნაკლებად ეზოთერული ასპექტებით დატვირთული იყო[40].

მაგრამ პლატონმა ამ მითების გადარჩევის დროსაც კი საფუძვლიანად იმუშავა უმნიშვნელოვანესი დეტალების ვერგაგების, რაციონალიზაციის და წაბილწვის კუთხით, როდესაც ისინი ერთმანეთში მონდომებით აურია.
 
თავის მახვილგონივრულ ქმნილებებში ის გამუდმებით ცვლიდა იმას, რაც არ უნდა შეცვლილიყო, მოდიფიცირებას უკეთებდა იმას, რასაც არ უნდა შეხებოდა, თავის ფილოსოფიაში ეშმაკურად გადაჰქონდა მისტერიების და ინიციაციების ენა, რომელიც ოდესღაც საკრალურს, სხვა სამყაროს ეკუთვნოდა[41].
 
დღეს ზემოთაღწერილი მიღებულია და ქებასაც იმსახურებს. ეს ხომ პროგრესია. ეს სიახლეა. აი, როგორ კეთდება საქმეები ჩვენს აფორიაქებულ, ეგოისტურ, კარგად განსწავლული ქურდების კულტურაში.
 
როდესაც ამ საკითხებს ვეხები, მე არ ვსაუბრობ, როგორც იმ სამყაროს ნაწილი, რომლის შექმნაში პლატონმა და არისტოტელემ შეიტანეს წვლილი.
 
მე ვლაპარაკობ იმ სამყაროს სახელით, რომელიც მათ თითქმის გაანადგურეს.
 
10
 
ჩვენ ნაბიჯ-ნაბიჯ, ფაქტობრივად შეუმჩნევლად ჩავსრიალდით ჯოჯოხეთში. და ახლა უნდა გავიგოთ, რატომ მოხდა ასე.
 
თუ პლატონი აღიარებული ფილოსოფოსი იყო ამ სიტყვის თანამედროვე გაგებით, ის ასევე კიდევ უფრო მეტად აბსოლუტური გამონაგონების შემქმნელად იყო აღიარებული. და ეს მნიშვნელოვანია, მაგრამ, რადგან ჩვენ ამ გამონაგონებში დავიბუდეთ და დავსახლდით, ამ მნიშვნელობის გააზრება ჩვენთვის საკმაოდ რთულია.
 
დღესდღეობით ფაქტებისა და ფაქტოლოგიის გარემოში ცხოვრებას მივეჩვიეთ, და მათ წინაშე კაპიტულაციასაც ვაცხადებთ. მაგრამ იმ პერიოდში რეალობა მითისგან ბოლომდე გამოყოფილი არ იყო. ეს კი ნიშნავს, რომ ისტორიის შექმნის პროცესი ჯერ კიდევ მისი ჩაწერის შედარებით მარტივ საქმეს, და არა მისი გადაწერის დამღლელ მცდელობებს წარმოადგენდა.
 
საერთოდ, ეს ძალზე შემოქმედებითი დრო იყო -  რა თქმა უნდა, იმისდა მიხედვით, როგორ გამოიყენებოდა მოცემული შესაძლებლობები და რამდენად ბოროტად იყენებდნენ მათ[42].
 
ერთ-ერთ წარმოსახვით დიალოგში, რომელთა შექმნითაც პლატონი ეგზომ სახელგანთქმული გახდა, მან უცნაური პერსონაჟი გამოიგონა, რომელიც განზრახ ორაზროვნად აღწერა როგორც უცხოელი ელეიდან.
 
ელეა პარმენიდეს სახლი იყო სამხრეთ იტალიაში - სწორედ ის ქალაქი, რომელშიც მისგან, როგორც მამა-დამფუძნებლისგან მომავალი წინასწარმეტყველური ტრადიცია ხუთას წელზე მეტი ხნის განმავლობაში თაობიდან თაობას, მამიდან შვილს მშვიდად გადაეცემოდა.
 
და ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, შეგიძლიათ შეაფასოთ, რის გაკეთება სურდა პლატონს, როდესაც წარმოსახვაში გადაწყვიტა მისი გამოგონილი ელეელი სტუმრის მიერ გაეჟღერებინა იდეა, რომ „მამა პარმენიდეს“ მოკვლის დრო დადგა.
 
სიტუაციას აუცილებელი სიხისტით გადმოგცემთ: პლატონი ელეის ტრადიციას იმავეს უკეთებდა, რასაც სხვა გამოგონილ დიალოგებში.
 
ირიბი გზებით, მზაკვრულად, მანიპულაციით ის იმ როლს ირგებდა, რომელიც მას არ ეკუთვნოდა; მიწვევის გარეშე მიძვრებოდა ინიციაციურ ჯაჭვში, რომელსაც არ ეკუთვნოდა; მის საბოტაჟს სისტემატურად ეწეოდა და შიგნიდან ანადგურებდა.
 
რა თქმა უნდა, ის კარგ სპექტაკლს დგამს, როდესაც თავის წარმოსახვით პერსონაჟს ამ ყველაფრის გამო ასე ნერვულს, მკვლელობის ჩადენის მოყოყმანეს, უხალისოს წარმოაჩენს. მიზეზი კი, რატომაც იქცევა ამგვარად, იმაში მდგომარეობს, რომ მას უბრალოდ ასე მოუწია გაკეთება. ათენში მამის მკვლელობის აზრის ხსენებაც კი ყველაზე საზარელ დანაშაულად - წინაპრებისადმი სისასტიკის მთავარ გამოვლინებად ითვლებოდა[43].
 
მაგრამ მთელი ამ ლიტერატურული შეფუთვის, გამონაგონის, მერყეობის მიღმა მამა პარმენიდეს მკვლელობის ეს აქტი მაინც შედგა. მკვლელობა განხორციელდა, რათა კვლავ და კვლავ განმეორებულიყო მკვლევრების მიერ, რომელთა ერთადერთი მიზანი და ნუგეში იმ სამყაროშია, რომელიც ამ მკვლელობით შეიქმნა.
 
და არც თუ ისე ბევრია ჩვენს კულტურაში საკითხები, რომლებიც უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე გაგება იმისა, მაინც რა მოკლა პლატონმა; როგორ მოკლა მან ეს; რატომ მოკლა მან ეს.
 
როგორც თავისი საგვარეულოს მამა და დამაარსებელი ელეაში, პარმენიდე ყველაზე საშინელ მოგზაურობაში ჩაერთო, რის წარმოდგენაც შეიძლება - სიკვდილის დედოფალთან შესახვედრად ის პირდაპირ მიწისქვეშა სამყაროში, ყოველთა არსთა წიაღში  ჩაეშვა.
 
ნებისმიერი ნორმალური ან გონიერი თვალთახედვით ეს იყო ყველაზე დიდი სიშლეგე, რომელიც შეიძლება ადამიანმა გააკეთოს. და ეს იყო ყველაზე ძრწოლის მომგვრელი ადგილი, სადაც შეიძლება ადამიანი გაემგზავროს. აი, რატომ არსებობენ დღემდე მკვლევრები, რომლებიც ინსტინქტურად ცდილობენ მიწისქვეშა სამყაროს მთელი თემა საფარველქვეშ შემალონ, და ყველაფერს აკეთებენ, რომ მისი მიზანი დაფარონ და თავი მოიკატუნონ, რომ არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს, საით გაემართა პარმენიდე თავის მითიურ მოგზაურობაში.
 
მაგრამ თითქმის არაფერია უფრო მნიშვნელოვანი, ვიდრე ეს. წარმოუდგენლად გამართლების შემთხვევაში, თქვენ უვნებლად ჩასვლას და იქიდან ცოცხალი და საღსალამათი დაბრუნებას შეძლებდით.
 
ყველა დანარჩენს მიწისქვეშა სამყარო სიკვდილს უქადდა[44].
 
აქედან, და მეტი არსაიდან, პირველად გაჩნდა ლოგიკა. თავდაპირველად დასავლეთში შემოსული წმინდა ლოგიკა იმის დემონსტრირებას წარმოადგენდა, როგორ არ იცვლება და კვდება არაფერი. ყოველი აზრი, გრძნობა ან აღქმა, რომელთა წარმოდგენა, გააზრება, შეგრძნება ან აღქმა შეიძლება, აქამდე არსებობს, როგორც ტოტალური რეალობა, სხვა ყველა აღქმებთან, გრძნობებთან და აზრებთან ერთად - არა რაღაც შეზღუდული ან აბსტრაქტული, არამედ სრულიად სავსე და კონკრეტული აზრით, რაც კი შეიძლება არსებობდეს.
 
ყველაფერი, რაც დავიწყებული გგონიათ, აზრის ჩათვლით, ყველაფერი, რის მოცილებაც გიცდიათ, მღვიძარების მთელი გამოცდილება, ყველაზე აკვიატებული ან საყვარელი სიზმრების ჩათვლით - ეს ყველაფერი ისევ ცოცხალია ამ ადგილას, სადაც არასდროს არაფერი კვდება.
 
სხვა სიტყვებით, დასავლური ლოგიკა თავისი წარმოშობით მიწისქვეშა სამყაროს ენა, გამოცდილება იყო.
 
მაგრამ ეს ნიშნავს, ადამიანმა ეს რომ გაიგოს, ერთადერთი გზა არსებობს - იქ ჩასვლა მოახერხოს, მკვდართა სამეფოსკენ გაემართოს, ნება მისცეს იქით გაიტაცონ - შორს იმისგან, რაც პარმენიდემ პოეტურად აღწერა როგორც ადამიანთა გათელილი ბილიკი მთელი მათი აკვიატებული განსხვავებებით არსებულსა და არარსებულს, ცოცხალსა თუ მკვდარს შორის. და სწორედ ამის გაკეთება შეუძლია მის ლოგიკას, თუ ნებას დართავთ.
 
ეს იყო პესეფონეს ძღვენი ყოველგვარი არსებობის საწყისის, სიცოცხლის და სიკვდილის მიღმა სივრციდან: ძღვენი, რომელიც პარმენიდეს გადაეცა როგორც მისი წინასწარმეტყველური გზავნილის ნაწილი ჩვენი დასავლური სამყაროს ალიონზე.
 
თუმცა, პლატონი სრულიად სხვა იყო. რა თქმა უნდა, მას გაგონილი ჰქონდა პითაგორეული დისციპლინის შესახებ სიკვდილთან შეხვედრა მანამ, სანამ მოკვდები; მას დაწერილიც აქვს გარკვეული შთამაგონებელი სიტყვები ამის შესახებ. ის ასევე საკმაოდ ოსტატურად აქვეყნებდა ხატოვან მითებს მიწისქვეშა სამყაროზე.
 
მაგრამ იქ გამგზავრება - სულ სხვა საქმე იყო.
 
და, ამას გარდა, პარმენიდეს ფიგურაში ის არაადამიანურად გიგანტურ პრობლემას შეეჯახა.
როგორც ყოველი ინტელექტუალი, ის ფიქრის, გარჩევის და განსჯის მწვავე საჭიროებას გრძნობდა. პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ პარმენიდეს ლოგიკა მისი სიშლეგით, ურღვევი მთლიანობით, უჩვეულო სიმშვიდით ამ მძვინვარე ადამიანურ აქტივობას თავიდანვე გამორიცხავს.
 
სხვა სიტყვებით, მისი ლოგიკა იმ ყველაფრის დასასრული იყო, რასაც ჩვენ ლოგიკად მივიჩნევთ - მანამ, სანამ ჩვენთვის ნაცნობი ლოგიკა საერთოდ გაჩნდებოდა.
 
ამიტომ თუ პლატონი იმის გაკეთებას აპირებდა, რაც სურდა, მას არჩევანი არ ჰქონდა. ის უბრალოდ იძულებული იყო პარმენიდე თავიდან მოეცილებინა, სანამ პარმენიდე არ მოიცილებდა მას.
 
გამოგონილი ელეელი გზირის ხმის საშუალებით ის სწორედ ასეთ გონებრივ ფოკუსებს აღწერს, რომლებიც საჭიროა, რათა ქალღმერთის გზავნილი ჩაახშოს: ფოკუსები, რომლებიც დაჟინებით მოთხოვნაში მდგომარეობს, რომ „დიახ“ – „არაცაა“, ხოლო „არა“ - გარკვეული აზრით არის „დიახ“. და ის მისი გზავნილის მოკვლას ისე ქმედითად შეუდგა, რომ მოგონებაც კი არ დაგვრჩა იმის შესახებ, თუ როგორი სისავსე დაიკარგა.
 
აი, რამ გამოიწვია პარმენიდეს ღვთიური ლოგიკის მკვლელობა, რომელიც, თავისი უკიდურესი გამძლეობის წყალობით, ადამიანური აზროვნებისთვის და ადამიანური გონით (რომელიმე საცოდავი ადვოკატის მსგავსად მისი შფოთვის და გამუდმებული კითხვების დასმის უსასრულო ზედაპირულობით, შეფასების და ყველაფერზე კამათის უწყვეტი აუცილებლობით) ლოგიკის საკრალური კანონების შეცვლისთვის (ყველა ძველი გაფრთხილების გათელვით) მიუწვდომელი რჩება.
 
ირონია იმაშია, რომ პლატონი იმდენად იყო საკუთარი აზროვნების ძალით მოხიბლული, რომ ნამდვილად დაიჯერა, რომ რაღაც აუცილებელი, რაღაც ახალი გამოიგონა.
 
მაგრამ სინამდვილეში, რაც მან გააკეთა - ის ძველი შეცდომა დაუშვა, რომლის შესახებაც თავიდანვე პირდაპირ გვაფრთხილებდა პარმენიდე - საკუთარი თავის გამუდმებით განსაზღვრის ფატალური შეცდომა, და ისე ცხოვრობდა, თითქოს რაღაც ჭეშმარიტი და რეალურია ერთი აზრით, მეორე აზრით კი - არა, როგორც ყველა სხვა ადამიანი[45].
 
აი, რა ხდება, როდესაც ფიქრობთ, რომ პირდაპირ მიღმა სამყაროდან მოტანილი კანონების გაუმჯობესება ხელგეწიფებათ.
 
მაგრამ აქ კიდევ უფრო დიდი ირონიაა. თავისი ჯადოსნური პოემის დასაწყისში პარმენიდემ უკვე აღწერა, რომ ადამიანები, რომლებიც რეალობის ტანჯვას აგრძელებენ და მას წვრილ ნაკუწებად გლეჯენ საკუთარი გონებით, არც კი ცხოვრობენ, როგორც მათ ეჩვენებათ.
 
ისინი ცოცხლები სულაც არ არიან. ისინი უბრალოდ დაკარგული სულებია, დაეხეტებიან წინ და უკან, ყველაფერს მიედ-მოედებიან და თავქვე ეშვებიან ქვესკნელის აჩრდილებით სავსე უკაცრიელ ლაბირინთში - „ადამიანები, რომელთა გულში განწირულობა ბატონობს მარად მბორგავ გონზე. ყრუ და ბრმა არიან ისინი“[46].
 
აი რა ხდება, როდესაც ფიქრობთ, რომ შეგიძლიათ გამორიცხოთ ჯოჯოხეთი თქვენი პატარა, კარგად მოწესრიგებული ცხოვრებიდან.
 
როგორც კი გადაწყვეტთ, რომ ადვილად და უბრალოდ გათავისუფლდით ჯოჯოხეთში ჩასვლის აუცილებლობისგან, როგორც კი გადაწყვეტთ, რომ უფლება გაქვთ ჩაახშოთ ხმა, რომელიც ჯოჯოხეთის სიღრმიდან გელაპარაკებათ, თავად აღმოჩნდებით ჯოჯოხეთში.
 
ან, სხვა სიტყვებით, უნდა გაემგზავროთ მიწისქვეშა სამყაროში, რომ აღმოაჩინოთ, რომ ყველანი ისედაც უკვე იქ ვიმყოფებით.

11
 
კიდევ არის შეშლილობა.
 
ქვევით, მიწისქვეშა სამყაროში, დასავლური ლოგიკის სამშობლოში, სადაც მიწა, წყალი, ცეცხლი და ზეცა ერთმანეთს ერწყმის და ერთ მთლიანობად ერთიანდება, ჩვენთვის ნაცნობი სამყარო ქრება, მთელი მისი წარმოსახვითი განსხვავებებითა და დაყოფით.
 
არისტოტელე კი უბრალოდ თავისი ჩვეულებრივ მგრძნობიარე ეგოს ერთგული იყო, როდესაც შეშფოთებით მიუთითებდა, რამდენად უგუნური აღმოჩნდა პარმენიდეს ლოგიკა. ის სწუხდა, რომ ასეთ ლოგიკას, თუ მას სერიოზულად მიიღებდნენ, ნებისმიერი რაციონალური ადამიანის გაგიჟებამდე მიყვანა შეეძლო.
 
ან, როგორც მას უყვარდა თქმა, ყოველი, ვინც ყინულსა და ცეცხლს შორის განსხვავებას ვერ ხედავს, სხვა შეშლილივით უბრალო შეშლილი კი არაა, არამედ შლეგზე უფრო შლეგია.
 
ასე მხოლოდ არისტოტელე არ ლაპარაკობდა. მისი სიტყვებიდან ლოგიკასა და გონზე ცხარე დისკუსიებიც მოისმის, რომლებშიც ის, პლატონთან ერთად, ახალი პლატონური აკადემიის პირველ დღეებში ჩაერთო. პარმენიდეს მიერ წარმოდგენილი ლოგიკა კატასტროფა იყო თავიდან ბოლომდე, რადგან ის მხოლოდ ირაციონალური არ იყო. ის უბრალოდ გიჟური იყო [47].

მაგრამ ეს სიგიჟის მხოლოდ ნახევარია; აქ მეორე მხარეცაა.
 
თავად პლატონი ცხადად ავლენს ამას, როდესაც თავის წარმოსახვით ელეელ გზირს „მამა პარმენიდეს“ მოკვლით აიძულებს პანიკა განიცადოს სრული სიგიჟის - მამის მკვლელობის ჩადენის აუცილებლობისგან. და ამ შიშს საფუძველი ჰქონდა, რადგან პლატონის დროს ათენში მამის მკვლელობაზე უფრო ბინძური ან საშინელი დანაშაული არ არსებობდა.
 
ჩვენ მოგვატყუა და შეგვაცდინა რწმენამ, რომ დასავლური გონის შობა ქალწულებრივად წმინდა, უმწიკვლოდ რაციონალური ქმნილება იყო. პირიქით, ეს იყო იმ ყველაფრის მეთოდური მკვლელობის შედეგი, რაც პარმენიდემ ცოცხალთა სამყაროში მკვდართა სამეფოდან ღვთაებრივი ძღვენის სახით მოიტანა. ის, რასაც გონს ვუწოდებთ, თავიდანვე სისხლიანი ხელებით მოვიდა სამყაროში, რადგან ეს უბრალოდ სიგიჟე იყო, რომელიც სიგიჟეზე რეაგირებს - ღვთაებრივი ექსტაზის მემკვიდრეობის დაფარვის უგუნური ადამიანური მცდელობა, რომელიც ჩვენი ილუზიების სამყაროდან პირდაპირ მის უღრმეს წყაროს უმზერს[48].
 
პლატონის სიტყვამრავალი აგდებული მტკიცებებით თუ ვიმსჯელებთ, რაც ჯერ არისტოტელემ, შემდეგ კი მრავალრიცხოვანმა მიმდევრებმა აიტაცეს, ამ თემის სერიოზულად მიღება არ შეიძლება. მაგრამ ეს ურყევი სიტყვაუხვობა - ერთდერთი ფაქტორია, რომელიც მკვლელობას აგრერიგად შემზარავად, სრულიად გიჟურად აქცევს და მთელ კულტურას გონის სიშლეგისთვის ამზადებს.
 
საფოსტო ბარათებზე დაბეჭდილ საკრალური სიგიჟის ან წინასწარმეტყველური სიშლეგის გამოსახულებიან ლამაზ ნახატებზე კი არა, არამედ სწორედ აქ ჩანს, თუ რა გაუკეთეს დასავლეთს, რათა საკრალური სიგიჟის სიწმინდე შეებღალათ[49].
 
და შემთხვევითი არაა, რომმკვდართა სამეფოში მტანჯველი მოგზაურობისას კარლ იუნგმა ისეთი რამ ნახა და ჩაიწერა, რაც ახლა მომაბეზრებლად ნაცნობი გვეჩვენება.
 
სიგიჟისკენ დაშვების დასაწყისში (რომელსაც წითელ წიგნშიაღწერს და რაც დიდი ხნის განმავლობაში საიდუმლოდ დარჩა) მას მისი სამუშაოს და ცხოვრების გაგებისთვის უმნიშვნელოვანესი ორი სული, ანუ არსება, შემოჰყავს. ის, რომელსაც თავისი დროის სულს უწოდებს, ამპარტავნებით, თავხედური ქედმაღლობით და საზრიანობითაა აღსავსე; ის ბრმაა და სხვებსაც აბრმავებს, გონთან, ცოდნასთან და მეცნიერებასთანაა მიჯაჭვული ან, სულ მცირე, იმასთან, რასაც მეცნიერებად მიიჩნევს.
 
მაგრამ მეორე სული, რომელსაც იუნგი იქ, „სიღრმეთა სულის ბნელ ქვესკნელში“ ხვდება - საიდუმლოებაა, რომელიც ამ ყველაფერს მომენტალურად აქარწყლებს.
 
ცოტა რამაა აგრერიგად გამაოგნებელი და მნიშვნელოვანი, როგორც ის მოულოდნელობა, როგორითაც სიღრმეთა სული იუნგს ეკითხება: „დაგითვლია მკვლელები მეცნიერთა შორის?“ მაგრამ, ვიდრე იუნგს პასუხის გაცემის შანსი მიეცემა, მისი დროის სული წინ გამოიჭრება და იუნგისთვის ერთი ფრაზით გადმოსცემს მთელ შედეგს იმისა, რასაც ის მომავალში დაწერს და იტყვის: „რასაც შენ ამბობ - ყველაფერი სიგიჟეა“[50].
 
მიწისქვეშა სამყაროს დარბაზებსა და დერეფნებში მოხვედრისას იუნგი პირველად სწორედ მეცნიერთა მიერ ჩადენილ მკვლელობას და სიგიჟის გარდაუვალობას ეჯახება, რაც არცაა გასაკვირი, თუ გავითვალისწინებთ, რომ გახელებულმა მეცნიერებმა ოცდახუთი საუკუნის წინ სწორედ ამ მიწისქვეშა სამყაროს გიჟური რეალობის განადგურება დაიწყეს.
 
რამდენადაც მეტად თუ ნაკლებად გაცნობიერებული არ უნდა ყოფილიყო იუნგი, ის ინსტინქტურად იმას უბრუნდებოდა, საიდანაც ყველაფერი დაიწყო.
 
და კიდევ ერთი რამ, რაც მან აქ ასობით სხვადასხვა გზით ისწავლა - ესაა გონივრულობისა და გონების მიღმა მიმალული სრული სიგიჟე. მას გაუმხილეს, რომ გონება საწამლავია, რომელმაც ნელა მოგვწამლა და გაგვანადგურა ყველანი[51].
 
მიწისქვეშა სამყაროში ნასწავლი გაკვეთილები, ნანახი და გაგონილი - ყველაფერი დარჩება. ისინი ცხოვრების ბოლომდე ტოვებენ კვალს. ისინი დაუვიწყარია, და იუნგის შემთხვევაში, ის იქიდან ურყევი რწმენით გამოვა, რომ ჩვენს მიერ ჩვეულებრივ გონებად წოდებული, სულაც არაა ჩვეულებრივი.
 
გონების ღირებულებისა და სარგებლიანობის ეჭვქვეშ დასაყენებლად ადამიანთა უმრავლესობისთვის ცოტა სიგიჟეა საჭირო. ეს ბუნებრივი ადამიანური ცხოვრებაა, რომელსაც ვიყენებთ, ხოლო მხატვრის ან მისტიკოსის შემთხვევაში შეგვიძლია ის დროებით შევასვენოთ, თუ ამის საჭიროებაა.
 
საქმე იმაშია, რომ ეს მისთვის მხოლოდ ადამიანური ბუნების ასპექტი როდი იყო, რომელიც ჩვენთვის ნებისმიერ დროს, ჩვენი სურვილისამებრ ხელმისაწვდომია.  ის ვერც რაიმე აუცილებლობას გრძნობდა, შეექმნა თითქოსდა გაწონასწორებული სურათი, დაშორებოდა საკუთარ მკვეთრ ხელწერას, რომ გონებას როგორც დადებითი, ასევე უარყოფითი მხარე აქვს, როგორც სიკეთეს, ასევე ბოროტებას ემსახურება.
 
მის თვალში ეს გაცილებით უფრო საშიში, ძლიერი და რეალური იყო, მაშინაც კი, როდესაც სრულიად უმოქმედოდ გამოიყურებოდა. მისთვის ეს საწამლავი და მკვლელობა, სიგიჟის უნატიფესი საფარველი იყო. ესაა ჩვენში და ჩვენს გარეთ ყველაფერი ბუნებრივის გამუდმებული შეურაცხყოფა; თავად ბუნების არსის წინააღმდეგ მიმართული თითქმის აპოკალიფსური მასშტაბის ძალადობის აქტი.
 
განმარტებისთვის: საქმე იმაშია, რომ რაციონალობა თავისი სიზარმაცით ან სიხისტით ხანდახან შემთხვევით ამ სისასტიკის და ბოროტად გამოყენების ფაქტებს უშვებს. სწორედ რაციონალური გონებაა სისასტიკე და ბოროტად გამოყენება.
 
და შემიძლია ვთქვა, რომ მისი წინათგრძნობა საოცრად ზუსტი აღმოჩნდა.
 
მიუხედავად იმისა, რომ იუნგი გონების და გონივრულობის წარმოშობის ისტორიულ ნიუანსებს არ იცნობდა, ის სავსებით მართალი აღმოჩნდა. ის მკვლელობის საკითხშიც მართალი იყო. ასევე მართალი იყო საკითხში, რომ გონება - ჩვენივე განუვითარებელი არაცნობიერი ნაწილია, რომელიც, თავისი არაბუნებრიობის წყალობით, საკრალურს ტანჯვას აიძულებს, ასევე ტანჯვას აიძულებს იმ ადამიანებს, რომლებმაც იციან, რას აკეთებენ, ძალზე ცნობიერად, როდესაც ადამიანურსა და ღვთაებრივს შორის გარკვეული წონასწორობის აღდგენით გონივრულობას აკომპენსირებენ[52].
 
იუნგის იმგვარად წაკითხვა, როგორც თავად სურდა და უნდა იყოს კიდეც წაკითხული (ისევე როგორც ძველი ბერძნების წაკითხვის შემთხვევაში, პარმენიდეს და ემპედოკლეს მსგავსად), თითქმის შეუძლებელია. ის ჩვენს მოლოდინებს საკმაოდ ახანგრძლივებს; უზომოდ ამახინჯებს მეთოდებს, რომლითაც ჩვენს ირგვლივ სიმშვიდის გარკვეული ილუზიის შენარჩუნებას ვცდილობთ.
 
კომენტატორები გონების შესახებ მის დადებით, ან, მინიმუმ, მანუგეშებლად ნეიტრალურ კომენტარზე თავდასხმისთვის ნებისმიერ შესაძლებლობას იყენებენ. ისინი უყოყმანოდ,  უკანმოუხედავად, კონტექსტიდან ამოგლეჯილი იზოლირებული მოსაზრებებით, ქმნიან იუნგის სახეს, რომელსაც ერთი სული აქვს ყველა დაადანაშაულოს, ვინც გაბედავს და ნეგატიურ აზრს გამოთქვამს გონებაზე, რომ ის ეშმაკის საქმეს აკეთებს და მზადაა ნებისმიერი შლეგ წინასწარმეტყველად შერაცხოს, ვინც საკმარისად შეშლილია, რათა უარყოს, რომ გონება და მეცნიერება - კაცობრიობის უმაღლესი ძალებია[53].
 
მაგრამ მათ ავიწყდებათ აღნიშნონ, რომ ის იოტისოდენა უკან დახევის ან სირცხვილის გარეშე აგრძელებს ეშმაკის საქმეს და უზადოდ ასრულებს შლეგი წინასწარმეტყველის როლს.
 
და ისინი იმ მსუყე სარკაზმსაც ვერ ამჩნევენ, გამუდმებით რომაა გაჯერებული გონივრულობის შესახებ მისი შენიშვნები, ვერც იმას, რაოდენ ვერაგულად ამახინჯებს და აუკუღმართებს ამ სიტყვას, ღიად ებრძვის და დასცინის ჩვენს გონივრულ მოსაზრებებს, თავაზიანად ადიდებს ამ გონივრულობას როგორც კაცობრიობის უმაღლეს ძალას, რათა შემდეგ შეუბრალებლად და უბოდიშოდ გაანადგუროს და ტახტიდან ჩამოაგდოს ის[54].
 
ნებისმიერ ნორმალურ სამყაროში ეს ნაპრალი ან უფსკრული იმათ შორის, თუ რას ველით იუნგისგან და რას ვიღებთ, თავდასხმას იმაზე, რასაც ის გონების გამოვლინებად განიხილავს, უზარმაზარ კითხვას უნდა აჩენდეს, თუ რა იმალება გონივრულობის ჩვენს ძირფას უნართან მისი უცვლელი მიდგომის მიღმა.
 
თუმცა, აქ მხოლოდ აუცილებლად სათქმელს ვიტყვი: ესაა ჯოჯოხეთში მოგზაურობის უცილობელი შედეგი.
 
ქვესკნელი, როგორც იუნგს მშვენივრად ესმოდა, პარადოქსების სამყაროა: სინათლეში წყვდიადის, სიშლეგეში გონიერების არსებობის პარადოქსი[55].
 
და, რა თქმა უნდა, მსგავსი პარადოქსები - გონების წყევლაა, რადგან მისი ძირითადი ამოცანა მათი დაფარვა, და იმავდროულად საკუთარი სახის დამალვის მცდელობაა.
 
მაგრამ არაფერია იმ ფაქტზე უფრო მეტად პარადოქსული, რომ იმის გასაგებად, როგორ გამოიყურება ის საფარველის - მოჩვენებითი ნაცნობობის, ბანალურობის, ყოველდღიური უცოდველობის და შემპარაობის - გარეშე, მიღმიერ სამყაროში გადასვლაა საჭირო.
 
მითოლოგიის შესახებ კითხვით და აზროვნებით ჩვენმა ამჟამინდელმა აღფრთოვანებამ შეიძლება გვაფიქრებინოს, რომ ჯოჯოხეთისკენ საკუთარი გზის პოვნა - ძალზე კეთილშობილი, გონიერი რამაა. და თავად მე ბევრ იუნგიანელს შევხვედრივარ, რომლებიც დარწმუნებული იყვნენ, რომ მიწისქვეშა სამყაროს მისტერიებში პირადი ინიციაციისთვის მხოლოდ რამდენიმე კარგად მართული სესიაა საჭირო, რასაც მათ წრეში აქტიურ წარმოსახვად მოიაზრებდნენ.
 
თუმცა, ეს ყველაფერი ოდნავადაც არაა ახლოს რეალობასთან. ყოველ ჩვენგანს საკუთარი ჯოჯოხეთი აქვს, მაგრამ, პარადოქსულად, ქვესკნელი - ქვესკნელია, რადგან მასში არაფერია პირადი, რაც არ გაცხადდება.
 
იუნგის ქვესკნელი ისეთივეა, როგორიც იყო პარმენიდესთვის, ან არის ახლა. ის უბრალოდ იქ წასასვლელად მზადმყოფ საკმარისად შლეგს ელის. იქ კი თქვენ ასატანად ძალზე საშინელ, შიშველ ჭეშმარიტებას ხვდებით.
 
აი, რატომ იყო მეცნიერთათვის ყველაზე საბაზისო, ინსტინქტურ დონეზე ძნელად მისაღები ის, რომ ვიღაც, დასავლური ლოგიკის ფუძემდებელი პარმენიდეს ან პითაგორას მსგავსი, იძულებული გახდა მკვდართა სამეფო სიცოცხლეშივე მოენახულებინა. სწორედ ამიტომ ცდილობენ ისინი ეგზომ გამალებით პარმენიდეს ლოგიკის საშინელი, გარდამსახავი ძალის ინტელექტუალიზებას.
 
სწორედ ამიტომ ცდილობდნენ ასე მონდომებით ბოლო დრომდე იუნგის ასისტენტები, რედაქტორები, გამომცემლები მისი ქმნილებებიდან მიწისქვეშა სამყაროს სახსენებელის ამოშლას, ამიტომ ცდილობდნენ ქვესკნელში მის საკუთარ მოგზაურობასა და მკვდართა სამეფოში ტრადიციულ ბერძნულ ჩაშვებას შორის პარალელის განადგურებას, რომელზეც თავად ის დაჟინებით ამახვილებდა ყურადღებას.
 
ამიტომ არ დაანებეს მისი სახელგანთქმული ბიოგრაფიისთვის ორიგინალურ კლასიკურ ბერძნულ ენაზე სამი სიტყვა წაემძღვარებინა, როგორც ითხოვდა, რაც მისთვის იდეალურ ეპიგრაფს წარმოადგენდა და რაც მისი ცხოვრების ისტორიას მთლიანობაში აღწერდა.
 
Asmenos ek thanatoio- ესაა სიტყვები ჰომეროსისოდისეიდან, რომლებიც გამოხატავს იუნგის უსასრულო შვებას იმის გამო, რომ მას ქვესკნელიდან ცოცხლად და უვნებლად დაბრუნების ნება დართეს. ეს სიტყვები ნიშნავს „აღსასრულს თავი დავაღწიე“[56].
 
ახლა, რა თქმა უნდა, მის წითელ წიგნში  გამოქვეყნებული მოწმობა მოგვეპოვება, რომელიც უფრო სრულად ასახავს, სად გაემგზავრა - და როგორ შეცვალა ის ამან.
 
ჩვენ შეგვიძლია თავად იუნგის სიტყვები წავიკითხოთ, სადაც ის ამტკიცებს, რომ მხოლოდ მან და სხვა არავინ იცის, რა გადახდა თავს ქრისტეს ქვესკნელში იქ გატარებული სამი დღის განმავლობაში, რადგან მანაც იგივე გადაიტანა. კიდევ ერთი აღწერა არსებობს იმისა, თუ როგორ გაიგო მან, რომ „ჯოჯოხეთში მოგზაურობა - ნიშნავს თავად გახდე ჯოჯოხეთი“.
 
პრობლემა იმაშია, რომ მის მიერ ნათქვამის შესწავლის მცდელობა მის გაგებას არ ნიშნავს, რადგან ეს სიტყვები არაა ყველაზე გასაგები ადამიანებისთვის, რომლებიც სიხარულით კითხულობენ ან წერენ ჯოჯოხეთში რომელიღაც სხვა ადამიანის მოგზაურობის შესახებ[57].
 
1662 წლის ზაფხულში იტალიელმა მხატვარმა სალვატორ როზამ დაამთავრა პორტრეტი, სახელწოდებით პითაგორა ქვესკნელიდან ამოდის. ნახატის მარჯვენა ქვედა კუთხეში სიბნელიდან მოხრილი და ირონიული ღიმილით პირმოღრეცილი პითაგორა გამოდის: უსასრულოდ ორაზროვანი ჩაღიმება ადამიანისა, რომელიც კაცობრიობის მსახურებისთვის დაბრუნდა, მაგრამ ადამიანური ილუზიების მთელი უაზრობა სრულად განჭვრიტა.
 
ნახატის მარცხენა ნახევარზე მისი ენერგიულად ერთგული მიმდევრები არიან გამოსახული, რომლებიც სიხარულს და სინათლეს ასხივებენ. ქალები და კაცები, ზოგიერთს ზეცისკენ აქვს მადლობით ხელები აპყრობილი. სხვები მას ემთხვევიან, და არც კი იციან, რას ეხებიან.
 
და წარმოდგენაც არ აქვთ იმის შესახებ, თუ რას გააკეთებენ მთელი მომდევნო წლების ან თაობების განმავლობაში, რათა მთელი მისი სწავლება თავდაყირა დააყენონ[58].
 
12
 
სამარცხვინო ნაწილიც არსებობს - დასახელების უბრალო საკითხი, იტყვის მავანი, მაგრამ ხანდახან დასახელებასაც მნიშველობა აქვს.
 
კარლ იუნგი გამუდმებით დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ ის მეცნიერების ადამიანია: ნამდვილი მეცნიერი, ემპირიული მეცნიერი. მისი გარემოცვა, რამდენადაც შესაძლებელია, მისი სამეცნიერო სტატუსის და მდგომარეობის წინსვლის უფრო მეტად მსურველი იყო. მაგრამ, რა თქმა უნდა, როდესაც ამგვარ დაძაბულ დაჟინებას, ასეთ ენთუზიაზმს ხვდები, უფრო ღრმად უნდა ჩაიხედო, რათა გაარკვიო, თუ რა იმალება მის უკან[59]. იქ კი ბევრი რამ იმალება.
 
გამუდმებით ვხვდებით დოკუმენტებს, საიდანაც ჩანს, როგორ ისწრაფოდა იუნგი, თავისი სამუშაოს რეალობა, თავისი ინტერესები, და საკუთარი თავიც მეცნიერის უსაფრთხო იარლიყს უკან ამოეფარებინა. ის წინასწარ გეგმავდა, რა დაემალა და როგორ მოეხერხებინა ეს უკეთესად; ფრთხილად მოქმედებდა კულისებში, რათა ხელი შეეშალა ნებისმიერისთვის, ვინც კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებდა იმას, რაც თავად არ ეეჭვებოდა, ან ეთქვა ისეთი რამ, რის შესახებაც ღიად მსჯელობა არ სურდა; მას ყოველგვარი ჭეშმარიტებაგაცილებით ნაკლებად აღელვებდა, ვიდრე მეცნიერის უმეტესწილად სუსტი შთაბეჭდილება, რომლის შექმნაც მან გადაწყვიტა[60].
 
ყოველ ძლიერ არგუმენტზე, რომ ის ნამდვილი და პატივცემული მეცნიერი იყო, მოიძებნება ასეთივე ძლიერი არგუმენტი, რომ ის ასეთი არ იყო. მაგრამ უცნაურია ის, რომ ყველა ბრძოლაში, რომლებიც ახლაც მიმდინარეობს იმათ შორის, ვინც იუნგს მეცნიერად არ თვლის და ვინც მას ასეთად მიიჩნევს, როგორც ჩანს, იოტისოდენა ყურადღებასაც კი არავინ აქცევს თავად იუნგის მიერ შემოთავაზებულ მისი პოზიციის აწონ-დაწონილ გადმოცემას.
 
მის მიერ წითელი წიგნისდასაწყისიდანვე შემოტანილი ორი სხვადასხვა სულის იდეასთან იდეალური და გაწონასწორებული თანხმობით იუნგს უყვარდა აღნიშვნა, რომ მასში ჯერ კიდევ ბავშვობიდან ორი სხვადასხვა პიროვნებაა. ის, რასაც პიროვნება №1, და „ამ დროის სულს“ უწოდებს, უბრალოდ ეგოისტური ქედმაღლობით და ამპარტავნებით არაა აღსავსე.
 
ის ასევე მკვდარი სისტემების, არეული სიცარიელის და სიტყვამრავლობის ოსტატად გვევლინება; საკუთარ თავში და სხვა ყველაფერში ქრონიკულ დაურწმუნებლობას გაღიმებული სახის უკან მალავს, რომლითაც ნებისმიერი ჩვენგანი მთელი ჩვენი ამაოებითა და ილუზიებით, თვათმაქცობითა და დაჯერებულობით, შთამბეჭდავი ცოდნისა და ოსტატობის წყურვილით, რეპუტაციისა თუ წარმატებისკენ სწრაფვით სამყაროს წინაშე წარდგება.
 
№2 პიროვნებას კი სიღრმეთა სულთან, შეშლილობის, ასევე სიკვდილის უკან მიმალული სულისა და აზრის, ბუნებისა და სიცოცხლის რეალობებთან აქვს წვდომა - ესაა ჩვენი „ჭეშმარიტი თვითობა“, რომელსაც „ნამდვილი ცხოვრება“ ჩვენი არსების ბნელ ფესვებთან მიჰყავს.
 
ან, როგორც თავად იუნგი გამოხატავდა ამ განსხვავებას სხვა სტილით: მისი პიროვნება №1 ამ დროის სულისადმი მისი უპირობო ერთგულებით სწორედ ის იყო, რამაც ის მეცნიერებისა და გონისკენ მიიზიდა. მაგრამ სიღრმეთა სულმა №2 პიროვნების გზით გააცამტვერა ეს მიჯაჭვულობა, ის ღრმად თავმდაბალ, უკიდურესად მარტოსულ ადამიანად დატოვა[61].
 
თავად იუნგისთვის ეს ორი ურთიერთსაპირისპირო პიროვნება, მათი შესაბამისი სულებით, სამყაროში სიცოცხლის ფუნდამენტურ ფაქტებს წარმოადგენს.
 
მათი შერწყმა, მათ შორის ჰარმონია, რაიმენაირი ინტეგრაციაც კი შეუძლებელია. ისინი ერთმანეთს აწონასწორებენ როგორც ბუნების ძალები, ერთმანეთს ავსებენ, ერთმანეთს დაუსრულებელ კონფლიქტში ებრძვიან[62].
 
და თუ ჩვენი თანამედროვე ყურისთვის ეს ხისტი დაუძლეველი დუალიზმი გაუგებრად ან უბრალოდ უცნაურად ჟღერს, ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რამდენად დავცილდით საკუთარი ცივილიზაციის ფესვებს, რადგან ერთი სულის სწორედ ეს იდეა უკვე მრავალი ათასი წლისაა, რომელიც ხილულიადამიანური სამყაროსკენ გვიზიდავს და გაუთავებელ კონფლიქტში გვაბამს წყვდიადის სულთან, შეშლილობასთან და მიწისქვეშა სამყაროსთან, რომელიც ყველაფერი ადამიანურის დაკარგვით გვემუქრება.
 
უფრო ზუსტად თუ ვიტყვით, ეს იდეა უმნიშვნელოვანესი იყო ძველი წინასწარმეტყველების - მკურნალების, როგორიცაა ემპედოკლე და პარმენიდე - სწავლებაში. სინამდვილეში, ეს იყო პირდაპირი გაგებით იდეა, რომლის ირგვლივაც მთელი მათი სწავლება ტრიალებდა. და როდესაც იუნგმა გადაწყვიტა საკადრისი მიეგო იმათთვის, ვინც ადამიანურ ფსიქიკაზე მის ულმობლად დუალისტურ შეხედულებას შთააგონებდა, გასაკვირი არაა, რომ მან გადაწყვიტა ემპედოკლე სახელით ეხსენებინა[63].
 
იუნგის ზედაპირული პიროვნების მიერ მეცნიერების ხელოვნებებისადმი გამოხატული პატივისცემა სრულიად აშკარაა.
 
ის მთელ მის სამუშაოს ამშვენებს. ის თითქმის ყველაგან ყველაზე საჩინოდ და ამაყად გამოიყურება, როგორც მჭექარე სასულე ორკესტრი, რომელიც მისტერიების სიჩუმის ჩახშობას შეძლებისდაგვარად ცდილობს[64].
 
მაგრამ ეს მაინც ღიად ტოვებს კითხვას, რისი თქმა სურდა მის მეორე პიროვნებას, თუმცა პასუხი ამდენადვე ცხადია.
 
დიდი ხნის განმავლობაში ცნობილი იყო, რომ იუნგის წითელი წიგნიმეცნიერების შესახებ მის უღრმეს გაგებას, ასევე ყველაზე მტრულ გამონათქვამებს შეიცავდა. სინამდვილეში, ეს იყო მისი პუბლიკაციის წინააღმდეგ მიმართული ერთ-ერთი ძირითადი ფაქტორი[65].
 
და ახლა, როდესაც წიგნი გამოქვეყნდა, სწორედ ეს ვიპოვეთ იქ.
 
ის თავიდანვე განმარტავს, რომ მიწისქვეშა სამყაროში ჩაშვების მთელი მისი განცდები, ასევე თვითშემეცნების მთელი პროცესი იმ მომენტში დაიწყო, როდესაც სიღრმეთა სულმა „მეცნიერებისადმი ჩემი რწმენა წამართვა“: როგორ წაართვა მას მთელი ცოდნა, ყველა მისი რაციონალური გაგება და ისინი „აუხსნელისა და პარადოქსულის სამსახურში“ ჩააყენა.
 
თუმცა, მოსალოდნელთან შედარებით ეს არაფერია; ეს მხოლოდ პრელუდიაა იმ მომენტისა, როდესაც, დეტალებისადმი ძალზე ამომწურავი ყურადღებით, იუნგი აღწერს, თუ როგორ წარმოადგენს ფაქტობრივად საწამლავს გონებაზე მეტად დასავლური მეცნიერება, მისი უზარმაზარი სარგებლისა და უცილობელი უპირატესობის მიუხედავად.
 
კიდევ უფრო ზუსტად, ესაა საწამლავი, რომლის საწინააღმდეგო მოქმედება მხოლოდ მაგიურ შელოცვებს შეუძლია. და აქაც ის ძალზე დაწვრილებით განმარტავს, როგორაა საჭირო ამ მაგიური შელოცვების სიმღერა, რათა მათ საერთოდ იმოქმედონ.
 
ისინი „ძველებურ სტილში“ უნდა იმღერონ - იუნგი უცილობლად ძველ მისტიკურ პრაქტიკებს იხსენიებს, რომლებსაც, თავის დროზე, პარმენიდეც და ემპედოკლეც კარგად იცნობდნენ[66].
 
13
 
საინტერესოა იმ ადამიანთა რეაქციებზე დაკვირვება, რომლებიც თავიდან ენთუზიაზმით იყვნენ აღსავსე წითელი წიგნისმიმართ - როგორ იმედგამაცრუებლად და სამარცხვინოდ ესახებათ მათ ეს არასამეცნიერო იდეები.
მათ საამისოდ ყველა მიზეზი აქვთ. ბოლოს და ბოლოს, იუნგი თავად გრძნობდა მათთან მიმართებით უხერხულობას და სირცხვილს მთელი სიცოცხლის განმავლობაში[67].
 
და როგორ ადვილად ამტკიცებენ იუნგიანელები და იუნგის მკვლევრები, რომ, როდესაც მას ასაკი მოემატა, დაბრძენდა, თავი ხელში აიყვანა და საკუთარი შეცდომა გააცნობიერა.
ეს ასე არაა. ის მხოლოდ შედარებით ფრთხილი გახდა იმასთან მიმართებით, რაც იცოდა, თუმცა დიდი მონდომება არცაა საჭირო, რათა გავიგოთ, რასთან გვაქვს საქმე.
 
რა თქმა უნდა, იუნგის მისიის მნიშვნელოვან ნაწილს სამეცნიერო საზოგადოების მიერ არაცნობიერის აღმოჩენების სერიოზულად მიღების მიღწევა  წარმოადგენდა. მაგრამ, იმავე დროს, მას ესმოდა, საით მიემართებოდა მეცნიერება: პირდაპირ თვითგანადგურების უფსკრულისკენ მთელ დანარჩენ კაცობრიობასთან ერთად.
 
წითელი წიგნისდაწერის დროიდან ცხოვრების ბოლომდე, როდესაც მას დასავლური მეცნიერების ან ტექნოლოგიის შედეგების შესახებ უწევდა საუბარი, მის ბაგეთაგან ძალზე ადვილად ყოველთვის ერთი სიტყვა გაისმოდა  - „კატასტროფა“. და კიდევ - „აპოკალიფსი“. და როდესაც იმის თქმას ბედავდა, თუ რისი ეშინოდა ყველაზე მეტად, სიკვდილამდე რამდენიმე წლით ადრე, ის უყოყმანოდ ამტკიცებდა: „თანამედროვე მეცნიერება“[68].
 
მაგრამ სხვა ორი სიტყვაც არსებობს, რომლებიც მუდამ მომარჯვებული ჰქონდა, როდესაც საუბარი თანამედროვე მეცნიერებას და მის შედეგებს ეხებოდა.
 
ეს სიტყვებია - „ეშმაკეული“, „ჯოჯოხეთური“[69].
 
აქ კი ჩვენ უნდა ავარჩიოთ - ან მუდამ გამორჩევაში ვიქნებით, რომელი ნაწილები მოგვწონს იუნგთან უფრო მეტად და სხვაზე უარს ვიტყვით, ან ნამდვილად მზად ვართ მის ნათქვამს ყური დავუგდოთ, ყურადღება მივაქციოთ მის ენას, მივყვეთ მას.
 
ის გამუდმებით და ყველა მიმართულებით იუწყება, რომ ის მხოლოდ მეცნიერია, და სულაც არაა მისტიკოსი. ოჯახი, გარემოცვა, თანამშრომლები მთელი ძალ-ღონით უერთდებიან. მისტიციზმის უმცირეს ლაქასაც კი შავი ჭირივით უნდა ერიდოს[70].
 
მაგრამ არსებობს რეალობა იმისა, რაც მასში ჩუმად ხდებოდა სასულე ორკესტრის მჭექარე ხმაურის ფონზე.
 
ყველასთვის, მისი ოჯახიდან დაწყებული კოლეგებისა და შემთხვევითი მნახველების ჩათვლით, ნათელი იყო, რომ იქ ნამდვილი იუნგი უნდა მოეძებნათ, მაგრამ ის კარგად ნიღბავდა თავის მისტიციზმს, რათა მეცნიერის რეპუტაცია უვნებლად შეენახა.
 
და თუ ვიკითხავთ, თუ რატომ არ გამოვიდა ის ახსნა-განმარტებით ღიად, პასუხი ასეთი იქნება: ის ასეც მოიქცა. სინამდვილეში, მან ძალზე ნათლად ახსნა, თუმცა, როგორც ჩანს, მისი გაგონება ცოტას თუ ეწადა.
 
მაგალითად, ერთხელ მან ყველაფერი თქვა, როდესაც საყვედურობდა, რომ „ადამიანებს დღევანდელ დღეს იმდენად არეული წარმოდგენა აქვთ ყოველივე „მისტიკურზე“ ან იმდენად რაციონალისტური შიში მის წინაშე, რომ თუკი ოდესმე მოუწევდათ მისტიკურ გამოცდილებასთან შეხვედრა, ნამდვილად ვერ გაიგებდნენ მის ჭეშმარიტ ხასიათს და მისი ნუმინოზური რეალობისგან თავის დასაცავად ან მის დასათრგუნად ყველაფრის გაკეთებას შეეცდებოდნენ“. სხვა სიტყვებით, საჯაროდ სიტყვა „მისტიკურის“ ხსენებაც კი სრულიად ამაოა, რადგან, ადამიანებში „განჭვრეტის უკმარისობის და გაგების არარსებობის“ შედეგად, ნათქვამი ნამდვილად არასწორად იქნება გაგებული. ასე რომ, მისთვის გამოსავალი საკმაოდ იოლი იყო.

ან საერთოდ არ უნდა ელეპარაკა მისტიკურ თემებზე, ან ესაუბრა იმდენად შეფარულად, რომ მხოლოდ იმათ გაეგოთ, ვისაც ყურები აქვთ, რათა ისმინონ.
 
და, თითქოს ეს საკმარისი არაა, არსებობს მისი დაწერილი წერილი, რომელიც უბრალოდ კი არ გასცემს ამ თამაშს, არამედ ამ თამაშის ყველაზე მთავარ წესებს ააშკარავებს.
 
ეს სწორედ ის წერილია, რომელიც თითქოს შეგნებულად ამოაგდეს მისი გამოცემული მიმოწერიდან, სადაც, მოკრძალებული და ძალზე მარტოსული, ის აღწერს, როგორ აარჩია ცხოვრებაში გაცნობიერებული ტანჯვის გზა, როგორც ერთადერთი მეთოდი ყველა ტანჯვის კომპენსირებისა, რაც ღვთაებრივს კაცობრიობის რაციონალობასთან სასიყვარულო ინტრიგამ მიაყენა. ის ამბობს, რომ თავის მთავარ როლად „ღმერთისთვის გაცოცხლებაში და ტანჯვისგან გათავისუფლებაში დახმარებას მიიჩნევდა, რომელიც მას კაცობრიობამ მიაყენა, როდესაც საკუთარი გონება ღვთის იდუმალ განზრახვებზე უფრო მეტად შეიყვარა“, და მომდევნო წინადადებაშივე საკმაოდ პირდაპირ აცხადებს ჭეშმარიტებას: „ჩემში არის მისტიკური სულელი, რომელიც მთელს ჩემს მეცნიერებაზე გაცილებით ძლიერი აღმოჩნდა“[71].
 
აქ ვხედავთ ყველაფერს, რის წინააღმდეგაც იუნგი ასე მტკიცედ საჯაროდ ილაშქრებდა და აპროტესტებდა. ასევე ვხედავთ, რომ მისი საკუთარი კრიტერიუმებით, ის აღარაა უბრალოდ ადამიანი თავისი შეცდომებით, რომელიც წინასწარმეტყველის როლს თამაშობს.
 
ის მისტიკოსიცაა მთელი თავისი სისულელით.
 
ის არაა მისტიკოსი და ის მისტიკოსია. ის სწორედ ისაა, რასაც უარყოფს. და ის თავადაა სწორედ ის, რაშიც სხვებს ადანაშაულებს, ზუსტად ისევე, როგორც ის გველი, რომელიც საკუთარ კუდს ჭამს.
 
თქვენ შეგეძლოთ გეთქვათ, რომ ეს მხოლოდ ერთი წერილია. და, რა თქმა უნდა, პირდაპირი და ცხადი მნიშვნელობით ეს ნამდვილად ასეა. მაგრამ არაფერია უფრო მნიშვნელოვანი, ვიდრე გაგება, როგორ მუშაობს ეს საკითხები სინამდვილეში.
 
ის არსად ამტკიცებს, რომ მისტიკური სულელი მასში ისეთივე ძლიერია, როგორიც მთელი მისი მეცნიერებაა, თანაბრად ძლიერია. ნაცვლად ამისა ის, საკმაოდ დარწმუნებით, ამტკიცებს, რომ სულელი უფრო ძლიერი აღმოჩნდა.
 
და ამას საკმაოდ მარტივი მიზეზი აქვს.
 
სიღრმეთა სული ყოველთვის კონფლიქტში იქნება ჩვენი დროის სულთან, როგორც პიროვნება №2 ყოველთვის წინააღმდეგობაში იქნება №1 პიროვნების ზედაპირულ სურვილებთან და საჭიროებებთან. მაგრამ, საბოლოოდ, როგორც ის წითელ წიგნშიხსნის, პიროვნება №2 და სიღრმეთა სული უფრო ძლიერები აღმოჩნდებიან[72].
 
ისინი უფრო ძლიერები არიან, ისინი უფრო სანდოები არიან. ამას შეიძლება მიზიდულობის კანონი, ქვესკნელის ლოგიკა ვუწოდოთ.
 
ისინი - ისაა, რასაც ნამდვილად აქვს აზრი. მიუხედავად ყველა იდიოტური ხმისა და დროებითი მძვინვარებისა, ბოლო სიტყვა მათია.

14
 
თანამედროვე მეცნიერებასთან შეჯახებისას იუნგი სერიოზული დილემის წინაშე აღმოჩნდა.
და, საბოლოო ჯამში, ამ დილემის ერთადერთ პატიოსან და ჭეშმარიტ გადაწყვეტას იმ ფაქტის აღიარება წარმოადგენს, რომ თანამედროვე მეცნიერება მისი არსებული ფორმებით, არსებული საზრუნავებით და მიკერძოებებით, სულაც არაა ნამდვილი მეცნიერება.ეს უბრალოდ რამდენიმე დანაწევრებული, ძალზე დამახინჯებული ფრაგმენტია იმისა, რაც უნდა და შეიძლება იყოს მეცნიერება. ყველაზე ფუნდამენტური გაგებით ეს მხოლოდ „მეცნიერების ბუშია“, როგორც ერთხელ იუნგმა უწოდა ამპარტავნულ მიდგომას, რომელიც თვლის, რომ არაცნობიერის სამყაროსთან წვდომის დაბრკოლება ძალუძს, და რომელსაც მიაჩნია, რომ ადამიანთა იზოლირების და ცოცხლების მკვდრებისგან გამოყოფის უფლება აქვს[73].
 
მეცნიერებით დაკავებასთან, მეცნიერების გაგების და მისი გადაფასების, მეცნიერების გზაზე დაბრკოლების შექმნის მცდელობასთან დაკავშირებულმა იუნგის საკუთარმა ბრძოლამ ის შედეგი გამოიღო, რომ ადამიანები შეძლებისდაგვარად ყოველნაირად ცდილობდნენ, რათა იგივე გაეკეთებინათ და მისი ნაშრომი კითხვის ნიშნის ქვეშ დაეყენებინათ, გადაეფასებინათ ის და დაბრკოლება შეექმნათ მისთვის. მაგრამ ინტერპრეტაციათა, პიროვნებათა, სიტყვების ამ ომში ადვილად ივიწყებენ, რომ უღრმეს დონეზე იუნგისთვის რაიმეს გადაფასება არანაირ საჭიროებას არ წარმოადგენდა. თანამედროვეობის ულმობელი მოთხოვნების და მისი გაუთავებელი ზეწოლის მიუხედავად, ის მხოლოდ იმას აკეთებდა, რომ ინსტინქტურად უბრუნდებოდა იმას, რასაც დასავლური მეცნიერება თავიდან წარმოადგენდა.
 
ის უბრალოდ გზას ეძებდა იმასთან დასაბრუნებლად, რადაც მეცნიერება იყო მოაზრებული თავიდან - მეცნიერებასთან, რომელიც წინასწარმეტყველებასთან და განკურნებასთან უკვე იდეალურადაა ინტეგრირებული, მეცნიერებასთან, რომელიც არაცნობიერში ცნობიერი ჩაშვების, მკვდართა სამეფოში ჩასვლის და იქიდან სხვა ადამიანებისთვის სიბრძნის და სიცოცხლის ძღვენის ამოტანის მძიმე პროცესზეა დაფუძნებული.
 
ხელმეორედ აღმოჩენის ინსტინქტური პროცესი არაფრით არაა დაკავშირებული ევოლუციის ან რეგრესის შესახებ რომელიმე ნაცნობ კლიშესთან, ყველაზე ნაკლებად კი ერთდროული რეგრესის და ევოლუციის შესახებ ჩახლართულ ინტელექტუალურ მოსაზრებებთან. პირიქით, ესაა გენეტიკის, საგვარეულოს, რეალობის უმარტივესი შესაძლო საკითხი, რომელიც ზედაპირულად დავივიწყეთ, მაგრამ კარგად შეინახა ფარულ სიღრმეებში.
 
უნდა გვახსოვდეს, რომ ფროიდისგან განსხვავებით, იუნგისთვის სიტყვა „თავდაპირველი“ არ მიუთითებს იმაზე, რისგანაც პრობლემა უნდა შეიქმნას ან მოიკვეთოს. „შესაძლოა, ეს უფრო თანამედროვეობის პრობლემის გადაჭრაა“.
 
და თანამედროვე მეცნიერების პრობლემების გადაჭრა მდგომარეობს იმაში, რასაც მეცნიერება ოდესღაც წარმოადგენდა[74].
 
აქ იბადება კითხვა, თუ როგორ და სად უნდა ვეძებოთ თავდაპირველი. სავსებით სწორია, რომ იუნგს წიგნებით სავსე ბრწყინვალე ბიბლიოთეკა ჰქონდა, რომელთაც სწავლობდა და უყვარდა. მაგრამ ამ წიგნებს არ უქცევიათ ის იმად, ვინც გახდა, და ცოდნაც კი არ მიუციათ, რომელსაც ფლობდა.
 
მისი სიბრძნის შეფასება მისი წიგნების მიხედვით, შექმნილი პიროვნების - „ტექსტის იუნგის“ გამოგონება - აკადემიური აბსურდის მწვერვალია, რადგან მან ყველაზე უკეთ იცოდა, რომ თავდაპირველი რეალობის რომელიმე ბიბლიოთეკაში პოვნა შეუძლებელია.
 
ის საკუთარ თავში უნდა იპოვო, ის ქვევით, მკვდართა სამეფოში მტანჯველ მოგზაურობაში იხსნება.
 
რაც შეეხება კითხვის პროცესს, სხვადასხვა ტექსტებს და კომენტარებს, საუკეთესო, რისი გაკეთებაც მათ ძალუძთ - დახმარების ხელის გამოწოდებაა, დროული გამოხმაურების შემოთავაზებაა, დამატებითი წონის და ფორმის მიცემა იმისთვის, რაც უკვე ცნობილია იდუმალი გზით, შიგნით ბუნდოვნად ამოცნობილი კავშირების და საგვარეულოს მონახაზის გამკვეთრებაა[75].
იუნგის კავშირების შესახებ კი ბევრი საუბარი არ მომიწევს, რადგან რამდენიმე მინიშნებაც საკმარისია.
 
მაგალითად, ძველი სიტყვა, რომელიც, სავარაუდოდ, ყველაზე მეტად მოერგო ჩვენს სიტყვას „მეცნიერი“, იყო ფიზიკოსი- ეს ტერმინი პარმენიდეს ან ემპედოკლეს მსგავს ადამიანებს აღწერდა. მაგრამ ეს არაა მხოლოდ ჩვენი სიტყვის „ფიზიკოსი“ წყარო. ეს ჩვენი სიტყვის „ექიმი“ წყაროცაა (physician); და პარმენიდე და ემპედოკლე მკურნალებიც იყვნენ.
 
თუმცა, ეს ყველაფერი არაა. ფიზიკოსი,ფიზიკოსის ანუ მეცნიერის, ექიმის ანუ მკურნალის აღმნიშვნელი საერთო სიტყვა, ასევე იყო ტიტული, რომელიც ალქიმიკოსებს ენიჭებოდათ იმ პროტოტიპულ მეცნიერებთან ერთად, რომელთაც ჩვენ მაგებს, ჯადოქრებს ვუწოდებთ.
 
აქედან გასაგები ხდება იუნგის უსაზღვრო დაჟინება, საკუთარი თავი წმინდა ემპირიკოსად წარმოაჩინოს,  რომელიც მთელ თავის ყურადღებას ცდის ფაქტებზე აფიქსირებს, რადგან ისეთი სპეციალისტი, რომელიც ყველაზე მეტად მყარი ემპირიული ფაქტების შეკრებაზე და მუშაობაზე კონცენტრირდებოდა, რაც ემპედოკლეს მაგალითზეც კარგად ჩანს, ძველი მაგი იყო[76].
 
მაგრამ ეს სამუშაო შესაბამისობა კარლ იუნგსა და ადრეულ ბერძენ ფილოსოფოსებს შორის უბრალოდ განზოგადების საკითხი არაა. ის მოქმედებს, როგორც საჭიროა, დეტალების ჩათვლით, რომელთა მხედველობიდან გამორჩენა ან იგნორირება ძალზე იოლია.
 
იუნგმა დაიწყო ურთიერთობის, ლაპარაკის, წერის ტექნიკების გამოყენება, რაც ჩვენს დროში არა თუ მეცნიერისთვის, ნებისმიერისთვის საკმარისი იქნებოდა. ამ ტექნიკების შედეგი კი - რაღაც თითქმის მთლიანად ფარულია, რაღაც სრულიად განსხვავებულია ლიტერატურული გადამღერების და თეორიული იდეების უგუნური სამყაროსგან, რომელიც სრულიად უფანტავს ისტორიკოსებს ყურადღებას.
 
მის მიერ დაწერილის და ნათქვამის წარმატებული წმენდის შედეგად, ახლა ძლივსღა შეიმჩნევა გამეორების გზით, ერთი და იგივე თემების ირგვლივ, კვლავ და კვლავ, სიტყვების გამუდმებული ტრიალით აზრის გამოხატვის მისი სიყვარული[77].
 
მაგრამ პარმენიდე და ემპედოკლე სათქმელს სწორედ ასე გადმოსცემდნენ - იმეორებდნენ, უტრიალებდნენ, თავიდან ბოლოსკენ, იმიტომ, რომ ასეთია მეთოდი, რომელიც მათ აჩვენეს და შინაგანად ასწავლეს ლაპარაკი.
 
ბოლოს და ბოლოს, ასეთი იყო საუკუნეებით განწმენდილი შელოცვის ტექნიკა ჯადოქარ მკურნალებს შორის, ამ ტიპის წინასწარმეტყველ-მკურნალებს, ან იატრომანტისებს შორის, ვინც 
იყვნენ კიდეც ორივე, მიუხედავად შემდგომი გაუთავებელი მცდელობებისა, სხვაგვარად წარმოეჩინათ ისინი. ამ წინასწარმეტყველ-მკურნალებმა ინსტინქტურად იცოდნენ, როგორ გამოეყენებინათ სიტყვები არა მხოლოდ კონცენტრაციის მისაღწევად, არამედ განკურნებისთვის; მათ შეეძლოთ გამეორება არაცნობიერის კარის შესაღებად და მიწისქვეშა სამყაროში მოხვედრის გასაიოლებლად გამოეყენებინათ[78].
 
ასევე გასაოცარია ყველა თანამედროვე სტანდარტის შესაბამისად ნაშრომებში ორაზროვნების განზრახ გამოყენების იუნგის სავსებით გააზრებული ფორმა. „ენა, რომლითაც ვსაუბრობ, უნდა იყოს ორაზროვანი, უნდა გააჩნდეს ორი აზრი“.
 
ის საფუძვლიანად განმარტავს, რატომაა ეს მისთვის ეგზომ მნიშვნელოვანი. შეგნებული ორაზროვნება ბევრად აჭარბებს კომუნიკაციის ნებისმიერ სხვა ხელმისაწვდომ ფორმას. მხოლოდ ორაზროვნება შეესაბამება რეალობის ბუნებას, ასევე ბუნების რეალობას, მხოლოდ ის მიაგებს მათ სათანადო მისაგებელს[79].
 
თუმცა, არის სიტუაციები, სადაც არანაირ ახსნას მნიშვნელობა არ აქვს და საკმარისი არაა.
 
თავის მხრივ, იუნგის ირგვლივ მოუსვენარმა ინდუსტრიამ, ბუნებრივად, ან, უფრო ზუსტად, არაბუნებრივად, ყველაფერი იღონა, რათა ამ თემის ნებისმიერი ნამდვილი განხილვისთვის გვერდი აეარა. სინამდვილეში, იმ ადამიანებმაც კი, რომლებიც პიროვნულად ახლოს იყვნენ იუნგთან, გამოავლინეს, რამდენად უვარგისები იყვნენ იმის გასაგებად, რატომ აძლევდა ასე მაღალ შეფასებას ის ორაზროვნებას[80].
 
მაგრამ პარმენიდე და ემპედოკლე, ასევე სხვა ბერძნები, სრულიად შეგნებულად იყენებდნენ გამოცანებს და ორაზროვნებას. მათაც ესმოდათ, რომ მხოლოდ შეგნებულმა ორაზროვნებამ შეიძლება გამოიწვიოს რეალობის სისავსე და მას საკადრისი მიაგოს.
 
სწორედ ორაზროვნებისადმი მათმა მზაობამ გამოიწვია არისტოტელეს დაცინვა და მრისხანება. აი, როგორი გაღიზიანებული უჩივის ემპედოკლეს, რომელიც წინასწარმეტყველი-მკურნალის იდეალური მაგალითი იყო:
 
„...არ [უნდა გამოიყენებოდეს] ორაზროვანი გამონათქვამები - გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ეს შეგნებულად კეთდება, როგორც, მაგალითად, იქცევიან ადამიანები, რომელთაც არაფერი აქვთ სათქმელი, მაგრამ რომლებსაც, [მიუხედავად ამისა], თავი ისე უჭირავთ, თითქოს რაღაც მნიშვნელოვანს ამბობდნენ. ასეთ შემთხვევაში ადამიანები ამას პოეტური ფორმით გამოხატავენ, როგორც, მაგალითად, ემპედოკლე. ასეთი ვრცელი ალეგორიული გამონათქვამები მსმენელებს აბნევს, რომლებიც ამ შემთხვევაში იგივეს გრძნობენ, რასაც ხალხი განიცდის წინასწარმეტყველთა წინაშე: როდესაც ისინი ორაზროვნად ლაპარაკობენ, ხალხი სრულიად ეთანხმება მათ“[81].
 
ორაზროვნება სრულად გამორიცხა, ჩაახშო რაციონალურმა ხმამ, იმან, რასაც იუნგი აღწერდა როგორც „საბრალო განმსჯელ გონებას, რომელიც ვერ იტანს პარადოქსებს“. ან, სულ მცირე, ამგვარად ფიქრს ამჯობინებდნენ რაციონალისტები.
 
მაგრამ მათ ავიწყდებათ, რომ თავდაპირველად ორაზროვნება და პარადოქსი ნამდვილი ლოგიკის, საკრალური ლოგიკის ინტეგრალური, უმნიშვნელოვანესი თავისებურება იყო, რომელიც, თუმცა მათი განსჯით იტანჯება, მაგრამ მაინც ყოველთვის ხელშეუხებელი რჩება[82].
 
ორაზროვნება - წინასწარმეტყველების ხმაა, და იმავე დროს, ის ველური ბუნების მსგავსია. ის პარადოქსის ნაკადში, კონტროლის ცნობიერ აუცილებლობასთან გამუდმებულ შეჯახებაში გვძირავს. და, რაც უცნაურია, თავად ორაზროვნება სულაც არაა ორაზროვანი.
 
პირიქით, ის სრულიად ნათელია; რეალობის ღია ლანდშაფტში დაუსრულებელი მიპატიჟება. პარადოქსულია, რომ მხოლოდ განსჯის პროცესი, რომელიც ყოველნაირად ცდილობს ორაზროვნების დამარცხებას, ახალ ორაზროვნებებს ბადებს, ამავე დროს თავს იკატუნებს, რომ მთლიანად აკონტროლებს სიტუაციას, რომელიც უფრო და უფრო უარესდება.
 
პარმენიდეს, ემპედოკლეს ან იუნგის ხმები ასე იმიტომ აწუხებს ჩვენს შემმეცნებელ გონებას, რომ იმ ადგილებში გვიხმობს, სადაც წასვლის ადამიანთა უმრავლესობას არც სიმამაცე აქვს და არც ცოდნა. მათი ორაზროვნება - სრული არაორაზროვნებაა, მაშინაც და ახლაც, საკუთარი თავის შესახებ ჭეშმარიტებასთან ადამიანთა შეჯახებაა.
 
მაგრამ, იმავდროულად, იუნგის ძველ სამყაროსთან გამაერთიანებელი ეს კავშირი უფრო ღრმად და შორს ვრცელდება.
 
მოგონებები, სიზმრები, ნააზრევი- ასე ეწოდება ცნობილ წიგნს, რომელიც მისი სიკვდილის შემდეგ მალე გამოქვეყნდა, რომელიც სრულდება ორაზროვანი განცხადებით იმის შესახებ, რომ ეს „არის ეგრეთ წოდებული ავტობიოგრაფია“. და, რა თქმა უნდა, იქ მისი ხმაც ჟღერს, მისი მდივნის, რედაქტორების და გამომცემლების ხმებთან ერთად.
 
ბევრი ხელმარჯვე ოსტატი გაისარჯა, რათა გაესწორებინათ ის, რასაც ის ამბობს, მოერჯულებინათ, შეელამაზებინათ ისე, რომ ყველაზე მოსაწყენი შინაბერებისთვისაც სასიამოვნო მოსასმენი გამხდარიყო, ხოლო საჭიროებისას, გაქრობაში ფრთხილად დახმარებოდნენ.
 
ზოგიერთმა აზრმა, რისი თქმაც სურდა, მაინც გამოჟონა. უმრავლესობამ, რის გაზიარებასაც ცდილობდა - არა. და თუმცა მეტ-ნაკლებად ზუსტი ჩანაწერები შემორჩა ორიგინალურ მემუარებზე, რასაც იუნგი კარნახობდა ორი წლის განმავლობაში, მათ შესახებ ინფორმაცია ძალზე რთულად ჟონავდა[83].
 
ერთ-ერთი, რამაც დღის სინათლე ვერ იხილა, მისი პასუხია, როდესაც 1957 წლის ოქტომბრის პირველ კვირაში მას სთხოვეს, მისი ნაშრომის ჭეშმარიტ ბუნებაზე გულწრფელად ესაუბრა. გასაოცარიც არაფერია. მისი პასუხი ნებისმიერი ჩვეულებრივი მკითხველისთვის აუცილებლად უმნიშვნელო, იმდენად ბანალური, ყოველგვარი სერიოზული ან ღირებული შინაარსისგან ისე დაცლილი უნდა ყოფილიყო, რომ სასწაული იქნებოდა, გამოქვეყნებულ ბიოგრაფიაში მისი დატოვების ნება მიეცათ.
 
როდესაც ის საუბარს იწყებს, თითქოს გესმით, როგორ იცინის. ის აცხადებს, რომ მთელი მისი შრომა, მთელი სავარაუდო სიბრძნე და უდიდესი მიღწევები შემდეგზე დაიყვანება: ის უზარმაზარ ორმოში აღმოჩნდა, საიდანაც, იმისთვის რომ გადარჩენილიყო, როგორღაც უნდა ამოსულიყო.
შემდეგ ჰომეროსიდან ციტატა წაიკითხა, რომლიც ყოველთვის ახსენდებოდა, როდესაც იმ იღბალზე ფიქრობდა, რომელმაც ქვესკნელიდან ცოცხლად დაბრუნების საშუალება მისცა: „მოხარული ვარ, დაღუპვას რომ გადავურჩი“ და ურჩია, მისი ცხოვრების ისტორიისთვის საუკეთესო ეპიგრაფად ექციათ ის, ბოლოს კი პირდაპირ უმარტივეს განმარტებაზე გადავიდა. მისი გადმოცემით, მთელი მისი მეცნიერება პირდაპირ მისი ხილვებიდან და ზმანებებიდან წარმოდგება[84].
 
მემუარების კარნახისას, იმ თავისუფალი ასოციაციების მეშვეობით, სულ რამდენიმე ფრაზით გამოხატა გზავნილი, რომელიც ნებისმიერი ნორმალური თვალთახედვით უბრალოდ გასაოცარი არაა. ის წარმოუდგენელია, პარადოქსულია, უცნაურია. და სწორედ ამიტომ მას არავინ მიაქცია ყურადღება.
 
იუნგი ამბობს, რომ ყველაფერი, რასაც ის მეცნიერებას უწოდებს, მასთან ქვესკნელიდან, ხილვებიდან, სიზმრებიდან მივიდა.
 
სწორედ ეს წარმოადგინა პარმენიდემ, ცნობიერების სხვა მდგომარეობებში შესვლის და ინკუბაციის ოსტატმა, ზმანებათა მბრძანებელმა, როდესაც დასავლურ მეცნიერებაში პირდაპირ მიწისქვეშა სამყაროში მოგზაურობიდან ლოგიკა მოიტანა უახლესი აღმოჩენებით.
 
იუნგი მხოლოდ ძველებური სახით აცოცხლებს ყველაფერს.
 
მაგრამ როგორც პარმენიდეს სწავლება მიჩქმალა და მისი მთლიანობა დაარღვია პლატონმა სხვა კეთილი ზრახვებით აღსავსე მოაზროვნეებთან ერთად, ამ დროის სული ძალზე მარდად და ეფექტიანად შეუდგა საქმეს, რათა დაეფარა ის, რისი თქმაც სურდა იუნგს.
 
სინამდვილეში, მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ არსი, რომელსაც მან ჩვენი დროის სული უწოდა, ცხოვრების ბანალური ზედაპირულობით უბრალოდ შეპყრობილი და მოხიბლული არაა. ასე ფიქრი უდიდესი შეცდომა იქნებოდა.
 
პირიქით, ეს სული ყველაზე მეტად ტკბება იმით, რაც არ ესმის, თამაშით, ტრიალით ითქვიფება სიღრმეთა სიბრძნეში, მისი ნატიფი და შეუმჩნეველი რაციონალიზაციით ოსტატურად აქცევს არეულ მასად, რასაც შემდეგ საზეიმოდ საკუთრებად აცხადებს[85].
 
და, თუ გნებავთ, იუნგის ჩვენს თანამედოვე გაგებას შეიძლება შედევრი ვუწოდოთ, რომელიც ამ დროის მუდამ მოუსვენარმა სულმა შექმნა.
 
15
 
იქამდე ორი დღით ადრე, 1957 წლის 1 ოქტომბერს, იუნგი ბოლინგენში იყო: ქვის კოშკში და თავშესაფარში, რომელიც თავად შეიმუშავა და რომლის მშენებლობაშიც მონაწილეობდა შემდეგ ციურიხის ტბის სანაპიროზე.
 
აქაც, როდესაც საუბარს იწყებდა, ორიგინალური სიზმრების და ხილვების შესახებ ყვებოდა, საიდანაც მთელი მისი შემდგომი სამუშაო მომდინარეობდა.
 
იმ დღეს მისი სიტყვები მისმა მდივანმა ჩვეულებისამებრ გულდასმით ჩაიწერა. და, საბოლოოდ, მათ დამახინჯებული სახით ვიხილავთ, როგორც ერთ-ერთ ყველაზე ამაღელვებელ, კულმინაციურ წერტილს მისი ბიოგრაფიის გამოქვეყნებულ ვერსიაში.
 
მთავარი და უმნიშვნელოვანესი თავის ბოლოს, სახელწოდებით „არაცნობიერთან შეჯახება“, იუნგი შთამბეჭდავად გვევლინება როგორც სიღრმეთა გმირი: გმირი, რომლის მთელი ცხოვრება გარდაისახა, როდესაც მან, მეტ-ნაკლები წარმატებით, არაცნობიერის ქაოსზე დაიწყო მუშაობა და, ყველაფრის მიუხედავად, მას ფორმა მიანიჭა და თანამედროვე სამყაროს წარუდგინა.
 
რა თქმა უნდა, იუნგს მოსწონდა ამ გმირული როლის თამაში, როდესაც სცენაზე პიროვნება №1 გამოდიოდა. და მითი იმის შესახებ, თუ როგორ გაბედულად ისწრაფვოდა თავისი „მომწესრიგებელი გონებით“ დაენერგა ცნობიერი წესრიგი არაცნობიერ ქაოსში, როგორც ცნობილი კონცეფცია იმის შესახებ, რომ არაცნობიერი - წარმოუდგენლად დამანგრეველი ძალაა, რომელთანაც აუცილებელია მუშაობა და გამუდმებული დაუფლება, მოწესრიგება, მიმართვა, ეს მითი გახდა უმნიშვნელოვანესი მისი სამუშაოს თითქმის ნებისმიერი შეფასებისას[86].

თუმცა, აქ ერთი პრობლემაა. იმ დღეს ბოლინგენში მან სულ სხვა რამ თქვა.
 
ის იწყებს - არ ამთავრებს - შენიშვნით მეტ-ნაკლებად წარმატებულ მცდელობაზე, გარკვეულწილად მოაწესრიგოს არაცნობიერიდან ამოფრქვეული მღელვარე მასალა, ადარებს თავის თავდაპირველ ხილვებს და სიზმრებს ცეცხლოვანი ლავის ნაკადებს, რომელიც, გარკვეული დროის შემდეგ მაგარ ქვად იქცევა, რათა მასთან მუშაობა შეიძლებოდეს.
 
მაგრამ ის ყველა მისი აზრისა და კომენტარის არსს მხოლოდ ახლა ხსნის: „ამ ცეცხლში იყო ვნება და დაძაბულობა, ეს იყო თავად ლავის მდინარე, ძალა, რომელმაც აიძულა მომხდარიყო ის, რაც მოხდა. და ამიტომ, სრულიად ბუნებრივად, ყველაფერი შესაბამის ადგილას და შესაბამისი თანმიმდევრობით დადგა“.
 
და აქ უნდა შევჩერდეთ, ვიდრე გავაგრძელებდეთ.
 
იუნგის სიტყვები ამაღელვებელია. იმ დღეს მათ აიძულეს, ღიად ეღიარებინა, რომ არაცნობიერი ყველაფერზე ზრუნავს. ჩვენ შეგვიძლია რამდენიც გვნებავს უწესრიგობაზე ვიღელვოთ; რამდენიც გვნებავს ვიფანტაზიოროთ მის მოწესრიგებაზე.
 
რეალობა კი გამუდმებით იმაში მდგომარეობს, რომ არაცნობიერი ძალები, რომლისაც ასე გვეშინია, პარადოქსულად, იდუმალი სახით თავისთავად წარმოადგენენ წესრიგის ჭეშმარიტ შემოქმედებს.
 
მაგრამ იუნგის მდივნისთვის, ანიელა იაფესთვის, ეს ყველაფერი არასწორი მიმართულებით მიდიოდა. ის წერდა ბიოგრაფიას, თითქმის ავტობიოგრაფიას, და შესაშური ერთგულებით სურდა, რომ ამ უდიდესი ადამიანის დამსახურებებს მიეპყრო ყველას ყურადღება, და არა რაღაც უსახელო არაცნობიერის დამსახურებებს.
 
ასე რომ ძალზე კეთილგანწყობილი მზრუნველობით მან სკრუპულოზურად ამოატრიალა მისი აზრების წყობა; სისტემატურად ატრიალებდა მისი წინადადებების წყობას, უცვლელი სინატიფით ყველაფერს ყირაზე აყენებდა[87].
 
საქმე რომ მხოლოდ იუნგის მდივანში იყოს, რომელიც შემსრულებლობით ერეოდა ყველაფერში, რასაც იუნგი ამბობდა, ესეც კი უკვე საკმარისი იქნებოდა. მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისი აღმოჩნდა.
 
თითქოს მიხვდაო, რომ ყველა ვერ ჩაწვდებოდა, რის თქმა სურდა ლავას მდინარეზე, რომელიც ყველაფერზე ზრუნავს, იუნგი იგივეს კიდევ უფრო მარტივი და პირდაპირი გამონათქვამებით იმეორებს. და სულაც არ გვჭირდება იაფეს სწავლების ან გართობის იმედად ყოფნა.
 
ერთმა მეცნიერმა, რომელსაც წლობით შეეძლო შეესწავლა ეს გამოუქვეყნებელი ინტერვიუ ბევრად უფრო დეტალურად, ვიდრე ნებისმიერ სხვას, გადაწყვიტა ხელმისაწვდომი გაეხადა სწორედ ამ ნაწყვეტის თარგმანი. და აი, სიტყვა სიტყვით, მისი ვერსია იმისა, რა თქვა იუნგმა შემდეგ ბოლინგენის კოშკში:
 
„მე მსურდა რაიმესთვის მიმეღწია ჩემი მეცნიერებით, და მაშინ ჩავიძირე ლავის ამ ნაკადში, და შემდეგ იძულებული გავხდი ყველაფრის კლასიფიცირება გამეკეთებინა“.
 
აქ პრობლემა იმაშია, რომ იუნგს მსგავსიც არაფერი უთქვამს. სინამდვილეში მან სულ სხვა რამ თქვა: „მე მსურდა ჩემი მეცნიერებით რაიმესთვის მიმეღწია, და ამ დროს გადავაწყდი ლავის ამ ნაკადს, და მან ყველაფერი მოაწესრიგა“[88].
 
ალბათ, ეს იუნგის მიერ საკუთარი ცხოვრების აზრის ყველაზე ცხადი აღიარებაა სიბერეში.
 
მეცნიერება, რაზეც პრეტენზიას აცხადებდა, მიუხედავად მისი ენერგიული დილეტანტიზმისა და მოყვარული თეატრალურობისა, თავისთავად უშედეგო აღმოჩნდა. მაგრამ მან პირისპირ შეახვედრა რაღაც უსასრულოდ უფრო ფართოს და მძლავრს, ვიდრე თავად იყო.
 
და მას შემდეგ ეს ძალა აწესრიგებდა და წარმართავდა ყველაფერს.
 
რა თქმა უნდა, შეიძლება ითქვას, რომ ყველა ეს დამახინჯება, ეს უხეში არაზუსტი თარგმანები სინამდვილეში არაფერს ნიშნავს, და რაღაც დონეზე მართალიც იქნებით. ჩვენ დიდი ხნის წინ გავიარეთ ის სტადია, როდესაც აქა-იქ ერთი-ორი მკვლელობა რანდენადმე მაინც მნიშვნელოვანია, და მე მშვენივრად ვაცნობიერებ, რომ ნებისმიერი რაციონალური თვალთახედვით არც ერთი დეტალი, რომელსაც ვასახელებ, არათუ დაფიქრებად, წაკითხვადაც კი არ ღირს.
 
ამას გარდა, არაფერია იმაზე მარტივი, ვთქვათ: „ეს ხომ ისედაც ვიცოდით!“ კარგადაა ცნობილი, რომ, მიუხედავად ყველა მისი გაფრთხილებისა საშიშროებების შესახებ, იუნგის მთელი შრომა იმ სიბრძნის უღრმეს პატივისცემას ეფუძნება, რომელსაც ჩვენი არაცნობიერი შეიცავს.
 
თუმცა, საქმე იმაშია, რომ მნიშვნელობა არასდროს ქონდა და არც ექნება იმას, რაც ადამიანმა ინტელექტუალურად იცის. ჩვენ ყველაფრის გაგება მშვენივრად შეგვიძლია თეორიის, პრინციპის დონეზე. მაგრამ საქმე ამაში არაა.
 
საქმე იმაშია, რომ დავაკვირდეთ, რომ იუნგის ძალზე ახლობელი ადამიანებიც კი, ძალზე კაშკაშა, ყველაზე სწავლულ იუნგიანელ ექსპერტებთან ერთად ღალატობენ მას, ცვლიან, ახშობენ.
 
ჩვენც შეიძლება გვქონდეს ბრწყინვალე ცოდნა, რომელიც ჩვენი თეორიული ტვინის რომელიღაც უჯრაშია გამოკეტილი. მაგრამ ერთადერთი მნიშვნელოვანი ისაა, რასაც ყოველი ჩვენგანი ყოველ მომენტში ყოველ აზრს, ყოველ ჩასუნთქვას უკეთებს. და მნიშვნელობა აქვს იმას, შეგვიძლია თუ არა ცნობიერად დავრჩეთ არაცნობიერის მისტერიასთან, მივეხმაროთ მას სიბრძნით მოწესრიგებაში, ანუ ჩვენ ვიყენებთ ჩვენს დაგროვებულ სიბრძნეს, რათა ჩავერიოთ.

ბუნებრივია, შეიძლება ეს არასწორი განმარტებები და თარგმანები წმინდა ადამიანურ შეცდომებად მივიჩნიოთ. რომელიმე სასტიკმა ადამიანმა შესაძლოა ეს უხეშ გულგრილობად ან კიდევ უფრო უარესად მოიხსენიოს. გარკვეული აზრით, ერთიცაა და მეორეც; მაგრამ სხვა აზრით - არც ერთია და არც მეორე.
 
ისინი დამოუკიდებლად, სპონტანურად არ ჩნდება, რომელიმე, ერთი ან მეორე განათლებული ადამიანისგან. ეს უბრალოდ ჩვენი დროის სულის კოლექტიური გამოვლინებაა.
 
პრობლემა იმაშია, რომ ჩვენს ზედაპირულად ინდივიდუალისტურ კულტურაში ჩვენ არ გვაქვს კონტექსტი ასეთი არაზუსტი თარგმანის გასაგებად, არ გვაქვს ენა, არ გვაქვს ათვლის სისტემა. ჩვენთვის ეს არაზუსტი განმარტებები უბრალოდ შემთხვევითობაა, თუკი მათ საერთოდ ვამჩნევთ. აზრადაც არ მოგვდის, რომ არასწორი თარგმანის ფსიქოლოგია არსებობს, რაციონალიზაციის პათოლოგია.
 
ეს კი იმიტომ, რომ ის მკვლელობები, რომლებიც მრავალი ასწლეულის წინ პლატონმა და არისტოტელემ ჩაიდინეს, იმ ნაკადად იქცა, რომლითაც ჩვენ ყველანი მივცურავთ. ყველა ჩვენი ცხოვრება - რაციონალიზაციაა: ერთი დიდი არასწორი თარგმანი.
 
მაგრამ ეს შესამჩნევი ხდება, თუ საერთოდ სიმამაცეს მოვიკრებთ და შევხედავთ, იმ შემთხვევაში, როდესაც ვიღაც, იუნგის მსგავსად, ნაკადს გამოეყოფა.
 
ასეთ შემთხვევაში ეს ისევ პარმენიდეს და ემპედოკლეს ძველი ისტორიაა. როდესაც პარმენიდე მიწისქვეშა სამყაროში ჩავიდა, რათა ყველაფერი, რაც იცოდა, მკვდართა დედოფლისგან შეეტყო, მან ის უკან, ცოცხალთა სამყაროში გამოგზავნა, როგორც მაცნე, როგორც წინასწარმეტყველი, რომლის სამუშაო, არსობრივად, იმაში მდგომარეობდა, რომ ყველაფერი მისი სახელით გაეკეთებინა.
 
რა თქმა უნდა, ილუზიების და ტყუილების ამ სამყაროში ის ჩვეულებრივ ადამიანს უნდა მსგავსებოდა, რამდენადაც შესაძლებელია, სხვებზე უკეთ ეთამაშა ადამიანობა. მაგრამ თავად პარმენიდესთვის ფარული რეალობა იმაში მდგომარეობდა, რომ ყველაფერი მოწესრიგებულია, ადგილზეა მოთავსებული, მასში მიწისქვეშა სამყაროს ღვთაებრივი ძალით ძალდანატებითაა წარმართული.
 
და, თავისთავად, ეს არაა ბოლო პარალელი. როგორც იუნგის სიტყვები შეიცვალა, განიმარტა და ითარგმნა არასწორად, ზუსტად ასევე მანიპულირებდნენ პარმენიდეს სიტყვებით და ცვლიდნენ მათ, რათა იძულებული გაეხადათ ელაპარაკა ის, რისი თქმაც სხვებს სურდათ, რისი მოსმენაც მისგან ენებათ[89].
მაშინაც, ისევე როგორც ახლა, მთელი ძალით უნდა მოენდომებინა, რომ პარმენიდეს თავისი სიბრძნე საკუთარი თავისთვის მიეწერა, და არა საკრალურისთვის. მთელი პრობლემა მხოლოდ იმაში მდგომარეობდა, სასურველი შედეგის მისაღებად მის სიტყვებში უკეთ როგორ ჩარეულიყვნენ; შემდეგ კი შედეგი ისტორიად ჩაითვალა. ისტორია, რომელშიც ჩვენ უსიტყვოდ დავთანხმდით რეალობის დამარხვას.
 
16
 
რამდენიმე დღის შემდეგ იუნგმა სხვა ინტერვიუ მისცა, რომელიც მისმა მდივანმა სწრაფად გაშიფრა.
 
ის ცოცხლად აღწერს, როგორი იყო ქვესკნელში ჩასვლა, როგორი იყო მკვდართა სამეფოს გაგება ისე, რომ თავად ცოცხალი დარჩენილიყო. აქ ის აუტანელ მარტოობას ახსენებს, რადგან აბსოლუტურად არავინ იყო, ვინც დაეხმარებოდა ან გაუგებდა; ყვება იმის შესახებ, როგორ ებღაუჭებოდა მის წინ მდგარ მაგიდას, რათა არ დაცემულიყო; ხსნის, როგორი შეძრწუნებული იყო თითქმის მუდმივი შეგრძნებისგან, რომ მას კვლავ და კვლავ ანაწევრებენ, ასო-ასოდ ანაკუწებენ არქეტიპული სიძლიერე და ძალა მის შიგნით[90].
 
და ამგვარად ჩვენ თითქმის იქ ვბრუნდებით, საიდანაც დავიწყეთ, თუმცა ახლა, შესაძლოა, უფრო გაგვიადვილდეს ჭეშმარიტი მნიშვნელობის შეფასება იმისა, რასაც ის შემდეგ იტყვის.
 
ის ამბობს, როგორი საშინელია მთელი ეს სიტუაცია. ეს იყო ერთი დაუსრულებელი ქარიშხალი; და, მიუხედავად ყველაფრისა, ის იძულებული იყო თავი ნორმალურ მამად მოეჩვენებინა, ქმრის როლი ეთამაშა, ექიმის მოვალეობები შეესრულებინა. ეს ყველაფერი უხეში ძალის დახმარებით შეძლო.
 
ნებისმიერი სხვა, აღნიშნავს ის, განადგურდებოდა. „მაგრამ ჩემში დაიმონური ძალა იყო“[91].
გასაოცარია, მაგრამ საკმარისია იუნგის მიერ ხსენება, რომ ის ნორმალური მამა, ქმარი და ექიმი იყო, და უცებ ჩვენ უმცირესი დაეჭვების გარეშე ვიცით, რის შესახებ საუბრობს ის. იგივე მეორდება მოგონებები, სიზმრები, ნააზრევი-დან მისი ცნობილი ნაწყვეტის შემთხვევაში, სადაც ის აღწერს, როგორ უხდებოდა სახლის მისამართის გამეორება, საკუთარი თავისთვის შეხსენება, რომ ცოლი და შვილები ჰყავს, რათა დარწმუნებულიყო, რომ ის ნამდვილად არსებობს.
 
იუნგი ასეთი ნორმალურია, ზუსტად ჩვენსავით! ის ხომ ასეთი მყარი და გაწონასწორებულია, უმაღლესი ხარისხით ადამიანური და გონიერი - ეს ცხადზე უცხადესია[92].
 
და ახლაც იუნგის უცვლელი უნარის მნიშვნელობა, ითამაშოს მამის, ქმრის და ექიმის როლი, ასეთი ცხადი ჩანს. ამ ურღვევი ეგოს მქონე ადამიანს ცნობიერი ნებისყოფის ძალით საჭე ყოველთვის ხელთ ეპყრა და იცოდა, როგორ გაეკონტროლებინა ყველაფერი. ის, რომ ვახშამზე დროულად მისვლას ახერხებდა, და სამხედრო სამსახურიც კი გაიარა - ადამიანური ეგოს ძალის უდავო დასაბუთებაა და იმ ფაქტის ცოცხალი მტკიცებულებაა, რომ მისი გონიერება წამითაც კი არ დამდგარა ეჭვქვეშ.
 
ეს იყო ადამიანი, რომელიც გაცნობიერებულად, ტრიუმფალურად გაუმკლავდა არაცნობიერს და გაიმარჯვა მასზე, ის ყველა ჩვენგანისთვის მაგალითია[93].
 
მაგრამ ერთი პატარა პრობლემა არსებობს, რაც იმასთანაა დაკავშირებული, მივაქცევთ თუ არა ყურადღებას ჩვენ იმას, რას ამბობდა თავად იუნგი.
 
სიტყვებს მისთვის მნიშვნელობა გააჩნდა. ის მშვენივრად აცნობიერებდა, რომ ფრაზებსა და გამონათქვამებს, რომლებსაც იყენებდა, განსაკუთრებული აზრი, შედეგები, მინიშნებები ჰქონდა იმ მცირე რაოდენობის ადამიანისთვის, ვისთვისაც სულერთი არ იყო; რომ ეს იყო გამუდმებული ჭიდილი და წაგებული ბრძოლა მისი სიტყვების „სრული ღირებულების“ შენარჩუნების მცდელობაში[94].
 
და დაიმონური ძალის, „dämonische Kraft“, ფინალური ხსენება უბრალოდ სასხვათაშორისო გამონათქვამი არ აღმოჩნდა.
 
პირიქით, იუნგისთვის სიტყვა „დაიმონური“ ნიშნავდა რაღაც უფრო კონკრეტულს და სრულიად თანმიმდევრულს. ეს არცაა გასაკვირი, რადგან ის რაღაც უფრო კონკრეტულს და სრულიად თანმიმდევრულს აღნიშნავდა ფროიდისთვისაც - არისტოტელეს, ემპედოკლეს, პარმენიდეს და ჰომეროსისთვისაც.
 
დაიმონური ჩვენში ღვთაებრივს, ან თითქმის ღვთაებრივს ნიშნავს. ეს ისაა, რაც ჩვენი ადამიანური უნარების საზღვრებს მიღმა დევს, რომ არაფერი ვთქვათ ადამიანურ გაგებაზე. დაიმონური არანაირად არაა დაკავშირებული მცირედ ცნობიერ ეგოსთან და კონტროლთან, რომელსაც, როგორც გვეჩვენება, ვინარჩუნებთ, იმ ფაქტის გამოკლებით, რომ ის გარანტირებულად დაანგრევს ჩვენი ეგოს მყიფე მდგრადობას და ჩვენი კონტროლის ილუზიებს მიწასთან გაასწორებს.
 
ის, დაუძლეველი, საიდანღაც მოდის; მეტწილად ის ზოგიერთ ადამიანში ვლინდება, რომლებიც, თვალთახედვის მიხედვით, შეიძლება კურთხეულებად ან წყეულებად მოიხსენიონ. თავად იუნგის შემთხვევაში, ის ამას განიხილავდა როგორც მემკვიდრეობითს, რომელიც კონკრეტულად დედისგან გადაეცა: არაცნობიერიდან მომდინარე აუხსნელი ნიჭი, რომელიც არაცნობიერს ეკუთვნოდა და არაცნობიერზე მიანიშნებდა[95].
 
და ახლა, პირდაპირ შუა გამოცდისას, რომელსაც იუნგი ინტერვიუში გამუდმებით აღწერს სიტყვებით „საშიში“ ან „საშინელი“, თუმცა მდივანი ფრთხილად შეცვლის მათ უფრო რბილი სიტყვებით, ჩვენ იმ საშიში პარადოქსის გაგებას ვიწყებთ, რომელიც ჩვენს წინ ვითარდება.
 
იუნგი მის პირად, ცნობიერ, ადამიანურ ძალებზე სულაც არ საუბრობს. ისევე, როგორც ლავის ნაკადის შემთხვევაში: ესაა არაადამიანური ძალა, რომელიც ადამიანური ცნობიერების, ძალაუფლების თუ კონტროლს მიღმა იმყოფება, და ის ყველაფერზე ზრუნავს.
 
მისთვის კი, საპირისპირო სამყაროებს შორის გამოკიდებული ადამიანისთვის, აღარაფერი იყო უკვე მარტივი.
 
იმისთვისაც კი, რომ ადამიანი ყოფილიყო, ადამიანურად ემოქმედა, არაადამიანური ძალა იყო საჭირო. უმარტივესი და ბანალური ქმედებებიც კი, რასაც ჩვენ მოცემულობად აღვიქვამთ, მაგალითად ექიმის, ქმრის თუ მამის როლის შესრულება, ფაქტობრივად ზეადამიანურ ძალას მოითხოვდა. ნორმალურად თავის მოჩვენების უნარიც კი მაგიურ აქტს წარმოადგენდა.
 
ხოლო რაც შეეხება ეგოს, მისი ერთადერთი როლი იმაში მდგომარეობდა, რათა ეშუამავლა, ეჭვრიტა და დაკვირვებოდა - ეთვალთვალა, როგორ ცდილობს არაცნობიერი არაცნობიერს დაეუფლოს, ძალა ძალას ეჯახება, დაიმონი დაიმონის წინააღმდეგაა. და თუ გეჩვენებათ, რომ ამ ყველაფერს ვიგონებ, ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ თქვენთვის უცხოა ძველი ბერძნების სამყარო, ან სამყარო, რომელშიც იუნგი ცხოვრობდა.
 
ასეთ სამყაროში თავისთავად ცხადია, რომ ღვთაებრივის წინააღმდეგ გაძლება ადამიანში მხოლოდ არაადამიანურს ძალუძს. საჭიროა ერთი ღვთაებრივი ძალა, რომელიც ხელს სტაცებს, შეებრძოლება ან აჯობებს მეორეს. ძველი ალქიმიური გამონათქვამის სიტყვებით, რომელსაც იუნგი კარგად იცნობდა, ბუნება სძლევს ბუნებას, Hê physis tên physin kratei [96].
 
სხვა სიტყვებით, არაადამიანური ძალაა საჭირო, რათა ნამდვილ ადამიანად იქცე. ჩვეულებრივი ადამიანი რომ იყო - ესეც კი, სინამდვილეში ზეადამიანური ამოცანაა. და ეს ზეადამიანური ამოცანა - ისაა, რასაც, იუნგის მიხედვით, სავარაუდოდ ადამიანური ინდივიდუაციის პროცესი წარმოადგენს.
 
ამ პროცესს რომ შევუდგეთ, ღმერთების ომში უნდა ჩავებათ, აი რატომაა, რომ ობივატელი არასდროს გამოდგება იუნგიანური ინდივიდუაციის პროცესისთვის. ის არაა მათთვის, ვისაც ეშინია, რომ ღვთაებრივი არქეტიპები დაამარცხებენ ან მათი ძალის უსუსურ მსხვერპლად იქცევიან, რისგანაც ობივატელები გაქცევას ცდილობენ, საუკეთესოდ მომზადებული იუნგიანელი ანალიტიკოსებიც კი, რომლებიც თვლიან, რომ უკეთესია საცოდავ, უძლურ, შეზღუდულ ადამიანთან გაიგივება.
 
ბოლოს და ბოლოს, ეს ნიშნავს ადამიანობის არქეტიპის ბნელ მხარესთან გაიგივების ხაფანგში უნუგეშოდ გაბმას.
 
მთელი თავისი ფსიქოლოგიის ერთ-ერთ, შესაძლოა, უმნიშვნელოვანეს გადმოცემაში იუნგმა აღწერა, „უძლიერესები და საუკეთესოები (ისინი, ვინც საშიშროებას განზრახ იწვევენ, სიფრთხილეზე უარს ამბობენ) დედობრივი უფსკრულის ურჩხულის მიერ შეჭმის საშიშროების ქვეშ სპეციალურად როგორ დგებიან“. აი, რატომაა ნამდვილი ინდივიდუაცია - უიშვიათესი და ურთულესი რამ. ეს ისეთი ძნელი გზაა, რომ მისი ბოლომდე გავლა თითქმის შეუძლებელია.
ან, როგორც იუნგი აღიარებს, მას არც კი მოუსმენენ, ეს მხოლოდ ერთეულებისთვისაა. გარკვეული სტადიის შემდეგ ადამიანთა უმეტესობა ზურგს შეაქცევს, ეკლესიაში გადაუხვევს და თავიანთ კოლექტიურ ცხოვრებას გააგრძელებს, როგორც სხვა დანარჩენი[97].
 
გზა მძიმეა, და უჩვეულოდ საშიში.
 
არაფერია გარანტირებული, რადგან ასეთია მაგის გზა. ხოლო რაც შეეხება ვითომდა ისეთ უბრალო სიტყვებს „ჩემში დაიმონური ძალის“ შესახებ, რომელიც შეიძლება იმათაც გამოეპაროთ, ვისაც უნდა ესმოდეს, რის შესახებაა საუბარი, მაგრამ არ ესმით, იუნგმა უკვე თქვა ყველაფერი, რაც საჭიროა, რადგან დაიმონური ძალის ფლობა, როგორც ის ხსნის სხვა ადგილას, არის კიდეც მაგის ნიშანი [98].
 
და ყველაფერი აქეთკენ მიდის, ყველა დამოკიდებულება იმისგანაა, თუ რას ვფიქრობთ და რა გვწამს.
 
იუნგის ნაცნობმა, მიგელ სერანომ, რამდენიმე შენიშვნა დატოვა მათი შეხვედრების და მიმოწერის შესახებ. მისთვის ნათელი იყო, როგორც მისწერა იუნგს მის სიკვდილამდე ერთი წლით ადრე, რომ ცოტას თუ ესმის მისი, „თქვენს მოწაფეებსაც კი“.
 
მაგრამ ის გაცილებით კონკრეტული იყო იმასთან მიმართებით, როგორც გააცნობიერა, რაც ამოძრავებს იუნგს, აიძულებს მას გააგრძელოს; მან შენიშნა, რომ „იუნგი ებრძოდა კიდეც ამას, საკუთარ თავს ჰკიცხავდა, რომ მაგი იყო, რომელსაც ჩვენი დროის ოფიციალური მეცნიერების საზღვრებს მიღმა გასვლა ეწადა“.
 
და თუ იმ იუნგზე ვილაპარაკებთ, რომელსაც ის შეხვდა, „იუნგზე - მაგზე“, მხოლოდ პოეტი, მოძღვარი ან მაგი „შეძლებს გამოყვეს მის გზავნილს, ახსნას მისი ნაშომების ფარული ენა, რომელიც მუდამ იქაა, პალიმფსესტის მსგავსად“[99].
 
შესაძლოა, თქვენ არ იცით, რა არის პალიმფსესტი. ცოტამ თუ იცის.
 
ეს ძველბერძნული სიტყვაა, რომელიც ზუსტად აღწერს ჩვენი დასავლური კულტურის ბუნებას და ბედს.
 
პალიმფსესტი - ესაა საწერი მასალის ნაჭერი, ძველი პაპირუსის მსგავსი, რომელზეც ოდესღაც დაწერილი გადაფხიკეს და წაშალეს, რათა ზემოდან რაღაც სხვა, ხშირად სრულიად განსხვავებული ტექსტი დაეწერათ.
 
ხანდახან ორიგინალურ ტექსტს ისე გულითადად შლიდნენ, რომ შეუძლებელი იყო გაგება, რის შესახებ იყო ის, რას ყვებოდა; ან, შესაძლოა, ადამიანები არც კი ეჭვობდნენ, რომ ქვემოთ საერთოდ რამე ეწერა.
 
მაგრამ უფრო ხშირად რამდენიმე სიტყვის ან ცალკეული ასოების ნაკვალევის აქა-იქ პოვნა, და წაშლილი ტექსტის - განადგურებული ისტორიის, რომელსაც ის ყვებოდა - აზრის გაგებაც შესაძლებელია.

გაგრძელება იქნება...

თუ გსურთ დააფასოთ ჩვენი შრომა და დაეხმაროთ ჩვენს ვებ-გვერდს ამ და სხვა წიგნების თარგმნაში, ნებისმიერი თანხა შეგიძლიათ ჩარიცხოთ ამ რეკვიზიტებზე: 

საქართველოს ბანკი: GE04BG0000000621532700
TBC ბანკი: GE30TB7154245061100005
მიმღები: მამუკა გურული 
პირადი ნომერი: 35001029103

კომენტარები:

[1] ერანოსის შეკრებები ბოლო დროს აკადემიური მეცნიერების დაჟინებული ყურადღების საგანი გახდა. იხ., მაგალითად, R.Bernardini, Jung a Eranos (Milan 2011) დაSpring 92 (2015) 1-26, H.T. Hakl, Eranos(Sheffield 2013)და თანამედროვე ცრურწმენების და ფსევდოგანათლებულობის ეს უცნაური შედევრი - S.M. Wasserstrom, Religion afterreligion(Princeton 1999), თავშეკავებულ პასუხთან ერთადMaria Subtelny, Iranian studies 36 (2003) 91-101.

[2] „C’etait pour moi une joie extraordinaire et une experience pas seulement des plus rares, mais plutot unique, d’etre compris completement. Je suis accoutume de vivre dans un vacuum intellectuel plus on moins complet...”: 1953 წლის 4 მაისით დათარიღებული იუნგის წერილი კორბენისადმი(FC). ფრანგული ორიგინალი იხ.HC 328=AJ 156; ინგლისური თარგმანი— JL, ii 115.ამ წერილს ტომ ჩიტამი აიგნორებს,რომელიც დროს კარგავს, ჩამოთვლის რა ყველა თეორიულ დებულებას, რომლებშიც იუნგს და კორბენს შეეძლოთდა არ უნდა შეთანხმებულიყვნენ, იმავე დროს, როგორც ჯეიმს ჰილმანის ჭეშმარიტი მიმდევარი, უმთავრესი თვალთახედვიდან ეპარება(Green man, earth angel, Albany 2005,47-54;After prophecy, New Orleans, 2007, 103-12; All the world an icon, Berkeley 2012).

[3] “...cette atmosphere de liberte spirituelle absolue, ou chacun s’exprime sans souci d’aucun dogme officiel et en ne s’efforcant qu’a etre soi-meme a etre vrai”: Revue de culture europeenne 5 (1953) 12. შეადარეთ ასევე კორბენის კომენტარები, სიკვდილამდე 25 წლით ადრე ჩაწერილი, ერანოსის გასახსენებლად:“…une liberte spirituelle integrale. Chacun decouvrait peu a peu et laissait parler le trefonds de lui-meme. … Cet entrainement a etre franchement et integralement soi —meme devient une habitude que l’on ne perd plus...” (HC 48).

[4] იხ., მაგალითად, მისი Avicenna and the visionary recital (London 1960) 27-32 (ARV ii 31-7). როდესაც იუნგი იძულებული გახდა ეთქვა, რომ ერთადერთი შესაძლო ჭეშმარიტება - ეს თქვენი ჭეშმარიტებაა (RB 231, n. 27), ის ვიღაცის უცხო ჭეშმარიტების მიბაძვის ფსიქოლოგიური საშიშროების წინააღმდეგ გვაფრთხილებდა (ibid., 231b), რითიც, როგორც წესი, ირონიულიად მთავრდება საკუთარი ჭეშმარიტებით ცხოვრების ზედაპირული მცდელობები, და, იმავე დროს, ცნობიერი პიროვნების დონისგან ძალზე დაცილებული ღრმა გამოცდილებიდან საუბრობდა. იუნგისთვის „ჩემი ჭეშმარიტების“ განცხოვრების საფუძვლიანი დასკვნები და მნიშვნელოვანი მოთხოვნა, რომ ის მარადიულის საკრალურ რეალობას უნდა მოიცავდეს, ასევე დროის ყველა დრამა იხ.მოგონებების, სიზმრების, ფიქრებისპროლოგში (MDR, 17/3) კომენტარებით P. Bishop, Carl Jung (London 2014) 10 -13.

[5] ჭეშმარიტების არასასურველობის და მტკივნეულობის შესახებ იხ., მაგალითად, Empedocles fr. 114.1-3 Diels=fr. 159 Gemelli Marciano; Reality 313. ტ.ს. ელიოტი თავისი სიტყვებით „ადამიანები ვერ იტანენ რეალობას“ („ბერნტ ნორტონი“, I) ლაპარაკობს, როგორც ნამდვილი ბერძნების მოწაფე. ჭეშმარიტება და მოგონება „საწყისიდან“ (ex arches): შდრ. განსაკუთრებით J.-P. Vernant, Journal de psychologie normale et pathologique 56 (1959) 6-7 с M. Detienne, Les maitres de verite dans la Grece archaique (Paris 1967) 47; также G. Nagy, Homeric questions (Austin 1996) 122-6.

[6] ამ სიტყვების დაწერიდან გარკვეული დროის შემდეგ პირველად წავაწყდი ანრი კორბენის ამ სიტყვებს: „...წარსული „აწმყოში უნდა მოვათავსოთ“... წარსულის ნამდვილად დაძლევა შეიძლება, მხოლოდ „მისი აწმყოში მოთავსებით“... და, ვფიქრობ, შიძლება ითქვას, ერანოსის მთელი სამუშაო ამ აზრით აწმყოშია მოთავსებული...“ (Man and time, ed. J. Campbell, London 1958, xvii).

[7] იხ., მაგალითად, M. Lings, Muhammd (London 1983) 105-6.

[8] მნიშვნელოვანია, რომ იუნგი ვერ იტანდა მათ, ვისაც ეჭვი ეპარებოდა, შეიძლება თუ არა ე. წ. „პირველყოფილი მკურნალი“ ჭეშმარიტად ფსიქოლოგიური აზრით გაცნობიერებულად ან ინდივიდუალურად მოიაზრებოდეს. „ამის შესახებ არაფერი ვიცი“, - თქვა მან, - „ისინი, შესაძლოა, არც არიან ცნობიერნი, მაგრამ მათ შინაგანი ხმა ესმით, მის შესაბამისად მოქმედებენდა მის წინააღმდეგ არ მიდიან - აი, რა არის მნიშვნელოვანი“ (JS211).

[9] ჰიტლერის გულითადი მადლობის შესახებ ბრიტანელებისადმი და, განსაკუთრებით, ამერიკელებისადმი, რომლებმაც შთააგონეს მას საკონცენტრაციო ბანაკების კონცეფცია, და იმის შესახებ, როგორ „ხშირად აქებდა ის ვიწრო წრეში ამერიკის მიერ წითელი ველურების შიმშილით და უთანასწორო ბრძოლით განადგურების ქმედითობას, რომელთა მოთვინიერება ტყვეობაში შეუძლებელია“ იხ. J. Toland, Adolf Hitler (Garden City, NY 1976) 702. გამოთქმის „საბოლოო გადაწყვეტილება“ საპატიო წარმოშობის შესახებ მეცხრამეტე საუკუნის ამერიკული ომების ისტორიაში და, უფრო კონკრეტულად, „ინდიელთა პრობლემის საბოლოო გადაწყვეტილების“ შესახებ, რაც გენერალმა უილიამ ტ. შერმანმა განავითარა იხ. M. Fellman, Citizen Sherman (New York 1995) 260, 274, 452; J.A. Emison, Lincoln uber alles (Gretna, LA 2009) 21, 67, 269-70.

[10] იუნგი მნიშვნელოვნად თვლიდა ანთროპოსისთითქმის განსაკუთრებული ტრანსცედენტური ასპექტისთვის გაესვა ხაზი იმ პარადოქსული შედეგით, რომ მან გამოყო ეს არქეტიპული „ადამიანი“ ჩვეულებრივი ადამიანური რეალობისა და გამოცდილებისგან. იხ., განსაკუთრებით, Aion 198, par. 310 (ანთროპოსი როგორც „homo maximus“, მეფის ფიგურა „მოსახლეობის ანონიმური ინდივიდუუმის“ საპირწონედ), 204, par. 318 (ანთროპოსი როგორც „ემპირიულად უმნიშვნელოვანესი არქეტიპი“), 231 fig. A („ანთროპოსს როგორც უმაღლეს ადამს“ განასხვავებს „ადამიანისგან, უმდაბლესი ადამისგან“), 246, par. 388 (ანთროპოსი როგორც ტრანსცედენტური), 257 par. 406 („ანთროპოსის არქეტიპი“); JLii 619 (კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ჩვენი ცნობიერი ეგოს „ანთროპოსთან, ანუ ბუნებრივ თვითობასთან შეგნებული ურთიერთობის დამყარების“ უნარს. ეს ხომ, როგორც სწორად მიუთითებთ, ეგოს გაფართოებას ნიშნავს - ცნობიერებას ტრანსცედენტის სფეროში“). ეს საკმარისად სწორია, ერთი თვალთახედვით; მაგრამ მხოლოდ მედლის ერთი მხარეა. მეორე მხარე - ესაა თვალსაზრისი, რომელსაც თავად გნოსტიკოსები უსვამდნენ ხაზს. ამ შეხედულებების თანახმად, ჩვენ როგორც ჩვეულებრივი ადამიანები - ესაა აბსოლუტური არარაობა ამ არქეტიპული რეალობის გარეთ ან მის გარეშე. ჩვენ პირდაპირი გაგებით უფორმოები ვართ: არა მხოლოდ აზროვნება ან ლაპარაკი, არამედ დგომა ან სიარულიც არ ძალგვიძს. იხ., მაგალითად, კლიმენტი ალექსანდრიელი, სტრომატები2.8.36.4 (ადამი შეიქმნა „ანთროპოსისსახელით“, როდესაც თავდაპირველიანთროპოსი„ადამიანის შიგნით ჩაინერგა“) და 2.8.38.5 („ანთროპოსი პლერომაში (სისავსეში) და ადამიანი, „მისი ხატების მსგავსად“, რომელმაც არქეტიპი მის შიგნით მიიღო“), ასევე F. — M. — M. Sagnard, La gnose valentinienne et le temoignage de saint Irenee (Paris 1947) 121-2 და 137-8; Extracts from Theodotus 50.1-51.1 („...ადამიანი ადამიანის შიგნით“;იხ. R.P. Casey, The „Excerptia ex Theodoto“of Clement of Alexandria, London 1934, 72-5, 143); Corpus hermeticum 1.12-17 (W. Barnstone and M. Meyer, The Gnostic bible, Boston 2003, 505-7); J. Lacarriere, The Gnostics (London 1977) 31-2; G. Quispel, Gnostica, Judaica, Catholica (Leiden 2008) 157-60. საინტერესოა, რომ ამ საკითხში იუნგი კიდევ უფრო დიდი დუალისტი აღმოჩნდა, ვიდრე ბევრი ე.წ. გნოსტიკოსი, თუმცა მათ შორის დამოკიდებულება ჩვეულებრივ აღიწერება როგორც სრულიად საპირისპირო.

[11] TE 170-1 pars. 263-5; J. Hopkins, Chung-Hwa Buddhist journal 21 (2008) 163, რომელიც ბრძნულად მიგვითითებს (ibid., 163-4), რომ პოლიტიკის, ეკონომიკის ან სოციალური ცვლილებების შედეგად რეალური გადაწყვეტილებების პოვნის შესაძლებლობის რწმენაც კი იუნგისთვის ფსიქოლოგიური ინფლაციის უტყუარი ნიშანი იყო. რა თქმა უნდა, ახლანდელი იუნგიანელების უმეტესობა ამ ნეტარ კატეგორიას უნდა მივაკუთვნოთ. ინფლაციის შესახებ იუნგის იდეების ერთად თავმოყრის ბოლო მცდელობა იხ. L. Schlamm, Encyclopedia pf psychology and religion (2nd ed., NewYork 2014), ed. D.A. Leeming, 870).

[12] ამ სიტყვების დაწერიდან გარკვეული ხნის შემდეგ იუნგის და მარია-ლუიზა ფონ ფრანცის ამ გამონათქვამებს წავაწყდი: „სიბერე - არის... სხეულებრივი მანქანის თანდათანობითი რღვევა, რომელთანაც საკუთარ თავს ვაიგივებთ ჩვენივე სისულელით. ეს მართლაც უზარმაზარი ძალისხმევაა - ნამდვილი magnus opus- მის მარწუხებს დროულად გადავურჩეთ და ჩვენი გონება გავათავისუფლოთ“(Spring 1971, 135, cf. JL ii 580); „...ცხოვრების ბოლოს კარტები იხსნება. თქვენ საკუთარი ცხოვრება წვრილმანებზე გაფლანგეთ ან, როგორც ერთხელ იუნგმა თქვა ერთ ქალზე: „ხუთი წუთი გავიდა მისი სიკვდილის შემდეგ, და ის მეტად აღარ გაიხსენებს ამ ცხოვრებას“. თუ თქვენ რაღაც მარადიული ააშენეთ...?“ (von Franz, PP 38, 1998, 16).

[13] ეს ჩემი წიგნის „რეალობა“ერთ-ერთი მუდმივი და ცენტრალური თემაა: ადამიანთან გაიგივების საშიშროებებზე იხ., განსაკუთრებით, Reality, 347-495. თავად იუნგი საშიშროებასა და ხსნას შორის ძველ კავშირს განსაკუთრებით ფრიდრიხ ჰელდერლინის ნაშრომით და მისი ლექსით „პათმოსი“ გაეცნო: JPPF 4/1 (1912) 432-4=Psychology of the Unconsciousness (New York 1916) 445-7 (cf. ST 407-10 pars. 630-5), ნაწყვეტი, რომელიც უკვე აკავშირებს ჰელდერლინის სიტყვებს „სადაც საშიშროებაა, იქვე იმალება ხსნაც“ მიწისქვეშა სამყაროში დაშვებასთან; RB300, n. 205; PT264 par. 446; CT94 par. 195; JLi 64 и n. 5, ii 193, n. 1; MDR231/245; P. Bishop, The Dionysian self (Berlin 1995) 100-1; S. Shamdasani, C.G. Jung: a biography in books (New York 2012) 12-19, 215 n. 19.

[14] R.D. Laing в NL99-103. მამაცი იუნგიანელი დამცველის ერთი ბოლოდროინდელი მაგალითი - მარვინ შპიგელმანი მისი ჯიუტი მტკიცებით, რომ შიზოფრენიასთან ან შიზოიდურობასთან ახლოსაც კი არ მისული, „იუნგი, რა თქმა უნდა, მსგავსიც არ იყო; ის არაცნობიერში ჩაძირვას ბედავდა, არ ემორჩილებოდა მას, და მაგალითს გვაჩვენებდა ყოველ ჩვენგანს იგივე გაგვეკეთებინა და საკუთარი მითი გვეპოვა“ (PP 49, 2006, 317). „იუნგის შეშლილობის შესახებ ნაცნობი მითის“ გატარების ძალისხმევის ბოლოდროინდელ მცდელობებს თავად წითელი წიგნისრედაქტორი ედგა სათავეში (JSB 72-5, 80, 95); მაგრამ, მიუხედავად სონუ შამდასანის ორიგინალ დოკუმენტებზე უნიკალური წვდომისა, მან, ჯეიმს ჰილმანთან ერთად, უსაფუძვლო ინტელუქტუალად წარმოაჩინა თავი შეშლილობის თემის ირგვლივ დაუდევარი ტრიალით და შამდასანის უცნაური უარყოფით, რომ იუნგი „რაღაც მომენტში დაღუპვის პირას იდგა“ (Lament of the dead, New York 2013, 69-71). იხ. ასევე L.S. Owens, The Gnostic 3 (2010) 23-4, 30, რომელიც ძალზე ძლიერად ეყრდნობა შამდასანის; და T. Kawai, JAP57 (2012) 380, რომელიც საკმაოდ გულწრფელად ამტკიცებს, რომ იუნგის ყველაზე დამანგრეველი განცდები საკმაოდ შორს დგას შიზოფრენიისგან ან ფსიქოზისგან, იმიტომ, რომ მას შეეძლო საგნები „ძალზე ცხადად“ დაენახა (არც თუ ისე ბრძნული დიაგნოსტიკური კრიტერიუმი) და იმიტომ, რომ მას ჰქონდა არა აკუსტიკური, არამედ ვიზიონერული ჰალუცინაციები. სინამდვილეში, წითელი წიგნისმეშვეობით შემონახული მასალა არა მხოლოდ ვიზიონერულია, არამედ აკუსტიკურიც; და თავად იუნგი იხსენებდა, რომ მთელი პროცესი უფრო სმენითი იყო, ვიდრე ხედვითი (JP145, 170).

[14] ნივთებს ჩაჭიდებული იუნგის შესახებ, იხ. S. Corbett, New York Times magazine (20 September 2009) 36: „ხშირად მიხდებოდა მაგიდას ჩავჭიდებოდი“, - იხსენებს ის, - „რათა არ წავქცეულიყავი“, ცნობილ ორიგინალურ პროტოკოლებთან ერთად, რაზეც იუნგის მოგონებები, სიზმრები, ნააზრევი-ა დაფუძნებული,და რომელიც არ გამოქვეყნებულა. იქ ის თავისი სიტყვებით აღწერს, რა ხშირად ეჭიდებოდა მის წინ მდგარ მაგიდას სასოწარკვეთის ჟამს, რათა არ წაქცეულიყო; და ასეთ პერიოდებში ის ყველაზე საშინელ მომენტებს - ნაკუწებად აკუწვის გამუდმებულ გრძნობას კვლავ და კვლავ განიცდიდა (JP 174, მონაკვეთი ძლიერადაა რაციონალიზებული და კონტექსტიდან ამოგლეჯილი S. Shamdasani, Spring 57, 1995, 125). წითელ წიგნში შეშლილობის შესახებ იხ. იუნგის ცხადად ავთენტური მსჯელობაRB 238, 295-8; ასევე ამაღელვებლად გულწრფელი ქება-დიდება V.W. Odajnyk, PP53 (2010) 448-451 და M. Stein, JJ4/4 (2010) 96, ასევე თვითმხილველის მნიშვნელოვანი მოწმობა თინა კელერთან, რომ იუნგი „კვლავ და კვლავ იმეორებდა, რა ახლოს გრძნობდა შეშლილობას“ (W.K. Swan, JAP 51, 2006, 503 და The memoir of Tina Keller-Jenny, New Orleans 2011, 27 par. 68). „ბოდვის და შეშლილობის“ უფრო ადრეულ საფრთხეზე, რასაც იუნგი წითელ წიგნზემუშაობის დაწყებამდე წლებით ადრე შეეჯახა იხ. A. Carotenuto, A secret symmetry (New York 1982) 190 და A. C. Alms, Uncovering lives (New York 1994) 67-8. ამ ყველაფრის შუქზე გამარტივებად გამოიყურება შამდასანის მხრიდან მტკიცება, რომ ფროიდის გამუდმებული ჩივილი 1912 და 1913 წლებში იმის შესახებ, რომ იუნგი უბრალოდ „ჭკუიდან შეიშალა“ - მხოლოდ და მხოლოდ „ფსიქოანალიზური პერსონაჟის მკვლელობაა, რომელიც ფროიდმა ჩაიდინა მარტოოდენ იუნგის იდეების „დისკრედიტაციის“ მიზნით (JSB72). რაც შეეხება „ჭკუიდან შეშლას“ და „ჭკუიდან შეშლის შიშს“ შორის კავშირს, ეს შიში იუნგს არაერთხელ განუცდია: შამდასანი კვლავ ამტკიცებს იმავე გამარტივებული გონიერებით, რომ უზარმაზარი განსხვავებაა ამ ორს შორის, რადგან „გარკვეული აზრით, გონების დაკარგვის შიში - გონიერების ნიშანია“ (Lament of the dead, New York 2013, 70). რასაც ვერ ამჩნევს, ეს იუნგის შეუპოვრობაა, რაც გაცილებით უფრო ღრმა და პროფესიულ გამოცდილებას ეფუძნება, რომ შეშლის შიშიდან შეშლილობაში გადასვლა - სამყაროში ყველაზე ციცაბო ფერდობია (IJP105-6). ასევე უნდა აღინიშნოს სტუდენტობისას იუნგის შინაგანი რწმენა, რომ სინამდვილეში ჭკუიდან შეშლა და შეშლილობის გამოვლა მისთვის საუკეთესო გზა იქნებოდა მისი პაციენტების გასაგებად და დასახმარებლად (JP252).

[15] 2009 წელს წითელი წიგნისპუბლიკაციამდე იუნგის გაფრთხილებით გვიწევდა დაკმაყოფილება, რომ წიგნი „ნებისმიერ ზედაპირულ დამკვირვებელს გააოცებს, როგორც წმინდა შეშლილობა. ყველაფერი ასეც დასრულდებოდა, მე რომ ორიგინალური ცდის დამანგრეველი ძალის შეკავება ვერ მომეხერხებინა“ (ETG387; cf. RB360). მაგრამ ეს კომენტარიც კი მოგონებები, სიზმრები, ნააზრევი-ს გერმანული ვერსიითაა შემოფარგლული: ინგლისური ვერსიისთვის იუნგს მხოლოდ ზედაპირული შენიშვნის ნება დართეს, რომ ცდას თეორიულად შეეძლო „ჭკუიდან შეეშალა ის“ (MDR181/189). მისი ე.წ. ავტობიოგრაფიის რედაქტირების და შემდგომი პუბლიკაციის ირგვლივ კონტროლისა და ცენზურის საგა იხ. A.C. Elms, Uncovering lives (New York 1994) 51-70; S. Shamdasani, Spring57 (1995) 115-37 და JSB22-45; ასევე აღწერა D. Bair, Jung(Boston 2003) 585-617. ინგლისურ ენაზე იუნგის ნაშრომების კრებულის ერთ-ერთი მთავარი რედაქტორი მაიკლ ფორდჰემი, უცნაურად აკომენტარებდა შეშლილობას („შეშლილობაზე მეტი“), რომლითაც გაჟღენთილია მოგონებები, სიზმრები, ნააზრევი-ს ორიგინალი მონახაზი მანამდე, ვიდრე ტექსტი სათანადოდ არ დარედაქტირდა (Spring 57, 1995, 122-3: მისი გამოყენება სიტყვის „შეშლილი“ შედარებითი ფორმით ძალზე მოსწრებულია). ე.წ. „მზაკვრობებზე“, რაც ტექსტში შეუმჩნევლად შეიტანეს ფორდჰემმა და მისმა მდივანმა, იხ., მაგალითად Bair 614 და იუნგის სასოწარკვეთილი ჩივილი: „მსურს, რომ წიგნი გიჟურად გამოიყურებოდეს!“ (ibid., 613).

[16] შეშლილობის და შეშლილობის ხელოვნების შესახებ ადრინდელ ბერძნულ ფილოსოფიაში იხ. Reality430-53, 479-80; ამ თემის გაგრძელება RB238 n. 89, 321, n. 313. ერთ-ერთი პირველი, ვინც იუნგი აღიარა „მოსიარულე საგიჟეთად, და ამასთან მისივე მთავარ ექიმად“, „შეშლილად“, რომელმაც „ყველაფერი გამოიარა, რასაც შეშლილი გადის“, ადამიანი, რომლის მიღწევა ისაა, რომ ის ეკუთვნოდა „შამანთა გრძელ რიგს, რომელთაც ესმოდათ „შეშლილობა და მისგან განკურნება შეეძლოთ, რადგან დროდადრო თავად იყვნენ ნახევრადშეშლილები“, იყო მისი პირადი თარჯიმანი რ.ფ.კ. ჰალი. იხ. D. Bair, Jung (Boston 2003) 292-3, 616-17. ვფიქრობ, რომ მეპატიება თანამედროვე მეცნიერების სასაცილო მდგომარეობის დაცინვა, რომლებიც უარყოფენ ჰალს როგორც „რაციონალისტს“ (JSB50; cf. N. Pilard, Jung and intuition, London 2015, 10, 117-18) ან ცნობილ იუნგიანელ ინტელექტუალებს, რომლებიც მას უარყოფენ როგორც ინტელექტუალს (JSB51, n. 136). იუნგის ჰალისადმი დიდი პატივისცემის და მისი „ცოცხალი“ თარგმანების შესახებ იხ. Bair 583-4, მათი მიმოწერის ასლებთან ერთად კონგრესის ბიბლიოთეკაში (განსაკუთრებით იუნგის წერილი ჰალისადმი, 1958 წლის 27 დეკემბრით დათარიღებული). შამანობასა და შეშლილობის შესახებ იხ., მაგალითად, M. Eliade, Myths, dreams and mysteries (New York 1961) 225; M. Hoppal, Shamans and traditions (Budapest 2007) 35; C. Pratt, An encyclopedia of shamannism (New York 2007) 4, 91, 116, 304, 436, 513; Reality440.

[17] შეშლილობა - ადგილია, სადაც ადამიანი საკრალურს ხვდება: იხ., მაგალითად,M. Stein, JJ4/4 (2010) 96 „ავადმყოფობაზე და ჯანმრთელობაზე შეხედულების [იუნგის მიერ] გარდაქმნის შესახებ. წითელ წიგნშიის იცავს თავისი შეშლილობის მიღებას იმ საფუძველზე, რომ ღმერთის პოვნა სწორედ ასე შეიძლება. ...რამდენად ღრმად წავიდა იუნგი ამ პროექტით მის შემთხვევაში, მშვენივრად ჩანს ტექსტიდან. ის გონებრივი გარსის შეშლილობის ზღვარზე მიყვანის საკმაოდ დამაჯერებელ შთაბეჭდილებებს იძლევა...“ ჩვეულებრივი გონივრულობა როგორც შეშლილობა: RB238b (ბოდვასა და დაავადებაზე საუბრისას, არ დაგავიწყდეთ მიათვალოთ გიჟური აბეზარი ზემოქმედება, რომელსაც ჩვენი დროის სული ახორციელებს, რომელიც არასდროს წყვეტს ჩვენს იძულებას, ყველაფერი მხოლოდ ზედაპირულად დავინახოთ), 298a (ჩვენი ყოველდღიური არსებობა, ასევე კიდევ უფრო მეტად ყველა ჩვენი კეთილშობილი ფილოსოფიები და სიბრძნეთა დიდებული სიტყვები არა მარტო არალოგიკურია, არამედ სრულიად უაზროც). რა თქმა უნდა, ეს აჩენს კითხვას, რა არის შეშლილობა და რა შესაძლო სარგებელი შეიძლება ჰქონდეს ამ ტერმინს, უჩვეულო ფსიქოლოგიური ინტენსივობის მდგომარეობის აღნიშვნის გარდა: შდრ. J. Custance, Wisdom, madness and folly (New York 1952),C.G. Jung, SL 349-52;J.W. Perry, The far side of madness (Englewood Cliffs 1974) დაTrials of the visionary mind (Albany 1999);J. Hart, The way of madness (London 1997); P. Williams, Rethinking madness (San Rafael 2012).

[18] კორბენის სიკვდილის წინ ჩაწერილი ძალზე მოკლე ავტობიოგრაფიული კომენტარები, უშუალოდ მის შინაგან მასწავლებელთან ანუ შეიხთან სწავლის პროცესზე „les vertus inestimables du Slience“იხ. HC46. ემპედოკლეს დახვეწილად მშვენიერი კომენტარები სიტყვათა ბუნებაზე იხ. ENM 353, 399-404; Reality 518-33. მისთვის, ასევე ე.წ. სოკრატემდელებისთვის (მაგ. პარმენიდე Theophrastus, On the senses 4=Parmenides fr. 33.21 Gemelli Marciano=A.H. Coxon, The fragments of Parmenides, 2nd ed., Las Vegas 2009, 142-3 par 45), აბსოლუტურად ყოველივე არსებული, სიტყვების ჩათვლით, რომლითაც ადამიანები საუბრობენ, ცნობიერებით და სიცოცხლითაა სავსე. მარია-ლუიზა ფონ ფრანცი ამტკიცებდა, რომ მხოლოდ „ალქიმიური მითი“ იმიტომაა დასავლეთში ყოფნის ღირსი და ერთადერთი, ვისაც დასავლური ცივილიზაციის გაცოცხლება ძალუძს, რადგან ალქიმიკოსები მატერიას როგორც ცოცხალს და ცნობიერების მქონეს განიხილავდნენ, მათ ღრმად ესმოდათ ქალურობა, ასევე საპირისპიროთა პრობლემასთან შეჯახებისთვის იყვნენ მზად (PP38, 1998, 16). რასაც ფონ ფრანცი ვერ ამჩნევს, არის ის, რომ ყველა ეს გაგება სოკრატემდელი ფილოსოფოსების სწავლების მნიშვნელოვან ასპექტს წარმოადგენდა (ქალურობაზე იხ. IDPW; საპირისპიროებზე - Reality 29-30, 85-6, 212-13). უეჭველად, საქმე იმაშია, რომ მას სოკრატემდელ ფილოსოფიაზე უზადოდ რაციონალური და ევოლუციური თვალთახედვა ჰქონდა, და მას უბრალოდ „სულის ბავშვურ და გულუბრყვილო ახალგაზრდობად“ მიიჩნევდა (Puer aeternus, Santa Monica 1981, 101).

[19] იუნგი საკმაოდ ღიად ამტკიცებდა, რომ მისი ნაშრომის დანიშნულება არასდროს ყოფილა ის, რომ ადამიანებს ტანჯვისგან გაქცევაში დახმარებოდა, პირიქით, მას მათთვის ძალა უნდა მიეცა, რომ ცნობიერად დატანჯულიყვნენ (იხ., მაგალითად, PPT81, par.185; ასევე კომენტარები R. Aziz, C.G. Jung’s psychology of religion and sunchronicity, Albany 1990, 42-4 и M. Stein, JJ 4/4, 2010, 96). თუმცა, პირად საუბრებში ის უთითებდა, რამდენად შორს წაიყვანა გაცნობიერებული ტანჯვის პრაქტიკა: იხ., განსაკუთრებით, გ. ადლერის მიერ გამოქვეყნებული წერილი PP6 (1975) 12 („...მე ცნობიერად და განზრახ ვაქციე ჩემი ცხოვრება უბედურად, რადგან მსურდა, რომ ღმერთი ცოცხალი და ტანჯვისგან თავისუფალი ყოფილიყო, რომელიც ადამიანმა ღმერთს მის იდუმალ ზრახვებზე მეტად საკუთარი გონების შეყვარებით მიაყენა. ...შეეცადეთ, სერიოზულად შეხედოთ იმას, რაც გითხარით, რადგან ტანჯვას ვერ გაექცევით - არავის ძალუძს მას გაექცეს, - მაგრამ თქვენ შეგიძლიათ ყველაზე უარესს გაექცეთ - ბრმატანჯვას“). ღმერთის, იუნგის მიხედვით, რეალობის პირდაპირ განცდის, და არა თეოლოგიური რწმენის შესახებ იხ., მაგალითად, JS251, 427-8; მისი პროტესტის შესახებ ასეთი გამოცდილებისას წმინდა რწმენის უუნარობის წინააღმდეგ, რომელიც, თავისი უშუალობის წყალობით - უდიდესი შესაძლო საშიშროებაა როგორც მორწმუნეებისთვის, ასევე ურწმუნოებისთვისაც იხ. JLi 141-2.

[20] Therapeia-ის ღმერთებისთვის შეთავაზების ამ აბსოლუტურად ფუნდამენტურ იდეაზე იხ., მაგალითად, ჰესიოდე, თეოგონია100 და სამუშაონი და დღენი135; ჰომეროსის ჰიმნები3.390 და 32.20; პინდაროსი, ოლიმპიური სიმღერები3.16; ჰეროდოტე, ისტორია2.37; ევრიპიდე, ელექტრა744 და იონი187. Therapeiaდა მონათესავე სიტყვები ასევე გამოიყენებოდა ავადმყოფის ან დაჭრილის მოვლის პროცესის აღწერისთვის, და ეს აზრი დაეხმარა პლატონს ჩამოეყალიბებინა სხეულისა და სულისთვისTherapeia-ის გაწევის ჩვენი დღევანდელი სტერეოტიპი (გორგიასი 464b, 513d; ლახესი 185e). თუმცა, უნდა დავუმატოთ, რომ ჯეიმს ჰილმანის საყვარელი ეტიმოლოგია სიტყვისა - Therapeia(A blue fire, New York 1989, 73:„...თერაპევტის სავარძელი - ნამდვილად უძლიერესი სამეფო ტახტია...“) - თვითკმაყოფილი ფანტაზიაა.

[21] იხ. პლატონი, ევთიფრონი12e-15c; F. —G. Herrmann, A companion to Greek religion, ed. D. Ogden (Oxford2007) 390.ერთ-ერთი სასტიკი ირონია აქ ისაა, რომ არისტოტელემ, გვიანდელ მემკვიდრე-მოაზროვნეებთან ერთად, შეძლო საკუთარი თავის დარწმუნება, რომ ღმერთებისთვის რეალური Therapeia-ის გაწევა შესაძლებელია, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ადამიანი წმინდა რაციონალისტი გახდება (არისტოტელე, ევდემის ეთიკა1249b13-23; M.L. McPherran, Journal of the history of philosophy23, 1985, 287-309).ეს დაცინვაა სოკრატეს მიერ ღმერთ აპოლონის საკრალურ მსახურებაზე (პლატონი, აპოლოგია 23b-c, 30a), რამაც მას ადამიანთა ილუზიებისგან განკურნება შეაძლებინა მათი გოროზი წარმოდგენების მსხვრევის გზით, ნაცვლად იმისა, რომ მათ შენებაში დახმარებოდა (შდრ. PJB29-31 და Reality129, 150-6; აპოლონის, როგორც მკურნალის და გამანადგურებლის შესახებ იხ. IDPW). მაგრამ ეს ასევე ნათელი მაგალითია იმისა, რა მარტივად შეიძლება აღქმული რეალობების გამრუდება და სივრცეში ამოტრიალება მხოლოდ ერთი ან ორი თაობის მანძილზე, თუმცა უფრო მეტ ასეთ მაგალითებს მალე შევხვდებით იუნგისა და მისი მიმდევრების შემთხვევაში.

[22] A. de Jong, Traditions of the Magi (Leiden 1997) 213-22, 399-400; H. Remus, Text and artifact in the religions of Mediterranean antiquity, ed. S.G. Wilson and M. Desjardins (Waterloo 2000) 535-6.

[23] პლუტარქე, ორაკულთა დაცემის შესახებ411e-f. პორფირი: G. Wolff, 4 de philosophia ex oraculis haurienda librorum reliquiae (Berlin1856) 172-4; K. Buresch, Klaros(Leipzig1889) 41-2 n. 8;B. Haussoullier, Ėtudes sur l’historie de Milet et du Didymeion (Paris1902) xxviii— xxixpar. XLIII; J.J. O’Meara, Porphyry’s„Philosophy from oracles“in Augustine (Paris 1959) 70 n. 1; J. Fontenrose, Didyma(Berkeley 1988)219-222; Porphyrii philosophi fragmenta, ed. A. Smith (Stuttgart 1993) 370 par. 322f (მეორე ორაკულის რედუქციონისტული ახსნასაკმაოდ აბსურდულია A. Busine, Paroles d’Apollon, Leiden 2005, 350); ზოგადი შესავალი იხ.A.P. Johnson, Religion and identity in Porphyry of Tyre (Cambridge 2013) 172-8. ცნობილ „ბოლო ორაკულზე“ იხ.T.E. Gregory, Greek, Roman & Byzantine studies 24 (1983) 355-66; ორაკულის ახსნა მიწისძვრით, რამაც ფიზიკური წყარო დაბლოკა(M. Henry, Phoenix 39, 1985, 50-2;P. Athanassiadi, Deltion tes Christianikes Archaiologikes Etaireias 15, 1989-90, 277, n. 65), წინასწარმეტყველებათა ნაკადის დაშრობის შესახებ წინასწარმეტყველური უწყების უგულვებელყოფას ნიშნავს, რომელიც მრავალი ასეული წლისაა.

[24] ამ მოდური ნახევრადრაციონალური, ნახევრადინტუიციური თვალთახედვის თანამედროვე მაგალითი იხ. J. Naydler, The Future of the ancient world (Rochester, VT 2009) 168-204. ნეიდლერი ურყევი რწმენით აცხადებს, ეყრდნობა რა თანამედროვე ადამიანების მკითხაობისა და სულიერების სხვადასხვა ფორმებისადმი ძალუმად მზარდ ინტერესს, რომ „ჩვენთვის ღმერთები და სულები ბრუნდებიან“ (179), და ეს მოგვაგონებს ნიუეიჯის გულუბრყვილობას, რომელიც თანამედროვე წარმართებს კალიფორნიიდან აიძულებს დელფოსის მონახულებას რამდენიმე დღით, მიწაში ძრომიალს, რათა რამდენიმე კრისტალი ჩაფლან, შემდეგ კი ამტკიცებს, რომ მათ გადატვირთეს ძველი ორაკული. საკრალური ადგილების, ღმერთების ან ქალღმერთების რეაქტივაცია - ახალი სიგიჟეა: ჩანს, აზრადაც არავის მოსდის, რომ ისინი შესაძლოა სულაც არ აპირებენ რეაქტივაციას ან ჩვენთან ერთად თამაშს. ნეიდლერი ისტორიაზე მის ფართო ხედვაში რუდოლფ შტაინერს მიყვება კვალში, რომელიც სიცოცხლეში გასაოცრად ნაყოფიერ ინტუიციებს ავლენდა; მაგრამ საკმარისია გადავხედოთ, რას ამბობდა შტაინერი ძველ მსოფლიოზე, რომ გავიგოთ, რამდენად არაინტუიციურია მისი იდეები დასავლური კულტურის ისტორიის შესახებ და რამდენად ძლიერადაა მისი გაგება გაჟღენთილი მისი დროის კოლექტიური ცრურწმენებით. რაც შეეხება დავიწყებული ცივილიზაციების მის სავარაუდო ცოდნას, ამის შესახებ კარლ იუნგის ცივი იუმორისტული პრაგმატულობა მეტყველებს: რადგან „ჰერ შტაინერი“ აცხადებს, რომ ესმის ატლანტიდის ენა, მაგრამ ვერ იგებს ახლო აღმოსავლეთში ახლახანს აღმოჩენილ ხეთურ წარწერებს, სერიოზული საფუძველი არ გვაქვს ძალზე „აღვფრთოვანდეთ“ იმ დიდებული საკითხებით, რასაც ის ამბობს (JL i 203-4). ისტორიის უვიცობის გავრცელების შესახებ, რომელიც ამყარებდა უმრავლეს თანამედროვე წარმოდგენებს მატერიალური და სულიერი ევოლუციის შესახებ იხ., მაგალითად, SW172-3; ატლანტიდაზე ჩვენი მითოლოგიის რეალური წყარო იხ. ibid., 127-8.

[25] შეხედეთ, მაგალითად, იუნგის შესანიშნავად გაწონასწორებული მტკიცება, სიკვდილამდე რამდენიმე წლით ადრე თქმული, რომ გნოსტიკური, ასევე ალქიმიური ტრადიციის მხოლოდ მისმა ფართო და განმარტოებულმა კვლევებმა მისცა მას, ბოლოს და ბოლოს, რაღაც რეალური „კოლექტიურ არაცნობიერთან ჩვენი არაცნობიერი კავშირების განვითარების და ჩვენი გონების მიერ განცდილი ვარიაციების შესახებ“, და რომ ჩვენ დასავლეთის ადამიანები სრულიად დავიბენით ალქიმიური ან ჰერმეტული სიბრძნის გაგების გარეშე, რომელიც ავსებს ძველ გნოსტიკოსებსა და ჩვენს თანამედროვე სამყაროს შორის არსებულ უფსკრულს. „გნოსტიკოსები პირველ, მეორე და მესამე საუკუნეში ცხოვრობდნენ. შემდეგ რა იყო? არაფერი. და ახლა ჩვენ უეცრად ვვარდებით ამ ხვრელში და ვეჯახებით კოლექტიური არაცნობიერის პრობლემებს, რომლებიც ასეთივე იყო ორი ათასი წლის წინათაც - და კვლავ არ ვართ მზად ამ პრობლემასთან შესახვედრად“ (R.I. Evans, Jung on elementrary psychology, New York 1976, 232; cf. JS350-1).

[26]„პროგრესის ჩვენი კულტი“: MDR230/244. ჩვენი ტრიუმფების „ილუზია“: ibid., 227/240. სოკრატემდელების, მათი თავისთავად ცხადი წინააღმდეგობებისა და ენის წარმოუდგენლად დახვეწილი გამოყენების შესახებ იხ. Reality415-25; ENM382-4. იუნგის შემოქმედების მისი არაერთგვაროვნების მთელი სისავსით განხილვის უუნარობა აბსურდულ სიტუაციებს იწვევს, როდესაც მეცნიერული წრეების მოაზროვნეები იუნგს იმისთვის აკრიტიკებენ, რომ ის არასაკმარისად ევოლუციონისტია, ხოლო „ტრადიციული“ ავტორიტეტები რელიგიის მხრიდან - იმისთვის, რომ ის ზედმეტად ევოლუციონისტია (P. Pietikainen, Utopian studies 12/1, 2001, 51-4; R.P. Coomaraswamy, The betrayal of tradition, ed. H. Oldmeadow, Bloomington, IN 2005, 61, а также W. Smith, ibid., 266): შდრ. შესაბამისი კომენტარი G.-F. Calian, Annual of medieval studies at CEU 16 (2010) 176.

[27] იხ., მაგალითად, მისი 1936 წელს გამოქვეყნებული კომენტარები: „პროგრესად მოვიაზრებდი იმას, რომ ჩვენი დედამიწაზე არსებობის 2000000 წლის განმავლობაში ნიკაპი და სრულიად სრულფასოვანი ტვინი განგვივითარდა. იმას, რასაც ჩვენ პროგრესს ვუწოდებთ - ეს, ბოლოს და ბოლოს, უბრალოდ ნახშირისა და ნავთობისგან სოკოვანი ზრდაა. დანარჩენში არაფრით ვართ ძველ ბერძნებზე ან რომაელებზე ჭკვიანები“(New York Times, 4 Oct. 1936; cf. JS89). შეადარეთ აგრეთვე მისი კულმინაციური, და ამდენადვე სარკასტული, გაფრთხილება იმ წარმოდგენის წინააღმდეგ, თითქოს ადამიანი „შუასაუკუნეების ყველა ჩამორჩენილ გონზე განუზომლად უფრო ჭკვიანია“ (PR200 par. 294); JVi 148-9 (შუასაუკუნეებზე როგორც პერიოდზე, როდესაც „ნებისმიერი რეალური გაუმჯობესების იდეა არ არსებობდა. ...გარკვეული პროგრესის ნამდვილი რწმენა - აბსოლუტურად თანამედროვე გამოგონებაა“) ii 1047-50 (სადაც იუნგი გამოჩენილი იუნგიანელის, ბარბარა ჰანას ოპტიმისტური მიდგომის გავლენით, იძულებულია დაჟინებით მიმართოს თავის „მეტად თუ ნაკლებად ტემპერამენტულ“ მიდრეკილებას ეჭვქვეშ დააყენოს, არსებობს თუ არა „გარკვეული მოძრაობა უკეთესისკენ მსოფლიოში... შეიძლება თუ არა ითქვას, რომ ყველაფერი უკეთესობისკენ მიდის. მაგრამ სხვა გაგებით ეს ძალზე საეჭვოა. არ ვიცი, უფრო ბედნიერია თუ არა ჩვენი ცხოვრება, ვიდრე პირველყოფილი ადამიანის ცხოვრება, ან უკეთესია თუ არა დღეს ცხოვრება, ვიდრე ეს შუასაუკუნეებში იყო... საკმაოდ საეჭვოა, გაუმჯობესდა თუ არა მდგომარეობა... არ დაგავიწყდეთ, რომ ჩვენი ცოდნა ძალზე შეზღუდულია... ჩვენ უბრალოდ არ ვიცით...“; RB 330b (შუასაუკუნეებთან დაბრუნების და მისი დასრულებისკენ თანდათანობით მოძრაობის შესახებ) n. 354 и MDR 223/236;Man and his symbols (New York 1964) 52.

[28] ადამიანის ფსიქოლოგიის შესახებ ბევრის გაგება შეიძლება, თუ დავაკვირდებით, ის მეცნიერები, რომლებიც ოდესღაც ხარობდნენ ტვინის ზომის გაზრდის მისადაგებით ინტელექტის მომატებასთან (რადგან ეს ამყარებდა მათ თეზისს ჩვენს უპირატესობაზე წინაპრებთან, და სხვა ცხოველებთან შედარებით), ახლა როგორ დასდევენ საკუთარ კუდს, როდესაც აღმოაჩინეს, რომ ტვინის ზომა მცირდებოდა მრავალი ათასწლეულის განმავლობაში. იხ., მაგალითად, B. Hood, The domesticated brain (London 2014) 3-4: „აღმოჩენა, რომ ადამიანის ტვინი პატარავდებოდა ჩვენი ბოლოდროინდელი ევოლუციის დროს, ეწინააღმდეგება საყოველთაოდ მიღებულ წარმოდგენას, რომ დიდი ტვინი დიდ ინტელექტს ნიშნავს და რომ ჩვენ უფრო ჭკვიანები ვართ, ვიდრე ჩვენი პრეისტორიული წინაპრები. ...ზუსტად არავინ იცის, რატომ პატარავდებოდა ადამიანის ტვინი, მაგრამ ეს ბადებს საკმაოდ პროვოკაციულ კითხვებს ტვინს, ქცევასა და ინტელექტს შორის დამოკიდებულების შესახებ. თავიდან ჩვენ მრავალ დაუსაბუთებელ დასკვნებს ვაკეთებთ ადამიანის ინტელექტის პროგრესზე. ჩვენ ვთვლით, რომ ჩვენი წინაპრები ქვის ხანიდან ჩამორჩენილები უნდა ყოფილიყვნენ, რადგან თანამედროვე სტანდარტებით მათ მიერ შექმნილი ტექნოლოგიები პრიმიტიულად გამოიყურება. მაგრამ იქნებ წმინდა ადამიანური ინტელექტი დიდად არ შეცვლილა ბოლო 20000 ათასი წლის განმავლობაში? იქნებ, ისინიც ისეთი ჭკვიანები იყვნენ, როგორიც თანამედროვე ადამიანია, უბრალოდ მათ ათასი თაობის მიერ დაგროვებული ცოდნის სიკეთე აკლდათ? არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ჩვენ ფუნდამენტურად უფრო ჭკვიანები ვართ, ვიდრე 20000 წლის წინ დაბადებული ადმიანი...“ ტვინის შემცირებისა და გადაშენების სხვა ნიშნების შესახებ იხ. ასევე K. McAuliffe, Discover31/7 (September 2010) 54-9; C.N. Shaw and J.T. Stock, Journal of Human evolution 30 (2010) 1-8; A.A. Macintosh, R. Pinhasi and J.T. Stock, American journal of physical anthropology 153 (2014) 173 და Journal of archaeological science 52 (2014) 376-90. რაც შეეხება ევოლუციის დარვინის თეორიას, უდიდესი რაოდენობის კეთილშობილ და საშინელ ტყუილთან ერთად, რომელიც საჭირო იყო მის დასაცავდ, იხ., მაგალითად, M. Baigent, Ancient traces (London 1998) 23-39, 100-116.

[29] იხ. Parmenides fr. 6.4-9 და Empedocles fr. 2 Diels=Parmenides fr. 13.5-10 და Empedocles fr. 7 Gemelli Marciano; IDPW 221-3 и Reality, განსაკუთრებით 83-125, 326-41. „რასაც ისინი ცხოვრებას უწოდებენ“: Empedocles fr. 15.2 Diels=fr. 15B.6 Gemelli Marciano (to de bioton kaleousi); cf. ENM360 Reality404-5, 419. ემპედოკლეს და პარმენიდეს მიერ ადამიანთა აღწერისთვის გამოყენებულ ენასთან დაკავშირებით შეადარეთ მიჯაჭვულ პრომეთეს447-50 - ნაწყვეტი, რომელიც გამომსახველად ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ მათთვის ორივესთვის ადამიანური ევოლუციის რაიმენაირი რეალური პროცესი ჯერ არც კი დაწყებულა.

[30] იხ., მაგალითად R. Williams, Open to judgement (London 1994) 103; D. Brown, God and enchatment of place (Oxford 2004) 154-5. ამ თემის უცვლელი სიცოცხლისუნარიანობის შესახებ, რომელიც ასე უყვართ სამხრეთ შვეიცარიის იმავე ნაწილში, სადაც ერანოსის შეკრებები ტარდებოდა ყოველთვის, იხ. სარედაქციო სტატია M. Caratti, La regione Ticino, 12 June 2013, 1 (≪Dal momento in cui Gesu muore su una croce … non esiste piu nessun luogo sacro sulla terra. Sacro e l’uomo...≫).

[31] იხ. APMM;IDPW;Reality, ჩემს კომენტარებთან ერთად ENM, განს. 354-6; Works and conversations 22 (2011) 22-37; PSIE с L. Gemelli Marciano, Die Versokratiker ii (2nd ed., Berlin 2013). ხაზგასმას არ საჭიროებს, თუ რაოდენ მარჯვედ აცლიდა ცნობილი სამეცნიერო პრაქტიკა სოკრატემდელებს თავიანთი წინაპრებისგან უნებლიედ „მემკვიდრეობით მიღებულ“ რელიგიურ, მისტიკურ და შამანურ იდეებსაც კი, მხოლოდ იმისთვის, რომ ემტკიცებინათ, რომ სოკრატემდელების აზრის უნიკალურ თვისებას სწორედ ამ ძველი ტრადიციების რაციონალიზების მისი გამუდმებული ძალისხმევა წარმოადგენდა. იხ., მაგალითად, H. Diels, Parmenides: Lehrgedicht (Berlin 1897) 3-27; K. Joel, Der Ursprung der Natur — Philosophie aus dem Geiste der Mystik (Jena 1906); F.M. Cornford, Classical quarterly 16 (1922) 137-50, 17 (1923) 1-12 და Principium sapientiae (Cambridge 1952); W. Jaeger, The ideology of the early Gree philosophers (Oxford 1947); E.R. Dodds, The Greeks and the irrational (Berkeley 1951); и о концепции „наследования“G. Vlastos, Gnomon27 (1955) 70.

[32] პარმენიდეს ლოგიკის შესახებ იხ., განსაკუთრებით,Reality 11-306, 563-85 с ENM 369-81;PSIE 43-126, 215-87 Ancient philosophy 28 (2008) 21-48. ფრიდრიხ ნიცშეს ფანტაზიების, ყიამეთის და ქალღმერთის სწავლების „rigor mortis“ შესახებ იხ. მის Philosophy in the tragic age of the Greeks (South Bend 1962) 69-90. ჰაიდეგერის მიერ პოეტური ენის და სტილის კიდევ უფრო მეტად მოუქნელი ვერგაგება, რომელსაც ასე დახვეწილად და განზრახ იყენებს პარმენიდე, ნათლად ჩანს მის ნაშრომში Parmenides(Bloomington, IN 1992). რაც შეეხება რუდოლფ შტაინერის უცნაურ მფარველ სიტყვებს როლზე, რომელიც პარმენიდემ შეასრულა „ადამიანური განვითარების პროგრესში აზრობრივი გამოცდილების სტადიამდე“, ესეც სრული უაზრობაა - ნაწილობრივ სოკრატემდელი ფილოსოფიის შტაინერული აღწერის მრავალი შეცდომის და უზუსტობის გამო, რომელთა უმრავლესობა მან თავისი დროის სახელმძღვანელოებიდან ამოიღო ყოველგვარი კითხვის ან გარჩევის გარეშე, ნაწილობრივ კი მისი დაჟინებული მცდელობით, ყველაფერი გულუბრყვილო ევოლუციურ ფორმაში ჩაეტია (ასე, მაგალითად, The riddles of philosophy, Spring Valley, NY 1973, 28-30). იგივე ითქმის დიდი იოგის, შრი აურობინდოს მიერ ჰერაკლიტეს უხეშად არასწორი წაკითხვის შესახებ (Essays in philosophy and yoga=The complete works of Sri Aurobindo xiii, Pondicherry 1998, 215-54; (Essays in philosophy and yoga=The complete works of Sri Aurobindo xiii, Pondicherry 1998, 215-54; ე.წ. ჰერაკლიტეს „სწავლება ლოგოსის შესახებ“ იხ. Reality566-7), და ეს გაკვეთილი უნდა იყოს, რომ სულიერი მასწავლებლები - რა თქმა უნდა, კარგია, მაგრამ მათი ინტუიციური გაგების არევა ღვთაებრივ ყოვლისმცოდნეობაში ცოტა არ იყოს ბავშვურია. თავისთავად ყველაზე უმაღლესი სულიერი გაელვებებიც კი უძლურია, ყოველგვარი რიტორიკისა და სასურველის სინამდვილედ მიღების მიუხედავად, გამოასწოროს ცრურწმენები და კოლექტიური გაუგებრობა, რომელიც ადამიანის ტვინშია ჩაშენებული.

[33] სრულიად ტიპიურია ამ მიმართებით ე.წ. ტრადიციონალისტი ფრიტიოფ შუონი, რომლის ქმნილებები ამ თემაზე აჩვენებს, როგორ დაშორდა ის თუნდაც რამდენადმე ავთენტური „საწყისი“ ტრადიციის წარმოდგენას - ან ჩვენი დასავლური სამყაროს დასაბამის მიმცემი იმპულსების რამდენადმე ჭეშმარიტი გაგების გადმოცემის უნარს(Logic and trancendence, Bloomington, IN 2009, 42-6, 95-6). შუონის „ლოგიკა“ - უბრალოდ პლატონის და არისტოტელეს ჰუმანიზებული მსჯელობაა, რომელიც, როგორც სწორად აღნიშნავს ძველი პლატონური სკოლის ბოლო თავი, სრულიად უუნაროა მიაღწიოს რეალობას. დამასკიუსის მიერ ადამიანური განსჯის(apodeixeis anthropikai)ღვთაებრივი შთაგონების უბრალოებასთან (რასაც სწორედ ლოგიკა წარმოადგენდა) დახვეწილი დაპირისპირება იხ., მაგალითად, მის პირველსაწყისებში1.5 (Traite des premiers principes i, ed. L.G. Westerink and J. Combes, Paris 1986, 9-11;Problems and solutions concerning first principles, tr. S. Ahbel-Rappe, New York 2010, 72-4)კომენტარებით P. Athanassiadi, Damascius: The philosophical history (Athens 1999) 55.მითიური წარმოდგენის განადგურებაში დროული დახმარება, რომ რაციონალობა და მსჯელობა იმგვარადაა მოწყობლი, რომ ჩვენ ჭეშმარიტების მიღწევაში დაგვეხმაროს, იხ. გამოქვეყნებული ბოლო კვლევებიH. Mercier and D. Sperber,Behavioral and brain sciences 34 (2011) 57-74.

[34] პარმენიდეს, როგორც კანონმდებლის შესახებ, ძალზე რეალური აზრის შესახებ, რომლითაც იყო მოცემული მთელი მისი ლოგიკა როგორც კანონები, და მჭიდრო კავშირების შესახებ ამ კანონმდებლობასა და წინასწარმეტყველებას, ასევე ინკუბაციის პრაქტიკას შორის იხ. IDPW;Reality 15-178, 563-76. ამ კანონების უცვლელობის აბსოლუტურად ფუნდამენტური მნიშვნელობის შესახებ იხ.IDPW 209-10 и Reality 55-9, 563, ასევე შემდეგ მოყვანილი ბმულები; მეორე რჯული 3:2 და, მაგალითად D.I. Block, How I love your Torah, o Lord! (Eugene 2011) 6 n. 3; და ჩვეულებრივ რაციონალიზირებადი თანამედროვე ნააზრევი, ისეთი როგორიცაა G. Camassa, Les savoirs de l’ecriture, ed. M. Detienne (Lille 1988) 147-50 в Le legislateur et la loi dans l’Antiquite, ed. P. Sineux (Caen 2005) 29-36 и в Scrittura e mutamento delle leggi nelmondo antico (Rome 2011).

[35] წიგნი, რომელსაც წავაწყდი, იყო M. Fabbri and A. Trotta, Una scuola — collegio di eta augustea (Rome 1989). მე გავაერთიანე არქეოლოგიური აღმოჩენები თავად პარმენიდეს პოეზიასთან IDPW; cf. ENM 375-80,Reality 578 და შედარებით ახალ მსჯელობასთან, როგორიცაა L. Bergemenn, Kraftmetaphysik und Mysterienkult im Neuplatonismus (Munich 2006) 19, 301-25. პარმენიდეს მშობლიურ ქალაქ ელეაში აღმოჩენებისა და წინასწარმეტყველურ ტრადიციასთან მათი მნიშვნელოვანი კავშირის შესახებ იხ. აგრეთვე G. Pugliese Carratelli - Magna Grecia, ed. Pugliese Carratelli (Milan 1988) 233, G. Camassa - Magna Grecia e Oriente mediterraneo (Atti del trentanovesimo convegno di studi sulla Magna Grecia, Taranto 2000) 348, L. Vecchio, Le iscrizioni greche di Velia (Vienna 2003) 74-6, 91 და Filosofi e medici (Pozzuoli 2004) 38, 40, 46, PSIE 64 (cf. L. Rossetti and M. Pulpito, ibid., 16); ინკუბაციის პრაქტიკასთან მათი კავშირების შესახებ S. Musitelli, La parola del passato 35 (1980) 241-55, G. Sacco, Rivista di filologia e di istruzione classica 109 (1981) 36-40, Pugliese Carratelli 230, Camassa 347 და G. Costa, La sirena di Archimede (Alessandria 2008) 168-81.

[36] პარმენიდეს, მისი მემკვიდრე ზენონის და სამხრეთ იტალიაში მათი მშობლიური ქალაქის მოკრძალებულობის შესახებ ათენის იმპერიალისტური „ქედმაღლობის“ საპირისპიროდ იხ., მაგალითად, IDPW197-203, 225-6 и Reality301-6; PSIE108-110. ათენთან ურთიერთობის პრობლემის შესახებ იხ. ასევე APMM 155-6, 339-41; SW 114-16, 127-8, 148. მე ვრცლად გადმოვეცი სუნთქვის, დუმილის და საკუთარი გრძნობების Reality-შიგამოყენების სწავლების ტრადიციული პრაქტიკები. რამდენად დაშორებული არიან თანამედროვე ინტელექტუალები, ე.წ. იუნგის ექსპერტების ჩათვლით, ასეთი რეალობებისგან, ვოლფგანგ გიგერიხის უაზრო მოსაზრებების მაგალითზე შეგვიძლია ვიმსჯელოთ: „პითაგორას შესახებ, რომელსაც რეინკარნაციის სწამდა, ამბობდნენ, რომ როდესაც ის წამოიწეოდა და კისერს იგრძელებდა მთელი თავისი გონებრივი ძალებით, მას ათი ან თუნდაც ოცი წინა ცხოვრების ყოველი დეტალის დანახვა ძალისხმევის გარეშე შეეძლო“ (JJTP 6/1, 2004, 23, სავარაუდოდ ემპედოკლეს ციტირებს). სინამდვილეში, ემპედოკლე ამბობდა პითაგორაზე, რომ მას შეეძლო წინა ცხოვრებებში ჩაეხედა არა კისრის წაგრძელებით, არამედ გაცნობიერებული სუნთქვის მეშვეობით, როდესაც გარკვეული სახით ჭიმავდა ფილტვებს და დიაფრაგმას (Empedocles fr. 129 Diels=fr. 186 Gemelli Marciano; ENM355, 400-1). ალბათ გიგერიხი ორჯერ უნდა დაფიქრებულიყო, ვიდრე იუნგიანელებს და იუნგს მათი პუბლიკაციების ფუნდამენტურად სამოყვარულო და არასამეცნიერო ხასიათის გამო გააკრიტიკებდა (JJTP 6/1, 2004, 41-2, A. Casement, JAP 56, 2011, 542).

[37] არისტოტელე, სიზმარში წინასწარმეტყველების შესახებ 464a20-22. ამ ტექსტისთვის მიძღვნილი ქება-დიდება იხ., მაგალითად, E.R. Dodds, The Greeks and the irrational (Berkeley 1951) 120 („ცივი და რაციონალური, მაგრამ ზედაპირულობის გარეშე, ის დროდადრო ბრწყინვალე გამჭრიახობას ავლენს“); P.J. van der Eijk, Medicine and philosophy in classical antiquity (Cambridge 2005) 189 („დამაინტრიგებელი... დახვეწილი“); W.W. Harris, Dreams and experience in classical antiquity (Cambridge, MA 2009) 233.

[38]„...ძილში არავის ფასი არ აქვს...“: პლატონი, კანონები 807d-808c; გაგრძელება, სადაც პლატონი აზუსტებს, რომ ყველა ბავშვს უნდა მიაქციონ ყურადღება ყოველწამიერად, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი „ცხოველებივით იქცევიან“, ასევე ღირს წასაკითხად. ამ მიმართებას და მისი სულის მიერ იუნგისთვის მინდობილ(RB 211b; L.S. Owens, The Gnostic 3, 2010, 30, 41)დიად „ღამის მუშაობას“ შორის განსხვავება დღესა და ღამეს შორის სხვაობასავით ცხადია. წყვდიადისა და ღამის არაცნობიერებასთან პარმენიდეს მიმართების შესახებ, რომელიც მისთვის სულაც არაა მიზეზი მათ გაექცეს, არამედ პირიქით, იქ მოხვედრის და შესწავლის მიზეზია, იხ. IDPW64-5 c ENM377-8 n. 108, ასევე R. Padel, In and out of the mind (Princeton 1992) 71. ტრადიციული მისტიკური შეხედულება სულის წინასწარმეტყველურ ძალებზე, როდესაც სხეულს ღამით სძინავს (როგორც, მაგალითად, Pindar, fr. 131B Maehler), რა თქმა უნდა, პლატონმა ჩვეულებრივ რაციონალიზაციას დაუქვემდებარა (რესპუბლიკა 571d-572b, ტიმეოსი 70d-72b) და ჯერ კიდევ მისაღები იყო არისტოტელესთვის მისი ფილოსოფიური კარიერის დასაწყისში (fr. 10 Rose=On philosophy fr. 12A Untersteiner). ღამით გარდასახვის შესახებ, დღისგან განსხვავებით, არისტოტელეს გვიანდელ ქმნილებებში, შეადარეთ P.J. van der Eijk, De insomniis, de divinatione per somnum (Berlin 1994) 319; და დაუკვირდით, როგორ განსხვავდება ძილთან და სიზმრებთან პლატონის მიმართება მის „მოწიფულ“ სიბერეში, განსხვავებით ისტორიული სოკრატეს მიდგომისგან (W.V. Harris, Dreams and experience in classical antiquity, Cambridge, MA 2009, 25, 55, 161, 250-2).

[39] „დაისიდან აისამდე“ და „ამ დროს...“: იხ. პლატონი, კანონები 951d, 961b, ასევე, ტრადიციების შესახებ, რომელთაც ის მისდევდა, შემდეგ კი მალავდა, IPDW207-13. აღნიშნულია, რომ იუნგიც აცნობიერებდა უნიკალურ მნიშვნელობას, დაკავშირებულს „მზესთან ამოსვლის მომენტში“: „მომენტთან“, „ალიონის მომენტთან“ (JAP 58, 2013, 165, n. 6, შდრ. ასევე JL i 44). წყვდიადისა და ღამის სიღრმეების, როგორც კანონების საბოლოო წყაროს შესახებ იხ.IDPW 213-19; და ძველ საბერძნეთში წინასწარმეტყველებასა და წყვდიადს შორის მნიშვნელოვანი კავშირის შესახებ შეადარეთ ღირებული დაკვირვება R. Padel, In and out of the mind (Princeton 1992) 69-77. რაც შეეხება არტურ ვერსლუის მტკიცებას, რომ, სულიერი სინათლისადმი თავისი განსაკუთრებული ყურადღებით, „პლატონიზმი დასავლეთის ორიგინალურ ინტელექტუალურ მემკვიდრეობას წარმოადგენს“ - ცოტა რამ თუ შეიძლება იყოს ასეთი დამაბნეველი და დეზორიენტირებადი (A. Versluis, Religion of light, Minneapolis 2013, 26; cf. 83, „დასავლეთის ტრადიციის უმნიშვნელოვანესი სიბრძნე“).

[40] W. Birkert, Lore and science in ancient Pythagoreanism (Cambridge, MA 1972) 121-3; APMM 368. თუმცა, სხვა მიმართებებში პლატონი, სავარაუდოდ, მისი მასპინძელ-პითაგორელების მოთმინებას ცდიდა, მაგალითად, როდესაც მათ თხოვნით მიმართა, მისი ციხიდან დასახსნელად პრაქტიკული მეთოდი მოეძებნათ, რადგან ადამიანმა, რომლის მეფე-ფილოსოფოსად აღზრდაც მას გულუბრყვილოდ სურდა, დაატყვევა ის, რადგან მას ზედმეტი პრაქტიკულობისთვის აკრიტიკებდა. იხ. SW155-7.

[41] იმის შესახებ, თუ რამდენადაა დავალებული პლატონი ადრეული მისტიკური, ასევე მითიური ტრადიციების წინაშე, და მათი სიღრმისეული წვდომის მისი უუნარობის შესახებ იხ. APMM;ამ ადრეული ტრადიციების მისი რაციონალიზაციის შესახებ, IDPW; და მათ მიერ მოცული რეალობის გადმოცემის ან შეკავების მისი უუნარობის შესახებ, SW. პლატონს ასევე არ შეიძლება ცნობილი პლატონური არქეტიპების ანუ „იდეების“ აღმოჩენა მიეწეროს (cf. APMM 88-93, 103-7 პითაგორელებზე; J. Broackes, Classical quarterly 59, 2009, 46-59 სოკრატეზე): არსობრივად, ის უბრალოდ ცდილობდა გაეგო ისინი თავისი განმსჯელი გონებით, რაც შეუძლებელია, და იმით დაამთავრა, რომ საშინელი ნარევი შექმნა. მისი ინიციაციური და მისტერიული ტერმინოლოგიის გარდაქმნის შესახებ იხ., მაგალითად, C. Riedweg, Mysterienterminologie bei Platon, Philon und Klemens von Alexandrien (Berlin 1987); A. Bernabe, Plato’s „Sophist“ revisited, ed. B. Bossi and T.M. Robinson (Berlin 2013) 41-56; B. Sattler,Philosophy and salvation in Greek religion, ed. V. Adluri (Berlin 2013) 151-90.

[42] ზოგადი სიტუაციის შესახებ იხ. IDPW39-43, ასევე ფაქტების ბუნების შესახებ Reality, 17-22. ერთ-ერთი მაგალითი იმისა, თუ როგორ რეაგირებდნენ ცოცხალი ადამიანები პლატონის მიერ მათ, როგორც მის გამოქვეყნებულ ფანტაზიებში პერსონაჟების აღწერაზე, მოყვანილია ათინაიოსის „ბრძენთა ნადიმში“ 505d (Gorgias 82A15a Diels-Kranz; Reality483).

[43]„მამა პარმენიდეს“ მკვლელობის შესახებ, ელეური წარმოშობის და ამასთან დაკავშირებული პარმენიდეს ნაშვილები ვაჟის ზენონის პლატონის მიერ დისკრედიტაციის შესახებ დეტალები სხვა გამოგონილ დიალოგში დასახელებით პარმენიდეიხ. სოფისტი241d-242a და IDPW39-45, 150-62; Reality303-5; PSIE107-113, 232, 275-84. „ელეას“ შესახებ, რაც დასავლეთში დასახელების უხეში ფორმით „ველია“ პოპულარული ძირითადად პლატონის წყალობით გახდა, იხ.ENM 375 n. 101. უნდა აღინიშნოს, რომ სიტყვას „მამა“ ან pater,რომელსაც აქ პარმენიდეს მიმართ იყენებს, ასევე უფრო ფართო მნიშვნელობა ჰქონდა „წინაპარი“: G. Nagy, Pindar’s Homer (Baltimore 1990) 177 par. 58, 195 par. 88. ძველ ბერძნებს შორის მამისმკვლელობის სისაძაგლის შესახებ იხ., მაგალითად, Interpretations of Greek mythology, ed. Bremmer (London 1987) 49: „როგორც მუდმივად არსებული შესაძლებლობა, მამისმკვლელობა ყველაზე ამაზრზენ დანაშაულად ითვლებოდა. ...მამისმკვლელობის ბრალდება ისეთ კატეგორიას განეკუთვნებოდა, რომელსაც სასამართლო დავამდე მიყვანა შეეძლო; თავად სიტყვა „მამის მკვლელობა“ ან ძალზე უხალისოდ, ან საერთოდ არ გამოიყენებოდა; აღსანიშნავია ასევე პლატონის საკუთარი მკაცრი კრიტიკა კანონებში869a-c, 880e-881e. იმის შესახებ, თუ რაოდენ უსაზღვრო სისულელეს მიმართავს ზოგიერთი თანამედროვე აკადემიური მეცნიერი მამის მკვლელობაში დადანაშაულებისგან პლატონის დისტანცირების სუსტი იმედით იხ., მაგალითად, J.A. Palmer, Plato’s reception of Parmenides (Oxford 1999) 145-7; D. O’Brien, Plato’s≪Sophist≫revisited, ed. B. Bossi and T.M. Robinson (Berlin 2013) 117-55. პარმენიდეს გამუდმებული მკვლელობების შესახებ, რაც პლატონის დროიდან მოყოლებული ხორციელდებოდა, არა მარტო მისი სწავლების დამახინჯებით, არამედ მისი სიტყვების დამახინჯების და შეცვლის გზით, იხ., განსაკუთრებით, Reality117-44, 566-9; PSIE217-29.

[44] იხ., მაგალითად, სტრაბონი, გეოგრაფია14.1.44 (tois d’allois adytos estin ho topos kai olethrios ინკუბაციის აკლდამა/საკურთხეველი, რომელიც მიწისქვეშა სამყაროსთან წვდომას იძლეოდა), IDPW81-3; და პარმენიდეს (Parmenides, fr. 1.26 Diels=fr. 8A.32 Gemelli Marciano) outi se moira kake proupempe-დან დასკვნების შესახებ იხ. ibid., 61-5, 101-5. პარმენიდეს მიწისქვეშა სამყაროში ჩასვლის იდეალურად კონკრეტული და თანმიმდევრული გეოგრაფიის შესახებ შდრ., გარდა IDPW, W. Burkert, Phronesis 14 (1969) 1-30=Kleine Schriften viii (Gottingen 2008) 1-27; G. Cerri, La parola del passato 50 (1995) 458-67 და Parmenide di Elea (Milan 1999) 98-109, 172-83; ENM369-81 и Reality23-272, 563- 70; L. Gemelli Marciano, Ancient philosophy 28 (2008) 21-46 и PSIE65-81, ასევე შემდგომი ბმულები IDPW239-40 и ENM373 n. 94. ის მამაცი აკადემიური მეცნიერები, რომლებიც პარმენიდეს დანიშვნის პუნქტზე ეჭვის შეტანას ცდილობენ (მაგალითად, M. Miller, Oxford studies in ancient philosophy 30, 2006, 1-47) უკვე წარმოდგენაც კი არ აქვთ, როგორ მიუდგნენ ძველ მისტიკურ ტექსტებს ან იკითხონ ის პატივისცემით.

[45] პლატონის მიერ პარმენიდეს მკვლელობის შესახებ, მის მამობრივ ლოგიკასთან ერთად, როგორც შედეგი უიმედო საჭიროებისა დააზუსტოს ის, რომ პარმენიდეს დანატოვარი საშიშია და, მტკივნეულად გაურკვეველი ჩვენი „მოხეტიალე გონების“ მოუსვენარი აზროვნებისთვის, იხ. პირდაპირი განცხადებები, რომელსაც „ელეელ გზირს“ ათქმევინებს სოფისტში 241d (… patraloian … biazesthai to te me on hos esti kata ti kai to on au palin bos ouk esti pei…);Reality 83-8, 97, 304-6. მთელი არსი და მიზანი, რაც პარმენიდეს ლოგიკის ძირითადი კანონის უკან დგას - არის ის, რომ რეალობა, ასევე ყველაფერი, რაც მასშია, „ან არის, ან არა“, კომპრომისის ან დაზუსტების უმნიშვნელო შესაძლებლობის გარეშე - იმაში მდგომარეობს, რომ ყოველი, ვინც ამის გააზრებას ცდილობს, ადრე თუ გვიან ზედროითი რეალობის პირდაპირ გაცნობიერებასთან მივა, რაც ყოველი არსებულის უკან დგას (IDPW162-223, Reality44-8). მთელი არსი და მიზანი, რაც პლატონის მიერ ამ კანონის ღიად დარღვევის უკან დგას, იმაში მდგომარეობს, რომ აღადგინოს შესაძლებლობა, რომ ის, რაც არ არის, „გარკვეული აზრით“ (kata ti), იყოს, ხოლო ის, რაც არის, ასევე „გარკვეულწილად“ (pei) არ იყოს. პარმენიდეს კანონების დარღვევით მამისმკვლელი მცირე „გარკვეული აზრით“ და მიამიტური „გარკვეულწილად“, დაზუსტების გაუთავებელი საჭიროებით, გამუდმებული „თუ“ და „მაგრამ“, პლატონმა მოახერხა შემდგომი დასავლური აზრის  მთელი ახლართული თეორეტიზებისთვის ჩაეყარა საფუძველი. იმავე დროს ის იქამდე მივიდა, რომ დაადგა გზას „არის, მაგრამ ასევე არ არის“, რასაც ქალღმერთმა პარმენიდეს პოემაში უკვე დასცინა როგორც ადამიანური ამაოების არსს (Parmenides fr. 6.4-9 Diels=fr. 13.5-10 Gemelli Marciano).

[46] Parmenides fr. 6.4-7 Diels=fr. 13.5-8 Gemelli Marciano; Reality 83-110.

[47] ყოველი ელემენტის საფუძველი და წყარო: ჰესიოდე, თეოგონია736-45, 807-10; M.E. Pellikaan —Engel, Hesiodand Parmenides (Amsterdam 1974) 19-30, 49; IDPW 51-3, 125-6.პარმენიდეს ლოგიკა როგორც სიგიჟე: არისტოტელე, წარმოშობისა და განადგურების შესახებ325a13-23 (… maniai paraplesion einai … oudena gar tonmainomenon exestanai tosouton … dia ten manian); შდრ. Reality 212? 479და, არისტოტელეს მტკიცებების აკადემიური, აგრეთვე სოფისტური წარმოშობის შესახებ გარკვეული კრიტიკული შენიშვნებით L. GemelliMarciano,Democrito e l’Accamedia (Berlin 2007), განსაკუთრებით120-1.

[48] ელეელი უცხოელის და პარმენიდეს მკვლელობის სიშლეგის შესახებ იხ. პლატონი, სოფისტი242a (manikos einai). იმის გარდა, რომ ეს თავად პლატონისთვისაც ცხადი იყო (manianis orges ton gennetoron tolmesai kteinai tina: კანონები

869a), მამის მკვლელობასა და სიგიჟეს შორის კავშირი ღრმადაა ჩანერგილი დასავლური ცივილიზაციის კოლექტიურ არაცნობიერში (შდრ., მაგალითად A.N. Pfau, Madness in the realm, PhD thesis, University of Michigan 2008, 152-3); და ჟაკ დერილა სწორად აღნიშნავს ამ მძლავრ კავშირს პლატონისსოფისტში(On hospitality, Stanford 2000, 3-11). მაგრამ დანარჩენში დერილას ანალიზი უფასურდება გაგების იმ უცნაური უუნარობის გამო, რომ უცხოელი - ზოგადად უცხოელი არაა, ისაა Eleates xenos,უცხოელი, რომელიც ძალზე კონკრეტულად ელეიდან ჩამოვიდა.

[49] საკრალური სიგიჟის ან წინასწარმეტყველური სიშლეგის ყველაზე ცნობილი განხილვა დასავლურ ლიტერატურაში - უადგილო, მაგრამ წინასწარგანსაზღვრულ-სამაგალითო ნაწყვეტია, სადაც პლატონი სიგიჟის „ღვთაებრივი“ ანუ კარგი სახეობების არსებობას ამტკიცებს, რომლებიც ყველა სხვა შეშლილობისგან განსხვავდება (ფედროსი 244a-245b, 249c-d, 265a, 266a). რა თქმა უნდა, სიგიჟის კარგი სახეობების ცუდისგან გამოყოფის ამ რაციონალიზებად, სოფისტურ მცდელობას არცთუ ურიგო ლიტერატურის შექმნა შეუძლია, მაგრამ მისი პოპულარობა აჩვენებს, ჩვენ, როგორც კულტურას, თუ რამდენად გვიჯობს ყოველთვის რეალობაზე მეტად ცარიელი რიტორიკა. ჭეშმარიტება იმაში მდგომარეობს, რომ ყოველი ასეთი განსხვავება სრულიად ხელოვნურია (E.R. Dodds, The Greeks and the irrational, Berkeley 1951, 68; მასთან დაკავშირებულ ორაზროვნებაზე, იხ., აგრეთვე IDPW55-92) და უგულებელყოფს სიგიჟის, როგორც მოქმედი რეალობის, ყველა პარადოქსულ, ქაოსურ და ეშმაკეულ ასპექტს. ასეთი ზედაპირული განსხვავებების მაცდურობის და საშიშროების შესახებ იხ. Reality 438-41; და ყურადღება მიაქციეთ, მიუხედავად მაღალფარდოვანი დაჟინებისა, რომ სიგიჟის არ უნდა გვეშინოდეს (ფედროსი245b), ყოველდღიურ ცხოვრებაში პლატონს ყველაზე ნაკლებად შეშლილებთან ურთიერთობა სურდა (A. Gocer, Apeiron32/4, 1999, 32).

[50] RBu 230 (cf. RB 230b). ორი სულის შესახებ იხ. RB 207-8, 229-30, 238-9, n. 91 („...სიღრმეთა სულის ბნელ ქვესკნელში...“); და სიღრმეთა სულის მიერ ქვესკნელის მისტერიებში იუნგის ინიციაციის შესახებ იხ. RB246, n. 162. უნდა აღინიშნოს, რომ, თუმცა იუნგი ფორმალურად უძღვნის წითელი წიგნისცალკეულ ნაწილებს ქვესკნელში ჩაშვების თემას (RB 237b, 288b), ქვესკნელი თითქმის ყველგანაა; და მის მიერ გამოყენებული „ჩაშვების ტექნიკა“ უმცირეს დეტალებამდე ინკუბაციის პრაქტიკის ძველ მეთოდებს შეესაბამება (IJP68; MDR174/181; RB246, n. 161). ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ იუნგის ორი საყვარელი ტერმინი, რომელსაც თავისი ჩაშვების აღსაწერად იყენებდა, katabasisდა nekyia, ძველი საბერძნეთიდან მომდინარეობს. katabasisშესახებ იხ. უკვე FJ540 par. 300J (1912 წლის 25 თებერვალი) და, როგორც ამ სიტყვასთან მიმართებით მისი ენთუზიაზმის ადრეული მითითება, ალბრეხტ დიტერიხის Nekyiaმისი კოპიოს უკანა გვერდზე ხელით მიწერილი შენიშვნა („katabasis…!“):ასევეST 365 par. 572, KY 18, 86, SM 139-40 par. 213, RB 239 n. 96, SL 38 par. 80, 120 par. 264, NZ i 694, ii 1194, PA 329 par. 436 (შდრ. მ. სტაინის კომენტარები, JAP57, 2012, 281), PR508 par. 828, MC350 par. 493, CT355 par. 674. Nekyia: იხ. განსაკუთრებით, ETG 103-4 და PA 53 n.2; ასევე SM 138-9 pars. 210-13, SL 38 par. 80, 107 par. 239, PA 120 par. 156, 141 par. 178, ACU 184 par. 311, Aion 209 par. 327, ST 431 par. 671, MC 73 n. 211.

[51] გამუდმებით გონიერების თხელი ფასადის მიღმა მდგომი შეშლილობის შესახებ იხ., მაგალითად, RB298a. გონების, როგორც საწამლავის, შესახებ აღსანიშნავია, განსაკუთრებით, მისი ძლიერი აღწერა იმისა, რომ ჩვენ არა მარტო მოვიწამლეთ, არამედ დავიწყეთ „საწამლავის და პარალიზების გავრცელება ჩვენს ირგვლივ, რაკიღა მთელი ირგვლივმდებარე სამყაროსთვის რაციონალობის სწავლება გვსურდა“ (RBu280a; cf. RB280b). ზედაპირულ დონეზე შეიძლება შევადაროთ რაციონალობის მიმართ მტრული დამოკიდებულება, რომელიც გამოვლინდა სტეფან გეორგეს და ლუდვიგ კლაგესის გარემოში: იხ., მაგალითად, R.E. Norton, Secret Germany (Ithaca, NY 2002) 226-8 და ორივეზე იუნგის დამოკიდებულების და რეაქციის შესახებ, CT181 n. 3 (cf. 347 par. 657) და P. Bishop, The Dyonisian self (Berlin 1995) 197 n. 26, 291, 302-3 და n. 7, 309-11. მაგრამ Gemelli Marciano მიუთითებს: ის, რასაც ჩვენ წითელწიგნშივხვდებით, იმდენად არა ლიტერატურული კონცეფციების ან თუნდაც მიდგომების საკითხია, რამდენადაც მძიმე შინაგანი გამოცდილებისა (PSIE231-3, 280).

[52] იუნგი „გაშმაგებული ბუნების“ შესახებ, რომელიც შურისძიებას ეძიებს „ინდივიდუუმზე და მის რაციონალურად მოწესრიგებულ სამყაროზე... გონების მიერ მასზე ძალადობისთვის“ იხ., განსაკუთრებით, PR344 par. 531, დაბნეული მეცნიერების კომენტარებთან ერთად, მაგალითად, L.O. Gomez, Curators of the Buddha, ed. D.S. Lopez (Chicago 1995) 199-200. ასევე ყურადღება მიაქციეთ იუნგის საბოლოო სიტყვებს იმავე აბზაცში: „ადამიანს არასდროს შველის მის ტანჯვაში ის, რომ ის მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობს; მხოლოდ გამოცხადების ზეადამიანური ჭეშმარიტება ამაღლებს მას ტანჯვაზე“ (წმინდა გნოსტიკური გრძნობის გამოხატულება: W.C. Grese, Corpus hermeticum XIII and early Christian literature, Leiden 1979, 72, 84). გონების აპოკალიფსურ დამანგრეველ ძალებზე იხ., მაგალითად, JLii 209 (1955 წლის იანვარი); და შეადარეთ ის წითელ წიგნშიუფრო ადრეულ კომენტარებს, რომლებიც ღმერთის ცოცხალ განცდას „რაციონალობის ნაცარს“ უპირისპირებდნენ (RBu377a, cf. RB339a). რაც შეეხება უკვე ციტირებულ ნაწყვეტს, სადაც იუნგი აღწერს გაცნობიერებული ტანჯვის გზას ტანჯვის აუცილებლობისგან ღვთაებრივის გადასარჩენად, „რადგან მსურდა, რომ ღმერთი ცოცხალი და თავისუფალი ყოფილიყო ტანჯვისგან, რომელიც ადამიანმა მიაყენა მას, როდესაც ღმერთის იდუმალ ზრახვებზე მეტად საკუთარი გონება შეიყვარა“, იხ.PP 6 (1975) 12; და წონასწორობის აუცილებლობის მისი პირადი გრძნობის, ანუ საყოველთაო გონიერების კომპენსაციის შესახებ იხ. SL 704 par. 1585. ეჭვგარეშეა, რამდენად კეთილსინდისიერი იყო ვალტერ ოდაინიკი, რათა შეემჩნია, ჩვენს დროში ეს მოიცავს ბევრი იუნგიანელის გონიერების კომპენსირების აუცილებლობას. შეადარეთ მისი პატიოსანი კომენტარი იუნგის სიტყვებზე მეცნიერთა შორის ყველა მკვლელზე: „სამწუხაროდ, უნდა დავამატოთ, იგივეს თქმა შეიძლება ფსიქოთერაპევტებზე და ფსიქოანალიტიკოსებზე, რომელთა რაციონალური რედუქციონისტული ახსნა-განმარტებები კლავს ცოცხალ სულს და პრობლემის ყოველგვარ შემოქმედებით გადაწყვეტას აფერხებს, რომლისკენაც ისინი მიმართულია“ (PP53, 2010, 449).

[53] ცალმხრივი სწავლულობის უცნაურ ძეგლში სონუ შამდასანი ციტირებს გამოუქვეყნებელი წერილის ნაწილს, რომელიც იუნგმა მისწერა თავის კოლეგას იოსებ ლანგს 1918 წლის 17 იანვარს, სადაც ის ლანგს არაცნობიერთან მუშაობის რისკების შესახებ აფრთხილებს, როგორც იუნგის აბსოლუტური უარის მკაფიო ილუსტრაციას, გათავისუფლდეს გონებისგან ან მეცნიერებისგან (შდრ. RBu209a და RB207a, რომელსაც არაგონივრულად ეხმიანება S.L. Drob,Reading the Red book, New Orleans 2012, 181). „საშიშროება წინასწარმეტყველურ ტყუილში იმალება, რაც ხშირად არის არაცნობიერთან მუშაობის შედეგი. ეს ეშმაკიამბობს: „არად მიიჩნიო გონება და მეცნიერება, კაცობრიობის უმაღლესი ძალა“. ეს არასდროსუნდა დავივიწყოთ“. შამდასანი სწორად აღნიშნავს, რომ იუნგი აქ ციტირებს მეფისტოფელს, ეშმაკს გოეთეს ფაუსტიდან („Verachte nur Vernunft und Wissenschaft, Des Menschen allerhochste Kraft“, 1.1851-2: წერილის ორიგინალში იუნგი ამ სიტყვებს ლექსად წერს). მაგრამ მას საერთოდ არ შეუძლია გოეთეს მეფისტოფელის მიმართ იუნგის ძლიერი და უცვლელი სიმპატიის გათვალისწინება (MDR 68- 9/60-1, 85/80, 221-2/234-5, JP 212), რომ არაფერი ვთქვათ ეშმაკთან მჭიდრო ურთიერთობაზე (RB259-61). ის ასევე ტოვებს ამავე წერილის წინა პარაგრაფს, რომელიც არა მარტო აჩვენებს, რა უცნაურად მიისწრაფის იუნგი ლანგის ჩართვას მისი ფსიქოლოგიისთვის მყარი სამეცნიერო საფუძვლის შექმნის პროექტში (შდრ. SL825), მაგრამ იმასაც უსვამს ხაზს, რამდენად იყო თავად იუნგის არაცნობიერი ასეთი პროექტის ერთგული. შამდასანის ინგლისურ თარგმანში RB207a მრავალი შეცდომა („წინასწარმეტყველის შეცდომა“ „წინასწარმეტყველური თავის მოტყუების“ მაგივრად სიტყვისთვის „Prophetenwahn”, „ეს ყოველთვის უადგილოა“ ფრაზისთვის „Das ist nie zu vergessen“) მიუტევებელია იმისთვის, ვინც ამტკიცებს, რომ ისაა ერთადერთი, ვინც იუნგის შესწავლისთვის ჭეშმარიტ სამეცნიერო სტანდარტებს ადგენს (Cult fictions, London 1998, 112; JAP45, 2000, 469).

[54]მაგალითად, მ. გ. ბარეტო კეთილშობილი ძალისხმევით უპირისპირდება იუნგის „ვერგაგებას“, რომელიც „გონებას უარყოფდა ან ვერ აფასებდა“ და შეასწორა ის თავად იუნგის მტკიცების ციტირებით: „მე შორს ვარ ადამიანის უმაღლესი უნარის - გონების ღვთაებრივი ძღვენის დამცრობისგან“ (JJ9/1, 2015, 37, ციტ. ACU94 par. 174). მაგრამ ბარეტოს რომ ერთი გვერდი უკან გადაეფურცლა და ასეთი მტკიცების ამ კონტექსტით წაკითხვა ეცადა, ის მიხვდებოდა, რომ გონების, როგორც ადამიანის ღვთაებრივი და უმაღლესი უნარის ეს მოჩვენებითი ქება ირონიითაა გამსჭვალული. სინამდვილეში, მიუხედავად შემრიგებლური მტკიცებისა, რომ ის „შორსაა ადამიანის უმაღლესი უნარის - გონების ღვთაებრივი ძღვენის დამცრობისგან“, იუნგმა სწორედ ეს გააკეთა - აღწერა, რაციონალობასთან მიჯაჭვულობა როგორ იკრებს ძალას „ინფანტილური მშობლიური კომპლექსიდან“, რომელიც ყოველთვის „წმინდა ინტელექტუალობად იქცევა“, ხატავდა გონების ყველაზე საშინელ სურათს როგორც „მაცდურ შუქმფენს“, რომელიც „ყველაფერს ბნელში ხვევს, რისი ცოდნაც ასე აუცილებელია“ (ibid., 93-4 pars. 173-4; შეადარეთ მისი გონების თაყვანისცემის როგორც „ჩვენი დიდი ილუზიის“ უპატივცემულო უარყოფა, SL 261 par. 598, ასევე „რაციონალისტური უკუნეთის წინაშე ძრწოლა, რომელიც გაგების პატარა კერებსაც ჩააქრობს“, JAP 46, 2001, 194). იუნგი ყველგან იგივეს აკეთებს და აგდებულად დასცინის გონების ავტორიტეტს, ღიად აგდებს მას მითვისებული კვარცხლბეკიდან როგორც კაცობრიობის „უმაღლეს ატრიბუტს“ (PR 452 par. 735). ბარეტო აგრძელებს იუნგის იდეის როგორც რაციონალიზმის დამცველის დამტკიცებას და მის მტკიცებას ციტირებს, რომ „რაციონალიზმის რელატივიზაცია აუცილებელია, მაგრამ არა გონების უარყოფა, ჩვენთვის ხომ გონივრულია შინაგან ადამიანს და მის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან საჭიროებებს მივმართოთ“ (JJ9/1, 2015, 37, ციტ. JLii 286). ის ვერც აქ ამჩნევს იუნგის შავი სინატიფის მზაკვრობას, რომელიც თავად გონების არსს თავდაყირა აყენებს და ირონიულად ამტკიცებს, რომ მოქმედების ერთადერთი გონივრული მეთოდი - იმისკენ მისწრაფებაა, რასაც გონივრულობა ყველაზე მეტად ეწინააღმდეგება: შიგნით მიმართვის იმპულსი (შეადარეთ იგივე სტრატეგიის უეცარი გამოყენება QPT 76;SD 380-1 pars. 738-9). და ეს იგივე ისტორიაა, როდესაც ერთ-ერთ სემინარზე იუნგი არა მარტო აქებს ცხოველებს მათი გონიერებისთვის, არამედ საყვარლად დაჟინებით მოითხოვს, რომ ჩვენ, ადამანები, გონიერები გავხდებით, მხოლოდ თუ მათ მივბაძავთ: „იყო გონიერი - ხომ ძალზე რთულია“ (JVi 168; cf. JLi 119). იუნგი, რა თქმა უნდა, ოსტატურად და სისტემატურად ანგრევდა თავად რაციონალობის საფუძველს და თავდაყირა აყენებდა სტანდარტულ დასავლურ სწავლებას, რომ ცხოველები არიან - aloga, მხეცები, რომელთაც არ აქვთ გონება.

[55] მიწისქვეშა სამყაროს შესახებ, როგორც პარადოქსის ადგილზე ანტიკურობაში იხ., მაგალითად, APMM77 с n. 27, IDPW67-8; შეადარეთ იუნგის კომენტარები, რომელიც აკავშირებს სიღრმეთა სულს პარადოქსთან, RB 229b; და „ძველების“ განზრახ ორაზროვნებისა და მრავალი აზრის მიმართ მისი კეთილგანწყობის შესახებ იხ. RBu 244 n. 144.

[56]იუნგის ძლიერი სურვილის დათრგუნვა, გამოეხატა პარალელი საკუთარ ბედსა და მიწისქვეშა სამყაროში ჩამავალი ოდისევსის ბედს შორის, თავისთავად ნაღვლიანი ისტორიაა. მოგონებების, სიზმრების, ნააზრევის გერმანული გამოცემა მას ნებას რთავს იმსჯელოს ეულის ბედზე, რამ აიძულა მასაც, „როგორც ოდისევსს,nekiya, ბნელ ჰადესში ჩასვლა“; მაგრამ ამერიკულ და ბრიტანულ ვერსიებში ეს ყველაფერი ამოჭრილია (ETG 103-4, cf. NL 102 с RB 304 n. 223 и S. Muramoto, Spring 1987, 166-7). შამდასანიმ მოგონებების, სიზმრების, ნააზრევის ცენტრალური თავის (სახელწოდებით „არაცნობიერთან შეჯახება“) შესახებ იუნგის მდივნის მოკლე, მაგრამ შორსმჭვრეტელი გამოუქვეყნებელი შენიშვნაც გამოჩხრიკა; ის ამბობს, რომ „ძლიერი აგზნება, რომელსაც იუნგი განიცდიდა, ჯერ კიდევ იგრძნობა, როდესაც ის ამ საკითხებზე საუბრობს. ის ამ თავის ეპიგრაფად ოდისეადანციტატას იყენებს: „აღსასრულს თავი დავაღწიე“ (JAP45, 2000, 465, цит. MDRC120, n. 1). ანიელ იაფეს ეს კომენტარი ძალზე მნიშვნელოვანია, თუმცა შამდასანიმ, როგორც ჩანს, არ იცის, რომ 1962 წლის შემდეგ ის ჩართული იყო იუნგის ბიოგრაფიის გამოქვეყნებულ გერმანულ გამოცემაში (ETG180 n. 4), ასევე ის, რომ გამოუქვეყნებელი პროტოკოლები, რომელსაც ეფუძნება ბიოგრაფია, შეიცავს იუნგის პირდაპირ განცხადებას, რომელიც ამ სიტყვებსოდისეიდანმთლიანი წიგნის შესავალ ციტატად ან ეპიგრაფად უწევს რეკომენდაციას, და არა მხოლოდ ერთი თავისთვის. იხ. JP147, სადაც, სწორედ მას შემდეგ, რაც მას შესთავაზეს ღიად გამოთქვას აზრი მთელი მისი ცხოვრების შრომების მთელ მასშტაბზე, იუნგი ციტირებს ჰომეროსის გამონათქვამს „აღსასრულს თავი დავაღწიე“, და აღნიშნავს, რომ ორიგინალ ბერძნულ ფორმაში ის იდეალური ეპიგრამა ან ეპიგრაფი იქნებოდა მისი ავტობიოგრაფიის დასაწყისში. თუმცა, ყველა ეს დეტალი მხოლოდ ძალას ჰმატებს შამდასანის დასკვნას, რომ „ინგლისურ გამოცემაში ამ გამონათქვამების სრული გამოტოვებით იუნგის არაცნობიერთან შეჯახების ჰომეროსისეული გამოძახილები დაიკარგა, ასევე დაიკარგა მის მიერ nekyiaოდისევსის მრავალჯერად ხსენებასთან კავშირი თხზულებათა კრებულში“ (470 n. 5). ბერძნული სიტყვების წყარო, რომელთა ციტირება ასე სურდა იუნგს ჰომეროსიდან, იხ.ოდისეა9.63, 9. 566, 10.134. პითაგორას მიწისქვეშა სამყაროში ჩაშვების ტრადიციის ძველ საფუძველზე იხ. W. Burkett, Phronesis14 (1969) 1-30=Kleine Schriften viii (Gottingen 2008) 1-27 და Lore and science in ancient Pythagoreanism (Cambridge, MA 1972) 151-61; APMM; S. Schorn, A history of Pythagoreanism, ed. C.A. Huffman (Cambridge 2014) 300-1; როგორც „რაციონალური მეცნიერების“ გამუდმებული ცდების - ამ ტრადიციების ყოველგვარი ნაკვალევის წაშლის ტიპიური მაგალითი იხ. ახლა L. Zhmud, Pythagoras and the early Pythagoreans (Oxford 2012) 216-18.

[57] განცდა იმისა, რაც ქრისტემ ჯოჯოხეთში გამოსცადა: RB 243b, cf. 304B; L.S. Owens and S.A. Hoeller, Encyclopedia of psychology and religion (2nd ed., New York 2014), ed. D.A. Leeming, 979. „ჯოჯოხეთში ჩასვლა ნიშნავს თავად გახდე ჯოჯოხეთი“:RBu 240a, 244a (cf. RB 240b, 244a). ქრისტეც გახდა ჯოჯოხეთი: RB 242b. ტოშიო კავაი ორთოდოქსული იუნგიანური რეაქციების საშიშ მაგალითს გვთავაზობს, როდესაც აღნიშნავს, რომ, თუმცა იუნგის ჩასვლა ჯოჯოხეთში „ნამდვილად საშინელი“ იყო, მისი აღწერა გვიჩვენებს, რომ მას „ეგოს პოზიცია მხედველობიდან არასდროს ეპარებოდა. ეს სრული დანაკარგი არ იყო“ (JAP 57, 2012, 381).

[58] როზის მწარე კომენტარები ამ სცენის შესახებ იხ. Lettere inedite di Salvator Rosa a G.B. Ricciardi, ed. A. de Rinaldis (Rome 1939) 141 par. 107; ასევე X.F. Salomon, Salvator Rosa, ed. H. Langdon (London2010) 87.სავსებით სავარაუდოა, რომ თანამედროვე არქეტიპული მკვლევარი კარლ ჰაფმანი თავდაყირა აყენებს სურათის მთელ სიმბოლიზმს: „თავად პითაგორა - ბუნდოვანი ფიგურაა. ...ის, რაც სურათის ცენტრშია და უდიდეს ადგილს იკავებს - სხვა ფიგურების რეაქციაა პითაგორაზე. ამიტომ ისტორიული პითაგორა შეიძლება არ იყოს ისე მნიშვნელოვანი, როგორც მასზე რეაქციები“ (A history of Pythagoreanism, Cambridge 2014, 2).პითაგორული ტრადიციის თავდაყირა დაყენების და ილუზორული რაციონალობისთვის ნებისმიერ ფასად უმნიშვნელოვანესი საბუთის გაწირვის ჰაფმანის უცვლელ ნიჭზე იხ. Readingancient texts, ed. S. Stern-Gillet and K. Corrigan (Leiden 2007) i 57-94 და The Continuum companion toPlato, ed. G.A. Press (London 2012) 26, ჩემს გაფრთხილებებთან ერთადClassical review 44 (1994)294-6დაSW 155-8.

[59] იუნგის, როგორც მეცნიერის და ფსიქოლოგიის, როგორც მეცნიერების შესახებ იხ., მაგალითად, S. Shamdasani, JM 29-99, სურეალისტურად ერთგანზომილებიან ესეებთან ერთად Jung and the question of science, ed. R.A. Jones (Hove 2014). R. Main, The rupture of time (Hove 2014) არა მარტო არ შეუძლია ისარგებლოსწითელი წიგნისპუბლიკაციით, არამედ ამცრობს მეცნიერებაზე იუნგის უკვე გამოქვეყნებული ბევრი გამონათქვამის სირთულეს. და თუმცა მისი შექება შეიძლება მის მიერ აღნიშნული „(იუნგის) თამამი მცდელობის გამო, დაბრუნებოდა გარკვეულ ერთიან მსოფლმხედველობას, რომელიც თანამედროვე მეცნიერების გაჩენამდე პრევალირებდა“ (123), მისი რწმენა, რომ ეს თავის თავში უბრალოდ „გონების და მეცნიერების დომინირების ორი ან სამი საუკუნის“ გამოტოვებას მოიცავს, ბევრის მთქმელია.

[60] იხ., მაგალითად, გუსტავ ჰეიერისადმი 1931 წლის 4 დეკემბრის იუნგის წერილი, რომელშიც ის ფრთხილი დაჟინებით ამტკიცებს „საკმაოდ ხანგრძლივი დროით“ მისტიციზმთან ან პარაფსიქოლოგიასთან ყოველგვარი ასოციაციისგან იუნგიანური ფსიქოლოგიის დისტანცირების სტრატეგიულ აუცილებლობას (H.T. Hakl, Eranos, Sheffield 2013, 66) ან მრისხანე წერილი, რომელიც დაწერა 1957 წლის 27 ივლისს Rascher Verlag, „ამტკიცებდა, რომ Rascher, როგორც მისი გამომცემელი, ვალდებული იყო უზრუნველეყო, რომ მისი ფსიქოლოგია არ ყოფილიყო წარდგენილი როგორც არამეცნიერული ან ალქიმიურიც კი“ (P. Bishop, Seminar 34, 1998, 381). ბიშოპი შემდეგ აღწერს არა მარტო იმას, როგორ „მანევრირებდნენ იუნგიანელი მიმდევრები ფონზე, რათა ფსიქოლოგიის მიღებაზე ემოქმედათ“, არამედ იმას, რამდენად მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა იუნგი „საზოგადოებრივი სურათხატის დადგენაში“, საკუთარ თავს გამუდმებით წარმოაჩენდა  „როგორც მეცნიერს, რომელმაც, მიუხედავად ამისა, საყოველთაოდ მიღებული მეცნიერების საზღვრებიდან გამოსვლა შეძლო“ (381, 384). უფრო მეტი კულისებში მისი გამუდმებული ფუთფუთის შესახებ იხ. D. Bair, Jung(Boston 2003) 550-5, ასევე დამოუკიდებელი ცნობები იუნგის სიტყვაუხვობის და შენიღბვის შესახებ, რომელსაც იყენებდა, „რათა შეენარჩუნებინა თავისი სამეცნიერო რეპუტაცია“ (P. Brunton, Reflections on my life and writings=The Notebooks of Paul Brunton viii, Burgett, NY 1987, 214).

[61] №1 და №2 პიროვნებების შესახებ იხ.MDR сJP 297-303; ასევე D. Bair, Jung (Boston 2003) 15-16. №1 და №2 პიროვნებების ამ დროის სულთან და სიღრმეთა სულთან კორელაციის შესახებ იხ. S. Shamdasani, RB 207-8. მკვდარი სისტემები: RB 232b. „ჭეშმარიტი თვითობა“: MDR 55/45. „ნამდვილი ცხოვრება“: ibid., 18/4, 214/225. სიღრმეთა სულზე, ამ დროის სულზე, მეცნიერებაზე და გონებაზე იხ., მაგალითად, RB 229b, 234a.

[62] მარკ საბანი ხაზს უსვამს „ადამიანური პიროვნების ფუნდამენტურად ორმაგ ბუნებას“, იუნგის თანახმად, დუალობას, რომელიც, სხვადასხვა იუნგიანური კლიშეს მიუხედავად, ვერასოდეს დაიძლევა ან ინტეგრირდება ერთგვაროვან მთლიანობაში: ორი „რადიკალურად შეუთავსებელი“ პიროვნების დუალიზმი, რომელიც, თუმც კი მას ამჩნევენ და აღიარებენ „მხოლოდ მცირედნი“ (MDR55/45), მუდმივ საშიშროებას წარმოადგენს ფსიქიკის ერთობისთვის და ინარჩუნებს დაძაბულობას, რომელიც არასდროს გადაწყდება (How and why we still read Jung, ed.

J. Kirsch and M. Stein, Hove 2013, 17-20). ესაა ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი, რომლის გამოც იუნგი ყოველთვის თავად უსვამდა ხაზს, როგორი რთულია ადამიანი, და რამდენად წინააღმდეგობრივი აღმოჩნდა მისი ნაშრომი. იხ., მაგალითად, JLi 441; 1956 წლის 10 ოქტომბრით დათარიღებული მისი წერილი ე. ა. ბენეტისადმი (JAP 45, 2000, 466);

T. Keller, Inward light 35 (1972) 11 (cf. The memoir of Tina Keller-Jenny, ed. W.K. Swan, New Orleans 2011,20 par. 47); D. Bair, Jung (Boston 2003) 300.

[63] ემპედოკლესთან ორ ურთიერთდაპირისპირებულ სულს ანუ „დაიმონურ“ არსებებს შორის ფუნდამენტური კონფლიქტის შესახებ, აფროდიტეს შესახებ „უაზრო მტრობის“ წინააღმდეგ, იხ. Reality435-461; აფროდეტეს შესახებ პერსეფონეს წინააღმდეგ პარმენიდესთან, ibid., 205-20. უნდა აღინიშნოს, რომ ორივე სულის კონკურენციული პრეტენზიები უნდა გაწონასწორდეს ჩვენს ადამიანურ ცნობიერებაში და გაცნობიერებული ადგილი დაიკავოს ჩვენს ცხოვრებაში, როგორც ამას თავად იუნგი აღნიშნავდა (Reality215-30, 255-94, 377-487; RB238b). იუნგის მიერ ემპედოკლეს აღიარება იხ. ZL79 par. 203 с P. Bishop, The Dyonisian self (Berlin 1995) 37-8. იმავე ტექსტში ის მიმართავს ემპედოკლეს როგორც „ჭეშმარიტების მხურვალედ მსურველის“ მთავარ მაგალითს (ZL 70 par. 179), თუმცა ყოველი, ვინც ემპედოკლეს თხზულებებს იცნობს, აცნობიერებს, რომ მისი თანდასწრება და იუნგზე ზეგავლენა გაცილებით სცდება სახელით ორჯერ მოხსენიების საზღვარს. იხ., მაგალითად, ZL 83 par. 217 („ელემენტები ერთმანეთის სიყვარულს და სიძულვილს იწყებენ, და მრავლობითობა იშვა მათ წინააღმდეგობაში“) და 83 par. 218 „დუალიზმის ფესვების“ შესახებ (იუნგი ემპედოკლეს „ფესვებზე“: შდრ. PR 38 n. 9, 167 n. 5; AS 195 par. 242). დამახასიათებელია ის, რომ ფროიდიც მოხარული იყო ეღიარებინა, რომ ემპედოკლემ განჭვრიტა მისი ყველაზე ფუნდამენტური შეხედულებები ადამიანური ფსიქიკის არსობრივი პოლარობის და დუალობის შესახებ: იხ. G. Tourney, Bulletin of the history of medicine 30 (1956) 109-17.

[64] სასულე ორკესტრის სურათხატის შესახებ, რომელიც სიმბოლურია იუნგის ზედაპირული და მიწიერი №1 პიროვნებისთვის, იხ. საკუთარი თავის მისივე შესანიშნავი აღწერა: MDR204/214. სასულე ორკესტრები რეალური ცხოვრებიდან, რომლებმაც სიზმრიდან ეს გასაოცარი სურათხატი გამოიწვიეს, მას მისი ბიოგრაფიის ჯერ კიდევ გამოუქვეყნებელ პროტოკოლებში აქვს ჩამოთვლილი (JP 83-4).

[65] იხ., მაგალითად, 1998 წლის პოლ ბიშოპის კომენტარები (Seminar34, 384) წითელი წიგნისაქტიური ჩახშობის შესახებ სწორედ იმიტომ, რომ ის კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს იუნგის როგორც მეცნიერის საყოველთაოდ მიღებულ სახეს. იუნგის და მისი წითელი წიგნისშესახებ 1920-იანი წლების დასაწყისით დათარიღებული კერი დე ანგულოს პირადი შენიშვნები განსაკუთრებით ღირებულია ამ კუთხით. ყურადღება მიაქციეთ, მაგალითად, ის ახსენებს, რამდენად იყო ის დარწმუნებული, რომ აუცილებლად „მარცხს განიცდიდა“ როგორც მეცნიერი, თუ წიგნი როდისმე მაინც გამოქვეყნდებოდა; კვლავ, ის ახსენებს რწმენას, რომ, მისი გამოქვეყნებით, ის სამუდამოდ დაკარგავს „რაციონალური მეცნიერების სამყაროში“ შერკინების შესაძლებლობას; და მისი სურვილი, წიგნი ყველა ადამიანისთვის ხელმისაწვდომი გახადოს, ვისაც ის სჭირდება, და იმავდროულად დაიცვას ის იმ ადამიანთა „უგუნურებისგან“, ვინც მას უარყოფს (RB212b, 214a; CBA). ამ უგუნურების შესანიშნავ დემონსტრაციას წარმოადგენს ის ფაქტი, რომ მისი გამოცემის შემდეგ იუნგიანელმა მკვლევარმა რობერტ სეგალმა დრამატულად დაწყევლა წითელი წიგნი„იუნგის მეცნიერებისადმი per se შოკისმომგვრელი სიძულვილის“ გამოხატვისთვის და უარყო როგორც „სირცხვილი“, რომელიც „მარად დაფარული უნდა დარჩენილიყო“. ის - ჰოი, ირონია! - არისტოტელესაც კი ციტირებს, როგორც ნათელ მაგალითს, თუ ვისკენ უნდა ჰქონოდა მისწრაფება იუნგს (IJJS 6, 2014, 74-9). მაგრამ, სინამდვილეში, სეგალმა მხოლოდ გააცოცხლა, საკმაოდ გაუცნობიერებლად, ძველი თამაში, რომელსაც უკვე თამაშობდა არისტოტელე, ცდილობდა რა სოკრატემდელი სიბრძნის მნიშვნელოვანი ნაწილის გაძარცვას, იმავე დროს კი ნაგავში ისროდა ყველაფერს, რაც „არამეცნიერული“ ან მისტიკური ეჩვენებოდა. იხ. APMM ჩემი შემდგომი კომენტარებით ENM 350-6.

[66] „მეცნიერების რწმენა წამართვა ... აუხსნელით და პარადოქსულით“: Red book folio i verso=RB 229b; cf. 238a (იუნგი სულს სთხოვს დაიცვას ის მეცნიერებისგან და მისი სწავლულობის ტყვეობისგან იხსნას), 267 n. 44, 307-8, 313a, 336b. მეცნიერება საწამლავივითაა, მიუხედავად მისი უპირატესობისა:RB 278-83. „ძველებურ ყაიდაზე“ წამღერებული მაგიური შელოცვა („nach uralter Weise“): 283-6. უნდა აღინიშნოს, რომ ძველი ბერძნებისთვის, განსაკუთრებით ემპედოკლეს მსგავს მკურნალებთან დაკავშირებულ მაგიურ ან ორფიულ წრეებში, ერთი სიტყვა pharmakon ნიშნავდა საწამლავსაც, და შელოცვასაც; როგორც წამალს, ასევე ჯადოს. იხ., მაგალითად D. Collins, Magic in the ancient world (Oxford 2008); F. Jourdan, Revue de histoire des religions 225 (2008) 5-36. მიურეი სტაინმა სწორად და სათანადოდ დაუკავშირა წითელი წიგნიდანეს ამაღელვებელი ნაწყვეტი ძველი ორფიული ტრადიციის მაგიურ შელოცვებს (JAP 57, 2012, 291-3). ამ ტრადიციებით იუნგის აღფრთოვანება იხ. JPPF4/1 (1912) 167-8, 178, 370-3, 398=Psychology of the unconscious (New York 1916) 133-4, 147, 373-7, 406; RB 237 n. 83, 301-2 n. 211, 327 n. 340, 364; Stein 291-4 და G. Quispel, Gnostica, Judaica, Catholica (Leiden 2008) 249-50, 255-60. და აღსანიშნავია ასევე მისი მნიშვნელოვანი ციტატა გოეთეს ლექსიდან „Unworte. Orphisch“ წითელი წიგნისდასაწყისში, რაზეც მიუთითებდა პოლ ბიშოპი (How and why we still read Jung, ed. J. Kirsch and M. Stein, Hove 2013, 69, ციტ. RB233-4). მისი პირადი ბიბლიოთეკის ამ წიგნებში ფანქრით მიწერილი იუნგის საკუთარი შენიშვნები (მაგალითად,W. Schultz, Dokumente der Gnosis, Jena 1910, lxxxv-lxxxvii; H. Leisegang, Die Gnosis, Leipzig 1924, 99; cf. AN vii 118) ასევე აჩვენებს მის კონკრეტულ ინტერესს ორფიული მემკვიდრეობის გავლენისადმი, განსაკუთრებით ღმერთ ფანესთან დაკავშირებით, გნოსტიციზმის მიმართ. პირდაპირი კავშირის შესახებ ორფიულ მაგიურ ტრადიციას, პარმენიდესა და ემპედოკლეს შორის იხ. APMM;IDPW 62-8, 89-94, 121-3, 132, 212-14; ENM 373-80. ემპედოკლე და მაგიური შელოცვები: APMM222, 247-8, 342; ENM395. პარმენიდე და მაგიური შელოცვები: IDPW119, 141, 170; G. Pugliese Carratelli в Magna Grecia, ed. Pugliese Carratellli (Milan 1988) 234-6.

[67] 1957 წლის 3 ოქტომბერს იუნგის ენერგიული მონოლოგი წითელი წიგნიდანსწორედ იმ ნაწყვეტის - იზდუბარის ეპიზოდის შესახებ, სადაც საწამლავი და შელოცვებია ნახსენები, ანიელა იაფეს მიერაა პროვოცირებული (JP147-8). მან ხელახლა განიცადა ის, რომ იძულებული გახდა საკუთარი ნების წინააღმდეგ ასეთი სისულელე დაეწერა; მწარედ საყვედურობს, რა დაუჯდა ეს და დაჟინებით ამტკიცებს, რომ ვერავინ გაიგებს, რამდენის ატანა მოუხდა მას.

[68] მეცნიერების წინაშე იუნგის უმნიშვნელოვანესი შიშის შესახებ იხ., მაგალითად, JJW 92: „კომუნიზმის არ მეშინია; მეშინია გაუცნობიერებლობის და თანამედროვე მეცნიერების... ატომური ბომბი გაუცნობიერებელი ადამიანების ხელშია. ეს იგივეა, ბავშვს მისცე კილოგრამი გელიგნიტი - საბოლოოდ, ის აფეთქდება“ (ითქვა 1955 წელს). გასაოცარია, რომ იუნგის ყველაზე აღიარებული ექსპერტებიც კი თვლიან, რომ, როდესაც ის აღწერს, რომ დასავლური კულტურული ისტორია თავის კულმინაციას „თანამედროვე მეცნიერებაში“ აღწევს, ის ევოლუციის ოპტიმისტურ მოდელზე დაფუძნებულ სასიამოვნო „ისტორიის ხაზობრივ გადმოცემას“ ყვება, რომელიც ყველა შესაძლო „აპოკალიფსურ“ დაბოლოებას ავტომატურად გამორიცხავს (შდრ., მაგალითად, P. Bishop, Jung’s „Answer to Job“, Hove 2002, 132: „...თუმცა მას ძალიან იზიდავს ზოგიერთი გაანალიზებული ტექსტის აპოკალიფსური დამაჯერებლობა, საბოლოო ჯამში, ის ისტორიის ხაზობრივი გადმოცემის ერთგული რჩება... ალქიმიიდან თანამედროვე მეცნიერებამდე“). რასაც ისინი მთლიანად, და შეიძლება ითქვას, მარტივად ივიწყებენ, ისაა, რომ თანამედროვე მეცნიერებას იუნგისთვის აქვს თავისი აპოკალიფსური, ასევე კატასტროფული ელფერი. იხ., მაგალითად, PR450-1 pars. 733-4 (თანამედროვე მეცნიერების ქმნილებები „აპოკალიფსისში აღწერილ საშინელებებსაც კი ჩრდილავს“), 461 par. 747, 463 par. 749 და განსაკუთრებით მის მიერ თანამედროვე ადამიანისულის ძიებაშიაღწერილი „ევოლუციური“ სურათი: ჩვენ, როგორც კაცობრიობა, ახლა „საუკუნეების მოლოდინსა და იმედებში გაწბილებულია. იფიქრეთ თითქმის ორიათასწლოვან ქრისტიანულ იდეალებზე, რომელთაც არა მესიის დაბრუნება და ზეციური მილენიუმი, არამედ ქრისტიან ერებს შორის მსოფლიო ომი მოყვა ეკლიანი მავთულხლართებით და მომწამვლელი გაზებით. რა კატასტროფაა ზეცაზე და დედამიწაზე! ასეთი სურათის წინაშე ჩვენ კვლავ შეგვიძლია მორჩილნი გავხდეთ. მართლაც, თანამედროვე ადამიანი - კულმინაციაა, მაგრამ ხვალ მას შეიძლება გადააჭარბონ. ის მართლაც ძველი განვითარების საბოლოო პროდუქტია, მაგრამ იმავე დროს კაცობრიობის იმედების ყველაზე უარესი შესაძლო გაწბილებაა. თანამედროვე ადამიანი ამას აცნობიერებს. ის ხედავს, როგორი სასარგებლოა მეცნიერება, ტექნოლოგია და ორგანიზაცია, ასევე რამდენად კატასტროფულია ისინი...“ (Modern man in search of a soul, London 1933, 230; cf. CT77 pars. 154-5).

[69] თანამედროვე მეცნიერების და ტექნოლოგიის ეშმაკურ შედეგებზე იხ., მაგალითად, SLpar. 1306, რომელიც ირონიულად მიმართავს „მეცნიერების სასარგებლო ღმერთს“, რომელმაც „ომის ყველაზე ეშმაკეული მანქანები შექმნა“ (ითქვა 1936 წელს); PR 48 par. 85, „შეხედეთ ნგრევის ეშმაკეულ მანქანებს. ისინი სრულიად უწყინარმა ბატონებმა გამოიგონეს“ (1937); M. Serrano, C.G. Jung and Hermann Hesse (London 1966) 53=JS397, „რაც მეტ წარმატებას ვაღწევთ მეცნიერებასა და ტექნოლოგიებში, მით უფრო მეტ ეშმაკეულ გამოყენებას ვუძებნით ჩვენს გამოგონებებს და აღმოჩენებს“ (1959).

[70] იხ., მაგალითად, R.I. Evans, Jung on elementary psychology (New York 1976) 147, 217=JS333 (ყოველი, ვინც ამბობს, რომ მისტიკოსი ვარ, უბრალოდ იდიოტია“), JL ii 290, JJW 46; A. Jaffe, Was C.G. Jung a mystic? (Einsiedeln 1989) 1; M.-L. von Franz, PP 38 (1998) 15; S. Shamdasani, JM 1, 101. ფროიდმა იზრუნა, რომ იუნგი მისტიციზმში უმცირესი დადანაშაულებისადმი მგრძნობიარე გაეხადა. იხ. ფროიდის 1911 წლის 12 მაისით დათარიღებული წერილი იუნგისადმი „dem Schrimpf „Mystiker“ შესახებ, ყველაზე უარესი შეურაცხყოფა - მისტიკოსად მოხსენიება (FJ 466 par. 255f), ასევე მისი 1913 წლის 21 სექტემბრით დათარიღებული წერილები ალფონს მედერს (Schweizerische Zeitschrift fur Psychologie 15, 1956, 117), და 1921 წლის 19 მაისით დათარიღებული წერილი ერნესტ ჯონსისადმი (The complete

correspondence of Sigmund Freud and Ernest Jones, 1908-1939, ed. R.A. Paskauskas, Cambridge, MA 1993,424).ასევე იხ. თავად იუნგი: IJP 25 и FP 339 par. 781, სადაც ის იუმორისტულად „მისტიკოსის“ იარლიყს უკან, ფროიდს აკერებს.

[71] წერილი 1926 წელსაა დაწერილი, და როგორც მშვიდად შენიშნავს გერჰარდ ადლერი, „არაა გამოქვეყნებული ამჟამად ხელმისაწვდომ კრებულში“;PP 6 (1975) 12. იუნგის სიცოცხლეშივე საზოგადოდ ცნობილ ფაქტზე, რომ ის თავის მისტიკურ მხარეს საიდუმლოდ ინახავდა, იხ., მაგალითად, პოლ ბრანტონის ჩანაწერი დროზე, როდესაც იუნგი პირად საუბარში სახლში კიუსნახტში გამოუტყდა მას, „რომ თავის მისტიკურ რწმენას და გამოცდილებას საიდუმლოდ ინახავდა, რათა სამეცნიერო რეპუტაცია შეენარჩუნებინა“ (Reflections on my life and writings=The notebooks of Paul Brunton viii, Burdett, NY 1987, 214; ბრანტონის ვიზიტის შესახებ შდრ. JLi 236 n.); და შეადარეთ მსგავსი აღიარებები კოლეგებისა და ოჯახისადმი, ჩაწერილი The fountain of love of wisdom, ed. E. Kennedy-Xypolitas (Wilmette 2006) 318 (ფონ ფრანცი), 321 (იუნგის ვაჟი ფრანცი). „ადამიანებს ახლა ... ჩამორჩენილი გაგება აქვთ: C.G. Jung, Symbolik des Geistes (Zurich 1948) 422-3, cf. PR184 par. 274; და შეადარეთ გამონათქვამები 1935 წლის ჯ. ბ. რაინისადმი წერილში (JL i 190).

[72] იხ. შესავალი აბზაცი წითელ წიგნში, სადაც სიღრმეთა სული წარმოდგენილია როგორც „უფრო დიდი ძალის“ მფლობელი ყველა დროში, ვიდრე ამ დროის სული (RB229b: „hohere Macht“); RB233b (სიღრმეთა სული აჭარბებს და დომინირებს ამ დროის სულზე, რომელიც, მასთან შედარებით, სუსტი და არასწორია), 239 n. 91. №2 პიროვნების, როგორც გაცილებით უფრო ნამდვილის და მძლავრის შესახებ, ვიდრე №1, იხ., განსაკუთრებით, იუნგის უმნიშვნელოვანესი ახსნა JP 302 იმის შესახებ, მიუხედავად იმისა, რომ პიროვნება №1 აგრძელებს ერთისკენ ისწრაფვოდეს და მეორე სურდეს, როგორ იტყვის №2 რაღაც სრულიად განსხვავებულს, მაგრამ მნიშვნელობის მქონეს („aber das gilt“); და მაშინ როდესაც ყველა №1 პიროვნებასთან გაიგივებულ ადამიანს აუცილებლად თან სდევს თავდაუჯერებლობის გამუდმებული გრძნობა განუთვლელ და ფარდობით სამყაროში ცხოვრების გამო, მნიშვნელობა აქვს („was gilt“) მხოლოდ №2 პიროვნების სამყაროს. მარკ საბანი მხოლოდ ნაწილობრივაა მართალი, როდესაც ამტკიცებს, რომ იუნგის ორი პიროვნებიდან „არც ერთი არაა მეორეზე უფრო მეტად „რეალური“, არც ფუნდამენტური; და პრაქტიკული თვალსაზრისით ის სავსებით ცდება, როდესაც უარყოფს, რომ იუნგი განიხილავდა №1 პიროვნებას როგორც „რაღაც არასრულფასოვანს ან №2 პიროვნებას დამორჩილებულს“ (How and why we still read Jung, ed. J. Kirsch and M. Stein, Hove 2013, 20-1). მნიშვნელოვანია, რომ ემპედოკლესთანაც იგივე ისტორიაა, რაც იუნგთან: მტრობის ფარული პრინციპი, მისი სიღრმეთა სული, საბოლოო ჯამში, ყოველთვის საბოლოო სიტყვას ამბობს ნებისმიერ დონეზე და არსებობის ყოველ ნაწილს მის თავდაპირველ ბუნებას ანუ „ფესვს“ უბრუნებს (ENM384-6, 392-4; Reality347-453).

[73] იუნგის მიერ ფროიდის რაციონალიზმის, კერძოდ, როგორც „მეცნიერების ბუშის“, რაკიღა ეს უბრალოდ არაცნობიერში მოგზაურობის დიდი საშიშროებებისგან „საკუთარი თავის შემოზღუდვის და დაცვის“ ძალზე რესპექტაბელური მცდელობაა, სასტიკი უარყოფის შესახებ იხ. JB i 185 (შდრ. JL i 141).მიაქციეთ ყურადღება, თანამედროვე მეცნიერების არაკანონიერებისა და სიწმინდის მაძიებელი შუასაუკუნეების რაინდების მოგზაურობის დაპირისპირებისას მის ცხად ალუზიას გრაალის ლეგენდებზე. მისი მკაფიო ხატოვანების გენეალოგიის შესახებ იხ. 1924 წლის ივნისში პენსილვანიის უნივერსიტეტში წაკითხული ოტო რანკის ცნობილი ლექციის შესავალი (A psychology of difference, Princeton 1996, 51-2;E.J. Lieberman, Acts of will, New York 1985, xxvii).

[74] „შესაძლოა, ეს უფრო დაგაწყვეტაა...“:P. Bishop, Carl Jung (London 2014) 15. და შეადარეთ ს. შამდასანის ფრთხილი კომენტარი, რომელშიც ის წითელი წიგნისეპიზოდს იმოწმებს, სადაც დასავლური მეცნიერება აღწერილია როგორც საწამლავი, რომელსაც შელოცვები უნდა დაუპირისპირდეს: „იუნგი ცდილობს ახალი მეცნიერების შექმნას, რომელიც მეტად აღარ დაჭრის ან დააზიანებს იზდუბარს. ის ახალი მეცნიერების შექმნას ცდილობს, რომელიც გამოისყიდის ან ახალ წვდომას იძლევა სიძველესთან“ (JAP57, 2012, 375).

[75] იხ. იუნგის კლასიკური კომენტარები ხელოვნებაში „საწყისი გამოცდილების“ როლის შესახებ: SM90-8 pars. 141-52; და „საწყის წყაროსთან“ დაბრუნების მის საკუთარ შინაგან გამოცდილებაზე იხ. RB247a, 251a. მისი „ტექსტის იუნგამდე“ დაყვანის მოდურ მცდელობას ვხვდებით P. Bishop, Carl Jung (London 2014) 18-21, სადაც მისი ცხოვრებიდან და ნაშრომებიდან გამოცდილების წმინდა განზომილება მოხერხებულადაა ამოგდებული. მაგრამ სონუ შამდასანიც, გარდა „საწყისი ძახილის“ უადგილო ხსენებისა, აჩვენებს, რამდენად ცოტა ესმის იუნგის, როდესაც ამტკიცებს, რომ „სიღრმეებში ჩვენ ვერ ვპოულობთ წმინდა გამოცდილებას, როგორც ასეთს, არც „საწყის ძახილს“, არამედ მხოლოდ ბიბლიურ და კლასიკურ ფიგურებს“ (C.G. Jung: a biography in books, New York 2012, 100). მას რომ დაკვირვებით წაეკითხა მის მიერ ციტირებული იუნგის ნაწყვეტი, აღმოაჩენდა, რომ იუნგი სრულიად საპირისპიროს ამბობს: „საწყისი გამოცდილება ... იმდენად ბნელი და ამორფულია, რომ ფორმის შესაძენად დაკავშირებულ მითოლოგიურ სახეს საჭიროებს. ის თავისთავად უსიტყვო და უსახოა. ... ეს სხვა არაფერია, თუ არა შემზარავი ინტუიცია, რომელიც გამოხატვას საჭიროებს. ის ქარიშხლის მსგავსია, რომელიც ყველაფერს აიტაცებს, რასაც მისწვდება და ჰაერში ბრუნვისას ხილულ ფორმას იღებს...“ (SM96-7 par. 151, cf. 91-2 par. 143). საწყისი გამოცდილების სიღრმეების გადმოსაცემად აუცილებელი სიტყვების და სახეების აღმოჩენის პროცესის შესახებ იხ. ასევე Red book, folio i verso (სუსტად თარგმნილი RB230b) და PSIE231.

[76] სიტყვის physikos-ის, მისი განსაკუთრებული მნიშვნელობების და გამოყენების შესახებ იხ. უბრალო, მაგრამ ელეგანტური კომენტარები Marcel Mauss, A general theory of magic (London 1972) 143; A. Dieterich, Abraxas (Leipzig 1891) 51 n. 2 (იუნგისთვის უნიკალურად მნიშვნელოვანი წიგნი: RB349 n. 93); APMM229; IDPW140-6 (იმის შესახებ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო, რომ პარმენიდეს physikos-ად მოიხსენიებდნენ) დეტალური ბიბლიოგრაფიით სიტყვები 248 გვერდზე. იუნგის დაჟინებულ და განმეორებად განაცხადზე, რომ მისი ინტერესები წმინდად ემპირიული იყო, და არა მეტაფიზიკური - „მე ვაკვირდები, მე კლასიფიკაციას ვაკეთებ, მე კავშირებს და თანმიმდევრობას ვადგენ დაკვირვებად მონაცემებზე“ (JLii 567) - იხ., მაგალითად, B. Hannah, Jung, his life and work (New York 1976) 78, S. Shamdasani, JM 99. ამასთან დაკავშირებით არავინ დავობს, რომ ასწლეულების და ათასწლეულების განმავლობაში ისინი, ვინც ემპირიულ, და არა მეტაფიზიკურ საკითხებზე სპეციალიზდებოდა, ტრადიციულად მაგები იყვნენ (Mauss 139-44; APMM 227-32).

[77] თავდაპირველად ანიელა იაფეს სურდა, რომ მისი იუნგის ბიოგრაფია დაწყებულიყო იმით, რომ მას აეხსნა, თუ რამდენად ძლიერად აფასებდა გამეორებას, რადგან „ჩემი აზროვნება ციკლურია; საკითხებს კვლავ და კვლავ გარს ვუტრიალებ. ეს მეთოდი მესადაგება...“ მაგრამ, როგორც აღნიშნა შამდასანიმ, ნაწყვეტი გამოტოვეს, და ეს ნიშნავს, რომ „იუნგის მიერ საკუთარი თავის გაგებისთვის რომელიღაც ცენტრალური მომენტი გაწირეს“ (Spring57, 1995, 124, მითითებით MDRCv). გამეორებასა და წრიულად სიარულზე იუნგის კომენტარების გერმანული ორიგინალის შესახებ იხ. JP260/275; და იუნგის შესახებ „წრიული აზროვნების“ მნიშვნელობასთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით გნოსტიკურ ან ალქიმიურ ტრადიციაში შდრ., მაგალითად, PR96 n. 59, AS84 pars. 110-11, MC102 par. 123, n. 54.

[78] პარმენიდეს და ემპედოკლეს ქმნილებებში გამეორებები და წრებრუნვები: Parmenides fr. 3 Diels=fr. 12 Gemelli Marciano; Empedocles frs. 24-5 Diels; J.P. Herschbell, Classical journal 63 (1968) 351-7; L. Ballew, Phronesis19 (1974) 190-6; D.W. Graham, Classical quarterly 38 (1988) 305; G.M. De Rubeis, Studi classici e orientali 41 (1991) 87-93; ENM334, n. 2, 358-9, 363, 370-1. მათი არსებითი როლისა და ფუნქციის შესახებ იხ. IDPW 118-27, 246, ENM 379-80, n. 111, Reallity 34-6; L. GemelliMarciano,Ancient philosophy 28 (2008) 32-45 და PSIE 58-9, 71-103, 267-70; ასევე M. Detienne და J.-P. Vernant, Les rules de l’intelligence(Paris 1974) 51-6, 261-304 და J.M. Rahm, Deconstructing the westerncivilization(PhD thesis, University of Alaska Fairbainks 2014) 12, 26, 44, 62, 86, 118.

[79] განსაკუთრებით იხ. ცვი ვერბლოვსკისადმი 1952 წლის 17 ივნისით დათარიღებული მისი წერილი (JLii 69-71); ასევე RB244b с n. 142, 268-70, 302 n. 211, AS162-3 par. 199, PA15-16 par. 18. იუნგი ხაზს უსვამს, რომ რეალური ორაზროვნება მხოლოდ სიტყვებით თამაშს არ მოითხოვს - იხ. მისი კომენტარი წითელ წიგნშიიმის შესახებ, რამდენად იოლია ორაზროვნებით თამაში, მაგრამ რამდენად რთულია მისით ცხოვრება (RB244b), თუმცა, რა თქმა უნდა, მის ამ გაფრთხილებას ხელი არ შეუშლია თანამედროვე იუნგიანელებისთვის, დაკავებულიყვნენ პოსტსტრუქტურული „განუსაზღვრელობის“ უსულო გონებრივი ვარჯიშით (M. Saban, How and why we still read Jung, ed. J. Kirsch and M. Stein, Hove 2013, 6-25).

[80] გერჰარდ ადლერი, მაგალითად, ციტირებს იუნგის სიტყვებს, მიწერილს ვერბლოვსკის მიმართ ორაზროვნების შესახებ 1952 წლის ივნისში, მხოლოდ იმისთვის, რომ გაარჩიოს მისი მიდგომა ფროიდის „აზროვნების ნათელი, სისტემური, ტექნიკური მეთოდისგან“ (Selected letters of C.G. Jung, Princeton 1984, vii-viii), თითქოს იუნგის სტილის მნიშვნელობის გაგება შესაძლებელი იყოს იმ ურთიერთობის კონტექსტში, რომელიც მანამდე ორმოცი წლის წინ დასრულდა. დანარჩენში არის არც თუ ისე მცირე დაძაბულობა ორაზროვნების კრიტიკულ მნიშვნელოვნებაზე იუნგის მუდმივ აქცენტსა და იუნგიანელების, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ამერიკაში, პროგნოზირებად მისწრაფებას შორის, გახადონ მისი გზავნილი იმდენად სუფთა, ნათელი და უბრალო გასაგებად, რამდენადაც შესაძლებელია. არავინ ფიქრობს საშიშროებებზე, რომელსაც მთლიანობაში მოწონების ღირსი ედვარდ ედინგერის ძალისხმევა წარმოადგენს („ბევრი ადამიანი ადარებს მის ნაშრომებს იუნგისას, მაგრამ თვლიან, რომ მისი კითხვა გაცილებით მარტივია“), იუნგის იდეებს მათი ორაზროვნება წაართვას და „ფართო მკითხველისთვის უფრო მისაწვდომად“, „გასააზრებლად მოსახერხებელი“ გადააქციოს (T.B. Kirsch, The Jungians, London 2000. 71, 101). ამ დროს კი მეცნიერებმა ორაზროვნების მნიშვნელოვნების შესახებ იუნგის პირდაპირი განცხადებები დაივიწყეს, რათა მშვიდად დაუბრუნდნენ მისი ქმნილებების არეული, ბნელი, ბუნდოვანი და უსისტემო ბუნების გაკრიტიკების თავიანთ ამოცანას (ასე მაგალითად, P. Bishop, Jung’s „Answer to Job“,Hove 2002, 132; R. Main, The rupture of time, Hove 2004; J. Mills, IJJS 5, 2013. 19-43).

[81] სოკრატემდელი ფილოსოფიის შეგნებული ორაზროვნების შესახებ იხ., მაგალითად, P. Merlan, Kleine philosophische Schriften (Hildensheim 1976) 4-5; APMM დაENM 362-81; G. Costa, Linguistica e storia, ed. S. Marchesini and P. Poccetti (Pisa 2003) 73 и Ainigma e griphos, ed. S. Monda (Pisa2012) 56-68.ამოუხსნელი გამოცანების, ორაზროვნების და მიწისქვეშა სამყაროს მისტერიების განდობის შესახებ შდრ. IDPW;ENM 378. ეს, რა თქმა უნდა, პლატონიკოსთა უმრავლესობის მენტალობიდან ძალზე შორსაა, რომლებიც ბევრი ძველი ფილოსოფოსის ორაზროვნების „აღმოჩენაზე“ კარგავდნენ დროს, და აცხადებდნენ, რომ გონიერების კაშკაშა შუქზე მათი ამოხსნა შეუძლიათ (J.M. Dillon and W. Polleichtner, Iamblichus of Chalcis: The letters, Atlanta 2009, 14-15, 70). „ორაზროვანი გამონათქვამების გამოყენება არაა საჭირო!...“: არისტოტელე, რიტორიკა 1407a32-7 (შემოკლებით); შდრ. H. Diels, Gleine Schriften zur Geschichte der antiken Philosophie (Hildesheim 1969) 177 n. 3, APMM 43-4 და ENM 370 n. 85. ეს ნაწყვეტი, ბუნებრივია, ძალზე ღირებულია, რადგან აჩვენებს, რომ ორაზროვნება, ასევე გამეორება, წრებრუნვასთანაა დაკავშირებული. ემპედოკლეს, როგორც წინასწარმეტყველის და iatromantisშესახებ იხ., განსაკუთრებით, frs. 112.10-11 და 146 Diels=frs. 157.15-16 და 184 Gemelli Marciano APMM 22 n. 7, 344-5, 382-3, IDPW 206-7 და ENM 343, n. 19, 380, ასევე, მაგალითად, M. Garani, Empedocles redivivus (New York 2007) 3-4. საკითხის გადასაჭრელად, თვლიდა თუ არა ემპედოკლე საკუთარ თავს წინასწარმეტყველად, M.A. Flower (The seer in acnient Greece, Berkeley 2008, 81, n. 23) აუხსნელი სახით ივიწყებს ტექსტების წაკითხვას, რომლებიც თავად მოჰყავს (mantosunaiგანსაზღვრებით დაკავშირებულია mantis-სთან). გაცილებით სანდო სახელმძღვანელოს გვთავაზობს ჯეიმს ოლნი, რომელიც ბრძნულად ანიჭებსiatromantis ტიტულს ემპედოკლესაც და იუნგსაც: J. Olney, The rhizome and the flower (Berkeley 1980) 155-7.

[82] პარმენიდეს ლოგიკაში ორაზროვნების უმნიშვნელოვანესი როლის შესახებ იხ.Reality 15-306, 401, 565, 577 с ENM

369-81. იუნგი „ამ საბრალო განმსჯელი გონების შესახებ, რომელიც ვერ იტანს პარადოქსებს“: PA16 par. 19. უნდა გვახსოვდეს, რომ იუნგი განსაკუთრებით აქებს „ძველებს“ ორაზროვნების და მრავალაზროვნების ოსტატობისთვის (RBu244 n. 144, cf. RB244 n. 143).

[83] იუნგი „ეგრეთ წოდებული ავტობიოგრაფიის“ შესახებ: JL ii 550; D. Bair, Jung (Boston 2003) 606, 639-40; S. Shamdasani, JSB 35. და მისი სიტყვების „მორჯულების“ წინააღმდეგ იუნგის პროტესტის შესახებ იხ. A.C. Elms, Uncovering lives (New York 1994) 51-70; Shamdasani, Spring57 (1995) 129-31; Bair 611-15, 632-6. ჯერ კიდევ გამოუქვეყნებელ პროტოკოლებთან დაკავშირებით, იუნგის მდივანი და რედაქტორი ანიელა იაფე მოგვიანებით მთელი ძალით უარყოფს, რომ ისინი სიტყვა სიტყვით შეესაბამება იმას, რასაც ის ინტერვიუს დროს ამბობდა: იხ. უილიამ მაკგუაირისადმი 1981 წლის 26 ნოემბრის მისი წერილი, ასევე 1983 წლის ოქტომბრით დათარიღებული თანმხლები წერილი კონგრესის ბიბლიოთეკაში, ორივე თავისუფლად ხელმისაწვდომია პროტოკოლების ბიბლიოთეკის ასლთან ერთად. მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ მას სერიოზული იურიდიული მიზეზები ჰქონდა ემტკიცებინა, სულ მცირე, კრეატიულობის გარკვეული ხარისხი მათი შექმნისას, რადგან იუნგის ოჯახთან ამ ორიგინალური ავტობიოგრაფიული მასალის საავტორო უფლებებისთვის ბრძოლის ფართო პროცესში მას ყველა შესაძლო მეთოდით საკუთარი წვლილის მნიშვნელობის და ხარისხის გადაჭარბება, იმავდროულად იუნგის წვლილის ხარისხის და მნიშვნელობის პარადოქსულად შემცირება მოუწია. რომ აღარაფერი ვთქვათ ფსიქოლოგიურ სიძნელეებზე, რომელსაც „ეგოს გიგანტური ინფლაციით“ დატანჯული იუნგის ბიოგრაფიაზე მუშაობისას შეხვდა, ისე რომ დაიბნა, როგორც „დაჰიპნოზებული კურდღელი“ (Bair 599, 606). ყოველ შემთხვევაში, მისი შემდგომი მოგონებები მაკგუაირისადმი წერილში იმის შესახებ, როგორ ესაუბრებოდა იუნგი მას, თავისებური „ასოციაციების ფროიდისეული თანმიმდევრობით“ (შდრ. Shamdasani,Spring 57, 1995, 123) უმცირესი დეტალებით შეესაბამება იმას, რისი პოვნაც ჯერ კიდევ შეიძლება პროტოკოლებში, ასევე არსებობს ხიმენა დე ანგულო როელის მნიშვნელოვანი კომენტარი იმის შესახებ, რომ მათი პირველი წაკითხვა თავად იუნგის თავიდან მოსმენის ტოლფასი იყო. სინამდვილეში, როგორც ის აღნიშნავს, მისი დამახასიათებელი რიტმები იმდენად კარგად შემოინახა, რომ იაფე, შესაძლოა, უკიდურესად ზუსტი და აკურატული იყო მისი ნათქვამის შენარჩუნებაში (1979 წლის 1 ოქტომბრით დათარიღებული უილიამ მაკგუაირისადმი წერილი, ინახება იმავე დოკუმენტებში).

[84] JP 147. იუნგის თავისუფალი ასოციაციების მეთოდის შესახებ ანიელა იაფეს კითხვაზე პასუხში იხ. 1981 წლის 26 ნოემბრით დათარიღებული უილიამ მაკგუაირისადმი მისი წერილი (კონგრესის ბიბლიოთეკა); S. Shamdasani, Spring 57 (1995) 123-4.

[86] დააკვირდით, მაგალითად, იუნგის მთელი ცოდნის შემცველი უზარმაზარი მეტალის ტომები როგორ წარადგინა არა სიღრმეთა სულმა, არამედ ამ დროის სულმა. იხ. Red book, folio i verso (RB 230b); და შეადარეთ folio ii verso (RB 233b) ყოველგვარ ცოდნაზე და მეცნიერულ ერუდიციაზე, რაც განსაზღვრების მიხედვით ამ დროის სულს ეკუთვნის.

[87] იუნგის „მომწესრიგებელი გონების“ და არაცნობიერის ქაოსური შიგთავსის საპირისპიროდ გარდაქმნაში მისი როლის ამასწინანდელი მშვენიერი განხილვა იხ. M. Stein, Minding the self (Hove 2014) 64-75. სტაინის კვლევები ღირებულია ასევე იმით, რომ აჩვენებს, რა ადვილია არჩევანის გაკეთება საპირისპირო თვალთახედვებს შორის, გვიხსნის რა, თუ რა შეემთხვა იუნგს ქვესკნელში ჩაშვებისას. სტაინი ძალზე ადამიანურად აღწერს, როგორ „გადაწყვიტა იუნგმა, გაჰყოლოდა იმას, რასაც სიღრმეთა სულს უწოდებდა“ (66), თუმცა თავად იუნგი ხსნის, რომ მას არასდროს ჰქონდა არჩევანი ამ საკითხში (შდრ., მაგალითად, JP 145, 173). ან, როგორც ის წითელი წიგნისდასაწყისში ამბობს, მას „არჩევანი არ ჰქონდა“, რადგან სიღრმეთა სული „მაიძულებს... უზარმაზარ ძალას ფლობს... დამიმორჩილა... წამართვა... გამძარცვა... მაიძულა... აიღო...“ (RB229b), ზუსტად ისე, როგორც პარმენიდე უსვამს ხაზს თავისი აღწერის დასაწყისში, თუ როგორ გაიტაცეს მიწისქვეშა სამყაროში, „მივყავარ... გამიტაცეს... მიმიძღვის...“ (Parmenides fr. 1.1-4 Diels=fr. 8A.7-10 Gemelli Marciano; IDPW53-4, 119-20, ENM370-9, Reality26-7, 34-6, SW90, 103-7). იუნგის კლასიკური მტკიცების, რომ „არაცნობიერთან პრობლემების რეალური გადაწყვეტა მოითხოვს მყარად საპირისპირო ცნობიერ თვალთახედვას (TE 213 par. 342), პატივისცემის და აღიარების მიუხედავად, რეალობაში სხვადასხვა დონეებია ჩართული. და როდესაც (მაგალითად, JP 169) ის გვაფრთხილებს არაცნობიერის გადაფასების საწინააღმდეგოდ, ის იმოწმებს, ძალზე კონკრეტულად, მასთან გაიგივების ან ჩაყლაპვის საშიშროებას.
[15]პროტოკოლებში მნიშვნელოვანი მოსაზრება: „Das ist die Leidenschaft, die in diesem Feuer lag, dieser Lavstrom, der hat’s erzwungen un alles hat sich dann ganz naturlicherweise eingeordnet“ (JP 149; იაფემ დაიწყო სიტყვების აკრეფა „was ich dann“ „und alles“-ს შემდეგ და „hat sich dann“-ის წინ, მაგრამ გადახაზა ისინი). იაფეს მთლიანად მხედველობიდან გამოეპარა ამ წინადადების აზრი, როდესაც გადაწერა ის იუნგის ბიოგრაფიის გამოქვეყნებული გერმანული ვერსიისთვის („und die Leidenschaft, die in seinem Feuer lag, hat mein Leben umgeformt und angeornet“, ETG 203), მაშინ, როდესაც ინგლისური ვერსია მის გაუგებრობას კიდევ უფრო აღრმავებს: „და მისი ცეცხლის მხურვალებამ ჩემი ცხოვრება შეცვალა“ (MDR190/199, cf. MDRC145). რა თქმა უნდა, ეს მშვენივრად შთამაგონებელი ნიუეიჯიზმის სენტიმენტებია; მაგრამ ეს ის არაა, რასაც იუნგი ამბობდა ან გულისხმობდა. დანარჩენში, პროტოკოლების ამ გვერდის შედარებისას გამოქვეყნებული გერმანული ან ინგლისური ბიოგრაფიის შესაბამის გვერდებთან, ანიელა იაფეს მუშაობის მეთოდის შესახებ ბევრის გაგება შეიძლება. ის მეტ-ნაკლებად ყოველი გამონათქვამის თანმიმდევრობას და წესრიგს ცვლის, თითქმის ყოველთვის თავდაყირა აყენებს იუნგის ნათქვამს. ამას გარდა - არასწორი თარგმანის ხელოვნების ყოველი შემსწავლელისთვის მთავარი ექსპონატი - ის ცვლის თავად იუნგის ნახსენებ მის თავდაპირველ სურვილს, არაცნობიერის აზვირთებული მასალა შეათავსოს თანმიმდევრული და მოწესრიგებული სამყაროს („in eine Welt einzuordnen“: როგორც ჩანს, ის გულისხმობდა „სამყაროს“ ძველბერძნული აზრით მოწესრიგებული kosmos) სრულიად განსხვავებულ იდეასთან, რის განხორციელებაც სურდა მის „სამყაროს თანამედროვე სურათში“ (MDR 190/199; cf. JP 144, 169). და ის იმის პერსონალიზაციას ახდენს, რაც იუნგისთვის პრინციპის გადმოცემა იყო, რომ ცეცხლოვანი ლავიდან მყარი ქვა წარმოიქმნება, შემდეგ კი მყარი ქვიდან რაღაცის შექმნა შეიძლება, და ამ ყველაფერს ცვლის უბრალო განცხადებით, რომ მას თავად შეეძლო ქვაზე მუშაობა (ეს გამონათქვამი ინგლისური ტექსტიდან ამოღებულია). რაც შეეხება იუნგის პრინციპს, თუ როგორ მუშაობდა ის სინამდვილეში იმისთვის, ვინც ქვისგან რაღაცის შექმნის პროცესში სამივე ფაზის დროს ცნობიერი რჩება, ჩვენ გვაქვს მისი საკუთარი აღწერა იმისა, რაც მოხდა, როდესაც ის ბოლინგენში ცნობილ ქვაზე ამოკვეთაზე მუშაობდა. თავდაპირველად მან გააცნობიერა, რომ ქვა მას უყურებს; შემდეგ კი უბრალოდ ქვას ნება მისცა ამოკვეთილ წარწერებზე ესაუბრა (MDR214-16/226-8; cf. JLii 290: დაუფიქრებლად, „მე უბრალოდ ფორმა მივეცი იმას, რასაც მის ზედაპირზე ვხედავდი“). მეორე მხრივ, პუბლიკაციებისთვის იუნგის ორიგინალური გამონათქვამების გადამუშავების იაფეს ხშირად შემთხვევითი და ქაოსური მეთოდის დამანგრეველი შედეგების შესახებ იხ. S. Shamdasani, JAP45 (2000) 465-6 და JSB29; D. Bair, Jung(Boston 2003) 778 n. 87.

[88] „Ich wollte etwas leisten in meiner Wissenschaft und bin dann auf diesen Lavastrom gestossen, und der hat dann alles angeordnet“ (JP149); იუნგი უფრო საზოგადოდ მიღებული ენით საუბრობსJP 177,RB 190/360. შამდასანის თარგმანი (JM 22) არაზუსტია, რაც კომიკურია, რადგან თავად იმავე გვერდზე, როგორც ბევრგან სხვა ადგილას, აკრიტიკებს ინგლისურ თხზულებათა კრებულს გერმანული იუნგის მათი თარგმანების დაბალი ხარისხის გამო.

[89] პარმენიდეს, ილუზიების და ტყუილების, მისი, როგორც წინასწარმეტყველის როლის, ასევე ადამიანის თამაშის და მანიპულაციების და მისი სიტყვების არასწორი თარგმანების შესახებ იხ. Reality9-306. ამ კონტექსტში ასევე უნდა ვახსენოთ პროცესი, რომლის მეშვეობითაც ქალღმერთის ორიგინალური მოთხოვნა, პარმენიდე ყოველგვარი დაეჭვების გარეშე დამორჩილებოდა მისი მტკიცების დაუძლეველ ძალას, დამახინჯდა და ფილოსოფიურად გაცილებით უფრო მისაღებ მითითებად იქცა - „საკუთარი გონებით მსჯელობა“, თუმცა ტექსტის ეს შელანძღული ვერსია ვერანაირი რაციონალური ან ფილოლოგიური დასაბუთებით ვერ მართლდება. მაგრამ, ჩვეულებისამებრ, მეცნიერები თავიანთი რაციონალური მცდარი ინტერპრეტაციების გამაგრებას ყველაზე უაზრო ირაციონალური ფართო მსჯელობით ცდილობენ. იხ. Reality117-44, 566-9; PSIE84-90, 215-29; და მსგავსი მაგალითები იმისა, როგორ აყალბებენ სპეციალისტები ძველ ტექსტებს და სხვა მტკიცებულებებს ყალბი „რაციონალობის“ სახელით, იმეორებენ თავიანთი წინამორბედების კეთილსურნელოვან შეცდომებს საუკუნიდან საუკუნეში, მხოლოდ იმიტომ, რომ არ ძალუძთ იმის ატანა, რასაც ძველი დოკუმენტები ამბობენ შდრ., მაგალითად, ENM 353-6, 399-401.

[90] JP 174 (1957 წლის 12 ოქტომბერი). შამდასანი იხსენიებს დანაწევრების ამ შიშს იუნგიანური „პრობლემის, რა ვუყოთ ტონი ვულფს“ შესახებ აბზაცის ბოლოს და შეცდომაში შეყავს ჩვეულებრივი მკითხველი, ისე, რომ ისინი თვლიან, რომ ის შინაგანი კონფლიქტების და მათ შორის დაძაბული ურთიერთობების გამო წარმოიქმნა (Spring 57, 1995, 125). მაგრამ იუნგი ძალზე გასაგებად ამბობს, რომ ეშინია არქეტიპული ფიგურების ან ხმების სიმრავლის დაუძლეველმა ძალამ არ დაანაწევროს, ისეთმა, როგორიცაა ფილემონი, რომლებიც წარმოჩნდებიან და საუბრობენ მისი მეშვეობით: სხვა სიტყვებით, სხვადასხვა არსებების მიერ, რომლებიც წითელ წიგნშიყველაგან გვხვდებიან. იხ., განსაკუთრებით, JP 144-5 და 174-5 (ფილემონი); ასევე იუნგის მიმართ კერი დე ანგულოს წერილის მონახაზი, რომელიც 1924 წლის 30 იანვრით თარიღდება და სადაც წერია, რომ იუნგი მას ეუბნებოდა, როგორ იყო „პრაქტიკულად დანაწევრებული“ ფიზიკური რეალობის სამყაროსა და სულის სამყაროს შორის ბრძოლაში (RB 213b;CBA). რაც შეეხება ტონი ვულფს: ამ სტადიაზე, მისი „ჩიტის ფართხალით“, ის მხოლოდ და მხოლოდ უსუსური და დაბნეული მოწმე იყო, რომელსაც არც მისთვის რჩევის მიცემა და არც დამშვიდება შეეძლო სათანადოდ (1924 წლის 26 იანვრით დათარიღებული იუნგისადმი დე ანგულოს წერილის მონახაზი:  RB213b, CBA; cf. JP 171-4). ამ კონტექსტში უნდა აღინიშნოს იუნგის საკუთარი ასოციაცია - ლავის სურათ-ხატი სიგიჟესთან მიმართებით: JV i 594-5; შეადარეთ ასევე ვირჯინია ვულფთან: „სიგიჟე საშინელებაა, შემიძლია დაგარწმუნოთ... და მის ლავაში მე ჯერ კიდევ ბევრს ვპოულობ, რის შესახებაც ვწერ“ (The letters of Virginia Woolf iv, ed. N. Nicolson, London 1978, 180; C. MacKenna, Insanity and divinity, ed. J. Gale, M. Robson andG. Rapsomatioti, Hove 2014, 72).

[91] „...Aber es war eine dämonische Kraft in mir“: JP174. ეს გამონათქვამი, ასევე იუნგის აზროვნების უშუალო პროცესი აქ მოულოდნელად წყდება. კვლავ ანიელა იაფე ავლენს თავს ვერსიაში, რომელიც მისი დახმარებით შეითხზა გამოქვეყნებული ბიოგრაფიისთვის (ETG180; MDR171/177). ბუნებრივია, ის არ ახსენებს იუნგს, რომელიც მაგიდას ეჭიდება. სხვაგან შემოაქვს შედარება ნიცშესთან და ჰელდერლინთან (შდრ., მაგალითად,JP 149, 227), და გადარჩენისთვის ყოველდღიური ბრძოლის მისი ულმობელი აღწერა ლიტერატურულ და ფილოსოფიურ დონეზე გადაყავს. შემდეგ ყველაფერს საკუთარ ხელში იღებს და იუნგისთვის ჩირლიდერად იქცევა, ცვლის რა შიშზე და ძრწოლაზე მის გამონათქვამებს თამამი მტკიცებით, რომ ის არასდროს არაფერში დაეჭვებულა; აიძულებს მას დაამოწმოს „ურყევი რწმენა, რომ მე უმაღლეს ძალას ვემორჩილებოდი“, რაც ძალზე ეწინააღმდეგება მის საკუთარ აღიარებას, რომ მას ყველაფერი შეუძლებლად ეჩვენებოდა, ვიდრე, საშინელ უკუნეთში ჩაძირულმა, არ გააცნობიერა, რომ ერთადერთი იმედი - უმაღლეს ძალას დამორჩილება და გაძლებაა, თუმცა არაფერი ესმოდა (JP171); და აბზაცს დრამატული განდიდებით ასრულებს, ამბობს, რომ ის „გაუმკლავდა ამოცანას“, „der Bewältigung der Aufgabe“, რაც თავად იუნგს მაშინ მიუღწეველად მიაჩნდა („die ich selber nicht bewältigen konnte“, JP149). მაგრამ ეს ყველაფერი ახლოსაც ვერ მიდის იმასთან, როგორ სვამს ის მძიმეს იუნგის უმნიშვნელოვანესი განაცხადის შემდეგ, რომ „ჩემში იყო დაიმონური ძალა“, აიძუნებს მას გააგრძელოს და დაამატოს: „და თავიდანვე არავითარი ეჭვი არ მქონია, რომ ამ ფანტაზიებში განცდილის აზრი უნდა მეპოვა“ (შდრ. JP175), და თავისი მოუსვენარი „გაუმჯობესებებით“ ამჟღავნებს, რომ წარმოდგენაც არ აქვს, რას გულისხმობდა იუნგი დაიმონური ძალის ქვეშ. შესანიშნავი კოლეგიალური სულით აქებს გერჰარდ ადლერი ანიელა იაფეს იუნგის თეორიული იდეების „სრული გაგებისთვის“ (JL i და ii xviii); მაგრამ გასაგებია, თუ რატომ დუმს ამ იდეების უკან მდგომი რეალობების თითქმის სრულებით ვერ გაგების შესახებ.

[92] ამის შესახებ იხ. MDR181-2/189 და JP226-7. რასაკვირველია, ჩვენგან ცოტანი თუ მოინდომებენ ოდნავ მაინც ღრმა მსჯელობას, რას ამბობს მისი გონების შესახებ ადამიანის სურათი, რომელიც იძულებულია საკუთარი მისამართი იმეოროს ან ის ფაქტი, რომ მას ცოლი და ხუთი შვილი ყავს, მხოლოდ იმისთვის, რომ დარწმუნდეს, რომ ის არსებობს. უნდა გვახსოვდეს, რომ, იუნგი მთელ მონაკვეთში მხოლოდ საკუთარ ოჯახს ახსენებს, ეს სამჯერ შეცვალეს რედაქტორებმა და გამომცემლებმა ფრაზებით „ჩემი ოჯახი და პროფესიული სამუშაო“ ან „ჩემი ოჯახი და ჩემი პროფესია“. ამას გარდა, მისი ოჯახისთვის „სასიხარულო რეალობის“ წოდება მისი ბიოგრაფიის ინგლისურ გამოცემაში (MDR182/189; მეორდება Shamdasani-სთან, Lament of the dead, New York 2013, 72) არათუ ზედმეტად თამამი თარგმანია იუნგის სიტყვებისა „beglückende Realität“, არამედ იმხანად მისი ოჯახური ცხოვრების მცდარი აღწერაა (NL 100-1, 110).

[93] ეს გამამართლებელი პოზიცია ნათლად ჩანს ახლა სონუ შამდასანისა და ჯეიმს ჰილმანს შორის გამართული მსჯელობისას: Lament of the dead (New York 2013) 69-72. რა თქმა უნდა, ამ ყველაფერს წარმოუდგენლად ეხმარება გმირული შემობრუნება, რომელიც ანიელა იაფემ შეიტანა მის გამოქვეყნებულ ბიოგრაფიაში.

[94] იხ., მაგალითად, 1946 წლის 18 აპრილით დათარიღებული და ახლა გამოქვეყნებული იუნგის წერილი მაიკლ ფორდჰემისადმი JSB48-9.

[95] S. Tromp de Ruiter-ის მიერ შემოთავაზებულიdaimonios-ის კლასიკური განსაზღვრებები ჯერ კიდევ განსხვავებული საწყისი წერტილია ჰომეროსთან დაიმონურის გაგებისთვის: De vocis quae est ’Daimon’ apud Homerum singnificatione atque usu (Amsterdam 1918) 169 („ის, ვინც იცნობს ან გატაცებულია გარკვეული ღვთაებრივი ან ნუმინოზული ძალით... და ვისი ხასიათი და უნარები აჭარბებს ადამიანურის ფარგლებს ოკულტური ძალის მოქმედების გამო“), 169 n. 1 („მხოლოდ როგორც ღვთაებრივი გავლენის შედეგი“; „დაიმონური“ ჰომეროსის დროიდან ნიშნავს ინდივიდუუმს, რომელიც ეყრდნობა ძალების აუხსნელ წყაროს, ასევე ყოველგვარი გავლენა, რომელიც აღიქმება როგორც ზეადამიანური“), 171 („არა საკუთარი ნებით, არამედ გარკვეული ფარული ძალის გამო“). დაიმონური პარმენიდესთან: O. Gilbert, Archiv fur Geschichte der Philosophie 20 (1907) 25-45 ENM 370-1. ემპედოკლესთან: M. Detienne, La nition de ’daimon’ dans le pythagorisme ancien (Paris 1963) с W. Burkert, Gnomon 36 (1964) 563-7; L. Gemelli Marciano, Aevum antiquum 1 (2001) 205-35; Reality358-65. არისტოტელესთან: P.J. van der Eijk, Medicine and philosophy in classical antiquity (Cambridge 2005) 145 n. 27 („დაიმონური... მდგომარეობს იმ ფაქტში, რომ ის რაციონალურ კონტროლს არ ექვემდებარება“), 191-2 („ადამიანურ კონტროლს მიღმა მყოფი, ასე ვთქვათ, ადამიანურის საპირისპირო“), 247, n. 30). ფროიდთან: D. Kalsched, The inner world of trauma (Hove 1996). იუნგთან დაიმონურის შესახებ იხ. RB 264b (დაიმონური ჩვენი ხილული სამყაროს ყველა მშვენიერი სურათის მეორე მხარეს იმყოფება),JV i 257, JL i 344 (განსაზღვრავს მას როგორც „არაცნობიერ შემადგენელს, როგორც ჩანს, უზარმაზარი ძალის“ „შეპყრობილობასთან“ დაკავშირებით) და ii 487 („დაუძლეველია“; „უხსოვარი დროიდან“ ითვლება, რომ „არანაირ გონებას მისი გაძევება არ ძალუძს“), 531-2 („ჩემში იყო დაიმონი... მან დამიმორჩილა“) და 387-9=RB 352-3. დაიმონური მემკვიდრეობითობის, მისტიკური ბუნების შესახებ, რომელიც იუნგმა დედისგან მიიღო მთელი მისი თავდაპირველი უმოწყალობით და ძალით, იხ. MDR59-60/50 J. Sherry, Carl Gustav Jung: avant-garde conservative (New York 2010) 19; და, პირიქით, იუნგის „დაიმონური მემკვიდრეობითობის“ ჩვენი დროის ამერიკული სულისთვის მოსალოდნელად კიჩური აღწერა ჯეიმს ჰილმანთან (Sphinx1, 1998, 9-19).

[96] შეადარეთ, განსაკუთრებით, MC350 par. 493, სადაც იუნგი ციტირებს გამონათქვამის - natura naturam vincit- ლათინურ ვერსიას, აღწერს რა „საპირისპიროთა თავდაპირველ კონფლიქტს“, რომელიც ვითარდება, როდესაც ადეპტი „უნებლიეთ ერთვება არაცნობიერის დრამაში“ katabasis,ანუ მიწისქვეშა სამყაროში ჩაშვებისშედეგად. იხ. ასევე ibid., 29 n. 152, 79 par. 86, 264 n. 23; AS77 par. 102, 161 par. 198, 321 par. 426; PPT262 par. 469; ACU130 par. 234; Aion159 par. 244. ძირითადი ორიგინალური ბერძნული გამონათქვამები - Physici et medici graeci minores, ed. I.L. Ideler ii (Berlin 1842) 214.15-215.14; Collection desanciens alchimistes grecs, ed. M. Berthelot (Texte grec, Paris 1887-88) 20.6, 43.20-1, 67.14-15; H. Diels,Antike Technik (2nd ed., Leipzig 1920) 131 დაDie Fragmente der Vorsokratiker, ed. Diels and W. Kranz, ii (6thed., Berlin 1952) 219.20-1; J. Bidez and F. Cumont, Les mages hellenises (Paris 1939) i 203-4, 244-6, ii 313-21; A.-J. Festugiere, La revelation d’Hermes Trismegiste i (2nd ed., Paris 1950) 228-37, 433-4; J.P. Hershbell,Ambix34 (1987) 12-14=Alchemy and early modern chemistry, ed. A.G. Debus (London 2004) 70-2;M. Martelli, The „four book“of pseudo-Democritus (Leeds 2013).

[97] იხ., მაგალითად, იუნგის კომენტარები მიგელ სერანოსადმი 1959 წლის მაისში, იმათ შესახებ, ვინც „გარკვეული დროის განმავლობაში ჩემთან მუშაობდა, მაგრამ ვერ შეძლო ბოლომდე გამომყოლოდა. გზა ძალზე რთულია...“ (C.G. Jung and Hermann Hesse, London 1966, 61); ან ესთერ ჰარდინგისადმი 1960 წლის მაისში: „შესაძლოა, ადამიანებს უკან, ეკლესიაში დაბრუნება მოუწიოთ, როდესაც ისინი ანალიზის გარკვეულ სტადიას მიაღწევენ. ინდივიდუაცია მრავალთათვის არაა...“ (Quadrant8/2, Winter 1975, 17). „უძლიერესები და საუკეთესოები... დედობრივი უფსკრული“: TE 169-70 par. 261=287 par. 477.

[98] JP 174-ში„dämonische Kraft“-ს შეადარეთ, განსაკუთრებით, შუასაუკუნეების მაგი „urspünglichen und darum dämonisch wirkenden Kraft“ Psychologische Typen (17th ed., Solothurn 1994) 197 par. 316; cf. 219 par. 347 და 239 par. 383 („als dämonischer Mächte …als Zauber, als mit magischer Kraft geladen“). „დაიმონურსა“ და მაგიას შორის მჭიდრო კავშირის შესახებ იხ. ასევე RB 240b;TE 96-7 pars. 153-5; JL ii 82. განსაკუთრებული მაგიური, ანუ არაადამინური ძალის იდეა, რომელიც მხოლოდ ზოგიერთი ადამიანისთვისაა ხელმისაწვდომი, ერთ-ერთი მთავარი თემაა, რომელმაც იუნგი ძველი გნოსტიციზმით დააინტერესა: მაგალითად, მის მიერ მიზანმიმართული ხაზგასმა სიტყვისა „Kraft“ ჰანს ლეიზეგანგის ასლში Die Gnosis იქ, სადაც ლეიზეგანგი ხსნის სიმონ მაგის გასაოცარ ძალებს(Leipzig 1924, 61). ასევე აღსანიშნავია იუნგის მიერ მაგის აღწერა როგორც წმინდა საიდუმლოსი, რომელიც „აჭარბებს ძალით ყველა ადამიანს“ („an Stärke allen Männern überlegen“): RB328-9. რა თქმა უნდა, შეცდომაა „dämonische Kraft“-ის „დემონურ ძალად“ გადმოცემა გამოქვეყნებული ბიოგრაფიის ინგლისურ ვერსიაში (MDR 171/177: ორიგინალურისგან განსხვავებით და უფრო ზუსტი გადმოცემით MDRC120-ში), ყველა თანამედროვე ნიუანსის გათვალისწინებით სიტყვა „დემონური“ - ყველაზე ცუდი დამახინჯებაა იმისა, რასაც იუნგი გულისხმობდა; მაგრამ ვერბალური ლანდშაფტი უკვე იმდენად იყო გაუკუღმართებული და დამახინჯებული, რომ დამატებით ზიანს დიდი მნიშვნელობა აღარ აქვს.

[99] C.G. Jung and Hermann Hesse (London 1966) 82, 61, 64.