თავი მესამე - დაისის გზა
თავი მესამე - დაღმასვლა
1
პარმენიდეს მშობლიური ქალაქი ელეა მოვინახულე, სადაც მის და სხვა წინასწარმეტყველ-მკურნალების შესახებ მარმარილოზე შესრულებული წარწერები აღმოაჩინეს, და სადაც მას ლოგიკა მთელ დანარჩენ მეცნიერებასთან ერთად სიცოცხლეში მხოლოდ ერთხელ გადაეცა.
ეს 1999 წლის გაზაფხულზე მოხდა, და ამ დარგში მთავარმა არქეოლოგმა მის დიდ სახლში დარჩენის უფლება მომცა გათხრების ადგილის უშუალო სიახლოვეს, სადაც ყოველდღიურად შემეძლო წარწერების და ქანდაკებების შესწავლა. იქ ადგილობრივ წყვილს დავუმეგობრდი, რომლებმაც ერთხელ ვახშამზე მიმიწვიეს.
თუმცა უცნაური შინაგანი ბიძგის კარნახით მიპატიჟებაზე უარი ვთქვი და დავიძინე. და თითქოს ჩემს გადაწყვეტილებას ელისო, უჩვეულოდ მკაფიო სიზმარი მეწვია.
პატარა ბიჭი, მაგრამ იმავდროულად ზრდასრული მამაკაციც ვარ. ჩემი მშობლები - ჩემი „რეალური“, მაგრამ არა ფიზიკური მშობლები - მიწას, მშვენიერ ველებს, ჩემი გულის სანახებს ფლობენ. მაგრამ ერთხელაც, სახლში დაბრუნებულმა აღმოვაჩინე, რომ მათ ხალხი შეყარეს, რათა ხეების უმრავლესობა გაეკრიჭათ; ყველაფრისთვის რესპექტაბელური, მოშინაურებული, მკვეთრად მოწესრიგებული იერი მიეცათ.
ხეები აქა-იქ გაკრიჭეს, მოჭრეს. სიველურე, პირველყოფილი ძალა და მაგია განადგურდა, გაქრა.
გაოგნებული მარტო ვდგავარ. მშობლები სახლში ჯერ არ დაბრუნებულან. ისინი თითქოს სპეციალურად წავიდნენ, ან გაითამაშეს, რომ წავიდნენ, რათა ჩემი დაბრუნებისთვის აქ არ ყოფილიყვნენ. ძრწოლამ ჩემი არსების სიღრმემდე ჩააღწია.
ყველაფერი წავიდა: ის მაგია, სასწაული, ძალა, ის არსი, რომელიც ჩემი იყო, რომლის ნაწილიც ვიყავი. ახლა ეს მხოლოდ უბრალოდ შეკრეჭილი, მოშინაურებული ბაღია.
ამ დროს მიახლოვდება არცთუ ახალ, ღია ყავისფერ თუ რუხ ლაბადაში გამოწყობილი მამაკაცი. ის ძალზე მეგობრულად, უკიდურესად შეპარვით დამელაპარაკა. ის ამბობს, რომ, რა თქმა უნდა, მე ვიცი, რაშია საქმე, მე ხომ, როგორც ის, მესმის საქმის მნიშვნელობა იურიდიული შეფასებით. მე მესმის რაზეა საუბარი. ვიცი, რატომ უნდა გაკეთდეს ასეთი საქმე დაზღვევის მიზნით - რეალურია და ასე შემდეგ და ასე და ამგვარად.
და მე ავყვირდი. კი არ ავქვითინდი, ჩუმად მოვთქვამდი. სრულიად უნუგეშო ვარ. ვერავინ და ვერაფერი ვერასდროს მანუგეშებს ჩემი მშობლების ამ გამართლებული საქციელით ყოველივე მომხდარის, ყველაფერი დაკარგულის, საუკუნოდ წართმეულის შემდეგ.
ღმერთმა იცის, რას ვაპირებ: ავდგე და წავიდე, რაიმე გავაკეთო, თუნდაც გადავიკარგო. ტკივილი მთელ ჩემს არსებას სჭვალავს, მთელი ჩემი არსება ხდება.
ჩემი და - მიუხედავად იმისა, რომ ჩემზე უფროსი იყო ფიზიკურ რეალობაში, ყოველთვის ტყუპებივით ძალზე ახლოს ვიყავით ერთმანეთთან - მოდის ჩემთან. ის ჩემს გონზე მოყვანას ცდილობს; ამბობს, რომ არც ისე ცუდადაა საქმე; რომ მე ვაზვიადებ; არ ღირს ხმაურის ატეხვა; არაა საჭირო ასე განაწყენება. და, მისდა სამწუხაროდ, ხმამაღლა ავღრიალდი.
ვღრიალებ პირველყოფილი ტკივილით, დარდით, ძალით: იმ ხეების ღრიალით, რომლებიც ცოცხლები აღარ არიან, რომლებიც მოკლეს. ეს ველური ბუნების ღრიალია. მაგრამ მოულოდნელად, ან, უფრო ზუსტად, თანდათან, დას ესმის ღრიალი; ცნობს მას, ეხმაურება მას. სხვების კულტურულ შოკში ჩაგდებით, ჩვენ ერთად ვიწყებთ ღრიალს. მან გაიგონა ხეების ძახილი, ბუნების ველურობა ჩემში და ჩემს გავლით. და მან უპასუხა.
ჩვენ გვესმის, რომ შეიძლება შეშლილებივით დაგვამწყვდიონ. მაგრამ ეს არ გვანაღვლებს, არ ვითვალისწინებთ. ჩვენ, ბოლოს და ბოლოს, თავად გავხდით ეს სიველურე, კვლავ, ყოველგვარი გონიერების ან განსჯის, არგუმენტის თუ გამართლების, შიშის ან ტრადიციების და სოციალური თუ ოჯახური კავშირების გარეშე.
ეს ჩემი საყვარელი ხეები, ჩემი გული იყო. და იურისტი, შემფასებელი თავისი გაქექილი ლაბადით, ცდილობდა ეთქვა: „სიმართლე რომ ვთქვათ, ვფიქრობ, რომ ყველაფერი საკმაოდ კარგადაა გაკეთებული და ცუდად არ გამოიყურება“.
ამ სიზმარმა სულის სღრმემდე შემძრა. რა თქმა უნდა, ის ჩემზეც ყვება ამა თუ იმ ღრმად პირად ამბებს. მაგრამ ჯერ კიდევ გაღვიძებამდე ვიცოდი, რომ ამ ადგილის - პარმენიდეს ადგილის - უძველესი სული ამ სიზმრით დამელაპარაკა და გაცილებით, გაცილებით მეტი თქვა.
ყველაზე ცხად დონეზე ეს სიზმარი უბრალოდ ზრდის პროცესის აგონიური ტკივილის, ბუნებასთან ან სილამაზესთან ერთობის ან უმანკოების დაკარგვის შესახებ იყო. მალევე ჩვენც იმავეს ვაკეთებთ, რასაც დანარჩენები: კბილის კბილზე დაჭერით დავძლევთ, წინ მივიწევთ, ვსწავლობთ მოგვწონდეს ბეტონის ბლოკები ჩვენს გარშემო, რათა მათი საოცარი ტევადობით და იზოლირებულობით აღფრთოვანებას მივეჩვიოთ.
შემდეგ, ჯერ კიდევ მანამ, სანამ მივხვდებით, რა მოხდა, ყურს აღარ ვუგდებთ იურისტის გამუდმებით, ყველგან, ავტორიტეტულად მობუტბუტე ხმას ჩვენს ირგვლივ საზოგადოებაში.
თავად ვიქეცით იურისტებად, რადგან ასეთი გახდა ჩვენი გონება. და რასაც არ უნდა ვუყურებდეთ, საკუთარ თავში იქნება, სულიერება თუ რაც წმინდად გვეჩვენება, ყველაფერს წყნარად გაქექილ ლაბადიანი იურისტის ცივი ანგარიშიანი თვალით ვაფასებთ: ყოველ დეტალს ვწონით, და იმას, რაც (როგორც გვეიმედება) სიცოცხლისკენ მოგვაბრუნებს, მისი თავიდან აცილების კიდევ ერთ მარჯვე ოინად ვაქცევთ.
სიზმარში ამ ყველაფრის წინ და უკან ელეის ველური სული დაქროდა - ჩვენი წინაპრების წინასწარმეტყველური სული, გაცილებით ბრძენი და განვითარებული რეალობის სუნთქვა, ვიდრე თითქოსდა გონიერი სამყაროსი, რომელშიც ვითარცა ზრდასრულები დავეხეტებით.
ეს რეალობა, ამჟამად დავიწყებული, რადგან ძალზე მარჯვედაა მოჭრილი და მშვენივრად რაციონალიზებული დიდი ხნის წინ, იყო და რჩება კანონთა სამყაროდ: ჭეშმარიტი კანონების, იმ კანონების, რომლებიც ნამდვილად შეესაბამება ადამიანს. სინამდვილეში, სანამ ელეას დავტოვებდი, ეს კანონები ერთიმეორის მიყოლებით მაჩვენეს, ყოველი მათგანი ცალკე მარმარილოს ბლოკზე იყო ამოტვიფრული, სიზმარში, რომელიც მთელი ღამე მეზმანებოდა და გამოღვიძების შემდეგაც გაგრძელდა. მაგრამ ოდნავი მსგავსებაც კი არაა ამ ზედროულ კანონებსა და ჩვენი გაქექილი იურისტების მოძრავ, დროებით კანონიერებას შორის. და მე თანდათან მივხვდი, რომ სწორედ ესაა სიზმრის რეალური გზავნილი.
ჩვენს საზოგადოებაში ჩვენ მიდრეკილი ვართ უბრალოდ დავინახოთ ის, რაც ჩვენს წინაა, არა უმეტეს, რადგან ყველაფრის კითხვების გარეშე მიღებას მიგვაჩვიეს. მაგრამ ჩვენ არ გვესმის და არც კი ვგრძნობთ გაგების აუცილებლობას, საიდან მოდის ეს ყველაფერი. არაფერი მოდის უბრალოდ არსაიდან; და ჩემს სიზმარში არც იურისტი გამოჩენილა არსაიდან. ის სხვა არაფერია, თუ არა ჩვენი საკრალური კანონების მკვლელობის, მიღმიერ სამყაროდან მოტანილ ძღვენში საფუძვლიანი ჩარევის გარდაუვალი შედეგი.
და ეს ყველაფერს ეხება, რაც გარს გვახვევია, გვსურს ეს თუ არა. ეს ყველაფერი უბრალოდ მოკვეთილი და განადგურებული ბუნების, საწყისი ენერგიის, რომელიც გააუკუღმართეს, ძალადობრივად შეუცვალეს თავდაპირველი მიმართულება, საკრალურით მანიპულირების საბოლოო პროდუქტია.
ჩვენ გულწრფელად გვჯერავს, რომ საკრალურის უკან მოტოვება, მისი დავიწყება და ჩვენი თანამედროვე ცხოვრების გაგრძელება შეგვიძლია. მაგრამ, ჩვენ გვავიწყდება, რომ, როდესაც საკრალურს აღარ ეთაყვანებიან და არ აფასებენ, ის არსად მიდის. ის არ ქრება ვაკუუმსა თუ სიცარიელეში.
ძველი კურთხევები არ ქრება. ამის მაგივრად, კანონის თანახმად, ისინი წყევლად იქცევა, რომლებიც გვდევს და გვწამლავს. და, შესაძლოა, აჯობებს კიდევ ერთი მაგალითი გიჩვენოთ, თუ როგორ მუშაობს ეს.
სხვადასხვა რელიგიაში ღმერთის ბუნების შესახებ სრულიად განსხვავებული წარმოდგენები და რწმენები არსებობს. მაგრამ არავითარ დოგმატსა თუ სწავლებას არ ძალუძს შეცვალოს შემმუსვრელ რეალობასთან პირისპირ - კარის ღიობში, სამზარეულოში, ბაღში - შეხვედრის უმარტივესი და ღრმად ადამიანური გამოცდილება, რომელსაც, როგორც ხვდებით, თქვენი მომენტალურად განადგურება შეუძლია. და როგორც კი მის გაელვებას მოიხელთებთ, უკვე აღარასოდეს იქნებით ისეთივე, როგორიც იყავით.
მე ღმერთის, როგორც ყოვლისმცოდნის, ყოვლადმყოფის და ყოვლადძლიერის, რეალობაზე ვსაუბრობ: რომელმაც ყველაფერი იცის, რადგან ყველგან მყოფობს და წარმოადგენს ძალას, რომელიც ყოველივე არსებულის უკან დგას.
ტრადიციულად ყოველთვის იყვნენ საკმარისად ძლიერი ადამიანები, რომ ასეთი გამოცდილება აეტანათ და, უფრო ხშირად ისინი ადამიანსა და ღვთაებას შორის შუამავლის როლს როგორც წინასწარმეტყველები თამაშობენ. მაგრამ ეს აშკარა კითხვას აჩენს.
ესაა კითხვა იმის შესახებ, თუ რა ხდება, როდესაც სურათიდან ეს ხალხი ქრება, რადგან ჩვენ, როგორც კულტურა, უკვე აღარ ვფიქრობთ საკრალურის შემმუსვრელ რეალობასთან რაიმე კონტაქტზე და იმიტომ, რომ ამის მაგივრად, გვგონია, რომ სრული კონტროლის სასაცილო ილუზიის დამყარება ძალგვიძს.
პასუხი იმაში მდგომარეობს, რომ, როდესაც პატივს აღარ ვცემთ და არ ვაღიარებთ ღვთაებრივი გონის, მყოფობის და ძალის ცოცხალ თვისებებს, ისინი იძულებული ხდებიან რეალობაზე ჩვენს პაროდიას მოერგონ.
ისინი ასეც იქცევიან, სახეს და ფორმას იცვლიან, რათა დიდი ძმის კოშმარად იქცნენ, სახელმწიფოს მმართველის, საშინლად ყოვლისმცოდნის, ყოვლადმყოფის და ყოვლადძლიერის, რომელიც თავის ღვთაებრივ ატრიბუტებს კიდევ უფრო დიდი ერთგულებით და სიზუსტით შეესაბამება მომავალ წლებში, და ეს ყველაფერი იმიტომ, რომ ჩვენ გადავწყვიტეთ, რომ საკრალურის მიტოვება შეგვიძლია.
ბუნებრივია, სასაცილო აქ არაფერია. როგორც იტყვიან, ეს ბაღში გასეირნება არაა. საქმე ღვთაებრივი ენერგიის, არსებულთაგან ყველაზე ძლიერი ენერგიის უარყოფასა და ბოროტად გამოყენებაშია; და ეს კარგად არასდროს მთავრდება.
ღვთაებრივ კანონებს ადამიანურს არგებენ და შედეგად ისინი აბსურდულად არაადამიანური ხდება. ღვთაებრივი ატრიბუტები მახინჯდება ადამიანური კონტროლის მექანიზმებში, რომლებიც კიდევ უფრო არაადამიანური ხდება. და შემთხვევითი არაა, რომ კანონიკურობის ყველაზე ფანატიკურმა უკიდურესობებმა, როდესაც ყველა ყოველწამიერად ერთმანეთის განსჯას ცდილობს, ასევე ყველაზე ფანტასტიკურმა გამომგონებლობამ ტოტალური გლობალური თვალთვალის ტექნოლოგიური იდეალისკენ მისწრაფებაში მშობლიური სახლი თანამედროვე ამერიკაში ჰპოვეს.
პირიქით, ეს უბრალო ფაქტები უმარტივესი შესაძლო ფორმით ამერიკის საიდუმლოს გასცემს. როგორც ნაცია, ის ყოველთვის თვლიდა, რომ შეუძლია განსაკუთრებულობის იდუმალების მანტიაზე, დედამიწაზე ნებისმიერი სხვა ნაციისგან განსხვავებით ტოტალურ უნიკალურობაზე ჰქონდეს პრეტენზია. მაგრამ ამერიკის შეერთებული შტატები სულაც არაა განსაკუთრებული, გარდა ერთისა - ესაა იმ კურსის სრულიად უცილობელი და გარდაუვალი კულმინაცია, რომლითაც ათასობით წლის განმავლობაში დასავლური კულტურა მიდიოდა.
მისი ოცნებები, მისი იდეალები, ყველაზე ამაყი ამბიციებიც კი მას არ ეკუთვნის. ამერიკის ცნობილი გამოვლენილი ბედი მხოლოდ და მხოლოდ დასავლეთის მიერ საკუთარ ჭეშმარიტ ბედზე უარის თქმის საბოლოო შედეგია. ხოლო რაც შეეხება ტექნოლოგიურ ჯოჯოხეთში პროგრესულ, არაცნობიერ ჩაძირვას, სწორედ ეს ხდება, როდესაც საზოგადოებას ავიწყდება, რომ საკრალური საწყისი მის მეცნიერებასაც მიწისქვეშა სამყაროს სიღრმეში აქვს. ეს სავსებით ლოგიკურია.
2
საინტერესოა ამერიკის შეერთებულ შტატებში პირველი ვიზიტისას იუნგის თავდაპირველ შთაბეჭდილებებზე დაკვირვება.
ეს იყო 1909 წელს, და მას შეხვდნენ როგორც საერთაშორისო სახელგანთქმულ პერსონას, ისე რომ, მისი სამუშაოს მიმართ უფრო დიდ ინტერესს ამჟღავნებდნენ, ვიდრე ფროიდის მიმართ, რომელიც მასთან ერთად ჩავიდა იქ. მაგრამ როდესაც ის ცოლს, ემას სწერდა ამ „საოცრებათა ქვეყანაზე“, რომელშიც აღმოჩნდა, წერილში მის მიერ გაკეთებულ წინასწარმეტყველურ კომენტარს დიდი ყურადღება არ დაუმსახურებია: „რაც შეეხება ტექნოლოგიურ კულტურას, ჩვენ ბევრად ჩამოვრჩებით ამერიკას. მაგრამ ეს ყველაფერი საშიშრად ძვირი ღირს და უკვე ატარებს თავის თავში დაღუპვის ჩანასახს“.
ამ კომენტარის წინასწარმეტყველური ტონი ისევე უშეცდომოა, როგორც გაფრთხილების ქირურგიული სიზუსტე. თუმცა, ის უსასრულოდ შორსაა ამერიკის უნიკალურად პრივილეგირებული მომავლის შესახებ ექსტრავაგანტური წინასწარმეტყველებებისგან, რომლებიც როგორც იუნგამდე, ასევე მის მერე ცირკულირებდა. ამერიკელმა ოკულტისტებმა სრულიად მოხსნეს საფარველი მათი ქვეყნის ჭეშმარიტი ბუნების სახელგანთქმულ განსაკუთრებულობას, როდესაც, ხანდახან თავად პრეზიდენტების თანხმობითაც კი, აცხადებდნენ, რომ შეერთებულ შტატებს, ბოლოს და ბოლოს, წილად ხვდა პლატონის და არისტოტელეს ამბიციური ოცნების ასრულება იმპერიის შესახებ, რომელსაც ძლიერი მეფეები-ფილოსოფოსები მართავენ.
ძველეგვიპტელი ქურუმებიც კი, არწმუნებდნენ ისინი ადამიანებს, ამ ფილოსოფიური იმპერიის შექმნას უკვე ამერიკაში ესწრაფვოდნენ. ცნობილი ოქროს საწმისი, რომელსაც ბერძენი გმირები სადღაც დასავლეთში ოკეანეში ეძებდნენ, სინამდვილეში ამერიკული დამოუკიდებლობის დეკლარაცია იყო. და აქ ადამიანური ევოლუციის შემდეგი სტადიისთვის იდეალური ნიადაგი აღმოჩნდა: „აქ იყო ინდიელი მომთაბარე ტომებით დასახლებული პირველყოფილი კონტინენტი, უკიდეგანო ტერიტორია, ყველა მიმართებით ხელსაყრელი დიადი ადამიანური ექსპერიმენტისთვის“, რომელიც კაცობრიობისთვის უბრალოდ „მსოფლიო გეგმის“ მიყოლას მოიაზრებს, „სანამ დედამიწაზე პლატონური იმპერია არ დამყარდება, და მატერიალური და ეგოისტური მსოფლიოს ნანგრევებიდან ახალი ატლანტიდის კოშკები არ აღდგება“.
აზიიდან ჩამოსული უცხოელი სულიერი მასწავლებლების უმეტესობა, გასაგები მიზეზით, ქვეყნის დიდებულებითა და სილამაზით, უმწიფრობითა და განუვითარებელი პოტენციალით იყო შეძრული.
ამერიკა საოცრად მეგობრული ადგილი აღმოჩნდა მათი სამუშაოსთვის ახალი ცენტრების შესაქმნელად, და ქვეყნის უსასრულო (როგორც ეჩვენებოდათ) შესაძლებლობები ადვილად აბრუებდა მათ.
მაგრამ იუნგმა, თავისდა სასახელოდ, მტკიცედ გაუძლო და არასდროს დავიწყებია ადამიანური ფსიქოლოგიის რეალობები. 1912 წელს დაბრუნებულმა, მან ინტერვიუ მისცა New York Times, რომელიც დაიბეჭდა სათაურით: „ამერიკა ყველაზე ტრაგიკული მომენტის წინაშე დგას“. ის აფრთხილებს, პირდაპირ და დაჟინებით, უზარმაზარი საშიშროების შესახებ, რომელიც ამერიკელებს ემუქრება - არა გარედან, არამედ შიგნით ბნელი არაცნობიერი ძალებისგან, რომელსაც ისინი ან ვერ ხედავენ, ან უბრალოდ დანახვა არ ძალუძთ.
ის არა მხოლოდ მიუთითებს მომაკვდინებელი სიველურის და სისასტიკის თვისებებზე, რომლებმაც მათ ეგზომ დახვეწილი ეფექტიანობით მთელი კონტინენტის დაპყრობის საშუალება მისცა. პირველ ყოვლისა, ის მათი მსჯელობის ფეთქებად უმოწყალობაზე, მათი ცივი აბსტრაქტული ლოგიკის უკიდურეს სისასტიკეზე მიუთითებს. ის განმარტავს, როგორც ექიმი, რომ, თუმცა კი სიხარულით დაეხმარებოდა გაცნობიერების მოპოვების მტკივნეულ პროცესში, ის პაციენტის სრული თანამშრომლობის გარეშე ბევრს ვერაფერს შეძლებს.
და სწორედ აქაა ჭეშმარიტი პრობლემა. „ამერიკა ვერ ხედავს საფრთხეს. მას არ ესმის, რომ ყველაზე ტრაგიკული მომენტის წინაშე დგას: მომენტის, როდესაც მან არჩევანი უნდა გააკეთოს - მანქანებს უხელმძღვანელოს თუ მათ მიერ შთანთქმული აღმოჩნდეს, და რადგან მან ეს არ იცის, მე არ ვისურვებდი მისთვის ზიანის მიყენებას“.
შესაძლოა იმიტომ, რომ იუნგი ასე ძალუმად ცდილობს ტაქტიანი, მაგრამ მართალიც იყოს, მე აქ ხაზი უნდა გავუსვა ცხად გარემოებას. ის უშუალოდ მოსალოდნელი საფრთხის შესახებ, რომ ამერიკელები თავიანთი მანქანების, მათი ტექნოლოგიების, საკუთარი გაჯეტების ხელში აღმოჩნდებიან და მათ მიერვე განადგურდებიან - ას წელზე მეტი ხნის წინ აფრთხილებდა. მაგრამ კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი მისი საშიში განმარტებაა: რადგან ამერიკელების ცნობიერებამ ეს „არ იცის, მე არ ვისურვებდი მისთვის ზიანის მიყენებას“.
აქ ყველაფერი უდიდესი ყურადღებით და სიზუსტით უნდა წავიკითხოთ. იუნგი პირდაპირ ამჟამინდელ საფრთხეზე ამახვილებს ყურადღებას, იმავდროულად ასევე პირდაპირ მიუთითებს, რომ ამერიკელთა ფსიქიკამ არა უბრალოდ არ იცის. მას არ სურს იცოდეს. მას გამოღვიძება არ სურს; გარდასახვის შესახებ ენერგიული სიტყვების მიუხედავად, გარდასახვა არ სურს.
და უმცირესი კარგი მიზეზიც კი არ არსებობს, რატომაა ის ვალდებული. იუნგს არასდროს დაუპირებია ამერიკელებისთვის რომელიმე დიადი გმირული ძიებისკენ ებიძგებინა, რათა მათ თავისი უმაღლესი მე ეპოვნათ და საკუთარი სულიერი ბედი აღმოეჩინათ, რასაც, რა თქმა უნდა, ამერიკელთა უმრავლესობა, ვინც მატერიალური წარმატების უმოწყალო დევნით არაა დაკავებული, უკვე აკეთებს კიდეც მის თვითსრულყოფის და თვითშემეცნების გამალებულ ძიებაში.
ამის მაგივრად ისინი აღმოაჩენენ იმას, რასთან შეხვედრაც ყველაზე ნაკლებად სურთ: მათი მექანიკური აზროვნების და რაციონალობის უმოწყალობას. რა თქმა უნდა, გაცილებით მარტივია ამ სისასტიკის ექსპორტირება ან ტუჩსაცხის ასეულობით ელფერის უკან მისი დამალვა. მაგრამ მისთვის პირდაპირ თვალებში ჩახედვისთვის პრაქტიკულად არავინაა მზად.
გაცილებით უფრო მომხიბვლელია გვჯეროდეს ის, რის დაჯერებაზეც თავად იუნგმა უარი განაცხადა; ოპტიმისტურად, მტკიცედ, ურყევად გვწამდეს, რომ, თუ საკმარისი რაოდენობის ადამიანი მოგროვდება და გაიღვიძებს, მაშინ ჩვენ ყველანი ახალ ერაში შევაბიჯებთ. და მთელი სამყარო გარდაიქმნება.
გაცილებით იოლია არ შევამჩნიოთ, როგორ ნთქავს ცნობიერების გამოღვიძების ყოველი კოლექტიური მოძრაობა კაცობრიობაში ცნობიერების ნარჩენების იმ ნამცეცებს, რომელიც რჩება ადამიანებს, რათა არაცნობიერში კიდევ უფრო ღრმად ჩაიძირონ - ან რაოდენ დაუძლეველია ცდუნება, როდესაც აღტაცებით მოცული, სიბრძნის ფრაგმენტებს ეჭიდები, რომლებიც ეგოს მიღმა რეალობის წვდომისთვისაა განკუთვნილი, და ამის მაგივრად მას ეგოს გასამყარებლად იყენებ.
ამ ყველაფრით საკითხის გადაჭრა არ ხდება. არანაირ მომაჯადოვებელ ახალ ერაში მოხდენილი თუ უმტკივნეულო გასვლა არ ხდება, კიდევ უფრო ახალში, ვიდრე ყველა ის ახალი ნივთია, რომლებსაც ამერიკელები უკვე შეეჩვივნენ, ტრაგიკული სიტუაციიდან, რომელშიც ამერიკა აღმოჩნდა. და სიურპრიზს არ უნდა წარმოადგენდეს, რომ, როდესაც სიცოცხლის ბოლოს იუნგმა ჩამოთვალა საკითხები, რომლებისაც თითქმის ეშინოდა, მან სწორედ მათი ხსენება გადაწყვიტა.
მას არა უბრალოდ ეშინოდა არაცნობიერების მთლიანობაში. მას არა უბრალოდ ეშინოდა თანამედროვე მეცნიერების. ამერიკელებისადმი ჭეშმარიტი სიყვარულის მიუხედავად მათი შესანიშნავი გულღიაობისა და გამჭრიახობისთვის, ამერიკული მანქანებისთვის, ამერიკული სლენგისთვის, მას უპირველეს ყოვლისა ამერიკის ეშინოდა.
მისთვის კომუნიზმი ამ საფრთხესთან ახლოსაც არ იდგა. ყველას გამათანაბრებელი, რეპრესიული რეჟიმის დროსაც კი, რეალურ ინდივიდუალობას შეუძლია გადარჩეს სადღაც ზედაპირს ქვეშ. მაგრამ საზოგადოებაში, სადაც ყოველი ამერიკელი მასიურად განსწავლულია ინდივიდუალობად გადაქცევაში, როდესაც ყოველი ბავშვი თვითსრულყოფის უნარჩვევებითაა კოლექტიურად აცრილი, მაშინ, მიუხედავად ყველა სიმღერის და ცეკვისა, ყველა აურაცხელი არჩევანისა და თერაპიისა, ყველა დიადი ილუზიისა, ღრმად, შიგნით მომაკვდინებელი სიცარიელე რჩება.
ამასთან, ინდივიდუალიზმის ნიღაბს ამოფარებულ კოლექტიური ამერიკის ნამდვილ სახესთან პირისპირ შეჯახების საშიშროება არსებობს: ამერიკის, რომელიც ადამიანებს მტვრის ნაწილაკებივით ფეხით თელავს, თუ ისინი, ყოველი მათგანი, არ თანხმდებიან, მანქანებს დაემონონ.
1912 წლის New York Times-თან ინტერვიუს შემდეგ ათ წელზე ცოტა მეტი ხნის შემდეგ იუნგი ისევ ამერიკის შესახებ საუბრობდა ამერიკაში. ამჯერად საჯაროდ არა, ადამიანთა განსაკუთრებული ჯგუფისთვის, მათთვის, მისი აზრით, ვისი ნდობაც შეეძლო. და ის ლაპარაკობდა ამერიკული ფსიქიკის შეუბრალებლობაზე, ასევე უპატივცემულობაზე, ამერიკელების სრულ გულგრილობაზე „წინაპრების“ მიმართ.
მისთვის ეს ორი ერთმანეთთან მჭიდრო კავშირშია. ერთი მხრივ, შეუბრალებლობა, უმოწყალობა - არაადამიანური მექანიზმია, არაცნობიერი მიდგომა, რომელიც წინაპრებთან რეალური წვდომის გზაზე წინაღობად დგას. მეორე მხრივ, რადგან ჩვენ წინაპრებისგან მოკვეთილი ვართ, საკუთარი თავისგანაც ასევე უმოწყალოდ ვართ მოკვეთილი.
არაფერია უფრო მეტად მნიშვნელოვანი. წინაპრები, გარდაცვლილები - სიცოცხლის ერთადერთი რეალური წყაროა ჩვენს ცოცხალთა სამყაროში. მაგრამ ეს ჩვენი მყიფე სამყარო ჩვენს მიღმა რეალობასთან იმდენად უსასრულოდ წვრილი ძაფითაა დაკავშირებული, რომ წინაპართა სამყაროს გადაჭრა მის დაფასებაზე, აღიარებაზე ან პატივისცემაზე უარის თქმით, როგორც თანამედროვე ფსიქიკა მისი უმოწყალო რაციონალურობით ცდილობს მოიქცეს, კატასტროფის იდეალურ რეცეპტს წარმოადგენს.
რა თქმა უნდა, ადამიანთა უმეტესობისთვის, რომლებიც ახლა წერენ იუნგზე, სინამდვილეში, იუნგიანელების უმრავლესობისთვის, ეს მხოლოდ სიტყვებია. და ეს გვეხმარება ავხსნათ, თუ რატომ არავინ აღნიშნა, მთის ტბის როგორი ღრმა გავლენის ქვეშ მოექცა ის, როდესაც უმოწყალობაზე, ასევე წინაპართა შესახებ საუბრობდა, იმ კონკრეტულ შემთხვევაში, იმ უხუცესის გავლენის ქვეშ, რომელიც ინდიელებთან პირველი საუბრისას, ნიუ-მექსიკოს უდაბნოში გაიცნო.
რა თქმა უნდა, გარკვეულ დონეზე მთის ტბა მხოლოდ ადასტურებდა და ამყარებდა თავად იუნგის მიერ უკვე გაკეთებულ დასკვნებს. იმავე დროს, იუნგი გაცილებით უფრო მეტს აკეთებდა ამ პატარა შეკრებაზე ნიუ-იორკში, ვიდრე ამერიკელებზე ან მათ მიწაზე აქამდე არსებულ წინაპართა გადაუწყვეტ პრობლემაზე თეორიული საუბრით: გაცილებით მეტს.
შეკრების მონაწილეები ამას აღიქვამდნენ, როგორც მის საკმაოდ საინტერესო დისკუსიას რამდენიმე დელიკატურ საკითხზე. მაგრამ ფაქტია, რომ თავად იუნგი, ამ აუდიტორიაში მყოფ ერთ მეგობართან, იმ ქალთან ერთად, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ მას მთის ტბა გააცნო, სრულიად განსხვავებულად აღიქვამდა მიმდინარე მოვლენებს.
მისთვის ის, რაც ხდებოდა, არ იყო უბრალო სემინარი ან ლექცია, ეს რაღაც განსაკუთრებული იყო. თითქოს ის „მიცვალებულებისთვის პანაშვიდის“ შემსრულებლად მოგვევლინა. და კიდევ უფრო გასაოცარია მისი აღქმა, რომ მიუხედავად ეგზომ გულმოდგინედ მართული გარემოცვისა დაკვირვებით ამორჩეული მონაწილეებით, ამ ცერემონიამ აფეთქების ზღვარზე მყოფი შედეგები და საშიში უარყოფითი რეაქციები გამოიწვია.
რა თქმა უნდა, ზედაპირულადაც შეიძლება მოძრაობა, როგორც დანარჩენები იქცევიან; მაგრამ ამერიკული ფსიქიკის სერიოზულ დონეზე ჩაშვება, მეგობრებს შორისაც კი, გაუთვალისწინებელ რისკებთან იყო დაკავშირებული. უნდა აღინიშნოს, რომ საჯაროდ ეს სრულიად სხვა საქმე იყო.
იუნგი ყოველთვის, თუნდაც ცალი თვალით, არაცნობიერში მიმდინარე პროცესს საკუთარ თავშიც და სხვებშიც აკვირდებოდა, და ცდილობდა მისი განსაკუთრებული სურვილებისა და საჭიროებებისთვის ყურადღება მიექცია. ის პატივისცემით აცნობიერებდა, რამდენად შორეული და როგორი სიფრიფანა იყო კავშირი მის ამერიკელებსა და მათ არაცნობიერ ჩრდილებს შორის, და „ამერიკული არაცნობიერის ვეფხვის კუდზე“ დაბიჯებისას დიდ შფოთვას გრძნობდა. მისთვის ექიმის მოვალეობის ნაწილს წარმოადგენდა ეთქვა ის, რაც ნებისმიერი შემთხვევისას აუცილებელი ან სწორი იყო; და, როგორც ადამიანი, დროდადრო ის ამჯობინებდა, ჭეშმარიტებას რამდენადმე სიფრთხილით მოპყრობოდა.
ამერიკული ფსიქოლოგიის ერთ-ერთ ყველაზე საინტერესო და ცნობილ აღწერაში, რომელიც მან ამერიკულ აუდიტორიას წარუდგინა, იუნგმა კომენტარების და ანეგდოტების თავის მხატვრულ რეპერტუარს მოუხმო და მიანიშნა, რომ ამერიკის კოლექტიურ მიდგომას აღწერდა.
და მან ეს ცენტრალური დახასიათება ძალზე უბრალოდ, როგორც „გმირული იდეალი“, განსაზღვრა - ამერიკელებში ბავშვობიდანვე ჩაბეჭდილი, შესანიშნავად გამომაცოცხლებელი ენერგიული მენტალობა, რომელიც მათ მანამ უბიძგებს, ვიდრე არ წაიქცევიან, რომელიც ამბობს, რომ ყველას აქვს გმირის მონაცემები, რომ ზეცა ზღვარი არაა, რომ ყველაფერს მივაღწევ, თუ ამისთვის განვეწყობი.
ეს ყველაფერი ძლაზე მშვენივრად ჟღერს, თუ არ დავფიქრდებით, რას შეიძლება ნიშნავდეს ასეთი „გმირული იდეალი“ იუნგიანური ფსიქოლოგიის ტერმინებით მთლიანობაში. მაგრამ საკმარისია ასეთი კითხვის დასმა, და ყველაფერი საკმაოდ სწრაფად თავის ადგილას დგება.
იუნგის მიხედვით, როდესაც მთელი ქვეყანა კოლექტიურად იგივდება ასეთ გმირულ იდეალთან, რომელიც საზღვარს ვერ ხედავს, რომლის მიღწევა მის ერს შეუძლია, რომელიც არამცთუ ნებას აძლევს, არამედ შთააგონებს „გმირულად მოახვიოს თავს მისი ნება, საკუთარი გზით იაროს“ და ხმამაღლა ყვირის: „სადაც ნებაა, იქაა გზაც!“ - გარკვეული დროის განმავლობაში გარეგნულად შეიძლება ყველაფერი მშვენივრად გამოიყურებოდეს. მაგრამ შინაგანად ასეთი ქვეყანა უკვე მოცულია იგივე ფსიქოლოგიური დაავადებით, რომელსაც იუნგი ყოვლადძლიერების დაავადებად მოიხსენიებდა, რომელმაც გერმანია ჩაითრია პირველ მსოფლიო ომში, შემდეგ კი პირდაპირ ფაშიზმისა და ნაციზმის საბოლოო ქაოსში ჩაიძირა.
თუმცა, ეს ყველაფერი კოლექტიურ დონეზე ხდება. და, რა თქმა უნდა, იუნგისთვის ყველაფერი ინდივიდუუმთან უნდა დაბრუნდეს, და ეს ხსნის, რატომ დაახარჯა მან ამდენი ძალა სფინქსის გამოცანის აღწერას, რომელსაც საკუთარ თავში მოგზაურობისას შეეჯახა.
მისთვის, როგორც ადამიანისთვის, ძალზე მნიშვნელოვანი იყო ამ გამოცანის ამოხსნა, რომ მან გაიგო - მას ვერც გზას აუქცევ და ვერც გაექცევი. ის უმარტივესი არჩევანის წინაშე იდგა. ან, რადაც არ უნდა დაუჯდეს, პასუხი უნდა იპოვოს, ან თავი უნდა მოიკლას.
და მან დაიწყო გააზრება, რომ მის წინ მდგარი აუტანელი კითხვა, იყო გამოცანა, თუ რატომ მოუწია მას თავისი გმირული იდეალის მოკვლა - რატომ, მიუხედავად გამანადგურებელი მწუხარებისა და სინანულისა, გახდა ის იძულებული გაენადგურებინა ყველა ის პირადი თვისება, რომელსაც ყველაზე მეტად აფასებდა, ყველაფერი, რაც კეთილშობილად მიაჩნდა და რასთანაც ყველაზე მეტად იყო მიჯაჭვული, პროდუქტიულობის, ძალის და ძალაუფლების მისი გაბატონებული გრძნობა, მაგრამ უპირველეს ყოვლისა საკუთარი გონების ძალა.
მისთვის გვერდის ავლა შეუძლებელი იყო. მოკლე გზა არ არსებობდა. ყველა ეს ცნობიერი თუ არაცნობიერი განწყობა უნდა განადგურდეს და უკან უნდა იქნას მოტოვებული არაცნობიერიდან რეალური ცნობიერებისკენ გზაზე, რადგან ისიც კი, რასაც ჩვენს გონებას ვუწოდებთ, მხოლოდ წინაღობაა. იდეალები - ზღვრული ცდუნებაა; და ფიქრი, რომ ყველაფრის გაკეთებას შევძლებ, რაც მსურს - უდიდესი შეცდომა.
„ჩემი გმირული იდეალიზმი უნდა მომეცილებინა, რადგან არსებობს რაღაც, რაც ეგოს ნებაზე მეტია, და მის წინაშე ქედი უნდა მოიხარო“.
ამრიგად, პირდაპირ იუნგის ძნელად მოპოვებული გაგების გულში მოვხვდით, რაც ნამდვილად საკუთარ თავზე, როგორც ადამიანზე, ჭეშმარიტებასთან პირისპირ დადგომას ნიშნავს. და ყოველი, ვინც ნებისმიერ ფასად საკუთარი გმირული იდეალიზმის დატოვების აუცილებლობაზე მის ნათქვამს კითხულობს, საკმაოდ მარტივად ივარაუდებს, რომ ესაა იუნგი თავისი ბრწყინვალებითა და ექსცენტრულობით. ეს უბრალოდ იუნგია, მისტიკაში გამოხვეული საეჭვო ფსიქოლოგი, რომელიც თავის პირად გამოცდილებაზე ფუჭი იმედით მსჯელობს, რომ მას უფრო ფართო გამოყენება შეიძლება ჰქონდეს.
შემდეგ უფრო უკეთ დაფიქრებაა საჭირო.
ის, რის უწყებასაც იუნგი ცდილობს, შეიძლება ძალზე უცნაურად, საკმაოდ ექსტრემალურად, ჩვენი თანამედროვე სამყაროსთვის, განსაკუთრებით თანამედროვე სულიერების სამყაროში მისი აურაცხელი არჩევანითა და გმირული შესაძლებლობებით, სრულიად არასაჭიროდ ჟღერდეს. მაგრამ ეს ისევ და ისევ თავიდან გვიჩვენებს, თუ რამდენად გადავუხვიეთ დასავლეთში ჩვენ კოლექტიური გონიერების ყოველგვარ კვალს.
იუნგი თავის ბრძოლაში, თავის შესახედად განმარტოებული გაცნობიერებისას ეული სულაც არაა; სრულიად არა. ჩვენ ძველი ტექსტების ფრაგმენტები მოგვეპოვება, რომელიც ბაბილონის სიბრძნის ხმებს ინახავს, რომლებიც ათასობით წლის წინაც დაახლოებით იმავეს ამბობდნენ, რასაც ძველბერძნული წინასწარმეტყველური ტრადიცია ასწლეულებით გვიან იტყვის.
თუ ვინმე ამბობს „მე გმირი ვარ“, მას დაამდაბლებენ.
თუ ვინმე აცხადებს „მე ამის გაკეთებას შევძლებ!“, ის ვერაფერს გახდება.
ამაში საერთოდ არაფერია განსაკუთრებული: არაფერია იდუმალი ან უჩვეულო, არც გასაოცარი, ამაღელვებელი ან საეჭვო.
პირიქით, ესაა ადამიანური ფსიქოლოგიის ყველაზე ბაზისური რეალობა. გამონაკლისები არ არსებობს, რადგან კანონები - არა ისინი, რომლებიც ადამიანებმა შექმნეს, არამედ კანონები, რომლებმაც ადამიანები შექმნეს - სრულიად ნათელია.
გამონაკლისები არასდროს არაა.
და ეს უბრალოდ სიბრძნის ხმაა, რომელიც აისიდან, ფესვებიდან, ჩვენი დასავლური ცივილიზაციის საწყისიდან ამ ცივილიზაციის საბოლოო გამოვლინებისკენ მოგვიწოდებს.
3
საოცარია, რომ ყველაფერს, აბსოლუტურად ყველაფერს, რაც ჩვენს ეგრეთ წოდებულ ცივილიზაციას უნიკალობას ანიჭებს, საკრალური საწყისი - საკრალური დანიშნულება აქვს.
ამ საკრალური დანიშნულების გაცნობიერება, გაცნობიერების უმარტივესი აქტი, ჩვენი კულტურის საკრალურ გეოგრაფიას აფორმირებს: მის საკრალურ ლანდშაფტს ქმნის. და როდესაც ჩვენ საკუთარ თავში ამ შინაგანი ლანდშაფტის შეგრძნებას ვკარგავთ, ავტომატურად ვკარგავთ ჩვენს ირგვლივ საკრალურობის გრძნობას.
როდესაც საკუთარ თავში მოჭრილ ხეებს ვხედავთ, ჩვენი დასავლური სამყაროს საკრალური წყაროს გადაჭრას ვთანხმდებით ურიცხვი გონივრული მიზეზით, აი სადამდე მივდივართ. არსებობს ჩვენ ყველასთვის საერთო ფარული რეალობა, რომელშიც ყოველ უმცირეს საგანს თავისი ადგილი, სილამაზე, ფუნქცია, მთლიანობა გააჩნია.
ესაა ჩვენი ჭეშმარიტი ბუნების ლანდშაფტი, რომელიც ყველაზე დეტალურ ინსტრუქციებს და მითითებებს შეიცავს იმის შესახებ, რა არის საჭირო. და ამ საკრალური ლანდშაფტის დაკარგვა, რომელიც ოდესღაც ჩვენი კულტურის სასიცოცხლო ძალას წარმოადგენდა, თავდაპირველი ეკოლოგიური კატასტროფაა, რომელსაც გარდაუვლად, თავისთავად მოყვება სხვა ეკოლოგიური კატასტროფები ჩვენს გარეთ.
საკუთარი თავის პოზიციონირების უამრავი შესაძლებლობა არსებობს „პროგრესისთვის“ ან „პროგრესის საწინააღმდეგოდ“, „ტექნოლოგიებისთვის“ ან „მეცნიერების საწინააღმდეგოდ“. მაგრამ ეს წარმოსახვითი არჩევანი სრული უაზრობაა. სრულიად ამაოა იყო ტექნოლოგიების მომხრე ან მოწინააღმდეგე, როდესაც წარმოდგენა არ გაქვს, არ იცი, არ გესმის, რას წარმოადგენდა დასავლური მეცნიერება დასაწყისში - ღმერთების შემოთავაზებული საკრალური დანიშნულების ძღვენი.
როგორც კი მეცნიერებამ დაივიწყა ეს დანიშნულება, სხვა ყველაფერი უმალ დაიკარგა. და ეს სულაც არაა თანამედროვე პრობლემა. პლატონმა, ისევე როგორც არისტოტელემ, ათასობით წლის წინ უკვე გაკვალეს გზა ჩვენი დასავლური კულტურის თესლის გენეტიკური მოდიფიცირებით, რითიც მათ ბუნებრივი ძალა დააკარგვინეს: საკუთარი თავისთვის ადგილის მოპოვებით და დაუმსახურებელი ღვაწლის მიწერით.
თუმცაღა, იმ საკრალურ ძალას წასვლა არ სურს. ის არასდროს ქრება. ის რომ გამქრალიყო, ყველაფერი ასე ცუდად არ შებრუნდებოდა, რადგან ის რჩება, მაგრამ ფორმას იცვლის, ხდება ძალა, რომელიც გვდევნის, ტკბება ქაოსით, ნელა, მაგრამ დანამდვილებით ანადგურებს ჩვენს სამყაროს ჩვენთან ერთად.
აღარ დარჩა ექსპერტები ან სპეციალისტები, რომლებიც დასავლური მეცნიერების ანუ ლოგიკის, ანუ ადამიანური გონის გასაღებს ფლობენ; რომ არაფერი ვთქვათ ჩვენს მოკრძალებულ გრძნობებზე. და ახლა ამ საკითხზე სიტყვის თქმაც კი ძალზე რთულია, რადგან მოსმენის უნარიც დაკარგულია.
რა თქმა უნდა, შეგვიძლია ვიფიქროთ, რომ მოსმენისთვის მზად ვართ. მაგრამ რაც შეეხება ცვლილებებისთვის ჭეშმარიტ მზაობას, და არა ცვლილებების გარდაუვალი მოძრაობების უბრალოდ გავლას, აქ უკვე ძალზე ბევრი რამ დევს სასწორზე.
ჩვენ ყველამ უკვე ძალზე შორს შევტოპეთ, დაგვავიწყდა, რას ნიშნავს, გსურდეს რაღაც ნამდვილად მნიშვნელოვანი. გაცილებით იოლია ვუსმინოთ იურისტებს ჩვენში და ჩვენს გარეთ, გვწამდეს არსებობის გონივრულობა, კომპრომისებზე მივდიოდეთ აქ, იქ, შემდეგ კიდევ აი იქ. და ნაცვლად იმისა, რომ რეალური პასუხისმგებლობა ვიტვირთოთ, სხვა კულტურების მაგიდის ქვეშ ნამცეცების მოგროვება გაცილებით გვეადვილება: ცოტაოდენი შამანიზმი ან ინდუიზმი, ცოტა ძენ-მედიტაციები, ციცქნა ტიბეტური ბუდიზმი ან ყველაფრის ერთად შესანიშნავი ნაზავი, თავისებური განმარტოება, რათა შემდეგ კვლავ დავუბრუნდეთ ჩვენი დასავლური საზოგდოების სისასტიკეს მისი „ნორმალურობით“ და ბანალურობით, ასევე მისი მეთვალყურეობის ყალბი სიცარიელით.
გულწრფელად გითხრათ, ჩვენი დასავლური კულტურის წყვდიადთან პირისპირ შეხვედრა და მისი გაძლება რომ სურდეს - სად ვართ, საით მივდივართ, საიდან ვართ - შეშლილი უნდა იყოს ადამიანი.
უცნაურად გამოვიყურები მე, ჩემი მონდომებით, გავახმაურო საიდუმლო ჩვენი დასავლური კულტურის საწყისის და აისის შესახებ, დასავლეთის მიერ დასავლეთისგან დაფარული საიდუმლოს შესახებ, რომ დასავლეთს საკრალური საწყისი აქვს. ეს ყველაფერი შეიძლება ძალზე ექსტრაორდინარულად, ძალზე უცნაურად ჟღერდეს. მაგრამ მე სულაც არ ვსაუბრობ რაიმე ექსტრაორდინარულზე, რადგან პლანეტაზე ვერსად იპოვით ვერცერთ ტრადიციულ კულტურას, რომელსაც არ ახსოვს, უმცირესი დეტალების ჩათვლით, საკუთარი საკრალური დანიშნულების და წყაროს შესახებ.
ვერც კი ვაცნობიერებთ, რომ საკუთარი თავებისთვის ვართ წარდგენილი. ეს ჩვენ თავად მოვიგონეთ პროგრესზე უცნაური მითი, რომლის თანახმადაც ყველაფერი გაუმჯობესებისკენ უნდა წასულიყო. რა თქმა უნდა, არავითარი მიზეზი არ არსებობს საწყისებზე სანერვიულოდ, თუკი ჩვენ დღითიდღე სულ უფრო ეფექტიანად და ქმედითად ვუმკლავდებით საქმეებს. პირველივე მომენტიდან, როდესაც ბავშვი ბგერებს გამოსცემს, ამას ჩასჩიჩინებენ ყურებში; და პრობლემა იმაშია, რომ უპირატესობის ჩვენი წარმოსახვითი გრძნობით ზრდასრულ წლებში, ჩვენ ვერა და ვერ გავიარეთ ამ პატარა ბავშვის სტადია.
დასავლური ცივილიზაციის გავლენა გვერდით რომ გადავდოთ, არაფერია უფრო მეტად ინტუიციური - ამქვეყნად ყველაზე ბუნებრივი რამ - ვიდრე კულტურას ან ტომს ახსოვდეს და ადიდებდეს საკუთარ საკრალურ წარმოშობას. მხოლოდ ჩაფიქრებაა საჭირო რუმის, ცნობილი სპარსელი სუფიას, მშვენიერ სიტყვებზე:
ყოველი ცოდნის ან განზრახვის წყაროს ჩახედე,
და იქ აღმოაჩენ, რომ მის ფესვსა და საწყისს გამოცხადება წარმოადგენს.
ადამიანებმა ისინი, ყველა, წინასწარმეტყველებისგან შეიტყვეს.
ეს ძალზე მშვენივრად ჟღერს. მაგრამ არც თუ ისე მშვეიერია გაცნობიერება, რომ ეს ყველა დანარჩენსაც მიემართება: არა მხოლოდ ადამიანებს, რომლებიც რომელიღაც უცხო, ეgზოტიკურ ქვეყანაში ცხოვრობენ.
ეს ჩვენც გვეხება, დასავლეთის ადამიანებს, რადგან, როგორც ძველი ბერძნების მემკვიდრეებს, ჩვენც გვყავს ჩვენი წინასწარმეტყველები, რომლებიც თავის დროზე მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებული ისრაელის და ახლო აღმოსავლეთის წინასწარმეტყველებთან.
მაგრამ ამ ფაქტზე დაფიქრება არ შეიძლება, რადგან მაშინ ჩვენი კულტურის გულში არსებულ საიდუმლოზე სრული პასუხისმგებლობის აღება მოგვიწევს, და არა უბრალოდ სხვა კულტურების ნაყოფთა აკრეფა, სადაც მოგვესურვება.
აი რატომ შეუძლია ასეთი გაუსაძლისი ტანჯვის მიყენება მხოლოდ იმის აღმოჩენას, რომ დასავლური ცივილიზაცია, როგორც ნებისმიერი სხვა, წინასწარმეტყველებიდან, გამოცხადებიდან იშვა. აი რატომაა დაკავშირებული მარტოობის ასეთი გამანადგურებელი სიმძიმე ასეთი საიდუმლოს შენახვასთან, მასთან სერიოზული დმოკიდებულების ფასი ხომ ესოდენ უზარმაზარი გახდა.
დიდწილად, ყველაზე უკეთესი, რისი გაკეთებაც შეიძლება - დაკვირვებაა, სხვა კულტურებისთვის სიცოცხლის მიმცემი წინასწარმეტყველებები როგორ იქცევა საყვარელ ისტორიებად, მაშინ, როდესაც წინასწარმეტყველებს, რომლებმაც სიცოცხლე გაიღეს ჩვენთვის, კვლავ დასცინიან და აიგნორებენ. ისტორიკოსებს განსაკუთრებით იმ ძველი დასავლური წინასწარმეტყველებების აბუჩად აგდება უყვართ, იმის დაცინვა, თუ როგორ გამოყავთ საკუთარი თავი ექსტრავაგანტურ სულელებად, პარმენიდეს და ემპედოკლეს მასხრად აგდება მათი გრანდიოზული აღმოჩენისთვის - „წყვდიადის განათებამდე დაშვებისთვის, რომელშიც, როგორც ისინი ფიქრობდნენ, დანარჩენი კაცობრიობა ბრკოლდებოდა“.
ის ფაქტი, რომ ეს წინასწარმეტყველთა ფიგურები იმდენად ამპარტავნები იყვნენ, რომ კითხვის ნიშნის ქვეშ ჩვენს უეჭველ ამპარტავნებას აყენებდნენ, რომ მათ ჩვენი კოლექტიური სიბრძნის მთლიანობის ოპონირება გაბედეს, ამტკიცებდნენ რა, რომ ჩვენ ყველას გვძინავს, და გამოღვიძების შესახებ ჩვენი ფანტაზიები უბრალოდ ძილის სხვა ფორმაა, ყოველგვარად ამართლებს მათ, როგორც უადგილოს ან უბრალოდ სულელურის, თავიდან მოცილებას, მათი სწავლების რომელიღაც კარადაში შეჩურთვას.
და ასე ვახერხებთ დავივიწყოთ, რომ ტრადიციულად წინასწარმეტყველები არ მოდიოდნენ უბრალოდ თავიანთი მძიმე უწყებებით, დამრიგებლური რეკომენდაციებით, რომლებიც რა თქმა უნდა ყველას შეუძლია ან მიიღოს, ან უარყოს. ისინი იმისთვისაც მოდიოდნენ, რომ ეყვირათ. მათი მცდელობის უკან, ეუწყებინათ ასეთი სახით, რათა ჩვენს განათლებულ გონებას ისე წარმოეჩინა, თითქოს ესმის, ასევე საკრალურისგან ადამიანის განდგომის მწვავე ტკივილი იდგა. და ისინი ყვიროდნენ უბრალოდ ადამიანების უარის გამო, მიუხედავად მათი საზეიმო მოჩვენებითი გაგებისა, მიუხედავად მათი ცარიელი ღვთისმოსაობისა, რადგან, რამდენადაც ირონიული არ უნდა იყოს ეს, ყვირილის სასოწარკვეთილებას ამ ყვირილით გამოწვეული გამოძახილი ამართლებს.
მაგრამ კარლ იუნგს განსაკუთრებულად დაამახსოვრდა. პირიქით, ამ ყვირილს ის ძალზე კარგად იცნობდა. მიუხედავად ყველაფრისა, მიუხედავად ყოველგვარი წინააღმდეგობისა და ვერგაგებისა, სწორედ ის უბიძგებდა მას.
ის მას სახელოვანი გნოსტიკოსი წინასწარმეტყველის და მხსნელის - მანის სწავლებებიდან იცნობდა, რომლის ფინალურმა ღაღადმა თუ ყვირილმა მთელი სამყაროს დაღუპვა გვამცნო. და უპირველეს ყოვლისა, ის მას იცნობდა, როგორც სახელგანთქმულ „მერლინის ყვირილს“.
ეს არაა უბრალოდ მერლინი-მაგის ყვირილი, არამედ მერლინისა, როგორც უდიდესი წინასწარმეტყველისა, რომელიც, როგორც იუნგი მიხვდა, თავის თავში გრაალის უმნიშვნელოვანეს საიდუმლოს და ცენტრალურ მნიშვნელობას შეიცავს; რომელიც, მიუხედავად მთელი მისი მაგიისა, შინაგანად იძულებული აღმოჩნდება ადამიანებზე უარი თქვას, რადგან მათი სიჩლუნგით მიყენებულ ტანჯვას ჭკუიდან გადაყავს; ეს იგივე მერლინია, რომელიც, ბოლოს და ბოლოს, ამქვეყნიურს ტყის მდუმარებაში გაეცლება და, ფრინველად ქცეული მერლინის გაგონება მხოლოდ მისი ყვირილით შეიძლება, რომელიც ფრინველის ყივილისგან არ განირჩევა.
და ბოლო წლებში იუნგმა, თავისდა გასაოცრად, უეცრად გააცნობიერა, რომ, ბოლინგენში, ტბასთან მდებარე კოშკში სულ უფრო მეტად განმარტოებით, მერლინის შესახებ ლეგენდას უმცირეს დეტალებამდე განიცხოვრებდა.
ის იყო მერლინი. მთელი მისი სამუშაო, ყველაფერი, რასაც ის, ნებისმიერ დროს, აქვეყნებდა, იყო ძველი წინასწარმეტყველური ამოძახილი. და, ზუსტად როგორც მერლინი, ის განწირული იყო იმისთვის, რომ მას ადამიანები ვერ გაუგებდნენ.
ბოლოს და ბოლოს, თუ ადამიანებმა არ იციან, როგორ გაშიფრონ ფრინველის ყივილი, ნაკლებ სავარაუდოა, რომ მათ კარლ იუნგის ყვირილის გაგება შეძლონ.
4
ელეას სიზმრიდან ზოგიერთი რამ მხოლოდ დიდი ხნის შემდეგ გავაცნობიერე. ეს ჩემგან მომავალ ყვირილთან იყო დაკავშირებული, რომელიც სულ უფრო ძლიერდებოდა, სანამ ჩემს დაზე არ გავრცელდა.
თუმცაღა მეძინა, მაშინვე მოვიხელთე ჩემი პირდაპირი გამოცდილების სისუფთავეში, თუ რასთან მქონდა საქმე. ეს ადამიანის მიერ გასაოცრად გამოხატული ცხოველთა ღრიალი, ფრინველთა ყივილი იყო. ეს იყო საკრალურის ხმა, რომელიც თავის თავს უყვიროდა; სიცოცხლის ხმა, რომელიც ჩვენში წყაროსავით მოჩქეფს, და რომელიც ჩვენს ირგვლივ ყოველივე მცდარის სისწორეს უარყოფს.
ესაა ერთადერთი საკმარისად ძლიერი, საკმარისად საწყისი გამოძახილი, რომელიც ბოლომდე გაუძლებს, მაშინ როდესაც სიმშვიდის ყველაზე მედიტაციური ვერსიებიც კი მხოლოდ და მხოლოდ თანაგრძნობის დახვეწილ ფორმებად იქცა.
უსასრულო ემოციის ეს მოღრიალე ნაკადი, ყოველგვარი გონიერების და ღირსების წინმსწრები, ჩვენს სუფთა და მშვენივრად მოშინაურებულ სულიერ გზებზე ბევრად უფრო დაბლაა, რომელსაც ჩვენ ძალზე ძნელად ვურიგდებით, რომლის გასაგონადაც არასაკმარისად გაწაფულები ვართ. ესაა აუტანელი გაცნობიერება, რომ არანაირი ჩვენი ჭკვიანური სტრატეგიები არ იმუშავებს, რადგან ილუზიების შრეების ერთიმეორეზე გულმოდგინედ დახვავებით ისინი ყველაფერს მხოლოდ აუარესებენ.
ესაა სიღრმეებიდან ამოხეთქილი ამოძახილი, რომელსაც არც გაცნობიერებული მიზანი, არც არანაირი დადგენილი თუ დაუდგენელი მოტივი, არც ცვლილების, გაუმჯობესების, უკეთესი გაგების მოტანის არანაირი ბრძნული სურვილი თუ იმედი არ გააჩნია. და ეს ჩვენი შინაგანი ბუნების დაკარგვის უბრალო ტკივილი არაა, არც მწუხარება მოგონებისას, თუ რა დავკარგეთ. ის ასევე ბუნებას კვლავ აცოცხლებს.
ესაა, რასაც იუნგი აღწერდა როგორც ბუნების მრისხანებას მისი განადგურების მოსურნე ყველა ულმობელი ხელოვნურობის და დახვეწილი რაციონალობის წინააღმდეგ. და ჩვენი დასავლური კულტურის გაგებით არაფერია უფრო ნაკლებ გონივრული. არაფერია უფრო ნაკლებად გამართლებული ან მისაღები, ნაკლებად მართებული და ასატანი.
პირიქით, ღრიალი - უკიდურესი სიგიჟეა, ამიტომ ეს ერთადერთია, რაც პირდაპირ ჩვენი შელახული მართებულობის გარღვევით ამოხეთქავს, სანამ არაფერი დარჩება მართებული.
მაგრამ მე ასე ბევრი დრო გასაგებად იმიტომ დამჭირდა, რომ - თუმცა ეს ყველაზე ეულ საქმედ გამოიყურება ამქვეყნად, - როდესაც მიჩვენეს, როგორ მეღრიალა იმ ცივ ღამეს ელეაში, მარტო სულაც არ ვიყავი. პირიქით, მე წინასწარმეტყველთა რეალობა გავიცანი.
ჩვენ მშვენივრად, შესანიშნავადაც კი ვუმკლავდებით დავიწყებას. სულაც არ იყო იოლი იმ უსიამოვნო ჭეშმარიტების წაშლა, რომ ებრაელი წინასწარმეტყველები გამუდმებით ყმუოდნენ და, კიდევ უარესი, ყმუილს სხვებსაც ასწავლიდნენ. ბერძენი წინასწარმეტყველები, ემპედოკლესავით, ასევე: ისინი ყმუოდნენ, ისინი ღრიალებდნენ. მესოპოტამიის ქალაქებს, რომლებიც ძალზე მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებული ებრაულ ტრადიციებთან და ებრაულ ენასთან, საკუთარი სახელდებაც კი გააჩნდათ წინასწარმეტყველთა განსაკუთრებული სახეობისთვის. ის ასე ჟღერდა: „ის, ვინც ყმუის“ ან „ის, ვინც ღრიალებს“.
და როდესაც ძველი ბერძნები დანამდვილებით დაეკონტაქტნენ შამანებს, რომელთაც სიბრძნე და ძალა ცენტრალური აზიიდან მოჰქონდათ, ისინი მათი აღწერისთვის ერთ სიტყვას იყენებდნენ. ისინი მათ goêsუწოდებდნენ, რაც „ღრიალას“ ნიშნავს.
შამანები, მკურნალები და წინასწარმეტყველები, ებრაელი წინასწარმეტყველები, ბერძენი წინასწარმეტყველები, ბაბილონელი წინასწარმეტყველები: ყველანი ღრიალები იყვნენ. ხშირად „ღრიალა“ ერთადერთი ტიტული ან სახელი იყო, რომლითაც მათ იცნობდნენ. და აღმოჩნდა, რომ მათ გაცილებით მეტი საერთო აქვთ, ვიდრე ჩანს.
რის გამოც, რა მიზეზითაც არ უნდა ღრიალებდნენ, ისინი მკვდრებისთვის ღრიალებდნენ. ისინი ცალკეული ადამიანის, ხალხების, კულტურის, კაცობრიობის სიკვდილზე ღრიალებდნენ. ისინი მათ გამო ღრიალებდნენ, ვისაც წარმოედგინა, რომ ჯერ კიდევ ცოცხალია, თუმცა უკვე მკვდარი იყო.
წინასწარმეტყველები არასდროს ელაპარაკებიან ვიღაცას, მე თუ თქვენ. ისინი წინასწარმეტყველები არიან, რადგან მთელი სამყაროსთვის ღრიალებენ. მაშინაც კი, როდესაც მათი სიტყვები მხოლოდ ერთი აუდიტორიისთვის ითქვა, მათ ღრიალს საზღვარი არ გააჩნია. ის ესმის ხალხს; ის ესმის ბუნებას. ის ცოცხალს აღვიძებს. ის მკვდრებს აღელვებს.
თუმცა ჩვენი უმრავლესობისთვის ეს ცოტა გადამეტებულია. ასე რომ ჩვენ ღრიალს ვაწყვეტინებთ და ვაიგნორებთ; წინასწარმეტყველებს მქადაგებლებად, რეფორმატორებად და თავისებურ წვრილფეხა მორალისტებად ვაქცევთ, რომლებთან თავის მიკუთვნება ადვილად შეგვიძლია; ჩვენ მათ საკუთარ თავს ვამსგავსებთ, მათ იერ-სახეს ჩვენს ნებაზე ვამახინჯებთ, მათ თავიდან ვიგონებთ, როგორც მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენი ეგოისტური ამბიციების ანარეკლს.
და, რა თქმა უნდა, მიგვაჩნია, რომ მათი ერთადერთი საზრუნავი ჩვენამდე მოღწევაა, თუმცა კი ჩვენ ყოველნაირად ხელს ვუშლით, რომ ჩვენს გვერდით არ აღმოჩნდნენ.
გამაღიზიანებელი, მაგრამ სახალისოცაა დაკვირვება, როგორ წარადგენენ საკუთარ თავს წინასწარმეტყველებად ჩვენი პოლიტიკოსები, მკითხავები და გურუები, როგორ დგებიან წინასწარმეტყველთა პოზაში, საქმეებს წინასწარმეტყველებივით აწარმოებენ; და ჩვენც მცდარად გვგონია, რომ წინასწარმეტყველები ყოველთვის ასე იქცეოდნენ. ჩვენ იმ უბრალო ფაქტსაც კი ვერ ვიგებთ, რომ, ის ეგო, რაც ამ ხალხს ოდესღაც ჰქონდა, მიწაშია ფესვგადგმული. ნამდვილი წინასწარმეტყველები არასდროს ამაყობენ იმით, რომ წინასწარმეტყველები არიან, რადგან ჩვენი არაცნობიერების და ჩვენი წარსულის, იმის, თუ საით მივემართებით, თუ რად ვიქეცით, დამანგრეველი ხილვის სიმძიმით არიან მოხრილი.
მათი უმრავლესობა, და არა მხოლოდ იონა, ილოცებს, რათა რაიმეს თქმისა თუ კეთების აუცილებლობისგან გაათავისუფლონ. ისინი თავიანთ როლს ებრძვიან, როგორც შეუძლიათ. ისინი გაექცეოდნენ მას, რომ შეძლებოდათ.
უცნაური, ძალზე უცნაური ჩანს, რომ დასავლური ფილოსოფიის საწყისთან დაბრუნებას ჩვენ არა აბსტრაქტული აზროვნების სილამაზესა და სიცხადესთან, არამედ აქამდე მივყავართ: სრულ საშინელებამდე, რომ ჩვენ დავივიწყეთ და საერთო სიკეთისთვის კოლექტიურად დავთანხმდით დავიწყებას.
და ყველა ნიუეიჯიზმის ბანალობის ქვეშ, რომელიც გორად აღმართულა ასწლეულობით ნაგროვებ ქრისტიანულ ბანალობებზე, რელიგიის მფეთქავი გული იგივედ რჩება, რაც ყოველთვის იყო - ღრიალად. არ იფიქროთ, რომ მიაღწევთ რაიმე სახის ჭეშმარიტ უძრაობას ღრიალის გარეშე; და ნუ ჩათვლით, რომ კოსმოსის ღრიალის გაგონება შეიძლება, თუ უღრმეს უძრაობაში არ ჩაიძირებით.
წინასწარმეტყველები ღრიალებენ, რათა ჩვენი გონიერების მაგიდა ააყირავონ, ღრიალებენ ზიანზე, რომელიც არ შეგვიძლია არ მივაყენოთ საკუთარ თავს და სამყაროს ირგვლივ, ღრიალებენ, რათა გაახმოვანონ მთელი კულტურის სევდა და დეპრესია, რომელიც ყველამ ან ტანჯვისთვის გასწირა, ან მდუმარედ უწევს ექსპლუატაციას.
ისინი მარადიულ უნუგეშობაზე ღრიალებენ, რომლებიც რელიგიის, ფილოსოფიის, სულიერების მიერ შემოთავაზებული ყველა სასტიკი ნუგეშის ქვეშაა დაფლული. ისინი ადამიანთა გამოღვიძების უაზრობაზე ღრიალებენ, რათა დააკვირდნენ, კვლავ როგორ იძინებენ, იმედების, რომ ვინმე მაინც გაიგებს, სრულ ამაოებაზე ღრიალებენ.
და ღრიალებენ არა იმიტომ, რომ არავის ესმის, არამედ იმიტომ, რომ არავის ძალუძს მათი ღრიალის ატანა.
ბოლოს და ბოლოს, უმცირესი მიზეზიც კი არ არსებობს, რატომ უნდა მოუსმინოს ვინმემ თავის გონებაში ამას, რომ არაფერი ვთქვათ, ჩაუკვირდეს, რა დგას ამ ღრიალის უკან, რადგან ეს ხმა ადამიანის ცხოვრებას თავდაყირა აყენებს.
ეს ხსნის, რატომ შეთანხმდნენ ყველანი ასწლეულების წინ, რომ ყველაზე გონივრული - ღრიალის არა უბრალოდ ჩახშობაა. გაცილებით ეფექტიანი გადაწყვეტილება, რომ არაფერი ვთქვათ ეკონომიურობაზე, იმაში მდგომარეობს, რომ უბრალოდ თავი დავაღწიოთ წინასწარმეტყველებას.
და ამგვარად დასავლეთის ისტორია, ახლო აღმოსავლეთთან ერთად, წინასწარმეტყველების დაცინვისა და უაზრო სიტყვების ნაკადში ჩაძირვის მოსაწყენ ისტორიად იქცა. მას სისტემატურად ახშობდნენ საბერძნეთში; მარჯვედ მოუღეს ბოლო იუდაიზმშიც; რამდენადაც შესაძლებელია, განდევნეს ქრისტიანობიდანაც; და მოხდენილად ამოიღეს ისლამიდან, მუჰამედის, როგორც უკანასკნელი წინასწარმეტყველის, შესახებ დოგმატის წყალობით.
თუმცა, ყოველთვის მცირედ ეშმაკობენ, როდესაც ისინი, ვინც ფიქრობს, რომ ყველაფერს აკონტროლებენ, ცდილობენ თავი ისე მოაჩვენონ, რომ დავიწყება შეუძლიათ.
ჩვენ შეიძლება საკმაოდ შეუბრალებლები ვიყოთ საკუთარი თავის გასანადგურებლად, მაგრამ წინასწარმეტყველების ფესვის ამოკვეთა უბრალოდ არ ძალგვიძს. და ზუსტად მაშინ, როდესაც ადამიანები, ბოლოს და ბოლოს, წარმოიდგენენ, რომ მისგან გათავისუფლდნენ, აღმოაჩენენ, რომ ის სულაც არ გამქრალა.
ის უბრალოდ მიწის ქვეშ გაუჩინარდა. სხვა სიტყვებით, იქ წავიდა, სადაც მისი ადგილია, სადაც, როგორც ასე ძლიერ სურს და სჭირდება გონებას, უნდა დარჩეს კიდეც: საგიჟეთში გულდასმით გამოკეტილი.
ასე შეწყდა ძველ წინასწარმეტყველთა მოდგმა ალენ გინსბერგზე 1950-იან წლებში. მან მუშაობა პოემაზე „ყმუილი“ (ტექატის სანახავად გადადით ლინკზე) 1954 წელს დაიწყო. პირველივე სტრიქონი გვაუწყებს, რომ ის შეშლილობაზე იქნება - და ბოლო რეფრენისკენ მივყავართ „მე ვარ შენთან ერთად როკლენდში“, და ნიუ-იორკის ახლოს ცნობილი კლინიკის როკლენდის სულით ავადმყოფი პაციენტების მიმართ გინზბერგის უცვლელი სიმპატიით და თანაგრძნობით ღრიალებს.
მაშ ასე, ჩვენ კონკრეტული წელი გვაქვს: 1954. კონკრეტული ადგილიც: როკლენდის საავადმყოფო. და მალე ვიხილავთ, როგორი უჩვეულო შეიძლება იყოს ეს ისტორიები სიგიჟეზე მათი ტკბილი ირონიით; დეტალების მათი უცნაური სიზუსტით, რომელსაც ვერანაირი გონივრულობა ვერ აღემატება.
თავად გინსბერგი უცხო არ იყო ფსიქიკურად დაავადებულთა კლინიკებში. მოგვიანებით ის აღწერს, სათაურში გამოტანილი ყმუილი როგორ შთააგონა პოეტურმა, ექსტაზურმა ყვირილმა, რომელიც ფსიქიკურად დაავადებულთა საავადმყოფოში ესმოდა. მაგრამ მისთვის ეს არაა რეალური სიგიჟე.
მის თვალში მთელი სამყარო შეიშალა ჭკუიდან. მთელი დასავლური კულტურა შეშლილია, და სწორედ ამიტომ ის უნდა გამოიკეტოს ერთადერთ დარჩენილ საღად მოაზროვნეებთან: მათთან ერთად, ვინც წამიერად მაინც დაინახა როგორებიც ვართ სინამდვილეში, საიდან მოვედით, საით მივდივართ.
და მისთვის ეს შეშლილობა პირველ რიგში იყო ამერიკის მექანიკური სიგიჟე. ეს იყო რობოტიზებული ეფექტიანობის კურთხეული საზარლობა, რომელიც მეთოდურად იცლება გონისგან - გონივრულობის იმავე მანქანით, რომელიც ყველაზე რბილ, ყველაზე მგრძნობიარე ადამიანებსაც კი ჭკუიდან შლის. რა თქმა უნდა, არცერთისთვის, არც გინსბერგისთვის, არც იუნგისთვის ადვილი არ იყო ასეთ საკითხებზე საუბარი; და გასაკვირი არაა, რომ ის სიძნელეებს წააწყდა, როდესაც ეს თქვა.
მცდელობების და შეცდომების ხანგრძლივი პროცესის წყალობით გინზბერგმა ბოლოს და ბოლოს შეძლო ამ კოლექტიური შეშლილობის გამოხატვის ერთადერთი გზა ეპოვა, ის იმ სახით ეცნობებინა, რომელიც მის შემაძრწუნებელ აქტუალობას შემოინახავდა. ამისთვის ჩვეულებრივი პოემა კი არ გამოადგა, არამედ პოეზია, რომელიც სრულიად გააზრებულად წარადგინა როგორც მაგიური საქმე: როგორც განკურნების შეგნებული აქტი, შელოცვის და გამეორების მეცნიერება, რომელიც სუნთქვის შაბლონსა და რიტმზეა დაფუძნებული.
სხვა სიტყვებით, მან სპონტანურად, ბუნებრივად იპოვა გზა უკან ძველბერძენი წინასწარმეტყველები-მკურნალების პოეზიისკენ, რომლებმაც ოდესღაც ჩვენი დასავლური სამყარო შობეს.
ეს არ ნიშნავს, რომ მას შთაგონების კონკრეტული წყაროები არ ჰქონდა.
დღითა და ღამით ის ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა სამყაროში იყო ჩაძირული. ისმენდა რა საგიჟეთში საკუთარი ყურით ყმუილს, ის ხედავდა, როგორ შემოინახა ის ასწლეულობით ებრაელი წინასწარმეტყველების ქმნილებებში. მან რიტმი და ზომა, თავისი შელოცვითი და ჰიპნოზური სტილი უკვე ებრაული წინასწარმეტყველების რიტმულ ენაში იპოვა.
ფედერალურ სასამართლოშიც კი ის ებრაელი წინასწარმეტყველივით წარსდგა და თავს იცავდა. ის ყვიროდა და ღრიალებდა ყველა ირგვლივმყოფთა ბედზე, როგორც ებრაელი წინასწარმეტყველები. მასაც ჰქონდა გაურკვეველი ხილვები, რომლებიც წარსულ და ახლანდელ რეალობებზე ლაპარაკს აიძულებდა, რომელთა დანახვის უნარი „სევდიანი ცნობიერების“ ადამიანებს ქრონიკულად არ აქვთ, რომ არაფერი ვთქვათ ამერიკის დაღუპვაზე.
როგორც ებრაელ წინასწარმეტყველებს, მას ესმოდა, რომ არ შეიძლება წინასწარმეტყველის როლის თამაში - ეს არაა ეგოისტური დაკმაყოფილება ან დიდებული პატივი. პირიქით, ესაა „დაწყევლილი საშინელი სიტუაცია, რომელთან შეჯახებაც გვიწევს“.
თუმცა წინასწარმეტყველებასაც აქვს თავისი ნაზი კომპენსაციები. და გარე სამყაროში ალენ გინზბერგი აცნობიერებდა ერთიან რეალობას, რომელსაც თავისი უსასრულო დახვეწილობით მოაქვს „წინასწარმეტყველური სურათ-ხატი, რომლის ატანა ჩვენს ამჟამინდელ ხორციელ ძალებს არ ძალუძს“.
ესაა ფრინველთა რეალობა, პირველ რიგში როდესაც ისინი ქვევით მოფრინავენ. მაშინ ძალუძთ მათ დროის გარდაქმნა, მისი თითქმის განადგურება, რადგან წინასწარმეტყველური სიტყვების უბრალო არსებობას მოულოდნელად ხორცს ასხამენ.
ვამჩნევთ ჩვენ მათ თუ არა, ისინი ყოველთვის აქ არიან; ახლა. ისინი არასდროს წავლენ, სანამ ცოცხლები ვართ. და ისინი ჩვენს საფლავებზეც იქნებიან, რათა იფარფატონ, იყივლონ და დაგვიტირონ - ღმერთის სახელის გახსენებით და მოწოდებით, იმ ღმერთისა, რომელზე ზრუნვაც მუდმივად გვავიწყდებოდა, როდესაც უკვე აღარ ვიქნებით.
5
ერთ-ერთი უმშვენიერესი წინასწარმეტყველური ყივილი შორს მიდის წარსულში, თითქმის სამი ათასი წლის უკან.
ებრაელი წინასწარმეტყველი მიქა მშვენივრად გამოხატავს წინასწარმეტყველის როლს, დაყავს რა ყველაფერი საფუძვლებამდე.
ამაზე ვიგლოვებ და მოვყვები მოთქმას, ფეხშიშველი და ტიტველი ვივლი; დარდით ტურასავით ვიკივლებ და მწუხარებით ბუსავით ვიკვნესებ.
და არის რაღაც ბუებთან და ტურებთან შედარებაში, რის გვერდის ავლა, ერუდიციის საოცრების წყალობით, ყველა ბიბლეისტს, მთარგმნელს და კომენტატორს შეუძლია, რადგან ეს ხომ ძალზე იოლია, და სხვა არაფერზე დაიყვანება.
ბუსავით კვნესით და ტურასავით კივილით წინასწარმეტყველი ბუნების ხმით ტირის. ან, სხვა სიტყვებით: წინასწარმეტყველი - ესაა უწმინდესი, უხეში ბუნება, რომელიც ადამიანივით ლაპარაკობს და გვიხმობს.
ჩვენთვის, დასავლეთის დახვეწილი ადამიანებისთვის, ეს გამაოგნებელად აბსურდულად ჟღერს. ჩვენ წინასწარმეტყველებს ძირითადად, როგორც საცოდავ, სრულიად არაბუნებრივ, მიღმიერ, არეულ, გაღიზიანებულ, თითქმის უაზრო ფიგურას მოვიაზრებთ. მაგრამ ეს უბრალოდ ჩვენი არაბუნებრივი, მიღმიერი, გაღიზიანებული, არეული განპირობებულობის შედეგია, რომელიც ჭეშმარიტებას სრულიად თავდაყირა აყენებს და საშუალებას არ გვაძლევს დავინახოთ ის, რასაც ჩვენ ყველანი უნდა ვხედავდეთ.
თავიდან ბოლომდე, წინასწარმეტყველება უბრალოდ იმაზეა, რაც ბუნებრივია. სინამდვილეში, არაფერია უფრო მეტად ბუნებრივი ჩვენს ადამიანურ გამოცდილებაში, რადგან წინასწარმეტყველების რეალობა ბუნებაზე საუბრობს, გარეგან და შინაგან ბუნებაზე, რომელიც ჩვენ უარვყავით.
და კიდევ ჩვენ როგორღაც ვახერხებთ მხედველობიდან გამოგვრჩეს, რომ ის, პირველ ყოვლისა, სიცოცხლეს ეხება.
როგორც კულტურა, ჩვენ კოლექტიურად სრულიად ბედნიერები ვართ, თავს ვიკატუნებთ, რომ ცოტაოდენ პატივისცემას ვიჩენთ წინასწარმეტყველებისადმი, და მასზე დაცინვას, მის გაუკუღმართებას, თავდასხმას, საქონლად გადაქცევას ვაგრძელებთ. სწორედ ამას ვაკეთებთ ბუნებასთან მიმართებით. და ჩვენ ამას ვაკეთებთ, რადგან დიდი ხნის წინ დავივიწყეთ, რომ წინასწარმეტყველები - ქმნილების მცველები არიან. ისინი სიცოცხლის მფარველები და დამცველები არიან.
აი რატომაა, რომ წინასწარმეტყველებმა საკრალურ ტრადიციებში ყოველთვის იცოდნენ ფრინველების ენა. და მათ არა უბრალოდ ესმოდათ ის. შამანებივით, მათ იციან, როგორ ილაპარაკონ ამ ენაზე, როგორ ესაუბრონ, მოუხმონ და იყივლონ ფრინველებთან ერთად.
თავიანთი წინასწარმეტყველური ძვლებით ისინი ატარებენ გარდასულ დღეთა ხსოვნას, როდესაც ფრინველები, ცხოველები და ადამიანები ყველანი ერთ ენაზე ლაპარაკობდნენ: როდესაც ადამიანებს ფრინველებად გადაქცევა შეეძლოთ, ხოლო ფრინველებს ადამიანებად.
მაგრამ მათ არა უბრალოდ ახსოვთ ეს დღეები. ისინი მათ კვლავ სიცოცხლეს უბრუნებენ.
ეს იყო წინასწარმეტყველების უძველესი ფორმები დასავლეთში: ფრინველთა ფრენის დაკვირვება, გამუდმებით მათი ხმების მოსმენა, ნიავის მიყურადება, რომელიც ხეების ფოთლებს აშრიალებს.
ყველაფერი იდეალურად მუშაობს ერთად. როდესაც ფრინველის ლაპარაკი გესმის, ეს ნიშნავს, რომ ნიავის ჩურჩულსაც ავტომატურად გაშიფრავ. იგივეა ებრაულ ტრადიციაში, ასევე ისლამშიც. როდესაც წინასწარმეტყველი სოლომონი გამეფდა, მას შეეძლო „დაყრდნობოდა ფრინველებს და ქარებს, რათა ბრძნულად ემართა“, რადგან როგორც კი ფრინველთა ენა გაიგო, მათ მაშინვე აუხსნეს ქარების ენა.
აი, რას ნიშნავს არა უბრალოდ ბუნებაში ცხოვრება ან მასთან მუშაობა, ან მისით დატკბობა, ან მისი კეთილშობილურად და სენტიმენტალურად დაცვა. აი, რას ნიშნავს ბუნების ნაწილად ყოფნა: თავად ბუნების თვალებით ხედავდე და ყურებით გესმოდეს; ბუნების მოტკაცუნე და მოკრიახე ხმით საუბრობდე.
მაგრამ, და ეს ყველაზე დიდი „მაგრამ“-აა, ადამიანებთან მოსაუბრე ფრინველებზე ლეგენდების უმრავლესობას, უმიზეზოდ არ აკუთვნებენ სხვა დროს, სხვა ეპოქას.
და მას შემდეგ ჩვენ ყოველგვარი ბუნებრიობისგან გრძელი, მტანჯველი გზა გავიარეთ. და ის, ვინც ახლა ასე აღფრთოვანებულია იმით, თუ რა მშვენივრად ჟღერს ეს მითიური მასალა, წარმოდგენა არ აქვს, რასთანაა ეს დაკავშირებული, რადგან ფრინველის ლპარაკის მოსმენა და მისი გაგება სულაც არაა სასიამოვნო.
პირიქით, ეს, შესაძლოა, ადამიანის ცხოვრებაში ერთ-ერთი ყველაზე შემაძრწუნებელი შოკი იყოს.
ნამდვილად რომ იგრძნოთ, სად ვიმყოფებით, იგრძნოთ, რა მოხდა, წარსულის დასანახად მყარ ნიადაგზე დაბრუნება და უკან მიტრიალებაა საჭირო. და დაწყებისთანავე საკმარისია პორფირის გადავხედოთ, ამ ყბედ პლატონიკოსს, რომელიც გულწრფელად ტკბებოდა ორაკულებისთვის ნეკროლოგების წერით და იმდენად კმაყოფილი იყო საკუთარი გონიერებით, რომ ვერც კი ამჩნევდა, გარდა, შესაძლოა, დეპრესიის მომენტებისა, როგორ შეუწყო ხელი მისმა ყბედობამ ყველაფერი ნამდვილის დასრულებას.
არის ერთი ძალზე საინტერესო ადგილი, სადაც ის საკმაოდ ღიად საუბრობს ძველ მითებზე, ბოლოდროინდელ ისტორიებზეც, ადამიანებზე, რომელთაც ფრინველთა ენის გაგების ნება მიეცათ.
მაგრამ შემდეგ, გაცნობიერების უეცარი შეტევისას, ის იხსენებს, რას ნიშნავს იყო ცივილიზებული, განათლებული ადამიანი. „ეს ყველაფერი გვერდით გადავდოთ და ბოლო მოვუღოთ მათ“, - წერს ის, - „ურწმუნობის ჩვენი ბუნებრივი, თანდაყოლილი მიდრეკილების გამო“.
და ეს თვრამეტი ასწლეულის წინაც გვიახლოვდებოდა. მაშინაც კი არაფერი იყო უფრო „ბუნებრივი“, არ დაეჯერებინათ ის, რაც ყველაზე მეტად ბუნებრივია. უკვე მაშინ ბუნების ენის გაგების თანდაყოლილი ბუნებრიობა უარყოფილი უნდა ყოფილიყო როგორც სამაცხვინოდ არაბუნებრივი, რადგან ჩვენი ბუნებრიობის ურწმუნობის არაბუნებრიობა ჩვენი მეორე რაობა (არსი, ბუნება) გახდა.
რა თქმა უნდა, ამით პორფირი, როგორც ერთგული პლატონიკოსი, ფხიზლად ასრულებდა თავის ვალს. ბოლოს და ბოლოს, ასწლეულების წინ თავად პლატონმა წამოსწია ოქროს საუკუნის შესახებ ძველი მითი, როდესაც ადამიანებს იგივე ენაზე შეეძლოთ საუბარი, რომელზეც ცხოველები ლაპარაკობდნენ - მხოლოდ იმისთვის, რომ ჭკვიანური კითხვა დაესვა: „მაშინ უფრო კარგად გრძნობდა თავს კაცობრიობა, თუ ჩვენ ვგრძნობთ ახლა თანამედროვე საზოგადოებაში?“
და მისი ირონიული, უკმეხი პასუხი სავსებით შეიძლება ჩაითვალოს ყველაზე ბრიყვულ მტკიცებად ისტორიაში. მთელი კითხვა, ამბობს ის, დაიყვანება იმაზე, იმ ეპოქის ადამიანები იყენებდნენ თუ არა ცხოველთა ამ ენის ცოდნას, რათა მათთან ფილოსოფიის შესახებ რაციონალური დისკუსიები გაემართათ.
თუ ეს ასეა, განმარტავს ის, მაშინ ადრე უკეთესი ყოფილა; თუ არა - ე.ი. არა. მაგრამ ვიდრე ვინმე საიმედო აღწერას არ წარმოადგენს, თუ მაინც როგორ დისკუსიებს ატარებდნენ ადამიანები ცხოველებთან და ფრინველებთან, „მოდით ეს ყველაფერი გვერდით გადავდოთ და ბოლო მოვუღოთ მას“.
შეიძლება წარმოუდგენლად მოგვეჩვენოს, რომ განათლებული ადამიანები ამ პრეტენზიულ სისულელეს ასწლეულების განმავლობაში სერიოზულად იღებდნენ. მაგრამ სინამდვილეში ეს საკმაოდ გასაგებია - იმიტომ, რომ მათ სხვა გზა არ რჩებოდათ.
რადგანაც ჩვენ ჩვენივე თავის ზედაპირულად ვცხოვრობთ, რჩება მხოლოდ გონება, რომელიც რაღაც მნიშვნელობას ან ღირებულებას გვანიჭებს; და ჩვენგან მხოლოდ მცირეოდენი თვლის სასიამოვნოდ უილიამ ბლეიკის მსგავსი წინასწარმეტყველური ხმის მოსმენას, რომელიც თითქმის სრულფასოვან მრისხანებას გამოხატავს პლატონის „პომპეზურ უცოდინარობაზე“, რასაც ფილოსოფოსი მთელი თავისი მოჩვენებითი სიბრძნით სრულიად იმსახურებს.
ეს ყველაფერი გვერდით გადავდოთ და ბოლო მოვუღოთ მას: სწორედ ეს გააკეთა მან. და ის, რაც მოხდა ბოლო ორი ათასი წლის განმავლობაში - ბუნების ჩახშობა, მთელი კულტურის დასახიჩრება - გაცილებით უფრო ღრმა იყო, ვიდრე გვეჩვენება.
აი რატომაა, რომ ბევრი უდიდესი თანამედროვე ბრძენი, სულიერების ექსპერტი, ეზოთერიკის ავტორიტეტი, ბუნების ძალას სწორედ მაშინ ანადგურებს, როდესაც, როგორც მათ ეჩვენებათ, ისინი სწორედ საწინააღმდეგოს აკეთებენ. საკმარისია შევხედოთ ყველაზე ცნობილ ეგრეთ წოდებულ ტრადიციონალისტებიდან, რენე გენონს, და იმას, თუ როგორ იწყებს ის თავის სახელგანთქმულ ტრაქტატს „ფრინველთა ენის“ შესახებ: „გამოხატულება სუფთად სიმბოლურია, რადგან თავად ენის ცოდნასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვნება - ის უმაღლესი ინიციაციის პრეროგატივად ითვლება - ბუკვალურ ინტერპრეტაციას გამორიცხავს“.
სხვა სიტყვებით, ღმერთმა დაიფაროს, რომ ასეთ მაღალ ინიციაციასთან დაკავშირებული ასეთი იდუმალი ენა, რაიმენაირად იყოს დაკავშირებული საზიზღარ ფიზიკურ ფრინველებთან. პირიქით, „ფრინველები“ აქ სულაც არაა ფრინველები.
ამის მაგივრად ისინი „ანგელოზების სიმბოლოებია, რომლებიც ზუსტად ყოფიერების უმაღლეს მდგომარეობას აღნიშნავენ“.
რაც შეეხება იმ უმნიშვნელო არსებებს, რომლებსაც ფანჯრიდან ჰაერში მოფარფატეებს ვხედავთ და, თუ გამუდმებულ ფიქრს შევწყვიტავთ, გაგონებასაც შევძლებთ, როდესაც სუფთა ჰაერზე გამოვდივართ, უფრო ბრძნული იქნება ეს ყველაფერი გვერდით გადავდოთ და ბოლო მოვუღოთ მას, და ჩვენი გონების მათრობელა ფანტაზიებში გავაგრძელოთ წარმოდგენა, რომ ჩვენ პირდაპირ ანგელოზთა სამყაროსთან შეგვიძლია ურთიერთობა.
მაგრამ ეს ამგვარად არასდროს მუშაობდა და არც არასდროს იმუშავებს. ფრინველთა ენის შესწავლა ყოველთვის ისე მიმდინარეობდა, როგორც ამას წინასწარმეტყველები აკეთებდნენ: ღია სივრცეში, თავისი შინაგანი არსის სიღრმიდან მომავალი ყვირილითა და ტირილით, ბრჭყალებიანი ფეხებით მიწაზე ფორთხვით, მზერით ყოველი დეტალის დაფიქსირებით, რადგან ფრინველთა ჭიკჭიკი და ყივილი ირგვლივ ფლობს ძალას, განმსჯელი გონებიდან პირდაპირ მარადისობაში გადაგვიყვანოს.
ადამიანთა პოვნა, ვისაც ამის ახსნა ხელეწიფება, ადვილი არაა. სინამდვილეში, გვეჩვენება, რომ ჩვენი უსიცოცხლო სამყაროს შესახებ ყველაფერი ახსნას იმსახურებს, გარდა ამისა.
მაგრამ ეს შესაძლებელია. მე მხოლოდ რამდენიმე სტრიქონს წავიკითხავ ჩემი მეგობრის სტეფან რასპოლის ტექსტიდან, რომელიც ანრი კორბენის ახლო მეგობარი იყო მის სიკვდილამდე, სადაც ის უდიდესი სპარსი სუფიას ნაჯმ ად-დინ ალ კუბრას მიერ ჩაწერილ პირად გამოცდილებას აღწერს.
კუბრა ქების ასეთი საოცარი სიტყვებით იწყებს: „მადლობა ღმერთს, რომელმაც ფრინველთა ენა გვასწავლა“. და მისტიკური თეოლოგიის მისი შედევრი ასკეტიზმის, ამქვეყნიურობისგან განდგომის, აგრეთვე dhikr პრაქტიკის, ანუ გულის ლოცვების შესახებ ყველაზე საოცარ დეტალებს გვთავაზობს, რომელსაც კუბრა პირდაპირ ფრინველების ყივილს და კვნესას უკავშირებს.
და აი განსაკუთრებით გამაოგნებელი ნაწყვეტი მიჯნურთა გულიდან ამოხეთქილ „სპონტანურ ყვირილზე“, როდესაც ისინი ღმერთთან ერთიანდებიან მისი უმაღლესი სახელის მოხმობით: „მიჯნურთა კვნესა და ვაება სულ უფრო ძლიერდება ყოველი ყლუპის შემდეგ, ვიდრე ისინი ნაღველის თასიდან ბოლომდე სვამენ და წყურვილს იკლავენ - ბოლოს, ეჩვევიან მას და მის გემოში უმაღლეს ნეტარებას განიცდიან. შემდეგ მათი ყვირილი, სრულიად უნებურად, ღმერთთან: მიჯნურთან მიახლების ბუნებრივ გამოვლინებად იქცევა.
როგორც ფრინველის ხორხიდან ამოხეთქილ ყველა ბგერას ღრმად მის შიგანში კვნესა წარმოშობს, ზუსტად ასევე პილიგრიმები აღწევენ მისტიკური გრძნობის განსაკუთრებულ მდგომარეობას, როდესაც მათ ფრინველთა ყივილი აღმოხდებათ. ეს ასეთი შინაგანი წნევის გამოთავისუფლების შედეგია. ესაა ღმერთის გაცნობის შედეგი. ეს სიხარულის შედეგია, რომელიც ასეთ ნაცნობობას მოაქვს.
შემდეგ კუბრა განმარტავს, ეს ყველაფერი მისთვის როგორ გახდა რეალობა. ეს ყვირილი გზაზე დერვიშთან შეხვედრისას გავიგონე, რომელიც ყველაფრისგან დაცლილი იყო, გარდა ღმერთისა. ის, რასაც ის აკეთებდა, ძალზე არ მომეწონა. ვკითხე მის შესახებ და მან მიპასუხა: „ყველაფერი უკეთესობისკენაა, თუ ღმერთი ინებებს, და სხვა არაფერია, თუ არა კურთხევა“. ის დეტალებში არ შესულა, რადგან თავის ხილვაში გაიგო, რომ ჯერ შესაბამისი ადგილისთვის არ მიმიღწევია. მაგრამ მოგვიანებით, როდესაც ჩემი დრო დადგა, ამ ადგილს მივაღწიე და ფრინველების ყივილის უკიდურესი ძალა შევიგრძენი, ბოლოს და ბოლოს, მივხვდი, რომ დერვიშის ყვირილი - ნამდვილად ყვირილია. სინანულით საკუთარ თითებს ვკბენდი. და ღმერთს ვადიდებდი როგორც ის, ვისაც გაოცება დაუფლებია; როგორც ის, ვინც გაოგნებულია, განცვიფრებულია.
აქ, თავიდანვე, კუბრა საერთოდ არ ცდილობს შეარბილოს, შეალამაზოს ან გააიოლოს საქმე. პირიქით, ღმრთის, „რომელმაც ფრინველთა ენა გვასწავლა“, თავისი შესავალი დიდებით, ის უბრალოდ უღრმესი შესაძლო აზრით ჭეშმარიტებას პირდაპირ ამბობს, როგორც მას განიცდის, და ისლამის პირობითობას ხელყოფს, როდესაც ერთ-ერთ უდიდეს ტაბუს არღვევს და საკუთარ თავს წინასწარმეტყველად წარადგენს.
მაგრამ ის, რასაც ის ამბობს, წინასწარმეტყველებისა და ანგელოზების შესახებ ფორმალურ და სათანადო ფანტაზიებთან არანაირად არაა დაკავშირებული. ეს არაა რომელიღაც ტკბილი იმქვეყნიური გამოცდილება, რადგან ის ფაქტობრივად შინაგანად გეხებათ.
და სულაც არაა გასაკვირი იმის წაკითხვა, რასაც კუბრა ამატებს - პირდაპირ ფრინველის მსგავსი ველური ყივილის იმ მდგომარეობის აღწერის შემდეგ, რომელიც, შემხვედრი დერვიშივით, მას დაეუფლა.
რა დრო დადგა, როდესაც ყოველი, გარდა იშვიათი ცალკეული ადამიანისა, რომელთაც ესმით და იციან, ჩათვლის, რომ შენ გაგიჟდი.
6
სრულიად შესაძლებელია ივარაუდოთ, რომ სიგიჟისა და წინასწარმეტყველების, ქართა და ფრინველთა ენის შესახებ ყველა ამ საუბრით, მიმართულება სავსებით დავკარგე.
ეს საკმაოდ გონირული იქნებოდა; მაგრამ, სინამდვილეში, ამ გზის ყოველ სანტიმეტრს ძალზე ახლოს ვიცნობ. ზუსტად ვიცი, საით მივყავართ ამ ბილიკებს, რადგან ეს უკანა შესასვლელია რაღაც ისეთში, რაშიც ვერასდროს გაერკვევით, თუ ჩვეულებრივ ადამიანებივით წინიდან მიუახლოვდებით მას.
ებრაულ და ქრისტიანულ ბიბლიებში წინასწარმეტყველური წიგნების თაყვანისცემის უკან მიმალულ ფარისევლობას თუ დაინახავთ, გაგეცინებათ. ბალზამირებულები, სასურველად არ წაკითხულები, წმინდა ტექსტში ისინი საკმაოდ უსაფრთხონი არიან. მაგრამ წინასწარმეტყველთა რეალობასთან შეხვედრისგან კი ღმერთმა დაგიფაროთ.
ებრაელმა, ისევე როგორც ბერძენმა წინასწარმეტყველებმა უკვე თავიდანვე იცოდნენ მთელი აბსურდი და შეუძლებლობა, რომელთან ბრძოლაც მოუწევდათ. და ჭეშმარიტება იმაშია, რომ რელიგიას ან კულტურას ერთიმეორეს მიყოლებით წინასწარმეტყველებების მოსპობა მათი სათავიდან მოწყვეტის გზით არ აკმაყოფილებდა. ეს, რა თქმა უნდა, კიდევ ერთი მცდელობა იყო ჩვენი იზოლირებისა მათგან, ვინც გვაფრთხილებს, ყმუის და ღრიალებს.
თუმცა წინასწარმეტყველებისგან ერთადერთი დაცვა, რომელიც ასწლეულების განმავლობაში სხვებთან შედარებით უფრო ეფექტიანი აღმოჩნდა - სიგიჟეში დადანაშაულებაა.
შესაძლოა გასაოცარი იყოს გაცნობიერება, რომ უკვე მათ დროსაც კურთხეული ებრაელი წინასწარმეტყველები დაცინვას და როგორც შეშლილები განკიცხვას ექვემდებარებოდნენ. თუმცა ისინი მარტო ნამდვილად არ იყვნენ.
ბერძნებმა და რომაელებმაც პრაქტიკულად საქმიანობად გაიხადეს წინასწარმეტყველების როგორც შეშლილების გარიყვა. და ეს თანდაყოლილი თვისება, შეშლილობასთან მჭიდროდ დააკავშიროს წინასწარმეტყველი, რომლის ამოცანასაც მსოფლიოში ცოტაოდენი გონის და წონასწორობის დაბრუნება წარმოდგენს, აქამდე ძლიერად ეჭიდება დასავლური კულტურის ფესვებს.
მეცხრამეტე საუკუნეში დაფრთიანებული დისციპლინის - ფსიქოლოგიის ევოლუციასთან ერთად არა ამ ასოციაციებისა და მოსაზრებების შეცვლის, არამედ მათთვის განახლებული ენის შექმნის გადაუდებელი საჭიროება გაჩნდა. გაჩაღდა სამეცნიერო ექსპერიმენტები, და მალე ექსპერტები ისეთი შთამბეჭდავი ჟღერადობის ტერმინებით ჟონგლიორობდნენ, როგორიცაა მაგალითად ისტერიული კატალეფსია, რათა შეშლილობის განსაკუთრებული ფორმები აღეწერათ, რაც სავარაუდოდ, წინასწარმეტყველებს ახასიათებდათ.
თუმცა, მხოლოდ მეოცე საუკუნეში, წინასწარმეტყველების დიაგნოსტირების ნამდვილი ინდუსტრია გაიფურჩქნა. მეცნიერული შთაბეჭდილების ნაკადებმა წალეკა ლიტერატურა, სახელმძღვანელოები და წიგნები. იყო „ფსიქოზი“; იყო „შიზოფრენია“, რომ არაფერი ვთქვათ ყოველთვის პოპულარულ იარლიყზე „პათოლოგია“; და განსაკუთრებული არომატის მისანიჭებლად, ასევე „პარანოიდალური შიზოფრენია“ დაუმატეს.
რა თქმა უნდა, არაფერი ამჟღავნებდა ისე ცხადად წინასწარმეტყველების ავადმყოფობას, ტრავმას, ფსიქოზს, როგორც მათი ყმუილი. ლოგიკურად, პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ მგლები, ტურები და კოიოტები გადაუდებელ მკურნალობას საჭიროებენ, მაშინ როცა ინდიელები, რომლებიც თავიანთ წმინდა რიტუალებს ატარებენ, სავარაუდოდ, წამლებს ითხოვენ. მაგრამ ძალზე ლოგიკურობაც არაა საჭირო. ბოლოს და ბოლოს, ჩვენ მხოლოდ სიგიჟესთან გვაქვს საქმე: მხოლოდ კარგი ჟღერადობის იარლიყის პოვნაა საჭირო.
და არც თუ ბევრი დრო დასჭირდა, რათა ეს მორყეული სამეცნიერო იარლიყები რამდენადმე მოძველებულად აჟღერებულიყო. ასე რომ, თითქოს ახალი ათასწლეულის აღსანიშნავად, წინასწარმეტყველების ასახსნელად ფსიქოლოგებმა და ბიბლეისტებმა უკეთესი ენა შეიმუშავეს.
ამერიკული ფსიქიატრიული ასოციაციის დახმარებით ახალი თაობისთვის მათ იდეალური ტერმინი იპოვეს. ის ტრაგიკულად უბედური ძველი წინასწარმეტყველები მთელი ეს დრო არადიაგნოსტირებული „პოსტტრავმული სტრესული დარღვევით“ იტანჯებოდნენ.
ერთი განსაკუთრებული თვისება აუცილებლად უნდა აღინიშნოს პროგრესის ამ მყარი მარშით სვლაში: როგორი სისწრაფით და მზაობით, მორჩილად ფეხშეწყობილი აყვნენ თანამედროვე იუნგიანელი ავტორები, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ამერიკაში.
სინამდვილეში, ისეთებიც იყვნენ, ვინც საკუთარი უხვი წვლილის შეტანით ძალზე ბედნიერი იყო - მაგალითად, იონა მოყავდათ როგორც ობსესიურ-კომპულსიური დარღვევის ან ოპოზიციური დარღვევის გამომწვევი კლასიკური მაგალითი.
მაგრამ, წინასწარმეტყველების ფსიქოლოგიური ინტერპრეტაციებისთვის თავიანთი პათოლოგიების მიმატებით იუნგიანელი ავტორები გაცილებით შორს წავიდნენ.
საკმარისია ძალზე ენერგიული და პატივცემული იუნგიანელი პრაქტიკოსის, ჯეიმს კირშის შემთხვევას მივმართოთ, რომელსაც წლების განმავლობაში მჭიდრო პროფესიული ურთიერთობა ჰქონდა თავად იუნგთან. სინამდვილეში, მისი პოზიცია ამ საკითხზე, რომელიც რელიგიური დოგმის შეუმცდარი დარწმუნებითაა გამოხატული, ცხადზე ცხადია.
ფარისეველი წინასწარმეტყველები, განმარტავს ის, ყველაზე ფუნდამენტურ გაუგებრობაში არიან დამნაშავენი. ბოლო ორი ათასი წლის განმავლობაში ყოველი, ვინც უდიდეს შეცდომას სჩადიოდა და წინასწარმეტყველის გზას ირჩევდა, პირდაპირ ფსიქოზისკენ, პარანოიისკენ, შიზოფრენიისკენ, სიგიჟისკენ, კატასტროფისკენ მიისწრაფოდა. და უდიდესი ტრაგედიაა ის, რომ ყველა ეს ფიგურა, რომლებიც, სამწუხაროდ, უმძიმეს ფსიქოლოგიურ ინფლაციაში თითქმის, ან მაინც ჩავარდნენ, რადგან წარმოედგინათ, რომ წინასწარმეტყველის როლის შესრულება შეუძლიათ, ვერც კი აცნობიერებდნენ ფაქტს, რომ ძალზე ადრე დაიბადნენ.
აბსოლუტურად გარდაუვალი იყო, რომ ისინი ინდივიდუაციის პროცესის უმწეო „მსხვერპლად“, და არა ცნობიერ მონაწილეებად იქცნენ, რადგან ყოველი მათგანი მანამ ცხოვრობდა, „ვიდრე დრო დადგებოდა“. მათ საკმაოდ არ გაუმართლათ და მანამდე იცხოვრეს, ვიდრე სამყაროში დოქტორი იუნგი მოვიდოდა - ისტორიაში გადამწყვეტი მობრუნების წერტილამდე, როდესაც მისი ფსიქოლოგია შეიქმნა, რათა დახმარებოდა მათ, რათა ყველა მხსნელის როლზე პრეტენზიის მქონე საკუთარი თავისგან გადაერჩინა.
რა თქმა უნდა, ირონიაა, რომ ინფლაციის მდგომარეობით გატანჯული რეალური ადამიანი - ერთგული იუნგიანელია, რომელმაც დაწერა ასეთი სიტყვები და ასე მტკიცედ სჯეროდა მათი. მაგრამ კიდევ უფრო დიდი ირონიაა იმ ფაქტში, რომ თავად იუნგი, სიკვდილამდე, არ წყვეტდა ამ ადამიანის გაფრთხილებას ისეთი დაჟინებით, როგორც შეეძლო: ცდილობდა ის იძულებული გაეხადა გაეცნობიერებინა ძლიერი ფსიქოლოგიური ინფლაცია, რომლის მსხვერპლიც ის გახდა, როდესაც ასე ძლიერად, ასე დამღუპველად, საკუთარ შრომასთან და იუნგის ფსიქოლოგიასთან გაიგივდა.
აქ სიტყვები ღალატობენ, ილევიან, ერთმანეთს აწყდებიან, რადგან სასწორზე უბრალოდ იდეები ან თეორიები არ დგას. ეს ადამიანთა სიცოცხლეებიცაა - წინასწარმეტყველების, თერაპევტების, და პირველ ყოვლისა შუაში აღმოჩენილი ე.წ. ჩვეულებრივი ადამიანების სიცოცხლეები.
და თუ თქვენ ეჭვობთ, რომ ეს ისტორიის ბოლო არაა, მართალი ბრძანდებით, რომ სხვა შემთხვევაც არსებობს, რომელსაც, რომ შემძლებოდა, სიხარულით ავუვლიდი გვერდს. ეს ედვარდ ედინგერის შემთხვევაა.
ედინგერს ახასიათებენ როგორც მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრის ყველაზე გავლენიან იუნგიანელს ამერიკაში, რომ არაფერი ვთქვათ იმის შესახებ, რომ ის თავად იუნგის იდეების საუკეთესო გამომხატველია, რომელსაც კი ჩრდილოეთ ამერიკა იცნობდა. ის არასდროს შეხვედრია იუნგს; პირადი კონტაქტი მასთან არ ჰქონია. მაგრამ მისი იდეებით იყო შეპყრობილი.
მალე ის სრულიად დარწმუნდა, რომ იუნგის ფსიქოლოგია ხსნის ახალ, პოსტქრისტიანულ გზას სთავაზობდა. ის ასევე დარწმუნებული იყო, რომ იუნგი იესო ქრისტეს დროიდან დედამიწაზე მოსიარულე უმნიშვნელოვანესი ადამიანი იყო, საკმაოდ გაუბედავი რწმენაა სხვა იუნგიანელების პრეტენზიებთან შედარებით.
მოკრძალებულ კონტრასტში ედინგერი საკუთარ თავს სრულიად თავმდაბალ, სავსებით ჩვეულებრივ მისიონერად მოიაზრებდა, რომელმაც განსაკუთრებულად დიდებული მასწავლებლის სიბრძნის გავრცელებას მიუძღვნა თავი: ყოველთვის ჭეშმარიტად საშინელი კომბინაცია. სხვა სიტყვებით, ყველაფერი, რასაც იუნგი მთელი ცხოვრება საზოგადოების მხედველობის არიდან და განსაკუთრებით საკუთარ თვალთაგან მოშორებით მიმალვას ცდილობდა, უეცრად ამ თავმდაბალმა მიმდევარმა მთელი მსოფლიოს დასანახად გაასაჯაროვა.
მაგრამ მე მისი შეხედულებები და თეორიები, ან იუნგის იდეების მისეული განვითარება, რაც ხშირად მათ ნამდვილ წაღმიდან უკუღმა ამოტრიელებას წარმოადგენს, ან მისი საკმაოდ საშუალო ერუდიცია არ მაინტერესებს. მე ედინგერის მოქმედებები მაღელვებს: რაც მან გააკეთა.
სიცოცხლის ბოლოს მან წინასწარმეტყველებაზე ლექციათა სერია ჩაატარა. და საკმაოდ მოსალოდნელად, მისი დროისთვის შესაბამისად, მან დაიწყო ახსნა, რომ წინასწარმეტყველად ყოფნა თავიდან ბოლომდე წმინდა ფსიქოზს ნიშნავს. მაგრამ, მის შემთხვევაში, მას გაახსენდა შემთხვევა, რომელიც ჯერ კიდევ მის ახალგაზრდობაში მოხდა.
იმხანად ის ფსიქიატრად მუშაობდა ფსიქიკურად დაავადებულთა კლინიკაში ნიუ-იორკთან ახლოს. მაშინ ის რამდენიმე წელი იუნგიანურ ანალიზში იყო ჩაძირული როგორც პაციენტი. მაგრამ მისი კარიერის იმ ადრეულ ხანაში იუნგიანური ფსიქოლოგიის შედარებით სიახლეზე გაცილებით მნიშვნელოვანი დაუფარავი სიამაყე, რეფლექსიის ან თვითანალიზის სრული უქონლობა იყო, რითიც ის, სამოცდაათი წლის პატივცემული მასწავლებელი და ავტორიტეტი, კვლავ იღებდა სიამოვნებას, როდესაც დეტალურად განიცდიდა იმას, რაც გააკეთა.
რაც შეეხება დეტალებს, ის კონკრეტულ წელს ახსენებს: 1954. და ასევე კონკრეტულ ადგილს ასახელებს: როკლენდის საავადმყოფოს.
„მართლაც“, - შესძახებს ის, - „წინასწარმეტყველის მთელი არქეტიპი - ფსიქოზის საერთო შინაარსია. პირადი მაგალითის მოცემა შემიძლია. ის პაციენტისგან მოდის, რომელიც ვნახე, როდესაც როკლენდის საავადმყოფოში ვმუშაობდი მრავალი წლის წინ, 1954 წელს, მართლაც. აი როგორ აღვწერე პაციენტი ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ: „ოცდასამი წლის გამხდარი ქერა მამაკაცი. ის მღვდელი იყო. მისი სირთულეები დაახლოებით სამი კვირის წინ დაიწყო, როდესაც ის მღვდლობას ეწეოდა სამ სოფლის ეკლესიაში ნიუ-იორკის სასოფლო რაიონში. იმ დროს მას სმენითი ჰალუცინაციები დაეწყო ღმერთზე, მას ეუბნებოდნენ რომ ის მესიაა, ქრისტეს მეორედ მოსვლაა. ის ამტკიცებს, რომ ებრძოდა ამ უწყებას და ღმერთთან საუბარს აგრძელებდა, დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ ეს შეუძლებელია. თუმცა ღმერთმა მას უთხრა, რომ, სულ მცირე, მან ეს ინფორმაცია ეკლესიას უნდა აცნობოს. ის ამას აღწერს საკმაოდ მორცხვად და ბოდიშობით, მშვენივრად იცის, რომ ეს გიჟური იდეაა“.
შესანიშნავი ლაკონურობით უთმობს დროს ედინგერი ამ ოცდასამი წლის ადამიანის ეჭვების, კონფლიქტების, დაურწმუნებლობის, ასევე გასაოცრად გააზრებული მეთოდების აღწერას, რომლებითაც ის თავისთვის ამ სიტუაციის ახსნას ცდილობდა. და იმ ადამიანის დიდებული ამპარტავნებით, რომელი ფიქრობს, რომ ყველაფერი იცის, მაგრამ, შეიძლება, არაფერი იცის, რომელიც წამითაც კი არ ჩერდება, რომ გაითვალისწინოს, როგორი სასოწარკვეთილებით, შესაძლოა, ახალგაზრდა მღვდელი ცდილობდა უკან გზის პოვნას ბუნების თავისუფლებისკენ, მოუთმენლად გადადის განმარტებაზე: „მაგრამ, ის ისე კარგად არ იყო, როგორც ჩანდა. ის ბოდავდა და აგრესიული იყო, ასე რომ მისი გადაყვანა მოგვიწია აგრესიული პაციენტების ფლიგელში. შემდეგი ჩანაწერი რამდენიმე დღის შემდეგ სწორედ ამ ფლიგელში გავაკეთე: „მისი აზროვნება საკმაოდ არეულია, კვლავ იღებს ღმერთისგან შეტყობინებებს, რომ ის ქრისტეს მეორედ მოსვლაა. ხანდახან საავადმყოფოდან გაქცევა და მისი უწყების ქადაგების დაწყება სურს. შეტყობინებებს ქარისა და ფრინველებისგან იღებს, როდესაც ისინი ქვევით მოფრინავენ, მათი ფრთები კი თრთიან...“
„ესაა“, - ასკვნის ჩვენი ექიმი, - „წინასწარმეტყველის არქეტიპით შეპყრობილობის და ღია ფსიქოზში ჩავარდნის მაგალითი“.
ძალზე რთული დასაჯერებელია, რომ ედვარდ ედინგერმა, საკმაოდ ნაკითხმა ადამიანმა, არ იცოდა, რომ ქარისა და ფრინველების დაკვირვება და მოსმენა ძველი წინასწარმეტყველების ქვაკუთხედს წარმოადგენდა, ან, რომ ისინი, ვინც იცოდა, როგორ მოესმინა, ასევე დაენახა ქარის ხმაში და ფრინველთა მოძრაობაში დაფარული უწყებები, ოდესღაც ღვთაებრივთან ძალზე ახლოს მყოფ ადამიანებად ითვლებოდნენ.
მაგრამ კითხვა არ მდგომარეობს იმაში, გააჩნდა თუ არა ეს, როგორც ინტელექტუალური წიგნისეული ცოდნა. ერთადერთი კითხვა ისაა, რატომ აღელვებდა ეს მას როგორც ახალგაზრდა ექიმს ან გაცილებით მოხუც ლექტორს.
ნებისმიერი ფსიქოლოგისთვის, ნებისმიერი ორთოდოქსი იუნგიანელისთვისაც კი, წინასწარმეტყველება - ყველაზე ბოლოა, რაც შეიძლება სერიოზულად განიხილებოდეს. და ედინგერის შემთხვევაში შეგვიძლია წამიერად შევავლოთ თვალი ზუსტად იმას, თუ რას ნიშნავს ეს: შეგვიძლია დავინახოთ, როგორ ბუკვალურად მიიღო მან თავისი შეხედულება, რომ წინასწარმეტყველება არასდროს უნდა განიხილებოდეს სერიოზულად.
როკლენდის ავადმყოფობის ისტორიიდან ძველი ჩანაწერების გახსენების შემდეგ ის, ნაბიჯ-ნაბიჯ, პირდაპირ თავისი ქერა მღვდლის ძველ წინასწარმეტყველ იერემიასთან შედარებაზე გადადის. იერემიას და მღვდელს, ორივეს არა მარტო წარმოედგინათ რომ წინასწარმეტყველები იყვნენ. ისინი ერთნაირ ეჭვებსა და კონფლიქტებს, ბრძოლებსა და შიშებს იზიარებდნენ.
მაგრამ, უპირველეს ყოვლისა, ისინი ორივე ფატალურ შეცდომას სჩადიოდნენ, როდესაც წინასწარმეტყველის როლში მოქმედებდნენ, რადგან ეს წმინდა წყლის ფსიქოზია. „მაშინ ადამიანი ნამდვილად შეშლილია“.
სხვა სიტყვებით, მთელი თავისი სწავლული ლექციებით და წინასწარმეტყველების შესახებ ნაშრომებით, თავად ედინგერი „ისე კარგად არ იყო, როგორც ჩანდა“, რადგან, ის რომ იერემიას შეხვედროდა, წამითაც კი არ დაფიქრდებოდა, თავის საქმეს გააკეთებდა და მასაც როკლენდში გამოკეტავდა.
ბუნებრივია, ის ვალდებულიც იყო. არავის სურს წინასწამეტყველების რეალობასთან, და არა გაყალბებასთან შეხვედრა. ჭეშმარიტად ცივილურ კულტურაში არავინ აიტანს იმ ადამიანის უხეშ სისასტიკეს, რომელსაც ქარში ან მიწისკენ დაშვებული ფრენისას ფრინველთა ფრთების ნაზ თრთოლვაში მოსაუბრე საკრალური ესმის.
ედინგერს აქვს საინტერესო ნაწყვეტი საკითხზე, თუ რა ცუდია წინასწარმეტყველად ყოფნა სოციალური ცხოვრებისთვის. ის აღნიშნავს, როგორ მწარედ ჩიოდა იერემია, რომ ადამიანებთან ჰარმონიული ურთიერთობები განადგურდა, როდესაც მან სხვა სამყაროდან უწყების მოტანა დაიწყო; როგორ ჩაკეტეს და საჯაროდ დაამცირეს ყმუილისთვის. „საუკეთესო შემთხვევაშიც კი, უკიდურესი სიფრთხილისასაც, წინასწარმეტყველება შეიძლება ძალზე საშიში იყოს, თუ ადამიანი ყველაფერს ამბობს, რასაც ხედავს ან წინასწარ გრძნობს“. ასე რომ მხოლოდ ველურები ილაპარაკებენ, რასაც წინასწარ გრძნობენ ან ხედავენ.
სხვა იუნგიანელებთან ერთად, ის სიტყვის „წინასწარმეტყველი“ მცდარი ეტიმოლოგიისკენ იხრება, რათა ითვალთმაქცოს, რომ იერემიას მსგავსი ადამიანების ნამდვილი სამუშაო უნდა იყოს „ადაპტირებული უწყება, მისი მორგება იმათ ფსიქოლოგიურ რეალობასთან, ვისაც ესაუბრება“. წინააღმდეგ შემთხვევაში ყველაფერი მცდარად მიდის. „ის კარგავს ადამიანებთან კავშირს, მათ რეალობას ვერ ითვალისწინებს“.
მაგრამ მარტივი ჭეშმარიტება იმაშია, რომ ძველი სიტყვის „წინასწარმეტყველი“ აზრი სრულებით არაა დაკავშირებული ადამიანების აუდიტორიისთვის უწყების ადაპტაციასთან. ეს სიტყვა ღვთაებრივის „სახელით ლაპარაკს“ ნიშნავს. ეს ნიშნავს საყვირის ფუნქციით მსახურებას: ილაპარაკოს ყველაფერი, რის თქმაც საკრალურს სურს.
უსასრულოდ შეიძლება საუბარი წინასწარმეტყველებზე, რომლებსაც დანარჩენი ადამიანების რეალობის გათვალისწინება არ შეუძლიათ. მაგრამ მაშინ წინასწარმეტყველების გარდა ვინ ილაპარაკებს იმაზე, რომ ღვთაებრივი რეალობის გათვალისწინება არავის შეუძლია?
ამის მაგივრად ჩვენ ვაგრძელებთ თერაპიულად ეგოისტური ცხოვრებით ცხოვრებას, დარწმუნებულები, რომ ის, ვინც ჩვენ შეწუხებით გვემუქრება, იმას მიიღებს, რასაც იმსახურებს: მიიღებენ საჭირო იარლიყს და განზე გაიწევიან.
ასე რომ აღარავინ დარჩა საკმარისად თამამი, იმისთვისაც კი, რომ კითხვა დასვას კოლექტიური შეშლილობის, მსოფლიოს ტოტალური ფსიქოზის შესახებ, რომელმაც თავისი წინასწარმეტყველები დაადუმა.
7
და ბოლოს, იუნგს დავუბრუნდეთ.
თუ შევჩერდებით, შევხედავთ და მივაყურადებთ, გაოცებით შევნიშნავთ, რომ ის ნელ-ნელა ჩრდილიდან გამოდის, რადგან მის სიცოცხლეშივე ყოველმხრივ გარშემორტყმული იყო ხმებით, რომლებიც მას ადანაშაულებდნენ, მსჯავრს სდებდნენ, დასცინოდნენ იმისთვის, რომ წინასწარმეტყველობა სურდა.
მაგრამ მხოლოდ სულელთა ხმები არ გაისმოდა. მათ შორის ძველი მეგობრისა და კოლეგის, ზიგმუნდ ფროიდის ხმაც ჟღერდა, რომელსაც დროდადრო ჰყოფნიდა სიმამაცე, აღეწერა ის როგორც მისტიკოსი, და უფრო მეტიც, შეშლილი.
და კიდევ უფრო გასაოცარია, რომ ამ ხმათაგან ზოგიერთი თავად იუნგში ბობოქრობდა: აბრაზებდა, ტანჯავდა, აწამებდა მას.
მაგრამ აქ სანერვიულო არაფერია, სრულიად არაფერი.
ყველაზე ერთგული იუნგიანელები, ის ადამიანები, რომლებიც მასთან ყველაზე ახლოს აღმოჩნდნენ, ერთ აზრზე იყვნენ და სრული სისულელის უმცირეს გაფაჩუნებასაც კი უარყოფდნენ იმის შესახებ, რომ ის წინასწარმეტყველი იყო. იგივე ეხება იუნგიანური მეცნიერების სამყაროს ყველა საუკეთესო და ნათელ გონებას.
ეს ხომ ასეთი სულელური შეცდომაა: ყველზე უხეში გაუგებრობა. აქ სანახავიც არაფერია, არც უმცირეს ეჭვზე ღირს შეჩერება; ფაქტები სრულიად ნათელია; საქმე დახურულია.
და ის, ვინც საკმაოდ ჯიუტია და ეს კოლექტიური მოსაზრებები ჯერ კიდევ არ აკმაყოფილებს, ადრე თუ გვიან გაცილებით უფრო გადამწყვეტს - იუნგის უცვლელ ჩვევას შეეჯახება, დაჟინებით ამტკიცოს, კიდევ და კიდევ, კიდევ და კიდევ, რომ ის წინასწარმეტყველი არ იყო.
საქმე უბრალოდ დახურული არ არის. ის უკვე დალუქული და განადგურებულია.
უხერხული სიმართლე, რომელიც ასე უცებ გვისხლტება ხელიდან, ისაა, რომ სინამდვილეში საქმე ასე მარტივად იშვიათადაა. ნათქვამია: კვამლი უცეცხლოდ არ არსებობსო, და, თუ დანტისტები დაჟინებით ამტკიცებენ, რომ ასტრონავტები არ არიან, უნდა იკითხოთ, რატომ.
ამას გარდა, საღი აზრის ჯანსაღი დოზაც აუცილებელია. საინტერესოა, რომ ყოველთვის, როდესაც იუნგი კითხვას სვამდა, იმსახურებდა თუ არა ფროიდი წინასწარმეტყველის ტიტულს, როგორ იყენებდა ის გულუბრყვილოდ ამ ტერმინს ქების გამოსახატად. მაგრამ, იმ შემთხვევაში, როდესაც ფროიდი ან სხვები იუნგის წინასწარმეტყველად გახდომის სურვილის ნიშნებს ხედავდნენ, კარგი არაფერი იგულისხმებოდა. ხოლო რატომ იმატებდა იუნგი პრობლემებს ამ ცხადი შეურაცხყოფის საკუთარი თავისკენ მიმართვით, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ამ სიტყვას პირდაპირ დაცინვად ან სალანძღავად იყენებდნენ, სრულიად გაუგებარია გონიერი ადამიანისთვის.
თუ იმ ფაქტსაც დავუმატებთ, რომ ის ძალზე მკვეთრად აღნიშნავდა, რომ ნებისმიერ „ნამდვილ წინასწარმეტყველს ან მხსნელს“, რომელმაც საზოგადოების წინაშე გამოსვლა გადაწყვიტა, ჩვენს თანამედროვე სამყაროში ტელევიზია და მედია ფაქტობრივად რამდენიმე კვირაში გაანადგურებს, გასაგები გახდება, რატომ არ აღიარებდა არავითარ შემთხვევაში იუნგი, რომც სცოდნოდა, რომ ის წინასწარმეტყველია.
ასევეა მისი გამუდმებული უარყოფის საკითხი, რომელზეც, როგორც ჭეშმარიტების საბოლოო კრიტერიუმზე, ყველანი საკმაოდ ნდობით მიუთითებენ. მაგრამ ჩვენ საკმარისად ვიხილეთ მისი საჯარო უარყოფების მაგალითები - იუნგი-გნოსტიკოსი, რომელიც უარყოფს, რომ ის გნოსტიკოსია, იუნგი-მისტიკოსი, რომელიც დაჟინებით ამტკიცებს, რომ მისტიკოსი არაა, იუნგი-მაგი, რომელიც კვერთხს აიქნევს და საზეიმოდ აცხადებს, რომ მაგი არაა - რათა ინტუიციურად მივხვდეთ, მაინც რას გულისხმობდა ის „კვალის დაფარვაში“.
თუმცა მესმის, რომ ამ ყველაფრის მიღება რამდენადმე რთულია. ასე რომ, თუ თქვენ მაინც ვერ იჯერებთ, რომ მას შეეძლო ასე გამომწვევად ტყუილი ელაპარაკა, კიდევ ერთ ნაწყვეტს მოვიყვან, რომელიც ყველა ეჭვს გაფანტავს.
იმ ნათელ და უმანკო დღეებში, როდესაც მან ჯერ კიდევ არ იცოდა რა საფასურის გადახდა მოუწევდა თავისი აღფრთოვანების გამოხატვისთვის, იუნგმა ფროიდი გააოგნა, როდესაც უთხრა, რომ მათი ახალი არაცნობიერის ფსიქოლოგია რელიგიაა: სინამდვილეში, ის ახალი რელიგია უნდა გამხდარიყო, საკუთარი მხსნელით, რომელიც, სავარაუდოდ, სადღაც თავის დროს ელის.
თუმცა მალე ის უკვე ფროიდს აფრთხილებდა. ის განმარტავდა, რომ სიფრთხილეა საჭირო, განსაკუთრებით მეგობრებსა და კოლეგებს შორის. ჭორები, ავსიტყვაობა, აღშფოთებული ჩურჩული - ეს მხოლოდ ნორმალური რეაქციაა იმაზე, რაც რელიგიას წააგავს და ისევე იქცევა. ასე რომ, აუცილებელი ნაბიჯები უნდა გადავდგათ, რომ ანტიკურობის ეზოთერული ტრადიციების მსგავსად ჩამოვყალიბდეთ. ფარულობა - გასაღებია. ჩვენი ფსიქოლოგია მხოლოდ საიდუმლო რელიგიური კრების ატმოსფეროში გაიზრდება და გაიფურჩქნება, რომელიც ფარულად, დახურულ კარს მიღმა იკრიბება.
მეტიც, ყველა აღმოჩენით საჯაროდ გამოსვლის საკუთარი მოუთმენელი ამბიციებისგან უნდა დავიცვათ თავი, რადგან ჩვენი ფსიქოლოგია „ძალზე ჭეშმარიტია, რათა უკვე იყოს აღიარებული საზოგადოების მიერ. უპირველეს ყოვლისა, ასე უნდა მოვიქცეთ: მასებისთვის ყალბი, ფალსიფიცირებული ამონარიდების გავრცელებით უნდა შემოვიფარგლოთ, არ გავავრცელოთ არაფერი, გარდა მისი განზავებული ვერსიისა“.
და თუ ამ ნაწყვეტის მოძებნას განიზრახავთ ფროიდისადმი იუნგის წერილების ავტორიზებულ ინგლისურ გამოცემაში, შეგიძლიათ ახლავე დანებდეთ, რადგან ის, რასაც იპოვით - იუნგის მიერ თქმულის უხეშად გამოფატრული და ყალბი ვერსიაა.
ასე რომ, შესაძლოა, როგორც ადამიანთა უმეტესობას, თქვენც წყლით სრულიად განზავებული, სხვადასხვა მინარევებიანი სასმელები გიყვართ. და ამაში ცუდი არაფერია.
მაგრამ თუ არა, და, საკმაოდ ძლიერიც ხართ, რომ ჭეშმარიტებისკენ ისწრაფვოდეთ, ასევე შინაგან სიძლიერეს ფლობთ, რათა მას გაუმკლავდეთ, მაშინ, ალბათ ღირს ორჯერ დაფიქრება, ვიდრე მრავალ არადამაჯერებელ უარყოფას დაიჯერებთ, რომ იუნგი წინასწარმეტყველი იყო, და ამის მაგივრად იმას მიმართავთ, რაც მან სინამდვილეში თქვა წინასწარმეტყველების თემაზე, როდესაც გადაწყვიტა მას შეხებოდა.
კონკრეტული წერტილი, საიდანაც უნდა დაიწყოთ - ნაშრომია, რომელმაც სრულიად გასაგები სახით, რადგან ფსიქიკის გამოუცნობი ტერიტორიის საზღვრებს ასე უახლოვდება, იუნგიანურ ფსიქოლოგიაში პრაქტიკულად შესავალი სახელმძღვანელოს სტატუსი მიიღო.
ორიგინალური ვერსია 1916 წლით თარიღდება, როდესაც ის წითელ წიგნში აღწერილი გამოცდილების მისაღებად ჯერ კიდევ ინტენსიურად ბრძოლობდა. იქ მას პირდაპირ იმ ადმიანთა ამბიციურობა აქვს მიზანში ამოღებული, რომლებიც იმდენად გონებასუსტები არიან, რომ ცდუნებას ვერ უძლებენ და იჯერებენ, რომ წინასწარმეტყველები არიან. შემდეგ ის წინასწარმეტყველად „თავის წარმოჩენის“ საშიშროების შესახებ კიდევ უფრო მკვეთრი კომენტარით ამთავრებს: თუ როგორ ჩქარობს სხვებს უქადაგოს ნაცვლად იმისა, რომ ყურადღებით დააკვირდეს საკუთარ თავს და საკუთარი ფსიქოლოგიური აღმოჩენების ინტეგრაცია ყოველდღიურ ცხოვრებაში მდუმარედ განახორციელოს.
და ახლა, წითელი წიგნის გამოქვეყნების შემდეგ, სრულიად ცხადი ხდება, თუ რა ხარისხითაა ეს საერთო გაფრთხილებები დაფუძნებული იუნგის პირად ბრძოლაზე და მწარე განცდებზე იმ დროს, როდესაც ის ჩუმად ებრძოდა იმას, რასაც კონკრეტულად აღწერს როგორც თავის წინასწარმეტყველურ ამბიციებს და წინასწარმეტყველის როლის აღების თითქმის დაუძლეველ ცდუნებას ერკინება.
მაგრამ თორმეტი წლის შემდეგ, ორმოცდაათ წელს გადაცილებული მამაკაცის კიდევ უფრო მეტი გამოცდილებით, ის ორიგინალურ ტექსტს მიუბრუნდა და გადაწერა ის. გარდა ამისა, ამბიციებისა და ცდუნებების შესახებ თავდაპირველ გაფრთხილებას, რომელიც უცვლელად დატოვა, წინასწარმეტყველებისა და ინფლაციის პრობლემის შესახებ მთელი ახალი ნაწყვეტი დაამატა. და, იმათ მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ვინც ასწლეულის უმეტეს ნაწილში ხმამაღლა ამტკიცებდა, ან მდუმარედ ვარაუდობდა, რომ, იუნგის თანახმად, წინასწარმეტყველება - ინფლაციის, ფსიქოზის და ბოდვის პირდაპირი ექვივალენტია, რომ მისთვის ყველა წინასწარმეტყველი - თავიანთი ბუნებით ცრუ წინასწარმეტყველები არიან, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ის თავად საკმაოდ მკაფიოდ საუბრობდა ამ თემაზე.
სინამდვილეში, რაც არ უნდა ჰქონოდათ წაკითხული ამ კომენტატორებს, ვისთვისაც არ უნდა მოესმინათ, ვისთანაც არ უნდა განსწავლულიყვნენ, ერთის თქმა ზუსტად შეიძლება. ეს ნამდვილად არაა იუნგი.
ყველაზე გასაოცარი ამ რევიზიაში ისაა, რამდენად მოკლეა მისი კომენტარები თავად წინასწარმეტყველებაზე: „მთლიანობაში, არ მსურს იმის უარყოფა, რომ ნამდვილი წინასწარმეტყველები გვევლინებიან. მაგრამ, სიფრთხილის მიზნით, უპირველეს ყოვლისა ყოველი შემთხვევის ინდივიდუალურად განხილვას ვამჯობინებდი, რადგან ვინმეს ნამდვილ წინასწარმეტყველად მიჩნევა - ძალზე სერიოზული საკითხია, რათა ის დაუფიქრებლად ან დაუდევრად გადავწყვიტოთ. ყოველი ნამდვილი წინასწარმეტყველი გაბედულად იცავს თავს ამ როლის არაცნობიერი მოთხოვნებისა და მოლოდინებისგან. ასე რომ, როდესაც წინასწარმეტყველი მომენტის ზეგავლენით უბრალოდ არსაიდან გვევლინება, უმჯობესია, თუ წონასწორობის ფსიქიკურ დაკარგვას ვივარაუდებთ“.
რა თქმა უნდა, სკეპტიკურად განწყობილი გონებისთვის ეს იუნგის გონების სკეპტიკური განწყობის ცხად დადასტურებას წარმოადგენს. არაფერია უფრო მარტივი, ვიდრე მას მთელი ამ წინასწარმეტყველების, როგორც პათოლოგიური ან, უკეთეს შემთხვევაში, საკმაოდ საეჭვო თემის დაუფიქრებლად, დაუდევრად თავიდან არიდებაში შეუერთდე.
მაგრამ სინამდვილეში ამ მოკლე ნაწყვეტში მან ნამდვილი წინასწარმეტყველების, უტყუარი წინასწარმეტყველების, ჭეშმარიტი წინასწარმეტყველების არსებობის შესაძლებლობა მინიმუმ სამჯერ ახსენა, რომელიც სრულ თანხმობაშია იმასთან, თუ როგორ მოიხსენიებს ამ შესაძლებლობას სხვაგან. მხოლოდ კარში შესვლაა საჭირო, რომელიც მას ღია აქვს დატოვებული.
იუნგის მტკიცება, რომ „ყოველი ნამდვილი წინასწარმეტყველი გაბედულად იცავს თავს ამ როლის არაცნობიერი მოთხოვნებისა და მოლოდინებისგან“ ძალზე განსაკუთრებულ კონტექსტს ეხება. ეს სწორედ მანამდე თქმულისკენ მინიშნებაა, იმის შესახებ, რომ მხოლოდ უიშვიათესი და საუკეთესოები ადამიანთა შორის იმდენად ძლიერნი არიან თავიანთ მისწრაფებაში, რომ მზად არიან საწყისი არაცნობიერის მიერ შთანთქმის ურიცხვ საშიშროებას შეგნებულად დაექვემდებარონ; იმის შესახებ, რომ მხოლოდ ჭეშმარიტ გმირებს ძალუძთ სიღრმეთა ურჩხულების შემუსვრა არა ერთჯერადად რომელიღაც მყისიერ დიდებულ ბრძოლაში, არამედ ისევ და ისევ; იმის შესახებ, რომ ამ სიღრმეებში დავანებული მითიური განძის, იდუმალი ძალის, ფარული მაგიის დაუფლების ერთადერთი გზა - მათ კოლექტიურ ძალასთან გაიგივებაზე სრულად უარის თქმაა.
და თუ ჭეშმარიტი წინასწარმეტყველის ამ ფიგურაზე იუნგის ნათქვამს შევაჯამებთ, მრავლისმეტყველ ფინალურ სურათს მივიღებთ.
ნამდვილი წინასწარმეტყველები ფლობენ ძალას და ღირსებას, რათა აკეთონ ის, რის გაკეთებაც სხვას არავის არც ძალუძს და არც მზად არაა. ისინი მთელი ძალით ერკინებიან საკუთარ ამბიციებსა და ამპარტავნებას; ფსიქოლოგიური წონასწორობის დამყარების უნარი აქვთ, კერძოდ, იციან, როგორ გაიცინონ იმაზე, თუ როგორი სულელები არიან, და არასდროს მიუდგნენ საკუთარ თავს ძალზე სერიოზულად. ისინი ებრძვიან საჯაროდ საკუთარი თავის წინასწარმეტყველებად წარმოჩენის გამუდმებულ ცდუნებას, მის თანმდევ ყველა ჩვეულებრივ დრამასთან ერთად.
მაგრამ, უპირველეს ყოვლისა, ისინი წინასწარმეტყველის მათრობელა როლთან გაიგივებაზე შინაგანადაც და საიდუმლოდაც კი უარს ამბობენ. და ეს არა მარტო უხილავად, არამედ დიდი მოთმინებით, დროთა განმავლობაში ხდება, რადგან წინასწარმეტყველად გახდომის შესაძლებლობის მძიმე ბრძოლაში აღარავინ რჩება, ვისაც რაიმეზე პრეტენზიის გაცხადება ან წინასწარმეტყველის სტატუსის საყოველთაოდ გამოფენა შეუძლია.
სწორედ ამიტომ წინასწარმეტყველების შესახებ რამოდენიმე ზერელე შენიშვნით იუნგი ყველაფერს სიზანტის და დაჟინებულობის, და არა სისწრაფის ირგვლივ აბრუნებს. წინასწარმეტყველად გახდომა - უეცარი სენსაცია არაა: ეს დროს მოითხოვს, რადგან თავიდან საკუთარი თავის წინასწარმეტყველად, მხსნელად ქცევაა საჭირო. და მსჯელობა, ნამდვილია თუ არა ეს წინასწარმეტყველი, არაა მყისიერი, სპონტანური გადაწყვეტის საკითხი.
ესეც დროს მოითხოვს.
მაგრამ შეიძლება შეამჩნიოთ, ახლა, როცა ეს ყველაფერი ავხსენი, რომ მას ეს ღიად არ უთქვამს. და მისი სახელი - მაგიაა.
ის შეფარვით ლაპარაკობს; წინასწარმეტყველთა თემას წამიერად ეხება, მხოლოდ იმისთვის, რომ თემას მაშინვე გადაუხვიოს, ვიდრე შეამჩნევდეთ, რა მოხდა, სასწრაფოდ სხვა საკითხზე ალაპარაკდეს. ის ოსტატურად იყენებს ორმაგ უარყოფას - „არ მსურს უარვყო“ - არაფერს ამტკიცებს პირდაპირ დადებითი აზრით.
და სულ იმედოვნებს, რომ თქვენ არათუ ვერ შეამჩნევთ, სინამდვილეში რისკენ მიანიშნებს ის, რადგან ეს აქტიურ ყურადღებას საჭიროებს, რაც ადამიანთა უმრავლესობას არ გააჩნია, არამედ საკუთარ არაცნობიერ ცრურწმენებს მის სიტყვებზე დააპროეცირებთ და ჩათვლით, რომ ის სრულიად საპირისპიროს ლაპარაკობს.
სხვა სიტყვებით, მისთვის არაა საკმარისი თეორიული ლაპარაკი წინასწარმეტყველებაზე. სამაგიეროდ, მაშინაც კი, როდესაც წინასწარმეტყველებზე საუბრობს, ინსტინქტურად მიჰყვება პატივცემულ და საუკუნო ტრადიციას, ილაპარაკოს როგორც წინასწარმეტყველმა.
ის მიანიშნებს და ფარავს, ღიად არ საუბრობს; თავის აზრს მხოლოდ ცოტას აცნობს, იმათ, ვინც მზადაა და საკმაოდ მომთმენია, რომ მოისმინოს; მაგრამ სხვა დანარჩენისთვის ის მარყუჟებს აკეთებს, რათა მასში გაიხლართონ, რადგან მათ მხოლოდ ის სურთ, რომ კვლავაც მოტყუებული იყვნენ.
ეს წინასწარმეტყველური ენა, არსობრივად, არ განსხვავედება ემპედოკლეს ან პარმენიდეს, ან ნებისმიერის მიერ, ვინც მკვდართა სამყაროდან დაბრუნებულმა უნდა ილაპარაკოს, გამოყენებული წინასწარმეტყველური ენისგან. მოჩვენებითი ბუნდოვანების საფარქვეშ არაჩვეულებრივი აკურატულობა იმალება - მათემატიკური სიზუსტე, რომელსაც ჩვენთვისვე საზიანოდ ვაიგნორებთ.
ეს სიზუსტე - ჭეშმარიტი წინასწარმეტყველების მარადიული საჭიროების რეალობაა, რომლებიც ისე ემსახურებიან თავიანთ კულტურას და საზოგადოებას, როგორც მხოლოდ მათ ხელეწიფებათ.
და თუ იუნგის სხვა ნაწარმოებებს განვიხილავთ, სრულიად ცხადი გახდება, რომ სხვა არაფერი არსებობს, რაზეც შეეძლო მას მიენიშნებინა ან ესაუბრა. და თუმცა კიდევ ბევრის დამატება შემიძლია და, უეჭველად, საჭიროცაა, მე მაინც ყველაფერს უბრალოდ შევამოკლებ.
ვიდრე ედვარდ ედინგერისნაირი იუნგიანელები ფსიქოანალიზით, თავიანთ წიგნებში, ლექციებში და პრაქტიკებში წინასწარმეტყველების კლასიფიკაციითა და დიაგნოსტირებით იყვნენ გართულნი, იუნგი, თავის მხრივ, ისევ ყვიროდა: ხელები შორს ჩვენი წინასწარმეტყველებისგან და დაანებეთ მათ თავი! ნუ ცდილობთ მათ კლასიფიცირებას ან გაანალიზებას ინდივიდუალური თვალთახედვით, რადგან ეს ყველაზე სულელურია, რისი გაკეთებაც შეიძლება. ისინი მოქმედებენ, ამბობენ, დაჟინებით აცხადებენ როგორც კოლექტიური არაცნობიერის წარმომადგენლები, და მათი პირადი ფსიქოლოგიის დეტალებში ჩაღრმავება უშედეგოა.
ვიდრე ჯეიმს კირშისნაირი იუნგიანელი ამტკიცებდა, რომ ნებისმიერი წინასწარმეტყველი, რომელსაც იუნგიანური ანალიზის სარგებელი არ განუცდია, ავტომატურად გახდება „ინდივიდუაციის პროცესის არაცნობიერი მსხვერპლი“, თავად იუნგი ამტკიცებდა, პირიქით, მთელი ისტორიის განმავლობაში წინასწარმეტყველები თავიანთ ხალხს ყოველთვის ემსახურებოდნენ როგორც ინდივიდუაციის უმაღლესი ნიმუშები.
და, ისე, რომ სულაც არ იყვნენ არაცნობიერნი, ისინი თავიანთი ერის ყველაზე ცნობიერი დამრიგებლები და ლიდერები, ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის ეული შუქურები იყვნენ.
ვიდრე ედინგერი ამდენ სისულელეს აფრქვევს წინასწარმეტყველთა უდიდეს სისუსტეზე, რომელიც იმ ფაქტში მდგომარეობს, რომ მათ ადამიანებთან ან გარშემომყოფ სამყაროსთან ადაპტირება არ ძალუძთ, თავად იუნგი მიუთითებს, რომ წინასწარმეტყველების უდიდესი ძალა - ისევე, როგორც მხატვრებისა - სწორედ მათი ადაპტაციის უუნარობაშია, რადგან სწორედ ასე შეუძლიათ მათ კოლექტიური არასტაბილურობის წონასწორობაში დაბრუნება.
სანამ იუნგიანელები მთლიანობაში წინასწარმეტყველებში ინფლაციის იდეალურ ნიმუშებს, მინიატურულ ფსიქიატრიულ კატასტროფებს ხედავენ, რომლებიც თითქოსდა ასაფეთქებელ მომენტს ელიან, იუნგმა ექსტრაორდინარული ნაბიჯი გადადგა და ისინი წარმოაჩინა როგორც უმაღლესი ფსიქოლოგიური კატასტროფისგან ადამიანთა საუკეთესო დაცვა: როგორც ერთადერთი, საკმაოდ ძლიერი, რომელსაც ძალუძს კოლექტიური (ინდივიდუალურზე რომ აღარაფერი ვთქვათ) ინფლაციის დამღუპველ ნგრევას გაუძლოს.
და თუმცა ვერ უარვყოფთ, რომ ყოველი, ვისაც პირდაპირ ღმერთი უვლენს ხილვებს ან უწყებებს,
აშკარა ფსიქოლოგიური რისკის წინაშე დგება, ვერც იმას უარვყოფთ, რომ ნამდვილ წინასწარმეტყველთა იგნორირებაზე საშიში არაფერია კულტურისთვის, რომლებიც, მიუხედავად ყველა მათი მცდელობისა აღარ გაიგონონ ან არ დაინახონ - მაინც მოაქვთ უწყებები და ხილვები სხვა სამყაროდან, რადგან თავიანთი დროის რეალური საჭიროებების აღქმა მხოლოდ მათ ხელეწიფებათ.
ამ შემთხვევათა უმრავლესობაში იუნგი ებრაელ წინასწარმეტყველებზე და ებრაელ ერზე მიუთითებს. დღეს ჩვენ იოლი გვეჩვენება უარვყოთ მისი ნათქვამი, როგორც მხოლოდ სპეციფიკურ ისტორიულ კონტექსტში გამოსაყენებელი; რომელიც მხოლოდ რომელიღაც სხვა ადგილისთვის ან დროისთვისაა მნიშვნელოვანი. მაგრამ ეს იმ სრულიად ფუნდამენტური მნიშვნელობის იგნორირებას ნიშნავს, რომელსაც ის ბიბლიას ანიჭებდა თავის ფსიქოლოგიაში.
ის ცდილობდა აეხსნა, რომ დასავლელი ადამიანისთვის ფსიქოლოგია ბიბლიის გარეშე არ არსებობს. „ჩვენ უნდა ვიკითხოთ ბიბლია ან ფსიქოლოგიას ვერ გავიგებთ. ჩვენი ფსიქოლოგია, მთელი ჩვენი ცხოვრება, ჩვენი ენა და ხატოვანება ბიბლიაზეა აგებული“. და აქ მნიშვნელოვანი გაფრთხილებაა: რა თქმა უნდა, შეგვიძლია იუნგის ნაშრომი ისე გამოვიყენოთ, როგორც გვსურს, ის ჩვენი საკუთარი მიზნებისთვის გამოსადეგ მოსახერხებელ ინსტრუმენტად გადავაქციოთ.
მაგრამ თუ ბიბლია თითქმის ისევე კარგად არ ვიცით, როგორც მან იცოდა, ვერ შევძლებთ მისი ნატიფი მინიშნებების დაჭერას, ვერ ჩავწვდებით მის რეალურ გზავნილს.
თუ წინასწარმეტყველები ებრაელი ერის ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობისთვის იყვნენ საჭირო, ჩვენთვისაც აუცილებელნი არიან. თუ ისინი ებრაელთა შორის უმცირესობით იყვნენ წარმოდგენილი, რომელთაც შეიძლება ყველაზე ინდივიდუალიზებული, ინფლაციისადმი მინიმალურად დაქვემდებარებული, ყველაზე გონიერი ვუწოდოთ, მაშინ, შესაძლოა, ეს ერთადერთი ფიგურებია, ჩვენთვის ხელმისაწვდომი დაბნეულ ცივილიზაციურ არსებობაში, რომლებიც ჭკუიდან არ შეშლილან.
და თუ ასეთი მოსაზრებები საკმაოდ უცნაურად ჟღერს, ღირს გახსენებად, რომ იუნგისთვის ჩვეულებრივი ადამიანები ჩვენს თანამედროვე დასვლურ კულტურაში სულაც არ არიან ისეთი იდეალურები,როგორც მათ ეჩვენებათ. პირიქით, ყოველი ადამიანი „პათოლოგიასთან მოსაზღვრე ცნობიერების სიამაყით იტანჯება“.
მაგრამ ყველაზე საგულისხმოა, რომ მის თვალში წინასწარმეტყველის მნიშვნელოვანი როლის შესრულებისას რელიგიური ინფლაციის ყველაზე უკიდურესი, ყველაზე ფსიქოზური, ყველაზე მიშვებული შემთხვევა არაფრით არაა „რაციონალურ და პოლიტიკურ ფსიქოზზე, რომელიც ჩვენი დროის დაავადებად იქცა“ - ჩვენი სამყაროს კოლექტიურ ფსიქოზზე უარესი.
8
და ამგვარად, ნამდვილ, რეალურ, უტყუარ წინასწარმეტყველზე იუნგის რამდენიმე მოკლე მინიშნება უბრალოდ ქრება; იკარგება, იგნორირდება, მდუმარებაში იძირება, სადაც არის კიდეც მათი ადგილი.
მაგრამ ეს მოკლე კომენტარები მხოლოდ დასაწყისია იმისა, რასაც ის წინასწარმეტყველების და ინფლაციის პრობლემების თავის აღწერაში დაამატებს. და ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც ტექსტის საბოლოო ვერსიასთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს, ძალზე მარტივია: სიტყვების რაოდენობა.
წინასწარმეტყველად გადაქცევის საშიშროებებს ის მომცრო აბზაცის ნახევარში აღწერს და იქ გამოყენებულ ყოველ სიტყვაზე მომდევნო უფრო გრძელ აბზაცებში ოთხი ან ხუთი სიტყვა მოდის, სადაც ის წინასწარმეტყველის მოწაფედ გადაქცევის საშიშროების ილუსტრაციას იძლევა. და აქ მოულოდნელად იუნგის სრულიად განსხვავებულ სახეს ვხვდებით.
მთელი პასაჟი საოცრად მსუბუქ, მაგრამ დამცინავ პაროდიად გადაიქცევა იმ ერთგულ მიმდევრებზე, რომლებიც მასწავლებლის ფერხთით მჯდომნი სიხარულით და ზანტი კმაყოფილებით გაუთავებლად ტკბებიან, თავიანთ ცხოვრებისეულ მოვალეობებს და პასუხისმგებლობას მასწავლებლის კარებთან ტოვებენ, თუნდაც ერთი საკუთარი იდეის ან აზრის ქონა აშინებთ, დიდებულ ჭეშმარიტებას პირდაპირ მასწავლებლის ხელიდან იღებენ, რათა დაუფიქრებლად გაიმეორონ ის, თითქოს ეს მას როგორღაც მათ საკუთარ ჭეშმარიტებად: მათ პასუხად, მათ აღმოჩენად აქცევს.
მათთვის ეს იდეალური სიტუაციაა. ვიღაც სხვა ატარებს რეალური ცხოვრების მთელ სიმძიმეს და პასუხისმგებლობას, საშიშროებებს და რისკებს, სანამ ისინი თავიანთ ყალბ თავმდაბლობას ამოფარებულები ირგვლივ ფარისევლობენ; სიბრძნის დიდებულ განძს ეპატრონებიან, რომელზეც პრეტენზიას აცხადებენ, თუმცა კი ის მათ არ ეკუთვნის; მსოფლიო სცენაზე შეჭრილები თავიანთი მითვისებული მნიშვნელოვნებით შთაგონებულ-შთანთქმულები სხვათათვის ხელმიუწვდომელი, ექსკლუზიური სიბრძნის ამაყ მცველებად წარმოაჩენენ თავს. იმავე დროს, მასწავლებლის უსაზღვრო თაყვანისცემისა და გაღმერთების წყალობით, მათ შეუძლიათ თავიანთი გაფუყვით დატკბნენ.
თუმცაღა გარეგნულად სრულიად ჩვეულებრივად გამოიყურებიან, უეცრად ცას შესწვდებიან, რადგან მათ არ ესმით, რომ ინფლაციის წარმოსახვითი საშიშროებებისგან მოკრძალებასა და მორჩილებაში დამალვის მცდელობა - ინფლაციის ერთ-ერთი უდიდესი შესაძლო ფორმაა.
ბუნებრივია, ამ ზედმიწევნით აღწერაში ყველაზე გამაოგნებელი ისაა, თუ როგორ მოახერხა იუნგმა იქიდან, რაც, ლოგიკურად, უნდა აეხსნა, ანუ წინასწარმეტყველის ინფლაციიდან, წინასწარმეტყველის მიმდევრების ინფლაციაზე ფოკუსის გადატანა. და თუ ის, რასაც ის ასეთი ინტენსივობით აღწერს, უცნაურად მოგვაგონებს ერთგულ იუნგიანელს, ედვარდ ედინგერს, რომელიც იუნგის შეუდარებელ დიდებულებას გვამცნობდა და იმავე დროს საკუთარი მოკრძალებითა და სიმცირით ტკბებოდა, ეს შემთხვევითი სულაც არაა.
სინამდვილეში, ცნობილია, რომ ედინგერი საკუთარ თავს „გარდა იუნგის სიდიადის დანახვის მისი უნარისა, უმეტესწილად ჩვეულებრივ ადამიანად“ მოიხსენიებდა. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ იუნგმა წინასწარმეტყველური სიცხადით დაინახა, რა ქარიშხალი დატრიალდებოდა მისი ნამუშევრების ირგვლივ ერთი თაობის განმავლობაში.
მაგრამ, ასევე ბუნებრივია, რომ გაზვიადებაზე უარესი არაფერია.
საუკეთესო ექსპერტები ამტკიცებენ, რომ უკვე სრულად ახსნეს მოსწავლეთა ინფლაციის შესახებ იუნგის ღრმა გაგება, და მთელი დარწმუნებით ამტკიცებენ, რომ, ეს ნაწყვეტი სრულიად არ ეხება იუნგიანურ საზოგადოებას მთლიანობაში, თუმცა თეორიულად ძალზე ვიწრო გრადაციის იუნგიენელებს შორის ყოველთვის შეიძლება ერთი ან ორი ჭიანი ვაშლი გამოერიოს, რომელიც შეიძლება ინფლაციაში ჩავარდნილი მიმდევრების მის აღწერას შეესაბამებოდეს. პირიქით, ინფლაციის დინამიკისადმი მისი მძაფრი მგრძნობელობა გვიჩვენებს, რამდენად უსაზღვროდ ფრთხილი იყო ის, როდესაც ცდილობდა, ასეთი სისულელეები იუნგიანური სამყაროსგან შორს დაეჭირა. სინამდვილეში, გვეუბნებიან ჩვენ, მან თავისი იუნგიანური საზოგადოება ასე გააზრებულად ჩამოაყალიბა და შექმნა როგორც ამგვარი უმწიფარი მამოძრავებელი ძალებისგან მიზანმიმართული დაცვა და ანტიდოტი; მათი თავიდან აცილების იდეალური მოდელი.
ხოლო თუ ვისაუბრებთ იმაზე, რას შეიძლება გამოეწვია ინფლაციაში ჩავარდნილი წინასწარმეტყველის მიმდევრების ასეთი მგზნებარე აღწერა, მას ნამდვილად შეეძლო ეფიქრა რამდენიმე გზააბნეულ თეოსოფზე ან სხვა მიმდევრებზე, რომლებიც, ბედის გაურკვეველი და აუხსნელი შემობრუნების შედეგად, ერთხელაც მის სამუშაო კაბინეტში აღმოჩნდნენ.
ეს ხდება, როდესაც მათ, ვინც იუნგზე წერს, წარმოდგენა არ აქვთ, თუ რას გულისხმობდა ის არაცნობიერის ძალის ქვეშ.
თუ ნამდვილად გვსურს გავიგოთ, რას გულისხმობდა იუნგი წინასწარმეტყველის მიმდევრების აღწერაში, მაშინ აჯობებს წითელ წიგნს მივმართოთ - და იმას, თუ რას ამბობდა ის საფარველს მიღმა.
ზედაპირულად ყველაფერი შესაძლოა საუცხოოდ ჟღერდეს. თავისი გზავნილით ქვესკნელიდან ის მოდის, რათა ყველა გაათავისუფლოს, ზურგზე მოუთათუნოს და საკუთარი გზით სიარული შთააგონოს; იპოვოს საკუთარი ჭეშმარიტება, რომელიც მხოლოდ მათთვისაა ჭეშმარიტი. მაგრამ ამ მიმზიდველი ზედაპირის ქვეშ იუნგი რაღაც სხვასაც ამბობს: „შეწყვიტეთ ჩემი კოპირება. დამანებეთ თავი. ძალზე დამღალა ყველამ, ვინც მბაძავს ყველაფერში, ლაპარაკსა თუ საქმიანობაში. ღვთის გულისათვის, საკუთარი გზა იპოვეთ და შეწყვიტეთ ჩემზე დაყრდნობა, თითქოს შემეძლოს თქვენი სიცარიელის შევსება, თქვენს კითხვებზე თქვენს მაგივრად პასუხის გაცემა, სასწაულებრივად ჭეშმარიტების მოცემა, რომელიც თქვენს ყველა ტყუილს ჩაანაცვლებს. შეწყვიტეთ ჩემი ამოსრუტვა, თითქოს ჩემი სიცოცხლე - ისაა, რაც გჭირდებათ, რომ თქვენი საკუთარი სიცოცხლე განიცხოვროთ. და ნუ ცდილობთ ჩემი საიდუმლოებების აღებას ან მოპარვას, რადგან ისინი თქვენი არაა - ჩემია. მოიკრიბეთ გამბედაობა და საკუთარ სიბნელეს პირდაპირ შეხედეთ, საკუთარი ვულკანის კრატერში გადახტით, რადგან მხოლოდ ასე იპოვით იმას, რაც თქვენია“.
თუმცა, ჭეშმარიტება იმაშია, რომ მიბაძვა - ისაა, რისი ატანაც, რასაც მალევე მიხვდა, ყველაზე ახლობელი იუნგიანელებისგანაც კი მოუწევდა. მიბაძავენ მის უღრმეს საიდუმლოებებს, მის სწავლებებს, მის უმცირეს უცნაურობებს და მანერებს. ის მიხვდა, რომ უკანასკნელი, რასაც გარშემომყოფნი გააკეთებენ - მას მარტო დატოვებენ.
და აქ კვლავ ვუბრუნდებით ემპედოკლესთან სიახლოვის მის განსაკუთრებულად მწვავე გრძნობას.
მხოლოდ თითქმის ოცდახუთი წლის შემდეგ, დიდი ბრძოლის შემდეგ, რომელიც წითელ წიგნში აისახა, იუნგი თავის ერთ-ერთ საყვარელ თემას დაუბრუნდა: ვულკანური კრატერის გავლით ჯოჯოხეთში ჩასვლას და, უფრო კონკრეტულად, ემპედოკლეს შესახებ ლეგენდებს, რომელიც, მომაკვდავი ეტნაში გადახტა. მაგრამ ამჯერად მან თავი ვერ შეიკავა თავისი ერთ-ერთი საფირმო ხუმრობის ჩამატებისგან, რომელიც რატომღაც მასზე უფრო მეტს ამბობს, ვიდრე ყველაზე სერიოზული სამეცნიერო ტექსტები.
რა თქმა უნდა, ის ბოლომდე ვერ ჩაწვდა მიზეზს, თუ რატომ გადაწყვიტა ემპედოკლემ თავის მოკვლა ამ გზით, იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ლეგენდა ემპედოკლეს ფიზიკურ ანუ ბუკვალურ სიკვდილზე იმავე ხარისხით ყვებოდა, რა სიკვდილითაც თავად იუნგი მოკვდა ფიზიკურად, როდესაც ქვესკნელში იმოგზაურა. და მაინც, ის შეეცადა, და პროცესში გარკვეული აზრებიც გამოიკვეთა.
ხშირად ჩავფიქრებულვარ, თქვა იუნგმა ცნობილ სემინარზე 1938 წელს, თუ რატომ გააკეთა მან ეს. ძველი ავტორები თავიანთ თეორიებს და მოსაზრებებს აგებდნენ. „მაგრამ ნამდვილ გასაღებს მოხუცი ემპედოკლეს ბიოგრაფიაში ვპოულობთ! იცით, ის ძალზე პოპულარული იყო: სადაც არ უნდა გამოჩენილიყო, ხალხის დიდი რაოდენობა იკრიბებოდა, რათა მისი საუბარი მოესმინათ, და როდესაც ის ქალაქს ტოვებდა, დაახლოებით ათი ათასი კაცი მიყვებოდა შემდეგ ქალაქში, სადაც უნდა ესაუბრა. ვფიქრობ, ის ადამიანი იყო, ჰოდა როგორ უნდა მოქცეულიყო?“
და იუნგს პასუხი აქვს. ემპედოკლეს ესაჭიროებოდა ადგილი, სადაც ვერავინ გაყვებოდა: სადმე, რათა „ათობით ათას ძვირფას მიმდევარს დამალვოდა“. ასე რომ ვულკანში გადახტა.
აქ, ამ სასაცილოდ მარტივ ამბავში, თითქმის ყველაფერი გვაქვს: ერთგული მიმდევრების ლაშქარი, რომლებიც აკეთებენ იმას, რაც ინფლაციაში ჩავარდნილ მიმდევრებს ყველაზე უკეთ გამოსდით, ემპედოკლეს გამუდმებით უკან დაჰყვებიან, რათა მისი სიბრძნე შეითვისონ და მისი ყოველი სიტყვა შეისრუტონ, თითქოს ის სიცოცხლის საიდუმლოს შეიცავს, თავიანთი იმედები, მოლოდინები და ფანტაზიები მასწავლებელზე გადააქვთ, თავიანთ სიმძიმეს და მოვალეობებს მის კართან ტოვებენ მანამ, სანამ მან უბრალოდ ვეღარ აიტანა ეს.
იმავე დროს, მეექვსე გრძნობა არცაა საჭირო, რათა იუნგის აბსურდულ განმარტებაში არა მხოლოდ მოხუცი ემპედოკლეს მიმართ დიდი სიმპათია, არამედ ავტობიოგრაფიული წყაროს კიდევ უფრო დიდი კვალი შევამჩნიოთ. ისტორიის ამ სახით მოყოლით, ის უბრალოდ სახელგანთქმული ძველი წინასწარმეტყველის და მხსნელის, ემპედოკლეს ისტორიას არ ყვება.
ის მნიშვნელოვან სათქმელს ამბობს საკუთარ თავზე. და, როგორც ხდება ხოლმე, განსაკუთრებული მგრძნობელობა სულაც არაა საჭირო, რადგან იმ ადამიანის სრულიად ცხადი გამონათქვამები მოგვეპოვება, ვინც წლების განმავლობაში ერთგულად ინარჩუნებდა იუნგის ერთ-ერთი ყველაზე სანდო ნაცნობის როლს.
ბარბარა ჰანამ ნათლად მიანიშნა ახსნისას, რომ, როდესაც ემპედოკლეს სახელი ესმოდა, არ შეეძლო არ ეფიქრა იმაზე, თუ რას ამბობდა იუნგი მის შესახებ. იქვე ის იხსენებს, როგორ აღწერდა ის ბრძენ მოხუცს, რომელიც ვულკანში ხტება იმ ხალხის გამო, რომლებიც „სიცოცხლის საიდუმლოებებზე მოსმენის სურვილით მის გარშემო იკრიბებოდნენ. ის იქ გადასვლებმა მიიყვანა, თქვა დოქტორმა იუნგმა, და დაამატა: „და თუ ფრთხილად არ იქნებით, მეც იქ აღმოვჩნდები!“
ამგვარად, უეცრად ის „ათი ათასი ძვირფასი მიმდევარი“, რომლებიც ერთგულად დაყვებოდნენ მასწავლებელს ყველგან, უკვე აღარ არიან თეოსოფები. მაგრამ ისინი არც ემპედოკლეს მიმდევრები არიან, რადგან ისინი იუნგის მიმდევრებიც არიან.
მეტიც: ისინი არ არიან დაბალი დონის ვითომ იუნგიანელები, რომლებიც ერთგული შიდა წრისგან მოშორებით ცხოვრობენ. მათ შორის მოიაზრებიან, ან უფრო სწორად, განსაკუთრებით მოიაზრებიან სწორედ ის იუნგიანელები, რომლებიც საკუთარ თავს უახლოესად და ყველაზე ძვირფასად მიიჩნევდა.
და აქედან ყველაზე გარდაუვალი შედეგი ისაა, რომ ადამიანი, რომელიც წინასწარმეტყველის როლს თამაშობდა ამ წინასწარმეტყველის მიმდევრებისთვის, უკვე მხოლოდ ემპედოკლე აღარაა. მისი საკუთარი აღიარებით, ეს თავად კარლ იუნგია.
მაგრამ თუ ვინმეს ილუზია გაუჩნდა, რომ იუნგის როგორც არაცნობიერი, ინფლაციაში ჩავარდნილი მიმდევრებით გარშემორტყმული დიდი წინასწარმეტყველის ფინალური სურათი მისი მხრიდან არასერიოზულობასთანაა დაკავშირებული, ფოკუსს კიდევ ოცი წლით წინ - მის ერთ-ერთ ბოლო, სიკვდილის წინ მიცემულ ინტერვიუზე გადავანაცვლებ.
1958 წლის ივნისში მან და მისმა მდივანმა სიკვდილზე და მკვდრებზე ცოტაოდენი ისაუბრეს. მისი განმარტებით, ყოველ ჩვენგანს განსაკუთრებული ამოცანა ანუ ტვირთი აქვს, რომელიც იმაში მდგომარეობს, რომ, საკუთარი სიცოცხლე განვიცხოვროთ და ჩვენი წინაპრების, ანუ მკვდრების, პასუხგაუცემელ კითხვებზე პასუხი ვიპოვოთ. აი რას ნიშნავს სინამდვილეში საკუთარი მითის პოვნა.
თუმცა, ამის გასაკეთებლად, აუცილებელია, მკვდრების, ჩვენი საკუთარი მკვდრების მაგვარი ცხოვრება ვისწავლოთ.
და მისთვის, ამატებს ის, ეს ტვირთი თანდათან შემსუბუქდა, რადგან მან ცხოვრებაში მათ უპასუხა. მან ყველაფერი გააკეთა, რაც უნდა გაეკეთებინა ან შეეძლო გაეკეთებინა. თავის მკვდრებს მან პასუხი გასცა, და ეს არანაირად არაა დაკავშირებული სხვა ადამიანებთან. ეს მეტს არავის ეხება! პრობლემა იმაშია, რომ ერთადერთი, რისი ცოდნაც ადამიანებს სურთ - ჩემი პასუხია, რათა მათ დაუფიქრებლად შეძლონ მისი გამეორება, თითქოს ჩემი პასუხი მათი გახდა. რა თქმა უნდა, ეს ნიშნავს, რომ ისინი თავიანთ მკვდრებს სრულიად უპასუხოდ ტოვებენ, მაგრამ მათ ეს არ აწუხებთ, რადგან თავიანთი მკვდრებისთვის თავისი ცოცხალი პასუხის საკუთარი ძალებით ძებნა ძალზე უსიამოვნოა, რომ არაფერი ვთქვათ იმაზე, რამდენად სარისკო და დაძაბული პროცესია ეს.
უბრალოდ წინ წავიდეთ და ჩვენი ტვირთის პროეცირება მოხუც იუნგზე გავაკეთოთ, ამბობენ ისინი, რადგან მან იცის, როგორ უნდა გავაკეთოთ ყველაფერი კარგად და სწორად.
და აი ისევ: ზარმაცი მიმდევრები, რომლებიც თავიანთ ტვირთს მასწავლებლის ფერხთით ტოვებენ და დამოუკიდებლად პასუხის ძებნის აუცილებლობას თავს არიდებენ, რადგან ამის მაგივრად თავად მასწავლებლის პასუხის მიბაძვა და შთამბეჭდავი თუთიყუშობა ბევრად უფრო ადვილია. ბოლოს და ბოლოს, უეჭველია, რომ წინასწარმეტყველის მიმდევარი ფლობს „უდიდეს ჭეშმარიტებას - რომელიც არა თავად დამოუკიდებლად აღმოაჩინა, არამედ პირდაპირ მასწავლებლისგან მიიღო“.
და შინაგანად მას ისევე აწუხებდა ეს სიტუაცია, როგორც ორმოცი, თითქმის ორმოცდაათი წლის წინ.
და კიდევ ერთს მწარედ ამატებს ის ცხოვრებაზე ჩივილის დროს, როდესაც მკვდრებს განმარტავს. ვის ესმის ნამდვილად თუნდაც მცირეოდენი ამ საკითხში?, კითხულობს ის. სადმე ვინმემ რაიმე მაინც თუ იცის, რას ნიშნავს ეს სინამდვილეში?, აინტერესებს მას.
ეს ჟღერს როგორც რაღაც უმნიშვნელო - კომენტარი, რომელიც რიტორიკულ კითხვად აღიქმება და უპასუხოდ რჩება.
მაგრამ ეს მთავარი შეცდომაა.
იუნგი მხსნელის, წინასწარმეტყველის ან მაგის ერთ უტყუარ, მრავლისმეტყველ ნიშანს ხშირად ახსენებდა: ასეთი ადამიანების სრულ რწმენას, რომ მათი ამქვეყნად არავის ესმის. ასე რომ, ბედის ირონიით, სწორედ ამ თემაზე საუბრით, ინფლაციაში ჩავარდნილი მიმდევრების მისი გაგების უუნარობაზე ჩივილით, ის მისი, როგორც წინასწარმეტყველის როლის ყველაზე არქეტიპულ დადასტურებას გვთავაზობს.
სინამდვილეში რაც უფრო ემატებოდა ასაკი, მით უფრო დაჟინებით ეკითხებოდა საკუთარ თავს, ვის ესმის, რის გაკეთებას ცდილობს ის? პასუხი ყოველთვის ერთნაირი იყო. ვიღაცას ერთი ესმოდა, სხვას - მეორე და ამას დიდ მიღწევად თვლიდა. ხოლო ისეთი, ვისაც ყველაფერი ესმის, იაზრებს, როგორაა ერთმანეთთან ყველაფერი დაკავშირებული, სიმართლეს თუ ვიტყვით, ასეთები საერთოდ არ არსებობენ.
ეს პასუხი მტანჯველ რეფრენად მეორდება მის ინტერვიუში სიცოცხლის ბოლოს. მაგრამ, იმავე დროს, ამ ინტერვიუებში მან საკმაოდ განსაკუთრებულად დაასათაურა ვერგაგების შესახებ ეს ყვირილი. მან მას მერლინის ყვირილი უწოდა: წინასწარმეტყველის ყვირილი, რომელიც არავის ესმის, რაც წინასწარმეტყველის ყვირილს კიდევ უფრო ხმამაღალს ხდის, ის ხომ არავის ესმის.
ამ ყვირილს იუნგი საკუთრად მოიაზრებდა, ისევე, როგორც მერლინთან აიგივებდა თავს. ამრიგად, ჩვენს წინაშეა წინასწარმეტყველი ემპედოკლე, რომლის სიძნელეებთან იუნგი ძალზე ძლიერად იგივდებოდა; წინასწარმეტყველი მერლინი; და ბოლოს იუნგი. მაგრამ სამივე ფიგურის წინასწარმეტყველებად გაერთიანების გარდა, რაც ძალზე იოლია, უნდა აღინიშნოს, რომ ყოველი მათგანი - სამივესთვის დამახასიათებელი ერთი ნიშან-თვისების გამოა წინასწარმეტყველი.
სამივემ უარყო წინასწარმეტყველის როლი. ემპედოკლემ სიკვდილით უარყო, რადგან ვეღარ აიტანა ეს აბსურდი, მერლინმა - ტყეში გახიზვნით და ყვირილით, რადგან ისიც ვერ შეურიგდა მას. იუნგმაც უარყო, მასთან გაიგივებაზე და ოქროს გალიაში გამომწყვდევაზე სრული უარის თქმით, სადაც ყველა წინასწარმეტყველი ამთავრებს, თავიანთ მიმდევრებთან ერთად დატყვევებული.
მისთვის პარადოქსი იმაში მდგომარეობდა, რომ, მიუხედავად ყველა ეგზოტიკური გზებისა და უცნაური გაფორმებისა, არაფერია იდუმალი წინასწარმეტყველსა და წინასწარმეტყველის მიმდევრებს შორის არაცნობიერ ურთიერთობებში. ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით მთელი ეს საგა „ადამიანურად იმდენად გასაგებია, რომ საოცარი იქნებოდა, მას სხვა რომელიმე დაბოლოებამდე მივეყვანეთ“. და როდესაც რაღაც პოტენციურად აგრერიგად საკრალური მოსაწყენ ყოველდღიურობად იქცევა, ერთადერთი კითხვაღა რჩება, ვიცინოთ თუ ვიტიროთ.
ჭეშმარიტი მისტერია, ეს კი სამყაროში შემობიჯების მისტერიაა, რომლის გაგება არცერთ ადამიანს არ ძალუძს, უბრალოდ ყველაფრის უარყოფით იწყება. ის იწყება მომენტში, როდესაც, ზენიტში მდგარი მზის მსგავსად, ჩვენ საკუთარ უმაღლეს წერტილს მივაღწიეთ და ცხოვრებაში უდიდესი არჩევანის წინაშე დავდექით. ან უაზროდ ბრძოლას ვაგრძელებთ და ვცდილობთ სულ უფრო მაღლა ავფორთხდეთ; ავტომატურად გავიმეოროთ ჩვეული სტრატეგიები, მანამ, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, მოხდენილად წასვლის საბოლოო სიამოვნების მიღება მოგვიწევს; გამოვხმეთ და გამოვშრეთ, რათა დანარჩენებივით სიკვდილის წყლებში არაცნობიერად დავინთქათ.
ან ჩვენ სიკვდილამდე მოვკვდებით, რადგან სრულიად გააზრებულად დავეშვით დაღმა: „არავინ უნდა უარყოს დაღმასვლის რისკი, მაგრამ ის შეიძლება იყოს რისკიანი. არავინ უნდა გარისკოს, მაგრამ ვინმე აუცილებლად გარისკავს. და დაე ისინი, ვინც დაღმართს მიუყვება, თვალგახელილმა იაროს, რადგან ეს მსხვერპლია, რომელიც ღმერთებსაც კი აშინებს“.
ასეთი მსხვერპლის შემდეგ ფრინველი, ყოველ შემთხვევაში წინასწარმეტყველის ფრინველი, გალიაში აღარაა. მაგრამ არ იფიქროთ, რომ ეს იუნგი-წინასწარმეტყველის დასასრულია. ეს მხოლოდ წინასწარმეტყველად გახდომის მისი მოფარფატე საზოგადო ამბიციების დასასრულია, რათა მან თავის საწყის სიღრმეებში ჩაშვება შეძლოს, და წინასწარმეტყველის ნამდვილი საქმიანობა დაიწყოს.
9
იუნგისთვის სრულიად ცხადი იყო: კრატერით ქვესკნელში ჩასვლა, მისი მთავარი შეხვედრა არაცნობიერთან, წლიდან წლამდე წითელი წიგნის მომზადებაში ჩადებული ის უზარმაზარი შრომა და სიყვარული, მისი ნამდვილი მუშაობის საწყისს აღნიშნავს, რადგან ყველაფერი, რაც მას შემდეგ გააკეთა, აქედან გამომდინარეობს.
იმ ინტელექტუალთა სიბრძნის გაგება შეიძლება, რომლებმაც წითელი წიგნის წინააღმდეგ გალაშქრება გაბედეს - ის უარყვეს როგორც ნაგავი, რომლის ადგილი ისტორიის სანაგვეზეა და გამოცემას არ იმსახურებს. ჭეშმარიტება ისაა, რომ ის არაცნობიერისთვის დამახასიათებელი ისეთი სიმძიმით, ისეთი ამაზრზენი სიტლანქითაა დამძიმებული, რომ მისი შემცველობა თავად იუნგსაც კი დიდ სირცხვილსა და უხერხულობას აგრძნობინებდა.
მაგრამ ეშმაკობა იმაში მდგომარეობს, რომ, თუ თქვენ არაცნობიერი რეალობის მთელ სიტლანქეს მთელი გულით არ მიიღებთ, თუკი, იუნგივით, არ გაიაზრებთ, რომ მარგალიტი მხოლოდ სიბინძურეშია დამალული, ხელში მშრალი თეორიების, ცარიელი კონცეფციების იაფფასიანი სამკაულის გარდა არაფერი შეგრჩებათ. აჯობებდა, საერთოდ არ დაგეწყოთ.
ხოლო რაც შეეხება მკვლევრებს, რომლებმაც წითელი წიგნის მიღება და მისი კვლევის ობიექტად ქცევა გაბედეს, რჩება კითხვა, ესმოდათ თუ არა მათ ის უკეთ, ვიდრე მათ, ვინც ის უბრალოდ უარყვეს. მისი რედაქტორიც კი ამტკიცებდა, რომ, რა თქმა უნდა, ესაა ტექსტი, რომელიც ფსიქოლოგიურად უნდა გავიგოთ - თუმცა ამ სიტყვას შეიძლება მილიონი სხვადასხვა მნიშვნელობა ჰქონდეს ათასობით სხვადასხვა ადამიანისთვის, - და არა რელიგიურად, და მით უფრო - მისტიკურად.
ან, სხვა მკვლევრის განმარტებით: წითელი წიგნის დასაწყისში იუნგი არა ღმერთის, არამედ თავისი სულის საძებნელად მიდის. და ეს ამტკიცებს, რომ ჩვენს წინაშეა არა რომელიღაც რელიგიური ტექსტი, არამედ უბრალოდ ნაშრომი ფსიქოლოგიაში, წიგნი ანალიტიკური გონებისთვის.
მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ, თუ ეს სიმართლეა, ეს ძალზე უცნაურია.
კარიერის დასაწყისშივე, წითელი წიგნის ჩანასახის გაჩენამდე წლებით ადრე, იუნგი თავის სამუშაოს ყოველთვის მთლიანად რელიგიურად თვლიდა. როგორც მან საკმაოდ გულწრფელად უთხრა ფროიდს 1910 წელს: ორგანიზებულმა რელიგიებმა თავიანთი ინსტინქტური ძალა დაკარგეს, და მხოლოდ ჩვენს ფსიქოლოგიას შეუძლია ისინი შეცვალოს, მაგრამ „რელიგიის შეცვლა მხოლოდ რელიგიას შეუძლია“.
ეს გამოთქმა ექოდ განმეორდება, სულ უფრო დახვეწილად, მაგრამ ასევე გამოკვეთილად, მისი სიცოცხლის ბოლომდე. რა თქმა უნდა, წლების განმავლობაში კარგად გაისარჯნენ, რათა მისი შრომის რელიგიური განზომილება გაეზავებინათ ან უბრალოდ წაეშალათ; რამდენადაც შესაძლებელია, ქვესკნელში ჩასვლის დროს მომხდარის რელიგიურ ბუნებაზე მისი აქცენტი ჩაეხშოთ. მაგრამ ჩახშობის ასეთი აქტები არაფერს ცვლის, ყოველ შემთხვევაში მნიშვნელოვანს.
ხოლო რაც შეეხება ფსიქოლოგიის და რელიგიის კავშირის საკითხს, შეგვიძლია ეს საკითხი ერთხელ და სამუდამოდ გავარკვიოთ.
შეიძლება თითქმის რელიგიურ განცდად გავიაზროთ, იუნგიანურ საზოგადოებაშიც კი რამდენად ცოტა ადამიანი შეეცადა გარკვეულიყო იუნგის მნიშვნელოვან ნაშრომებში, სადაც ის ამტკიცებს, რა არის ფსიქოლოგია და რატომაა ის მისთვის ასე მნიშვნელოვანი.
ის კრისტალური სიცხადით განმარტავს, რომ, ისე რომ არც რელიგიის შემცვლელს ან ჩამნაცვლებელს არ წარმოადგენს, ფსიქოლოგია რელიგიის თავად არსია, რადგან არსობრივად ფსიქოლოგიის ცენტრალური საზრუნავი სულის საიდუმლოა: „ვიდრე რელიგია - მხოლოდ რწმენა და გარეგანი ფორმაა, და რელიგიური ფუნქცია არ განცდილა ჩვენს სულებში, ღრმა და რადიკალური არაფერი მომხდარა. წინ გველოდება გავიგოთ, რომ „mysterium magnum“, სულის დიდი საიდუმლო, პირველ რიგში ადამიანის ფსიქიკაშია ჩანერგილი. ის, ვინც ეს შინაგანი გამოცდილებით არ იცის, შეიძლება ძალზე განსწავლული თეოლოგი იყოს, მაგრამ წარმოდგენაც არ აქვს რელიგიაზე“.
შემდეგ იუნგი პროვოკაციულიდან კიდევ უფრო პროვოკაციულზე გადადის. „რომ არ ყოფილიყო გამოცდილი ფაქტი, რომ უმაღლეს ღირებულებებს სული იძენს“, იქვე ამატებს ის, „ფსიქოლოგია არასოდეს დამაინტერესებდა. ...მე მაბრალებდნენ „სულის გაღმერთებას“. მაგრამ მე კი არა, არამედ თავად ღმერთმა გააღმერთა ის! მე არ მიმინიჭებია სულისთვის რელიგიური ფუნქცია, მე მხოლოდ ფაქტები წარმოვადგინე“. და ამგვარად ის ფსიქოლოგიის გულთან, ასევე მისთვის ადამიანური წინააღმდეგობის არსთან მიდის: „თუ თეოლოგს ნამდვილად სწამს ღმერთის ყოვლადძლიერება, ერთი მხრივ, და სწავლების ერთგულება, მეორე მხრივ, მაშ რატომ არ ენდობა ღმერთს სულში ელაპარაკოს? რატომ ეშინია ფსიქოლოგიის?“ სხვა სიტყვებით, ჩვენ ვხედავთ მის დარწმუნებულობას იმაში, თუ რა არის ფსიქოლოგია, აგრეთვე თუ რატომაა ის ასე მნიშვნელოვანი.
ესაა ადამიანის სულში მოლაპარაკე ღმერთის ხმის მოსმენის ხელოვნება ანუ მეცნიერება.
ისე, რომ სულაც არაა რელიგიის ან ღმერთის ფსიქოლოგიური ალტერნატივა, სული იუნგის გაგებით ერთადერთ შესაძლო გზას წარმოადგენს რელიგიისკენ და ღმერთისკენ. აი რატომაა მისთვის სული - სიბრძნე, სოფია ბერძნულად, Sapientia ლათინურად. თავად წითელ წიგნში მან სიბრძნის ეს სული ისე ასახა, როგორც მისი ხილვა ეწადა: საფარველით დაფარული, მაგრამ დიდებულ, სავსე ეკლესიაში ამაყად მდგარი.
მოგვიანებით კი დახატულ სურათზე კომენტარი გააკეთა: „მთელი თავისი ორაზროვნებით და მრავალმნიშვნელობით ის - სული, სოფია - გვევლინება დაფარული სახით როგორც გასაოცარი, სრულიად იდუმალი ქალური არსი „ეკლესიაში, საკურთხეველის ადგილას მდგარი“. საბოლოო ჯამში აი ამგვარად აღდგება სულის რეალობა „ქრისტიანულ ეკლესიაში, არა როგორც ხატი, არამედ როგორც თავად საკურთხეველი“.
მაგრამ მისი სურათის მნიშვნელობის გასაგებად, ჩვენ დროში ცოტათი უკან უნდა დავიხიოთ. კონკრეტულად თუ ვიტყვით, ერთ-ერთ იმ წერილს უნდა დავუბრუნდეთ, რომელიც იუნგმა ფროიდს მისწერა, როდესაც მის დარწმუნებას ცდილობდა, რომ ფსიქოლოგიის ნამდვილი მომავალი რელიგიის გულში არსებული საიდუმლოს საფარველის ახდაა, იმავდროულად მნიშვნელოვანი საიდუმლოს ფარულად შენახვის მცდელობით: „ისეთი გრძნობა მაქვს, რომ ესაა იდუმალებით აღსავსე დრო. და, თუ ღმერთებისგან მოცემული ნიშნები არ გვატყუებს, გავბედავ და ვიტყვი, რომ მართალი ხართ - თქვენი აღმოჩენების წყალობით ჩვენ მართლაც რაღაც მართლაც მნიშვნელოვანის წინაშე ვდგავართ - რაღაცის, რასაც მხოლოდ სოფიის გნოსტიკურ კონცეფციას ვუწოდებდი, და ეს ალექსანდრიული გამოთქმა სიბრძნის ფსიქოანალიზში გარდასახვას იდეალურად შეესაბამება“.
ერთადერთი, უნდა დავამატოთ - იუნგს არ შეეძლო სოფიას განხორციელების ამ პროცესის წინსვლას მიხმარებოდა, ვიდრე ფროიდთან რჩებოდა. ეს რომ გაეკეთებინა, ჯერ ჯოჯოხეთში უნდა ემოგზაურა. და თუ გვსურს ვიცოდეთ, რას წარმოადგენს სინამდვილეში წითელი წიგნი, აი რას: ძველი სიბრძნის ფიზიკურ გარდასახვას, რაც მან უკვე უწინასწარმეტყველა ფროიდს.
მაგრამ ახლა, დაფარული სიბრძნის ამ პუბლიკაციით, პრობლემას ვეჯახებით. ადამიანები მიდრეკილნი არიან სიტყვებიდან, გამოსახულებებიდანაც კი, რაც გნებავთ, ის გამოიყვანონ - რელიგია რელიგიურობისგან განძარცვონ, იგნორირება გაუკეთონ ყველაფერს, რაც არ მოსწონთ, თავიანთი საყვარელი პოლიტიკური კორექტულობით ჩაანაცვლონ.
ასე რომ, თუ გვსურს ცოტა რამ მაინც გავიგოთ იმ პირადი, ფარული და იდუმალი სიბრძნის დაბადების შესახებ, რომლის ირგვლივაც წითელი წიგნის შექმნის პროცესი ბრუნავდა, როდესაც ის სინამდვილეში იქმნებოდა, მას ახალი პერსპექტივით უნდა შევხედოთ.
შესაძლოა, უკეთესი იყოს მას კერი დე ანგულოს მზერით შევხედოთ. განათლებული ამერიკელი ქალი ციურიხში 1921 წელს ჩავიდა. მალე მან იუნგის ყურადღება მიიქცია არა მისი ერთგულების გამო, არამედ პირიქით, მისი მკაცრი მიუკერძოებლობის გამო; მისი კრიტიკული ობიექტურობის გამო, რომელსაც ის წლებთან ერთად სულ უფრო და უფრო დააფასებს; გვერდში დგომის მისი უნარის გამო, რომელიც მზად იყო გამოწვევისთვის, ტანჯვისთვის, მის ტყუილზე მითითებისთვის, როდესაც სხვებს სიტყვის თქმაც კი აშინებდათ.
თუმცა, ჩამოსვლის პირველ წელს ის მას უხსნიდა, რომ „თქვენთან გატარებული ყოველი საათი წმინდაა ჩემთვის“ - არა იმ გაგებით, ამატებს ის, რომ ის მას თაყვანს სცემს, არამედ იმიტომ, რომ უბრალოდ მისი ყოფნა შთააგონებს რაღაც ისეთისკენ სწრაფვას და მიღწევას, რის გადმოცემაც ასე მძლავრად მხოლოდ იუნგმა შეძლო. და მისი თანდასწრებით სიწმინდის ეს შეგრძნება სულაც არაა უნიკალური მხოლოდ მისთვის.
მან მხოლოდ ერთი წლის შემდეგ მიიწვია ის წითელ წიგნზე მუშაობაში დასახმარებლად. ის მაშინვე მიხვდა, თუ რას ნიშნავდა ეს: იუნგი მოელოდა, რომ მისი სული სუფთა, ფიზიკური სხეული შეუმჩნეველი, გონება კი ისეთი სინაზით იქნებოდა აღსავსე, რომ ის ზიანის მიყენებას ვერ შეძლებდა, რადგან „თქვენი სულის შინაგან სანახებში მეპატიჟებით“.
ჯერ კიდევ მანამდე, ვიდრე მას საშუალება მიეცემოდა თავად ეხილა წითელი წიგნი, მას უკვე გააზრებული ჰქონდა, აშკარად იქიდან, რაც თავად იუნგმა აცნობა, რომ წითელი წიგნი დამოუკიდებელი არსება, პიროვნება იყო. ის ინსტინქტურად გრძნობდა, რომ ჯობდა არასდროს ენახა და შეხებოდა მას, ვიდრე წიგნს უპატივცემულოდ, აგრესიით, უტაქტოდ მიახლებოდა.
და იუნგის სახლში მისულმა, მუშაობის პირველ დღეს, მან წიგნი მის სამუშაო კაბინეტში გადაშლილი იპოვა. თუმცა, რაღაცამ შინაგანად ხელი შეუშალა, მასთან ძალზე ახლოს მისულიყო.
წიგნი მისთვის „მაგიით იმდენად იყო სავსე“, რომ მან თავი ვერ აიძულა მის წინ დამჯდარიყო. და იმდენად უღირსად გრძნობდა თავს, მასზე დახრილიყო, რომ წელში იხრებოდა, თვალს არიდებდა რამდენადაც შესაძლებელია, როგორც კაცი, რომელიც ცდილობს მოიხაროს, რომ კუთხის მიღმა გაიხედოს.
ყველაზე ნაკლებად მას რაიმეს დაძალება სურდა, და ამიტომ ბიბლიოთეკის მდიდარ ატმოსფეროს ნება დართო „გარდასულ ეპოქათა ურიცხვ ჩრდილებში“ გაეხვია ის.
თუმცა, კერი დე ანგულოს პირადი ჩანაწერების სხვა ნაწყვეტის მნიშვნელობას ახლოსაც კი არაფერი შეესაბამება. მან აღიარა, რომ ყოველთვის ვერ უგებდა იუნგს ან ეთანხმებოდა მას ინტელექტუალურად ზოგიერთ საკითხებში; რომ არსებობს მნიშნელოვანი ჭეშმარიტებები, რომლებიც მისთვის მხოლოდ თავისთავად ცხადი ფაქტებია, მაგრამ მათ მისაღებად მას საკმარისი საფუძველი არ გააჩნია (და სავარაუდოდ ვერც მიიღებს). მაგრამ უცნაური და იდუმალი სახით, გამოუტყდა ის იუნგს, ეს ყველაფერი არაფერს ცვლის.
მიუხედავად ცხადი მინიშნებისა საწინააღმდეგოზე, მან უბრალოდ იცის, რომ როგორც ცოცხალი და განხორციელებული ადამიანი ის მართალია - და ამის მიზეზი ისაა, რომ „თქვენი პიროვნება - ის „Kleinod“-ია, რომელიც სამყაროში იშვიათად ჩნდება. ვიცი, რომ ეს ასეა და რატომაა ასე“.
აქ ის იმდენად განუსაზღვრელი დარწმუნებით ლაპარაკობს, რომ მასზე შეჩერება არც ღირს. მაგრამ, იუნგის გარშემომყოფი ბევრი დეტალის მსგავსად, მისი იგნორირებით რაღაც ძალზე მნიშვნელოვანს დავკარგავთ.
„Kleinod“- გერმანულად ძვირფას ქვას ნიშნავს. და ეჭვგარეშეა, რის შესახებ საუბრობს კერი დე ანგულო. იუნგის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაშრომი ფსიქოლოგიური ტიპები ერთი წლით ადრე გამოიცა; და მთელი წიგნის განმსჭვალავი ცენტრალური ხაზი - „Kleinod“ ანუ ძვირფასი ქვის თემაა.
ეს ძვირფასი ქვა, როგორც ის განმარტავს, ერთადერთია, რასაც კაცობრიობის ტანჯვის შემსუბუქება შეუძლია. მეტიც, ის ცხოვრებას და საკრალურს აახლებს. სინამდვილეში, ეს ახალი ღმერთის შემოქმედია.
პრობლემა იმაშია, რომ, ჩვენი გონიერი ადამიანური სამყაროს რაციონალიზმის წყალობით, ის სრულებით დაკარგულია. ძვირფასი ქვა ღვთაებრივია; ესაა წინასწარმეტყველების მიერ დიდი ხნის წინ ნაწინასწარმეტყველები კაცობრიობის პრობლემების ირაციონალური, შეუძლებელი გადაწყვეტა. ის გამომსყიდველის, მხსნელის დაბადებას წარმოადგენს.
და იუნგი განსაკუთრებულ პრობლემაზე გადადის, იმავდროულად კი შეუძლებლის საკუთარ დაუღალავ ძიებას იწყებს: „მხსნელი არის ყოველთვის მაგიური ძალით აღსავსე ფიგურა, რომელიც შეუძლებელს შესაძლებლად აქცევს“.
მაგრამ სწორედ ამ მიზეზის გამო ძვირფას ქვას ყველა უარყოფს, ვინც მხოლოდ შესაძლებლის, რაციონალურის ტერმინებით აზროვნებს. ყველაზე უბრალო ადამიანებშიც კი ის სრულიად გაოგნებას, დაეჭვებას და აღელვებას იწვევს. ყოველგვარი საზოგადოდ მიღებული სინდისის გრძნობისთვის ის უკიდურესად საზიზღარია. არც მღვდელმთავრები ჭვრეტენ მასში რაიმე ღვთაებრივს. პირიქით, ისინი მასში ღმერთის ყველაზე თავხედურ შეურაცხყოფას ხედავენ და მის დანახვაზე ზიზღით კრთებიან, რადგან ღვთისმსახურებიც მთლიანად რაციონალისტები არიან. მეცნიერები, რა თქმა უნდა, მას უარყოფენ იმის გამო, რომ არ გააჩნიათ თვისებები, რომლებიც შესწავლას იმსახურებს. იუველირები თავიდან იცილებენ როგორც ნაყალბევს. ყველაზე დიდი აბსურდი ისაა, რომ მის თავიდან მოცილებასაც ვერ შეძლებთ, რადგან თუ ამას ეცდებით, პოლიცია დაგიჭერთ აკრძალული ნივთის შენახვის ბრალდებით.
და ეს ძვირფასი ქვა არა მხოლოდ თავისუფლებას წარმოადგენს, არამედ ვალდებულებას, იყოთ ის, ვინც ხართ. აი რატომ ეშინიათ მისი ადამიანებს, რატომ აგდებენ ასე უცებ ქუჩაში და თავს ესხმიან ყოველს, ვინც მას იპოვის.
მას მხოლოდ ის რჩება, რომ თავისი შეუძლებელი, მატრანსფორმირებელი და შესახედად დამანგრეველი სამუშაო ღრმად კოლექტიურ არაცნობიერში განახორციელოს. ის შეიძლება დაიმარხოს, თითქმის დავიწყებულ იქნას. ან მისი რაციონალიზება შეიძლება, რაც გარკვეულწილად იგივეა. მაგრამ მისი შეჩერება შეუძლებელია, რადგან ეს ძვირფასი ქვა - განხორციელებული ბოდჰისატვა, ბუდა, გასხივოსნებულია; განძი ლოტოსში. და, როგორც იუნგი ამატებს: „ძვირფასი ქვის მხსნელი ბუნება სრულიად ნათელია იმ ფაქტიდან, რომ ის ათასწლეულებში მხოლოდ ერთხელ ჩნდება. ეს იშვიათი მოვლენაა - მხსნელის, საოშიანტას, ბუდას გამოჩენა“.
ასე რომ, როდესაც კერი დე ანგულო წყნარად ლაპარაკობს იმის შესახებ, რომ ის - ძვირფასი ქვაა, რომელიც „ამქვეყნად მხოლოდ იშვიათად ჩნდება“, ის ბანზე გადმომდგარი არ ყვირის, არამედ ან თავის თავს ესაუბრება ან იუნგს. და ის აღწერს მას როგორც დიდ მხსნელს. ის, ქრისტეს მსგავსად, ქვაკუთხედია, ძველი წინასწარმეტყველების მიერ ნაწინასწარმეტყველები, ისეთების, როგორიცაა ესაია, რომელიც მშენებლებმა უარყვეს, ზუსტად ისე, როგორც ესაიამ იწინასწარმეტყველა; ის დასავლეთის ბუდაა. ის საოშიანტია, და ამ გამოთქმას თავად იუნგი მოგვიანებით განმარტავს და მას ძველი ზოროასტრული რელიგიის საჭირო კონტექსტში მოაქცევს: „ზოროასტრული სწავლებით რამდენიმე ათასწლეულში ერთხელ - ეს კი უბრალოდ განუსაზღვრელ მსოფლიო პერიოდს, დიდი პლატონური წლის დაახლოებით ნახევარ თვეს ნიშნავს - გვევლინება საოშიანტი (ანუ მომკელი, მხსნელი), რომელიც ადამიანებს ახალ გამოცხადებას, ახალ ჭეშმარიტებას ასწავლის, ან ძველ სიბრძნეს აახლებს, ის ღმერთსა და ადამიანს შორის შუამავალია“.
საოშიანტის ეს ზედროითი ფიგურა ყოველთვის „დროების საჭიროების, ეპოქის აუცილებლობის მიხედვით ვლინდება“. ან, სხვა სიტყვებით, ყოველ საოშიანტს ნიადაგ იწვევს განსაკუთრებული სიტუაცია, რომელსაც თავად იუნგი განსაზღვრავს, როგორც უზარმაზარი არაცნობიერის, მასობრივი დაბნეულობის, დეზორიენტაციის კოლექტიური გრძნობის სიტუაციას, როდესაც ადამიანები დანაკარგს გრძნობენ, რადგან ვერ წარმოუდგენიათ, შემდეგ რა გააკეთონ. და ამიტომ ეს საოშიანტები, ეს ყველაზე ბრძენნი „წინასწარმეტყველებს შორის, გვევლინებიან მძიმე დროებაში, როდესაც კაცობრიობა დაბნეულია, როდესაც ძველი ორინტაცია დაკარგულია, და ახალია საჭირო“.
ეს უმარტივესი ლოგიკაა: „როდესაც ღმერთი კვდება, ადამიანს ახალი ორიენტაცია სჭირდება. ამ მომენტში ყველა წინასწარმეტყველის მამა, მოხუცი ბრძენი უნდა გამოჩნდეს, რათა ახალი გამოცხადება მოიტანოს, ახალი ჭეშმარიტება შვას“.
და არაფერია უფრო მარტივი, ვიდრე ვირწმუნოთ, რომ, როდესაც კერი დე ანგულო თავად იუნგს აღწერს როგორც ამ მხსნელთაგან ან საოშიანტთაგან ერთ-ერთს, რომელთაც ბოლო გამოცხადება მოაქვთ, რომელიც „ყველა წინასწარმეტყველის მამადაა“ გარდასახული, ეს მხოლოდ მისი გაუწონასწორებელი წარმოსახვის შედეგია, თუ არ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ სწორედ საკუთარი გრძნობების და წარმოსახვის მოთოკვის მისმა მტკიცე უნარმა გადააწყვეტინა იუნგს მას მინდობოდა.
მიუხედავად დამამშვიდებელი მომხიბვლელობისა, მალე დავინახავთ, რომ ამ სახით იმის უარყოფა, რის თქმასაც ის ცდილობს, საბოლოოდ ჩიხი იქნებოდა: საკმაოდ გონივრული ჩიხი, მაგრამ მაინც ჩიხი.
„Kleinod“ ანუ მხსნელი ძვირფასი ქვის დეტალური აღწერისას იუნგი ხაზს უსვამს, რომ ნებისმიერი ნორმალური და გონივრული მიდგომა სრულიად უძლურია გაიგოს ის, რას ნიშნავს ძვირფასი ქვა, რადგან ამაში ნორმალური არაფერია. „გონება გადაწყვეტილებებს ყოველთვის გარკვეული რაციონალური, თანმიმდევრული, ლოგიკური გზით უნდა ეძებდეს, რაც სავსებით გამართლებულია ნორმალურ სიტუაციებში, მაგრამ აბსოლუტურად არაადექვატურია, როდესაც საქმე ეხება ჭეშმარიტად დიად და გადამწყვეტ საკითხებს“. ჩვენ შეგვიძლია გარკვეული ხნით კვლავ თავი გავისულელოთ, რომ კოლექტიური გონიერება და რაციონალურობა გვიშველის.
მაგრამ „როდესაც რაციონალური გზა აღმოჩნდება cul de sac - რაც ყოველთვის ხდება დროთა განმავლობაში - გადაწყვეტა ნაკლებად მოსალოდნელი მხრიდან მოდის“. ეს ფსიქოლოგიის უცვლელი კანონია, რომლის შესწავლისთვის ფსიქოლოგებიც კი არ იწუხებენ თავს: საბოლოო ჯამში ყოველგვარი რაციონალური გადაწყვეტა მარცხდება.
რაც შეეხება ალტერნატივას, იუნგი აგრძელებს ახსნას, რომ მეორე მხარე - მხარეა, რომლისგანაც გადაწყვეტილებებს საერთოდ არ ელიან, როდესაც სხვა ყველაფერი მარცხდება, მაგრამ რომელიც მას აუცილებლად გვთავაზობს - ესაა წინასწარმეტყველთა მხარე.
ბოლოს და ბოლოს: ისე უნდა ყოფილიყო, რომ წინასწარმეტყველთა რეალობასთან ერთადერთი შესაძლო მიდგომა ყოველთვის წინასწარმეტყველების საზიზღარი მხრიდან, ჩახშობილი მხრიდან, საძაგელი მხრიდან იქნება შესაძლებელი. საბოლოო ჯამში, ერთადერთი უცვლელი სიკეთე იქიდან მოვა, რომელსაც ღიად დასცინიან რაციონალისტები, უარყოფენ იუნგის მკვლევრები და იუნგიანელები.
10
ახლა კი, ბოლოს და ბოლოს, ნამდვილად მნიშვნელოვანს მივადექით (მიუხედავად იმისა, დაბრმავებულები ვაცნობიერებთ ამას თუ არა).
უმჯობესია, წითელმა წიგნმა არ გაგვიტაცოს, რადგან ერთი რამ აბსოლუტურად უდავოა: რაც არ უნდა გვწამდეს, რაც არ უნდა გვეგონოს, ჩვენს მნიშვნელოვნებას აუცილებლად შეეხებიან. რა თქმა უნდა, შეგვიძლია თავის მოტყუება ვცადოთ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად, მაგრამ ამ არაცნობიერ ფაქტს არაფერი შეცვლის.
თუ ვფიქრობთ, რომ ასეთი წიგნი ჩვენს მოუცლელ ტვინებში ახალი იდეების გადამუშავებაში, ჩვენი მოუცლელი ბაგეებიდან ღრმააზროვანი სიტყვების გადმოდინებაში უნდა დაგვეხმაროს, ჩვენ სასტიკად ვცდებით. გაცილებით შორს წასვლაა საჭირო - მკერდში არსებულ გრძნობებს მიღმა, პირდაპირ სულის სიღრმეში. რადგან კერი დე ანგულოს ეს კარგად ესმოდა, წითელი წიგნისგან თავი შორს ეჭირა, სანამ წიგნმა საბოლოოდ არ შეძრა, სული არ ამოუტრიალა მას.
ზოგიერთი რამ ძალზე ცხადია, რომ უარვყოთ. და ერთ-ერთი მათგანია ის, რომ წითელი წიგნი - წინასწარმეტყველებების წიგნია.
გარდაუვალის კომენტირებას კომენტატორები ერთმანეთს ასწრებდნენ. მაგალითად, პირველი მსოფლიო ომის დასაწყისშივე, იუნგმა დაიწყო მუშაობა იმაზე, რაც შემდგომ წითელ წიგნად გადაიქცა - რადგან მხოლოდ მაშინ გააცნობიერა, რომ ომის დაწყებამდე თვეებისა და კვირების განმავლობაში განცდილი საშინელი ხილვების და სიზმრების ნაკადი სულაც არ მოასწავებდა მის გაგიჟებას, როგორც თავიდან შიშობდა.
ისინი წინასწარმეტყველური იყო. სხვა სიტყვებით, წითელი წიგნის შექმნა თავიდანვე მისი არაცნობიერის წინასწარმეტყველურ ძალაზე და კვლევის, თუ რას ნიშნავს ეს, მისი საჭიროების ინტენსივობაზე იყო დაფუძნებული.
ასევე წინასწარმეტყველი ესაიას ციტატების მკაცრი თანმიმდევრობა არსებობს, რომლის დაწერაც გადაწყვიტა შესავალ ფურცელზე; შესავალი გვერდის სტატუსით. გულდასმით გადაწერა რომ დაასრულა, ის შეეცადა ზუსტი ადგილმდებარეობისა და ჩაწერის თარიღის გვერდით თავისი სახელი დაემატებინა - გარდაუვალი შედეგით, რომ ის, მისი სამუშაო და წიგნი, რომელიც დაიწყო, ძველი წინასწარმეტყველების აღსრულება იყო.
რომ არაფერი ვთქვათ, ყოველ შემთხვევაში, ჯერ არ ვთქვათ, წინასწარმეტყველურ ტონზე, რომლითაც მთელი წიგნია გაჟღენთილი.
სახელიც კი არსებობს, რომლითაც მან ის დაასათაურა: Liber novus ანუ „ახალი წიგნი“, და მთელი გახელებით მიუთითებდა, რომ ქრისტიანობის ახალი აღთქმის შემცვლელი გამოჩნდა. „რადგან - როგორც მისი პირველი რედაქტორი გახდა იძულებული დაემატებინა, - ის წარმოდგენილი იყო როგორც წინასწარმეტყველური ნაშრომი“.
მაგრამ მაშინ ერთადერთი, რაც უნდა გავაკეთოთ - სუნთქვაშეკრულნი გარდაუვალს დაველოდოთ.
წითელი წიგნის პირველ გვერდზე მოყვანილი სამი ციტატა წინასწარმეტყველი ესაიადან იუნგს სხვაგანაც აქვს გამოყენებული: ფსიქოლოგიურ ტიპებში, ტექსტში, რომელიც დაახლოებით იმავე დროს, წითელ წიგნზე გაცილებით უფრო პირადული მუშაობისას დაწერა.
მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის, რადგან ფსიქოლოგიურ ტიპებშიც და წითელ წიგნშიც სამივე ნაწყვეტი ერთი და იგივე თანმიმდევრობითაა ციტირებული, თუმცა თავად ესაიას წიგნში ორიგინალური თანმიმდევრობისგან განსხვავდება.
სრულიად ნათელია, რომ რასაც ის იქ, ფსიქოლოგიურ ტიპებში, მათზე ლაპარაკობს, დაკავშირებულია იმასთან, რატომ იყენებს მათ აქ. და მართლაც, იქ ის ციტირებს სამ ნაწყვეტს ესაიადან ასე სპეციფიკურად, რათა აჩვენოს, რა ხდება, როდესაც ადამიანები პირისპირ ეჯახებიან „Kleinod“-ს ანუ ძვირფას ქვას - სწორედ იმ ქვას, რომლის დანახვა კერი დე ანგულომ თავად იუნგში შეძლო.
სამი ციტატა მხსნელზე საუბრობს, რომელიც ადამიანებს უდაბნოში გზას უჩვენებს და ბრმებს თვალისჩინს უბრუნებს. მაგრამ თავიდან ისინი კითხვას სვამენ, ადამიანთაგან ვინ დაიჯერებს ამას, ან ვის უნდა ეუწყოს ეს ღვთაებრივი საიდუმლო, რადგან მხსნელის ფიგურაში არაფერია პატივსაცემი ან დასაფასებელი.
თავის მხრივ, იუნგი ცდილობს, რაც შეიძლება ნათლად ახსნას თანამედროვე ტერმინებით, რას გულისხმობს ესაია. ეს უარყოფა, რომელსაც წინასწარმეტყველი აღწერს, ხდება მაშინ, როდესაც დაბრმავებული ადამიანები თავიდან იცილებენ შეუძლებელ მხსნელს ანუ საოშიანტას - ყველა წინასწარმეტყველის მამას - და უგულებელყოფენ მოულოდნელს და უარყოფენ ყველაფერს, რაც მიუღებლად და შეუფერებლად მიაჩნიათ.
და წინასწარმეტყველებებში ის გვაფრთხილებს, რომ ადამიანები ახლაც იგივეს გააკეთებენ, კოლექტიურ რაციონალობას ან რაციონალურ კოლექტივობას შეაფარებენ თავს. ისინი ამას გააკეთებენ გონიერების დამამშვიდებელ სითბოში ჩაძირულები, ერთმანეთს, მაგრამ უფრო კი საკუთარ თავს, შეუცნობელის გულში არსებული ირაციონალური საიდუმლოსგან დაიცავენ.
შეიძლებოდა იმედი გვქონოდა, რომ რომელიმე განათლებული ადამიანი სადღაც ორჯერ ორის გამრავლებას შეძლებდა და გააცნობიერებდა, ეს რას ნიშნავს. მაგრამ ვერავინ შეამჩნია, როგორ აღსრულდა იუნგის წინასწარმეტყველება წერტილ-მძიმეს ჩათვლით.
ალბათ ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითი იმისა, რა იწინასწარმეტყველა მან - ესაა წითელი წიგნისორმოცდაათგვერდიანი მიმოხილვა, რომელიც ერთ-ერთმა ყველაზე პატივცემულმა თანამედროვე იუნგიანელმა გამოაქვეყნა და რომელიც ასწავლის იუნგიანურ კოლექტივს, რა იფიქრონ და გააკეთონ. ფსიქოლოგიის დისციპლინა, ამტკიცებს ის, „განზოგადებებთანაა დაკავშირებული“, რადგან ფსიქოლოგიის ერთადერთი ნამდვილი საზრუნავი - ესაა „უნივერსალური გონი“. აი რატომაა, რომ ყოველი ფსიქოლოგი არაა უბრალოდ ცალკეული ადამიანი, არამედ, პირველ რიგში, არის „სამეცნიერო საზოგადოების წევრი“ - და ამიტომ ყოველი ფსიქოლოგის წმინდათაწმინდა მოვალეობაა წითელი წიგნის საზიზღარი ირაციონალობა უარყოს. „ჩვენ წითელი წიგნი შორს უნდა დავიჭიროთ და, მის მაგივრად, ჩვენი სამუშაო იუნგის გამოქვეყნებულ ფსიქოლოგიაზე დავაფუძნოთ“, სამეცნიერო ნაშრომების მის მკვეთრად დადგენილ კორპუსზე, რადგან „ჩვენ ფსიქოლოგები იმისთვის არ გავხდით, რომ გამოცხადებებს ვუსმინოთ“.
თუმცა, ყველა იუნგიანელს წითელი წიგნის უარსაყოფად აუცილებელი ხასიათის სიძლიერე ან სისუსტე არ გააჩნია; და აქ, როგორც ჩვენი დროის დაუძლეველი სული, იმ რაციონალური კოლექტიურობის რეალური ძალა აქტიურდება, რომელზეც იუნგი მიუთითებდა.
ამას გარდა, ამ მომენტში ჩვენი გონება შეუდარებლად მოხერხებულად ატყუებს საკუთარ თავს, რადგან საუკეთესო მეთოდი სამარცხვინოდ მიჩნეულის უარსაყოფად, ესაა თავიდან დიდი აურზაურით მისი მიღების გადაწყვეტილება, ვიდრე მიზეზთა მშვენიერი გრძელი ჩამონათვალის წარდგენამდე, რომელთა მიხედვითაც ის უნდა უარიყოს.
და ამიტომ, ერთსულოვნების ნელი ზრდის წყალობით, უმაღლესი ხარისხით გონივრული კომპრომისი იქნა მიღწეული: იუნგის წითელი წიგნი ერთი შეხედვით შეიძლება წინასწარმეტყველურად მოგვეჩვენოს, მაგრამ სინამდვილეში ეს ასე არაა. მას შეიძლება მივუტევოთ რწმენა იმისა, რომ ის სიზმრები და ხილვები დიდ ომს მოასწავებდნენ, მაგრამ მათი ახსნის ბევრად უფრო სოლიდური და რაციონალური მეთოდებიც არსებობს. წითელი წიგნის ტონი და ენა მოუმზადებელ ყურს შეიძლება გულწრფელად წინასწარმეტყველური მოეჩვენოს.
მაგრამ, სინამდვილეში, ეს მხოლოდ რიტორიკული ხატოვანი გამონათქვამებია: რაღაც, რასაც არავითარი მნიშვნელობა არ გააჩნია. რაც შეეხება „ახალი წიგნის“ გარშემო ატეხილ აჟიოტაჟს, მასში არის რაღაც რელიგიური, მაგრამ რაც უფრო ნაკლებად ვილაპარაკებთ ამის შესახებ ჩვენს სულ უფრო საერო მსოფლიოში, მით უკეთესი.
და ამ უსიამოვნო პრობლემების ამოსაწურად, გადამწყვეტ არგუმენტს იშველიებენ. თავად იუნგი არა წინასწარმეტყველი, არამედ პირიქით, ანტი-წინასწარმეტყველი იყო, რადგან ნებისმიერი ნამდვილი წინასწარმეტყველისთვის დამახასიათებელი წინასწარმეტყველური როლის თვინიერად მიღების ნაცვლად სრულიად საწინააღმდეგოს აკეთებდა.
ამის მაგივრად, ის თავის თავისუფლად მოაზროვნე თანამედროვეობას თამამად ამჟღავნებს, კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს და ეჭვი შეაქვს წინასწარმეტყველებაში საერთოდ; ეკამათება მას; ებრძვის მას მთელი თავისი არსებით. რაც შეეხება აქედან გამომდინარე დაძაბულობას, წინასწარმეტყველსა და ანტი-წინასწარმეტყველს შორის გასაოცარ კონფლიქტს, ის წითელ წიგნს გამსჭვალავს - და მხოლოდ ამტკიცებს, რამდენად შორსაა ის ყოველგვარი უბრალო, ტრადიციული, ძველმოდური წინასწარმეტყველური ტექსტისგან.
და მხოლოდ ერთი კითხვაღა რჩება: სირცხვილისგან თავი სადამდე დახარო იმ უსაზღვრო უვიცობის გამო, რომელიც არა მხოლოდ წინასწარმეტყველების რეალობის, არამედ თავად იუნგის შესახებ ამ მტკიცებებით დემონსტრირდება.
პირველ ყოვლისა, მისი წინასწარმეტყველური ხილვების და სიზმრების შესახებ.
გარდა უაღრესად გონიერი კომენტატორებისა, რომლებმაც ინსტინქტურად იციან - ზუსტად პორფირივით - რომ წინასწარმეტყველებაზე ნებისმიერი საუბარი გვერდით უნდა გადავდოთ როგორც ირაციონალური ბოდვა და ბოლო მოვუღოთ მათ, გაცილებით უფრო სპეციფიური ფენომენი არსებობს. ესაა ახალი ორთოდოქსია, რომელიც სწრაფად მკვიდრდება იუნგიანურ წრეებში, რომელიც იუნგის ხილვების ან სიზმრების განხილვის დროს სიტყვის „წინასწარმეტყველური“ განადგურებას მოითხოვს, და მას გაცილებით უფრო უსაფრთხო ტერმინით „სინქრონისტული“ ცვლის, რათა წინასწარმეტყველების ან მომავლის იდუმალი გაელვებების უსიამოვნო ნოტები აიცილოს თავიდან.
მისი ეს განცდები ომისთვის მზადების პერიოდში და წითელ წიგნზე მუშაობის დაწყება - ისაა, რაც შეგვიძლია მოხერხებულად ავხსნათ ახლა როგორც სინქრონისტულობა, და იუნგის წინააღმდეგ მისივე სამეცნიერო ენა მივმართოთ. და ყველა შვებით ამოისუნთქებს, არა მხოლოდ გაღიზიანების თავიდან აცილების, არამედ, პროცესში, იუნგის მოცილების გამოც.
ორი ათასი წლით ადრე, არისტოტელემ მშვენივრად იმუშავა მომავლის შთამაგონებელი ხილვების მთელი იმ ცრუმორწმუნე სისულელის მოსაკლავად და ისინი ფაქტიურად ჯოჯოხეთში ჩარეკა. იქიდან მოყოლებული ინტელექტუალები ასწლეულების განმავლობაში რიგში იდგნენ მისთვის „საპატიო პალმის რტოს“ გადასაცემად იმისთვის, რომ ის „პირველი სრულად უარყოფდა წინასწარმეტყველური სიზმრების არსებობას“. ზიგმუნდ ფროიდმაც კი სიხარულით აღიარა ტელეპატიის რეალურობა, სხვა საკითხებთან ერთად, მაგრამ როდესაც კითხვას ეჯახებოდა, შეიძლება თუ არა სიზმრები იყოს წინასწარმეტყველური, არ შეეძლო არისტოტელეს რაციონალური ავტორიტეტის წინაშე ქედი არ მოეხარა.
იუნგის შემთხვევაში ყველაფერი სრულიად სხვაგვარად იყო. მრავალ თანაბრად მეამბოხე წინამორბედთან ერთად, რომელთა ხსოვნას პატივს სცემდა, ის მხოლოდ წინასწარმეტყველური სიზმრების და ხილვების აღიარებას არ მოითხოვდა დაჟინებით. მან საპატიო ადგილიც კი მიუჩინა მათ თავის მსოფლმხედველობაში; და ესაა პოზიცია, რომლისთვისაც მისი ინსტინქტური ქვესკნელისეული მგრძნობელობით არასდროს გადაუხვევია და რომელიც არ შეუცვლია.
რა თქმა უნდა, ის უკიდურესად ფრთხილობდა იმასთან მიმართებით, თუ რას ლაპარაკობდა ასეთ საკითხებზე სინამდვილეში. ყოველთვის დახვეწილი წონასწორობა იგრძნობოდა, როდესაც ის წყვეტდა, რა ელაპარაკა ან არ ელაპარაკა, და ვისთან. მაგრამ სულ სხვა საქმეა, როდესაც ყველაზე ერთგული იუნგიანელები პატარა არისტოტელეების როლს ირგებენ.
და, სულ მცირე, თუ მათთვის რაციონალური მკვლელობის ამ ჩვეულ მიდგომაზე საუბარი ეგზომ აუცილებელია, რომლის განადგურებასაც იუნგი მთელი ძალით ცდილობდა, საფიქრებელია, რომ მათ იცოდნენ, რას აკეთებდნენ.
სხვა შეკითხვაც არსებობს იუნგთან მიმართებით, რომელიც წინასწარმეტყველის როლს ასე გამორჩეულად და დაძაბულად ებრძოდა.
მოსაზრება, რომ წინასწარმეტყველად გახდომა - კაცობრიობის სიმძიმეებისგან გაქცევის შედეგად ექსტაზში ჩავარდნაა, ერთ-ერთი უდიდესი შეცდომაა. წინასწარმეტყველები - ნამდვილი წინასწარმეტყველები, ჭეშმარიტი წინასწარმეტყველები - ყოველთვის ყველაზე წინააღმდეგობრივი, დამძიმებული ადამიანები იყვნენ დედამიწაზე. კერძოდ, ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველები წინააღმდეგობით, და არა თავიანთი როლის თვინიერად მიღებით; ამ როლის სადავოდ გახდით, ეჭვებით, ბრძოლით, წინააღმდეგობით; ღმერთთან კამათით იყვნენ ცნობილი.
წინასწარმეტყველურსა და ანტი-წინასწარმეტყველურს შორის აუტანელი დაძაბულობა - წარუმატებელი წინასწარმეტყველის ან წინასწარმეტყველური დავალების უარყოფის ნიშანი არაა. ეს ნამდვილი წინასწარმეტყველის არსებობის ერთ-ერთი საუკეთესო მტკიცებულებაა. ჩვენ შეიძლება ეს მეტად აღარ ვიცოდეთ, და მით უმეტეს გვესმოდეს, ჩვენი გონივრული თანამედროვე განათლებით ან საკვირაო სკოლებში შესაძლო ტვინის გამორეცხვის შედეგად.
მაგრამ იუნგმა იცოდა. ხშირად კერი დე ანგულო ზუსტად აღნიშნავდა, როდესაც მას მისი უცნაურად ადამიანური მტანჯველი ვნებების შესახებ სწერდა, როდესაც ის ცდილობდა, როგორც შეეძლო, „დავალების თავიდან აცილებას, რომელიც სიღრმეთა სულმა თქვენ მოგანდოთ, შემდეგ კი, როდესაც ის მიიღეთ“, ბოლოს და ბოლოს, მადლი მოეფინა.
უარყოფის ეს დრამა, რომელსაც ყოველთვის უხალისო, მაგრამ გარდაუვალი მიღება მოჰყვება, ზუსტად ის რეალობაა, რომელიც წითელ წიგნშია ასახული და გადმოცემული. ეს აგრეთვე ზუსტად წინასწარმეტყველების რეალობაა.
ხოლო რაც შეეხება ამ მიღების შედეგს, უფრო ცხადი ის ვერ იქნებოდა.
ესაა თავად იუნგის „ახალი წიგნი“.
უცნაურია, წითელი წიგნის მიზნის შესახებ მზარდ დისკუსიებში, როგორც ჩანს, ჯერ ვერავინ შეამჩნია, რომ „ახალ წიგნზე“ მისი იდეით სიცოცხლის ბოლო წლებში ის სწორედ იმას ამტკიცებდა, რასაც ლაპარაკობდა. ის გულწრფელად განმარტავდა იმას, რაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში მისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო; საუბრობდა მთელი მისი არსების სიღრმეში აქამდე მიმდინარე ბრძოლებზე, რადგან ყველა სამეცნიერო ნიღბისა და რიტორიკის მიღმა ისინი განსაზღვრავდნენ ყველაფერს მის არსებობაში.
ეს არ იყო ბრძოლები სხვა ეგრეთ წოდებულ მეცნიერებთან, ან ფსიქოლოგიის სფეროში მომუშავე ადამიანებთან. ეს იყო რელიგიური ბრძოლები ისევ იმ დამთრგუნველი ძალების საწინააღმდეგოდ, რომლებმაც თითქმის ორი ათასი წლის წინათ ბრმა რწმენისა და დოგმისადმი თავისი ერთგულებით და თავდადებით გნოსტიკოსები გაანადგურეს.
და ის ნამდვილი რელიგიური გამოცდილებისთვის სიცოცხლის ბოლომდე არა როგორც მეცნიერი იბრძოდა. პირიქით, ეს იყო ძველი, მაგრამ მკვდრეთით აღმდგარი გნოსტიკოსი, რომელსაც, უკვე როგორც მოხუცს, რომელიც სიკვდილისთვის ემზადება, სულში ჯერ კიდევ უგიზგიზებდა ცეცხლი, რათა ქრისტიანულ ეკლესიას დაპირისპირებოდა, რომელიც დაუფიქრებლად დაჟინებით ამტკიცებს: „გთხოვთ, არავითარი რელიგიური გამოცდილება, რადგან ჭეშმარიტება სამარადჟამოდაა მოვლენილი, და ღმერთმა 2000 წლის წინანდელი ორიგინალური გამოცემის შემდეგ ახალი წიგნი აღარ უნდა შექმნას“.
თითქმის ნახევარი საუკუნით ადრე იუნგმა თამამად ითამაშა თავისი როლი და ეს „ახალი წიგნი“ - ღმერთის შექმნილი ბიბლიის შესწორებული გამოცემა - დაწერა, თუმცა მისი გამოქვეყნება შესაძლებლად ან სწორად არასდროს ჩაუთვლია. რაც შეეხება უმნიშვნელოვანეს საკითხს, საერთოდ როგორაა შესაძლებელი ასეთი ახალი წიგნი ღმერთის მიერ შეიქმნას, პასუხი უმარტივესია.
ღმერთი მას წინასწარმეტყველების ხელით ქმნის, რომლებიც ადამიანებივით იმას კი არ აკეთებენ და ლაპარაკობენ, რაც სურთ, არამედ იმას, რასაც ღმერთი მიუთითებს მათში.
და ამიტომ ჩვენ სიტყვის „წინასწარმეტყველი“ ძირითად მნიშვნელობას ვუბრუნდებით, რომელსაც მომავლის წინასწარმეტყველებასთან არაფერი აკავშირებს. სიტყვა გამოიყენებოდა იმ ადამიანის აღსაწერად, რომელიც ისტორიის ნებისმიერ მომენტში ლაპარაკობს ან წერს, ან აუწყებს სწორად, ზუსტად, პროცესში ჩაურევლად, ღვთაების სახელით; ქადაგებს, რათა ზუსტად გადმოსცეს ის, რისი უწყებაც საკრალურს სურს.
აი რატომაა მნიშვნელოვანი აღინიშნოს, რა ხდება იუნგის „ახალი წიგნის“ შუაგულში ზუსტად მას შემდეგ, რაც მას ნება დართეს უდიდეს Mysterium ანუ საკუთარი განღმრთობის მისტერიას დაკვირვებოდა. ის წინასწარმეტყველ ილიას უახლოვდება, იჩოქებს მის წინაშე, და ილია ზუსტად ეუბნება, რა უნდა გააკეთოს: „პირველ რიგში, ზუსტად ჩაიწერე, რასაც ხედავ“.
აქ ვხედავთ, როგორ ეუბნება ერთი წინასწარმეტყველი მეორეს, რა უნდა გააკეთოს მან თავისი წინასწარმეტყველური როლის მიღების შემდეგ. როგორც ნებისმიერმა სხვა წინასწარმეტყველმა, მან ზუსტად უნდა ჩაიწეროს, რასაც აჩვენებენ ან ეტყვიან. მაგრამ ასევე სასარგებლოა იმის გაცნობიერება, რომ აქ, ამ სცენაში, რომელიც ქვესკნელისკენ მიმავალი ვულკანის ძირში, წინასწარმეტყველის სახლის წინ ვითარდება, იუნგი თავის ადგილს იკავებს სრულიად განსაკუთრებულ ტრადიციაში, რომელსაც დანტეს, პლატონის, პარმენიდეს გავლით მიცვალებულთა საუფლოში მოგზაურობის შესახებ ვიზიონერული ლიტერატურის ბუნდოვან საწყისებამდე მივყავართ.
ესაა ტრადიცია ადამიანზე, რომელიც ქვესკნელში სიცოცხლეშივე ეშვება, რათა ცოცხალთა სამეუფოში მაცნედ ან წინასწარმეტყველად დაბრუნდეს და აუწყოს „ზუსტად ის, რაც იხილე“.
და, ბუნებრივია, ამას საკმაოდ უსიამოვნო შედეგები აქვს. ერთი შეხედვით, არაფერია უფრო გონივრული, ვიდრე იმის დაჯერება, რომ იუნგის მიერ გაწეული დიდი შრომა ყოველი დეტალის, რომელსაც შეესწრო ან განიცადა თავისი არქეტიპული მოგზაურობის დროს, დაწვრილებით დაფიქსირების საქმეში - ექსპერიმენტული მეცნიერების პრინციპებისადმი სანაქებო ერთგულების ცოცხალი დასაბუთებაა.
თუმცა, ამ თანამედროვე მსჯელობის უკან სრულიად განსხვავებული რეალობა იმალება - მის მიერ ყველაფრის ასეთი სკრუპულოზური სიზუსტით ჩაწერა არაფრით არაა დაკავშირებული მეცნიერებასთან, ისეთთან, როგორც ეს ჩვენ გვესმის.
ეს უბრალოდ მის მიერ წინასწარმეტყველური დავალების მიღების შედეგია, როგორც ეს ზოროასტრელებს, ბერძნებს და გნოსტიკოსებს ასწლეულებით ადრე ესმოდათ.
რა თქმა უნდა, სულაც არაა გასაკვირი, რომ იუნგის ენა და ტონი მის „ახალ წიგნში“ თავიდანვე წინასწარმეტყველურია. მაგრამ უფრო გასაოცარია ამ უბრალო ფაქტის სრულიად ლოგიკური შედეგი, თუ, რა თქმა უნდა, მას პირდაპირ თვალებში შევხედავთ.
მაგალითად, ყველაზე ნათელი წინასწარმეტყველური ენის მაგალითია ადამიანების მისი შხამიანი უარყოფა - არა ადამიანთა გარკვეული ჯგუფის, არამედ მთლიანად კაცობრიობის, მთელი ადამიანური რასის - როგორც „ბრმის და გზააბნეულის“. ისინი „ველურებივით იქცევიან“, დაფარულს უგულებელყოფენ; წარსულს თელავენ, მიცვალებულებს უარყოფენ.
ეს ყოვლისმომცველი დაგმობა, მთლიანად კაცობრიობის ეს სრული უარყოფა - წინასწარმეტყველური გამოცხადების კლასიკური სტილია. თავის დროზე პარმენიდე, ორი ათასი წლის წინ, ზუსტად ასე ლაპარაკობდა. და საუბარი სულაც არაა რიტორიკულ მხატვრულ გამონათქვამებზე: ერთადერთი რიტორიკული მხატვრული გამონათქვამი - კომენტატორების მიერ ასეთი წინასწარმეტყველური ენის, როგორც მხოლოდ რიტორიკული მხატვრული გამონათქვამის, უარყოფის უწყვეტი მცდელობაა.
ერთადერთი საიმედო - ამ წითელი წიგნის საზოგადოებისგან, იუნგიანელი თერაპევტების უმწიფარი თვალებისგანაც კი, გადამალვის გზის პოვნაა; მისი იზოლირებაა დანარჩენი ვითომ სამეცნიერო ნაშრომებისგან. მაგრამ აქ ჩვენ პრობლემის ცენტრს ვუახლოვდებით, რამდენადაც იუნგის წინასწარმეტყველური ენა წითელი წიგნით სულაც არაა შემოსაზღვრული. და არც არასდროს ყოფილა.
პირიქით, ის თავის სამეცნიერო ნაშრომებში გამუდმებით კაცობრიობის სიბრმავეზე ყვირის და ჩივის. და ფსიქოლოგიის სფეროში ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვანი ქმნილების დასასრულს ის თავისი „ახალი წიგნის“ ენის საზღვრებს საკმაოდ სცილდება და მთელ კაცობრიობას ფაქტობრივად როგორც ინფლაციისგან შეშლილს გამოსახავს. მაგრამ ეს იგივე ძირითადი უწყებაა, იგივე დაძაბულად დაჟინებული ტონი, სიტყვების იგივე არჩევანი. „მასები - ბრმა ველურებია“. კაცობრიობის ინფლაციური კოლექტიური ცნობიერება „უუნაროა ისწავლოს წარსულზე, არ შეუძლია გაიგოს თანამედროვე მოვლენები და არ ძალუძს მომავალზე სწორი დასკვნების გაკეთება“.
ხოლო რაც შეეხება ამ კოლექტიურ ცნობიერებასთან დისკუსიის გამართვას - რომელიმე ჯანსაღ რაციონალურ მიდგომაზე ერთად კონსტრუქციულ მუშაობას - არაფერია უფრო უშედეგო. იუნგისთვის ეს სრულიად აზრსმოკლებულია, რადგან ის საკუთარ თავს აჰიპნოზებს, „და ამიტომ მასთან კამათი შეუძლებელია. ის გარდაუვლად უბედურებას იწვევს, რომელიც მას სასიკვდილოდ დააზიანებს“.
წითელი წიგნის პუბლიკაციამდე ადვილი იყო ასეთი ნაწყვეტების იგნორირება, მათი განწირული ტონის მიუხედავად, ან, უფრო სწორად, მის გამო, და თვალების დაბრმავება. მაგრამ რეალობა ისაა, რომ, თუ მისი ფსიქოლოგიური სამუშაოს სამეცნიერო ფასადს გადაფხეკთ, მის უკან ყველგან იუნგს-წინასწარმეტყველს იპოვით.
მიუხედავად იმ ყველაფრისა, რისი დამალვაც თავად გადაწყვიტა - მაგალითად ის ხარისხი, რითიც ის უილიამ ბლეიკის წინასწარმეტყველური ნაშრომებისგან იყო დავალებული.
მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი ამ წიგნის არასასურველობით გამოწვეული უხერხულობაა, მიუხედავად იმისა, ადამიანები ხელგაშლილი მიესალმებოდნენ მას თუ არა. ეს სასიკვდილო ვირუსია; ძლიერი მიწისძვრა, რომელსაც იუნგის ნაშრომებზე აგებული ნებისმიერი რაციონალური შენობის საფუძვლამდე შერყევა შეუძლია; ჩვენს სიღრმეში ყველა იმ ხრიკისთვის რაღაც არაპროგნოზირებადის და დამანგრეველის შემოჭრაა, რომელსაც არა მხოლოდ იუნგის, არამედ საკუთარი თავის გასაგებად ვიყენებთ.
ესაა მიზეზი, რომლის გამოც ბევრი ადამიანი საშიშროებას გრძნობს წითელ წიგნში, რადაც არ უნდა ცდილობდნენ თავიანთი შიშის გასაღებას. სინამდვილეში მათ ის კი არ აშინებთ, რომ ის იუნგის იმ მხარეს ხსნის, რომელიც ნაკლებადაა დაკავშირებული მის აღიარებულ ფსიქოლოგიასთან ან მეცნიერებასთან - ეწინააღმდეგება კიდეც მათ.
სინამდვილეში მათ აშინებთ ის, რომ ის იძულებულს გვხდის წინასწარმეტყველის თვალით შევხედოთ მეცნიერებას, იმას, რას ნიშნავს იყო ფსიქოლოგი.
11
მარცვლის გაქრობას კატასტროფა და მძვინვარება მოჰყვება, და სწორედ ეს მოხდა და მოხდება წინასწარმეტყველების შესახებ ჩვენი ცოდნის დაკარგვისას.
ჩვენ დავიჯერეთ, რომ ის მომავლის წინასწარმეტყველებაა. მაგრამ ეს წინასწარმეტყველების მცირე ნაწილია, რადგან წინასწარმეტყველთა ყველაზე მნიშვნელოვანი ფუნქცია, ის ფუნქცია, რომლიდანაც სხვა დანარჩენი გამომდინარეობს, ყოველთვის წარსულზე საუბრის მათი უნარი იყო.
ბიბლიის ცნობილი ტექსტებიც კი ყველაზე უკეთ გვიჩვენებს, რომ წინასწარმეტყველი - არა მომავალში მოსახდენის, არამედ უკვე მომხდარის საოცარი გაგების უნარის მქონე ადამიანია. და ძველბერძნულ ტრადიციაშიც არაფერი იყო ამაზე უფრო ცხადი. ემპედოკლეს, პროტოტიპული ფსიქოლოგის, მსგავსი წინასწარმეტყველისთვის უპირველეს ამოცანას წარმოადგენდა პასუხის მოძებნა, მაინც რა დაემართა კაცობრიობას, რაკი ყველაფერი ასე განვითარდა. წინასწარმეტყველების საქმეს რეალობის ექსტაზურ მდგომარეობაში გადასვლა წარმოადგენდა, რომელიც „ძველ დანაშაულებს“ აშიშვლებს, რომლებისთვისაც ჩვენს ვითომ ნორმალურ არსებობაში აქამდე ვისჯებით და ვიტანჯებით.
უკვე ჰომეროსის ილიადას დასაწყისიდანვე, წინასწარმეტყველი გვევლინება როგორც შეუცვლელი ფიგურა, რომელსაც უხილავში შეუძლია შეიხედოს და დაინახოს, ვინ, როდის და როგორ შეურაცხჰყო საკრალური; რა დგას თავაწყვეტილი დაავადების, ტანჯვის და სიკვდილის უკან, რადგან ვიღაცამ სადღაც ღვთაებრივი კანონი დაარღვია. იგივე ეხება კასანდრას, შეშლილ ნათელმხილველს. ის მაშინვე აღიარეს წინასწარმეტყველად არა იმიტომ, რომ მას შეეძლო ეთქვა, რა მოხდებოდა მომავალში, არამედ იმიტომ, რომ წინასწარმეტყველურმა შთაგონებამ მას წარსულში მომხდარი მკვლელობების საშინელებები გაუმხილა.
და ცხოვრების ერთ-ერთი ირონია იმაში მდგომარეობს, რომ ხანდახან, მიუხედავად ყველაფრისა, არისტოტელეს მსგავს რაციონალურ სულელსაც კი შეუძლია რაღაც სწორად გააკეთოს. მან ყველაზე მნიშვნელოვანის გადმოცემა შეძლო ცნობილ წინასწარმეტყველზე, ეპიმენიდეზე, რომელიც ინკუბაციის მდგომარეობაში ცნობიერების ისეთ მდგომარეობაში გადადიოდა, რომელიც არც ძილი იყო და არც მღვიძარება, რათა ქვესკნელში ჩასულიყო, იუნგივით, და იქ ღვთაებრივ არსებებს შეხვედროდა. „ის მომავალს კი არ ჭვრეტდა, არამედ მოვლენებს, რომლებიც მართალია უკვე მოხდა, მაგრამ სიბნელეში დარჩა“.
ეს თავდაპირველი წარსული - წინასწარმეტყველის, როგორც ქმნილების გუშაგის: ბუნების მცველის და სიცოცხლის მფარველის სფეროა. აქ წინასწარმეტყველებს შეუძლიათ თავი წამოყონ „აქ და ახლა“-დან, რათა მომავალზე იწინასწარმეტყველონ, რადგან მომავლის ცოდნა არ არსებობს წარსულის ღრმა ცოდნის გარეშე; იმ ცოდნის გარეშე, თუ როგორ უნდა იმოძრაოს თავისუფლად წარსულის არსებებს შორის მათი მოუთხრობელი ისტორიებით სილამაზესა და საშინელებებზე, არსებებს, რომელთა შესახებ ადამიანთა უმრავლესობას ყველაზე თამამ ოცნებებშიც კი ვერ წარმოუდგენია, რომ ისინი კვლავ ცოცხლობენ.
როგორც წინასწარმეტყველი, იუნგი ამას იდეალურად გრძნობდა, და ამიტომ ასეთი სიტყვებით აღწერდა წითელ წიგნში, რამ გახადა ის წინასწარმეტყველი: „და იმიტომ გავხდი წინასწარმეტყველი, რომ თავდაპირველში ვპოვე სიამოვნება, ტყეში, გარეულ ცხოველებში“.
რბილად და სიტყვაკაზმულად ის ყველაფერს გადმოსცემს - წინასწარმეტყველად გახდომა წარსულის სიღრმეში დაბრუნებას ნიშნავს, სანამ საკუთარ ფესვებს არ წამოედებით, წარმოშობის წერტილს და წყაროს არ მიადგებით. მაგრამ წინასწარმეტყველი, რომლის სიტყვებსაც ამჩნევენ და ესმით, სულაც არაა წინასწარმეტყველი, რადგან წინასწარმეტყველის როლი იმაში მდგომარეობს, რომ ყოველთვის ამტკიცოს ის, რასაც ადამიანთა კოლექტიურ ცნობიერებას ჯერ არ ძალუძს ჩაწვდეს.
და, რა თქმა უნდა, თავად იუნგის მოსაზრებებს არავითარი შანსი არ აქვთ, რადგან ისინი თავზარს გვცემს ჩვენ, პროგრესულ პატარა ფაუსტებს, მზადმყოფებს უახლოესი კლდიდან გადავეშვათ მომდევნო არარსებულ მომავალში.
სრულიად აშკარა ჩანს: მისი „ახალი წიგნი“ ან ანდერძი უნდა იყოს გადამწყვეტად ახალი და რადიკალურად გაუმჯობელებული მომავლის შესახებ, რომელსაც ახალი ეპოქის საზეიმო ალიონზე შევეგებებით. მაგრამ ამდენი სიცხადე შეიძლება შემაფერხებელი აღმოჩნდეს და ხელი შეუშალოს გაგებას, თუ რის შესახებაა სინამდვილეში წითელი წიგნი.
საოცრებები და საშინელებები, რომელსაც ის ფარავს - ესაა ჩვენი წარსულის საოცრება და საშინელება ჩვენს კისერზე ჩამოკიდებულ მკვდრებთან ერთად. დროდადრო მას ჩვენი მომავლის მიჯნაზე დაყენება სურს, რათა დავაკვირდეთ საშინელებებს, რომლებიც წინ გველის, თუკი ჩვენს უკან მოტოვებული, ჩვენში არსებული საშინელებების გაძლებას ვერ შევძლებთ.
და ის ასევე ამტკიცებს, რამდენადაც შეუძლია მკაფიოდ: თავი დაანებეთ მომავალს. ეს თქვენი საქმე არაა და არც არასდროს ყოფილა.
ხოლო რაც შეეხება ჩვენს საქმეს, თუკი ჩვენ რაციონალურად მისაღებ პოზიციას არ ვიკავებთ, თითქოს საკუთარი მომავლის გაუმჯობესება და სხვათა მომავალში ჩარევა ხელგვეწიფება, როდესაც ჩვენთვის სასურველ სამყაროს ვქმნით - ამ საკითხმა იუნგს წითელ წიგნში ერთ-ერთი ყველაზე სასოწარკვეთილი ნაწყვეტისკენ უბიძგა.
მისი პასუხი იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენი, როგორც ნამდვილი ადამიანების, ერთადერთი საქმეა - თავი დავანებოთ ყოველგვარ მსჯელობას და რაციონალიზაციას და ამის მაგივრად მაგიის ძებნას შევუდგეთ. კომფორტისკენ სწრაფვას მოვეშვათ, მეცნიერების ილუზიები უკუვაგდოთ და მიუწვდომელს დავემორჩილოთ, ქრისტეები გავხდეთ და ჯვარს ვეცვათ მარტოობაში. სრულიად გაცნობიერებულად საწყის წერტილში დაბრუნების აუცილებლობას თვალებში ჩავხედოთ, სადაც ჩვენი ნება უეცრად წყდება, გონება კი ჩერდება; აწმყოს დაუფიქრებელი გაცნობიერების იმად, რაც ყოველთვის ვიყავით, გარდასახვის აუტანელი დაძაბულობა მივიღოთ.
ამ დაძაბულობას ერთი მაგიური დასასრული აქვს, და შეიძლება ასეთი დასასრული, აბსურდული, ირაციონალური, ყველაზე ნაკლებად მოსალოდნელი ადგილიდან მოვიდეს. რაც შეეხება ამ დასასრულს, ამ მხსნელ გამოთავისუფლებას, იუნგი ამას მაცდუნებელი უბრალო გამონათქვამებით ხსნის.
„ესაა ყოველთვის რაღაც საწყისიდანვე უძველესი, და სწორედ ამიტომ რაღაც ახალი, რადგან, როდესაც რაღაც უკვე ძველის-ძველად უგულებელყოფილი შეცვლილ სამყაროში ბრუნდება, ის ახალი ხდება. ეპოქის შიგნით საწყისიდანვე უძველესის შობა - შემოქმედებაა. აი რას ნიშნავს ახლის შექმნა; სწორედ ეს მიხსნის. ხსნა - პრობლემის გადაწყვეტაა, ამოცანის ამოხსნაა. ამოცანა იმაში მდგომარეობს, რომ უძველესი ახალ დროებაში იშვას“.
სხვა სიტყვებით რომ ითქვას, ჩვენს წინ მიმართულ გონებაში ჩანერგილი ყველა მოსაზრების მიუხედავად ერთადერთი ახალი - უძველესია. სხვა დანარჩენი მხოლოდ სიცრუე, ყურადღების გაფანტვა, დროის კარგვაა.
და გაცილებით უარესია, რომ ყოველ ჯერზე, როდესაც ჩვენ სრულიად გააზრებულად ვტყუვდებით, როდესაც გვჯერავს, რომ ვიცით მომავალი, რომელიც გვჭირდება, ვბლოკავთ ნამდვილ მომავალს და ვანადგურებთ იმას, რაც უნდა იყოს.
ნებისმიერი ნორმალური ან რაციონალური თვალთახედვით ჩვენ წარსულში ვიხედებით, რათა ნოსტალგიაში და სენტიმენტალურობაში ჩავიძიროთ; მომავალს გავცქერით, რათა ახალი შევქმნათ. მაგრამ სინამდვილეში საკუთარ თავს ვკარგავთ, როდესაც მომავალს მივსდევთ, და ვქმნით ახალს, წარსულში როდესაც ვბრუნდებით.
და წინასწარმეტყველების გარეშე, რომლებიც მზად არიან საკუთარი თავის თავდაპირველ რეალობასთან დაგვაბრუნონ, მომავალი საერთოდ არ რჩება.
სხვა ყველაფერი მხოლოდ სიყალბეა, ილუზიაა, სიცოცხლის ფლანგვაა, რადგან ერთადერთი რეალური და მყარი ქმნილება მდგომარეობს უძველესის გაცნობიერებულ გარდასახვაში - არა მის განახლებაში, არა გაუმჯობესებასა თუ მოდერნიზაციაში, არამედ ზუსტად იმ სახით გადმოტანაში, როგორც ამას მისი არსი გვკარნახობს. დანარჩენზე ჩვენი თანამედროვე, განახლებული, გაუმჯობესებული სამყარო იზრუნებს.
ამგვარად ვესალმებით და პატივს მივაგებთ ჩვენს წინაპრებს, რომლებიც შეიძლება ჩვენ დაგვევიწყებინა, მაგრამ მათ არ დაგვივიწყეს; ასე ნარჩუნდება ისტორიული უწყვეტობა; ასე აღარ ვართ ისტორიის პასიური მსხვერპლი, არამედ პირიქით, შეგვიძლია გააზრებულად დავიბრუნოთ წარსული აწმყოში მომავლის გამო.
და თანამედროვესა და ძველის პირდაპირი შეჯახებისგან გამოწვეული რყევა, ისევე როგორც ცივი წყლისა და გამდნარი რკინის შეხვედრა, ახალს ქმნის.
ეს წითელი წიგნის ერთ-ერთი ყველაზე შემეცნებითი ნაწილია, მისი არქაული წერის მანერით, ლათინური ციტატებით, ძველბერძნულიდან აღებული ფრაზებით - არა უბრალოდ იმიტომ, რომ ის წინასწარმეტყველების საიდუმლოს ყვება, არამედ იმიტომ, რომ ამტკიცებს, რას წარმოადგენს იუნგის „ახალი წიგნი“.
და ის უკვე ცდილობდა მოეყოლა ზიგმუნდ ფროიდისთვის რამდენიმე წლით ადრე, რომ ფსიქოლოგიის შობის აღწერა მეოცე საუკუნის გარიჟრაჟზე მხოლოდ გარდასახვის ტერმინებითაა შესაძლებელი: როგორც ძველი გნოსტიკური სიბრძნის, სოფიას, გარდასახვა თანამედროვე ეპოქაში.
როგორც აღმოჩნდა, თავად ძველის ახალში დაბადების აქტი - გნოსტიკური პროცესია. და გარდასახვის ეს აქტი გულდასმით გაიწერა, აისახა შიგნიდან და პატივისცემით განხორციელდა თავად წითელ წიგნში.
მაგრამ, რა თქმა უნდა, თუ ერთ-ერთ წიგნში წარმოჩენილი გარკვეული უჩვეულო ქმნილებით გვსურს გარდასახვის ამ პროცესის შემოსაზღვრა, ჩვენ კვლავ მწარედ ვცდებით. და თუ გვსურს გვჯეროდეს, რომ კერი დე ანგულო მხოლოდ საკუთარ წარმოსახვას აქეზებდა, როდესაც თავად იუნგში ძვირფას ქვას - საოშიანტას ან მხსნელს, წინასწარმეტყველთა მამას ხედავდა, რომელიც სამყაროს ევლინება, დროდადრო კაცობრიობისთვის თავიდან განხორციელებით - მხოლოდ იმიტომ, რომ ჯერ კიდევ ვერ გავიგეთ, როგორ წავიკითხოთ კარლ იუნგი.
წინასწარმეტყველები მიეჩვივნენ თავიანთი ჭეშმარიტების დამალვას, როგორც ძვირფასი ქვის დამალვას ბაზრის მოედანზე, რადგან იციან, რომ გონივრული მოლოდინები მის უარყოფას გვაიძულებს. და სწორედ ამას აკეთებს იუნგი წითელ წიგნში შეუმჩნევლად. ისევ და ისევ ტექსტში ის ფილემონს მამას უწოდებს; დროდადრო ფილემონი მას ძედ მოიხსენიებს. მაგრამ წითელ წიგნში ყველაზე ცნობილი გამოსახულების - ფილემონი ალკუნის გაშლილი ფრთებით - ზევით იუნგმა სურათის განმარტება ძველბერძნულად დაწერა.
Ptophêtôn patêr polyphilos Philêmôn ნიშნავს „წინასწარმეტყველთა მამა. საყვარელი ფილემონი“.
ისევ და ისევ, მის მიერ დახატულ მშვენიერ ფრესკაზე იგივე გამოსახულებით, ზემოთ, თავის თავშესაფარში, ბოლინგენში, იუნგმა თითქმის ასეთივე განმარტება დაუმატა: ისევ ბერძნულად, ისევ ზემოთ. თუმცა ამჯერად ის უფრო კონკრეტულია.
ნაცნობი სიტყვის patêr ანუ „მამა“ ნაცვლად მან გამოიყენა გაცილებით უფრო იშვიათი გამონათქვამი propatôr- ტექნიკური ტერმინი, რომელიც მთელი ქმნილების თავზე მოფარფატე თავდაპირველ პრინციპს, სიღრმეთა მიუწვდომელ სულს აღნიშნავს, და ეს ტერმინი საკმაოდ სათანადოდაა აღებული პირდაპირ ძველი გნოსტიკური ტექსტებიდან, რომლებიც ესოდენ უყვარდა და შეისწავლიდა. Philêmôn tôn prophêton propatôr ნიშნავს „ფილემონი, წინასწარმეტყველთა თავდაპირველი მამა“.
და პირდაპირ ფილემონის მარცხენა ფრთის ქვემოთ იუნგმა დაუმატა ლათინური ალქიმიური ტექსტი, სადაც სულიერი მამა ამტკიცებს, რომ ის ძესთან ერთიანია.
იუნგი - ფილემონის ძეა, ფილემონი - მისი მამაა, და ფილემონი - წინასწარმეტყველთა საყვარელი მამაა. დიდი გენიოსობა არაა საჭირო, რათა მივხვდეთ, საითკენ მივყავართ ამას. საჯაროდ იუნგს შეეძლო უარეყო, რომ წინასწარმეტყველია, რათა თავისი საიდუმლოთა საიდუმლო დაეფარა. და ამიტომ თავის თავშესაფარში განმარტოებული, ასევე საიდუმლოდ გამოუქვეყნებელ „ახალ წიგნში“ შეეძლო ჩუმად, მაგრამ ნათლად ემტკიცებინა, ვინც იყო: წინასწარმეტყველი, წინასწარმეტყველთა საყვარელი მამის ძე.
ბოლოს და ბოლოს, სწორედ ასე ლაპარაკობენ წინასწარმეტყველები მათთვის, ვისაც თვალები აქვთ, რათა დაინახონ და ყურები, რათა გაიგონონ - ღიად ამტკიცებენ, თუმცა აშკარად არაფერს ამბობენ. და მათ, ვინც ცხადს ამჩნევს იმათგან, ვინც ვერ ამჩნევს, განასხვავებს იგივე, რაც მათ, ვინც იუნგში თავის მოლოდინებს კითხულობს, მათგან, ვინც თავად მას კითხულობს.
თქვენ შეამჩნევთ, რომ ის ფილემონს არ აღწერს როგორც „წინასწარმეტყველის მამას“, არამედ საკმაოდ ფრთხილად უწოდებს მას „წინასწარმეტყველთა მამას“. რაც შეეხება სხვა წინასწარმეტყველებს, შემდგომ წლებში ის ხშირად ახსენებდა თავისი უფროსი ძმების სახელებს.
ესენია ზარატუსტრა, ბუდა, ქრისტე, მანი, მუჰამედი. ან, უფრო სწორად, რამდენადაც მამა და ძე სინამდვილეში ერთიანი არიან, უკეთესი იქნებოდა გვეთქვა, რომ თავდაპირველი მხსნელი განხორციელდა სამი ათასი წლის წინ როგორც ზარატუსტრა, შემდეგ კი „იყო ქრისტე, იყო მუჰამედი, იყო მანი. ის მიდიოდა და მოდიოდა, კვდებოდა და თავიდან იბადებოდა“.
ის - ყველა წინასწარმეტყველის უძველესი მამა, რომელიც გარდაისახება, როდესაც ეს აუცილებელია, ძედ - „ის, ვინც მიდის, და ის, ვინც მოდის“, „მხოლოდ იშვიათად“ ბრუნდება. პერიოდულად ის კვლავ მოდის თანამედროვეობაში როგორც „იშვიათი მოვლენა“, ძველი, კვლავ გამოჩენილი ახალში.
ან, ბჰაგავატ-გიტადან ნაწყვეტის თანახმად, რომელიც იუნგმა წითელ წიგნში ჩაწერა ფილემონის ნახატის სიახლოვეს, როგორც მინიატურული კომენტარი: „როდესაც ისე ხდება, რომ სამართლიანობა იკლებს... და უსამართლობა აღზევდება, მაშინ მე საკუთარ თავს ვქმნი. მართალთა დასაცავად, ავკაცთა გასანადგურებლად, სამართლიანობის დასამყარებლად, მოვდივარ საუკუნიდან საუკუნემდე“.
და რომ არაფერი ვთქვათ სხვადასხვა გენეალოგიის ძმებსა და დებზე - დანარჩენ წინასწარმეტყველებსა და მხსნელებზე, ბოდჰისატვებსა და ბუდებზე, ავატარებსა და საოშიანტებზე, ყველაზე, ვინც ერთმანეთს შინაგანად მხარს უჭერს და აძლიერებს ყველა დროში.
და მათ შორის, მამის - წინასწარმეტყველის ძე - წინასწარმეტყველი, იუნგი, ფრთხილად ცხოვრობდა ფარული ტანჯვით, რაკი იცოდა, რომ სრულიად მარტოა.
12
იუნგის ქვესკნელში ჩასვლიდან დაახლოებით ათი წელი გავიდა.
საზოგადოდ მიღებული სიბრძნე ღაღადებს, რომ მის ცხოვრებაში ყველაფერი მეტ-ნაკლებად მოწესრიგდა. მან წონასწორობა აღიდგინა, თავისი გამოცდილების ინტეგრირება შესანიშნავად შეძლო და სიმშვიდის ნიმუშად წარსდგა: როგორც სალი კლდე და მაგალითი ყველასთვის.
რეალობა რამდენადმე განსხვავებული იყო. წლებით ადრე ის სულს ეძებდა, შემდეგ იპოვა ის. ახლა კი ის მოსვენებას არ აძლევდა მას.
1922 წლის პირველ კვირაში ის მათ შორის დიალოგს იწერდა. ის უხსნიდა, რომ ახლა ყველაფერს ის წყვეტს. ის მართავს მას, რადგან მას ემსახურება. ან, უფრო სწორად, ის მას პირადად კი არ ემსახურება, არამედ მის მოწოდებას, მის მისიას ემსახურება.
და როდესაც ის ნერვიულად ეკითხება, რაში მდგომარეობს ეს მისია, მისი პასუხი მარტივია. სამყაროში ახალი რელიგიის მოტანა - შემდეგ კი მისი უწყება.
იუნგს თავის მხრივ მხოლოდ დაჩივლება შეუძლია. ის ყველაზე მეტად ერთ, ძალზე ადამიანურ პრობლემას უჩივის - უძილობას: დღისით მუშაობს, ღამით კი ვერ ისვენებს. სული გულახდილად აღიარებს, რომ ეს უძილობა მის მიერ შეგნებულადაა გამოწვეული, რადგან მას ყოველდღიურ რუტინაზე უფრო მნიშვნელოვანი საქმეები აქვს გასაკეთებელი.
რა თქმა უნდა, მითები იქმნება, განსაკუთრებით ისეთი შთამბეჭდავი პიროვნების ირგვლივ, როგორიც იუნგია. მისი ახლობლები მონდომებით ქმნიდნენ მოსაწყენ წარმოდგენას, რომ მას ღრმა და ნეტარი ძილით ეძინა, რადგან მასავით არაცნობიერს ვერავინ ეგუებოდა.
თუმცა, ეს ჭეშმარიტების მხოლოდ ნაწილია. ფაქტია, რომ ახალგაზრდა თუ მოხუცი, როგორც კი წერას იწყებდა, პირველად ძილი ეკარგებოდა. როდესაც უნდა დაეწერა, მაგრამ არ წერდა, იმდენად ავად ხდებოდა, რომ სიმშვიდეს კარგავდა; წერისას, ხშირად პროცესი ისეთი ინტენსიური იყო, რომ ისევ და ისევ, ვერ იძინებდა. იმ წამიდან, როდესაც შინაგანად მასზე დაიმონმა იმძლავრა, როგორიც არ უნდა იყოს მისი სახელი, ღამე მას უკვე აღარ ეკუთვნოდა.
1920-იანი წლების დასაწყისში მის ერთ-ერთ ნუგეშს საკუთარ განცდებზე ქალთან, რომელსაც აგრერიგად ენდობოდა - კერი დე ანგულოსთან პატიოსნად, ღიად, ინტელიგენტურად საუბარი წარმოადგენდა. 1924 წლის ზამთარში, იანვრის ერთ დღეს ისინი ერთად იყვნენ. აი რა ჩაიწერა მან საკუთარ მოგონებებზე დაყრდნობით იმ სიზუსტით, რომელსაც იუნგი მასში ასე აფასებდა: იუნგმა, აღნიშნა მან, მაცნობა, რომ წუხელ დაესიზმრა, როგორ ვეხმარებოდი მას წითელ წიგნთან დაკავშირებით. საკუთარი სიზმრის ერთგულმა, გადაწყვიტა, მისთვის გადაეცა ყველაფერი და აეხსნა მასალა, შეძლებისდაგვარად სრულად, რომ ყველა მისი იდეა „საფუძვლიდანვე“ მას და მხოლოდ მას გაეგო. მან აღწერა, როგორი მტანჯველია წერისა და ხატვის პროცესი, როგორი გიჟური ჩანს ეს ყველაფერი, რა სირთულეებშია გახვეული.
მან თავისი პედანტური სტილით ჩაწერა იუნგის აღწერა, თუ რა ხდებოდა სინამდვილეში წითელ წიგნთანდაკავშრებით, და იუნგს მისივე განმარტებებს მოუთხრობდა:
„ლაპარაკობდნენ სხვადასხვა ფიგურები, ილია, მამა ფილემონი და სხვები, მაგრამ ყველანი იმის ფაზებს ჰგავდნენ, რასაც თქვენ „ოსტატს“ უწოდებთ. თქვენ დარწმუნებული იყავით, რომ ეს უკანასკნელი შთააგონებდა ბუდას, მანის, ქრისტეს, მუჰამედს - იმათ, ვისზეც შეიძლება ითქვას, რომ ისინი ღმერთს ესაუბრებოდნენ. მაგრამ სხვები მასთან იგივდებოდნენ. თქვენ პრინციპულად უარი თქვით ამის გაკეთებაზე. თქვენ თქვით, რომ ეს თქვენთვის არაა, რომ ფსიქოლოგად უნდა დარჩენილიყავით - ადამიანად, რომელსაც პროცესი ესმის. მაშინ გითხარით, რომ მსოფლიოს პროცესი უნდა გააგებინოთ, მაგრამ იმავე დროს ისე, რომ არ ეგონოთ, თითქოს მათ ოსტატი გამოიჭირეს და ყოველი შემთხვევისთვის დაატყვევეს. მათ მასზე უნდა იფიქრონ როგორც ცეცხლოვან სვეტზე, რომელიც გამუდმებით მოძრაობს და ადამიანისთვის მიუწვდომელი რჩება. დიახ, მიპასუხეთ თქვენ, დაახლოებით ასეა. შესაძლოა, ჯერჯერობით ამის გაკეთება არ შეიძლება. ვიდრე თქვენ საუბრობდით, მე სულ უფრო მეტად ვაცნობიერებდი, რაოდენ უსაზღვრო იდეებით იყავით აღსავსე. თქვენ თქვით, რომ მარადისობის ჩრდილი ეფინება მათ, და ეს სიმართლედ მესახებოდა“.
გაოგნებულმა დაამატა, რომ წარმოუდგენლად მიაჩნია მისთვის იმ გიგანტურ ამოცანაში დახმარება, რომელიც იუნგმა იტვირთა.
აქ ჩამოთვლილ სახელთაგან ზოგიერთი მეტ-ნაკლებად ცნობილია: ფილემონი, წინასწარმეტყველთა მამა, წინასწარმეტყველი ილია ან ილაია, სხვა წინასწარმეტყველი მუჰამედი ან მაჰმადი, ბუდა და ქრისტე. მაგრამ ერთი სახელი შეიძლება უცნაურად მოგვეჩვენეოს (თუმცა ეს თავისთავად უცნაურია): მანი.
მე ვამბობ „თავისთავად უცნაურია“, რადგან ყველა სახელიდან ის გარკვეულწილად ყველაზე მეტად უნდა იყოს ცნობილი. იუნგმა, რა თქმა უნდა, მშვენივრად იცოდა, ვინ იყო მანი. ის ქრისტეს შობიდან ორასი წლის შემდეგ პართიაში დაბადებული საოცარი წინასწარმეტყველი, მკურნალი და მხატვარი იყო, რომელმაც მანიქეიზმად წოდებული საკმაოდ რთული მსოფლიო რელიგია დააფუძნა და რომელიც ევროპის დასავლეთ საზღვრიდან აზიასა და ჩინეთამდე გავრცელდა, ვიდრე ქრისტიანებმა, ბუდისტებმა, ზოროასტრელებმა სისტემურად არ გაანადგურეს როგორც, შესაძლოა, ყველა არსებულთაგან გნოსტიციზმის ყველაზე ძლიერი და საშიში ფორმა.
ახალი ეპოქის მოძრაობის დაწყებამდე ორი ათასი წლით ადრე მოსულმა მანიმ არა მხოლოდ გამოაცხადა, რომ თავისი მისიით ბუდას, ქრისტეს, ზარატუსტრას ჩათვლით მის მოსვლამდე მცხოვრები ყველა წინასწარმეტყველის უმნიშვნელოვანესი სწავლება მოიტანა. როგორც მთელი მათი სიბრძნის ერთადერთმა ჭეშმარიტმა მემკვიდრემ და შემცვლელმა: როგორც წინასწარმეტყველთა ბეჭედმა, მან საკუთარი თავი აგრეთვე აღმსრულებლად და დამასრულებლად გამოაცხადა.
იმავდროულად, და სრულიად გააზრებულად ემპედოკლეს მსგავსი ძველი ფიგურებივით, მანი წარსდგება არა როგორც უბრალოდ მხსნელი, წინასწარმეტყველი და მხსნელი, არამედ როგორც სწავლული, რომელსაც დეტალურად ესმის, როგორ მუშაობს სამყარო და ადამიანური ფსიქიკა, და ასეთი გაგების მოცემა მხოლოდ გამოცხადების პირდაპირ გამოცდილებას შეუძლია.
კარლ იუნგი, თავის მხრივ, მანისთან ფიზიკური სამყაროს საოცრად ჩახლართული ახსნით მოიხიბლა; დიდი ყურადღებით აკვირდებოდა გერმანელი არქეოლოგების მიერ წარმოებულ მანიქეური ხელნაწერების გათხრებს ტურფანაში, ცენტრალურ აზიაში; თბილად აქებდა მანის მისი არა როგორც უბრალოდ ახალი რელიგიის დამაარსებლის, არამედ როგორც ბრწყინვალე მხატვრის ნიჭს.
და აი, იანვრის ერთ დღეს, ციურიხში ის ამ წინასწარმეტყველებს და მხსნელებს ადარებს საკუთარ თავს.
ცხადია, რომ წამიერად მაინც გაგიელვათ კითხვამ, მაინც რა ჩაიფიქრა მან - როდესაც მხსნელებთან, წინასწარმეტყველებთან, წინასწარმეტყველთა მამებთან ერთ რიგში უყოყმანოდ ჩადგა.
შემდეგ მოდის ჯადოსნური სიტყვა, ოქროს გასაღები, რომელიც გონებას სიმშვიდეს ჩუქნის: გაიგივება. და ერთ წამში ყველაფერი ზუსტად თავის ადგილზე დგება. ყველა იმ წინასწარმეტყველმა, რომლებსაც იუნგი, ერთი შეხედვით, საკუთარ თავს ადარებდა, „ოსტატთან“ გაიგივებით გადამწყვეტი შეცდომა დაუშვეს. მან, მეორე მხრივ, „ეს არ გააკეთა. თქვენ თქვით, რომ ეს სათქვენო არაა, რომ თქვენ ფსიქოლოგად უნდა დარჩეთ - ადამიანად, რომელსაც პროცესი ესმის“.
მაგიური შელოცვა დარღვეულია. კვლავ განიგივების მისი დიდებული ჟესტის წყალობით შეგვიძლია თავისუფლად ამოვისუნთქოთ და მშვიდად ვიძინოთ.
აი, ისევ ის ადამიანი, რომელსაც ვიცნობთ, ვენდობით, ვისთანაც უსაფრთხოდ ვართ: პრაგმატული ფსიქოლოგი, გონიერი მეცნიერი, რომელსაც სკეპტიკურად ხელის აქნევით მთელი ამ წინასწარმეტყველური სისულელის უკან მოტოვება შეუძლია.
მაგრამ, თუ ყურადღებას მიაქცევთ, დაინახავთ, რომ არავითარი შელოცვა არ დარღვეულა. და იუნგს არაფერი მოუცილებია.
განიგივების ეს აქტი არანაირად არაა დაკავშირებული „ოსტატის“ თავიდან მოცილებასთან. პირიქით, ეს გვაახლოვებს ადამიანთან, რომელიც ადამიანებს ეხმარება გაიგონ, რამდენად აუცილებელია მათთვის თავიდან მოიცილონ წარმოდგენა, თითქოს მათ „ოსტატის გამოჭერა და დატყვევება“ შეძლეს. მას სურდა, რომ ადამიანებს ის გაეთავისუფლებინათ, თავისუფლად მოძრაობის საშუალება მიეცათ, და სწორედ ამიტომ იუნგი და კერი დე ანგულო ამავე ოსტატს მომდევნო კვირას განიხილავდნენ და შეთანხმდნენ, აღეწერათ ის როგორც ტიტანური არსება, რომელიც, სამყაროში მონავარდე, მთელ მსოფლიოს აღემატება.
ამიტომაც საჭიროა, რომ ადამიანებისთვის ხელმიუწვდომელი „მუდმივად მოძრავი ცეცხლოვანი სვეტის“ სახით მისი დანახვა ვისწავლოთ. სალაპარაკოდაც არ ღირს, რომ ეს ცეცხლოვანი სვეტი შემთხვევით საიდანღაც აღებული გარკვეული სურათ-ხატი სულაც არაა. ბიბლიაში ეს ღვთაებრივი მყოფობის საიდუმლო იყო: ცოცხალი ღმერთი, რომელიც ყოველ ღამე ეცხადებოდა რჩეულ ერს, რათა მას გაუვალ უდაბნოში გაძღოლოდა.
მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ სინათლის ან ცეცხლოვანი სვეტი მანიქეურ ტრადიციაშიც დიდი მნიშვნელობის სიმბოლოა - ადამიანის მთლიანობის, სრულყოფილი წინასწარმეტყველის სიმბოლოა.
რაც შეეხება თავად იუნგს, რომელიღაც ანგარებიანი ფსიქოლოგის რედუქციულ თეორიებთან არ გვაქვს საქმე. პირიქით, მხოლოდ ადამიანის ხატება რჩება, რომელიც თავად მარადისობით დაჩრდილული ცხოვრების უკიდეგანობას ეჯახება პირისპირ; და ამ მარადიულ უკუნში უამრავი წარმოუდგენელი საქმე ელის განსახორციელებლად არსს, რომელიც, როგორც კერი დე ანგულომ გააცნობიერა, ძვირფას ქვას წარმოადგენს, რადგან მასთან არ იგივდება.
სხვა სიტყვებით, თუ კარგად დააკვირდებით მოვლენებს, თუ საკმარის ინტერესს გამოავლენთ და სიტყვა-სიტყვით წაიკითხავთ, რას ამბობს ჩვენი ტექსტი, ნახავთ, რაში მდგომარეობს სინამდვილეში იუნგის ფსიქოლოგიური განიგივება.
ეს იგივე ისტორიაა, რაც ადრე იყო - კვლავ. საუბარია არა არქეტიპებისგან თავის დაღწევაზე, რომ ისინი გაქრნენ. საუბარია მათ გაცნობიერებულ გათავისუფლებაზე; მათ დახმარებაზე, როგორც მხოლოდ ადამიანს შეუძლია დახმარება, არა ინფლაციის არა გაიგივების გზით, არამედ ამქვეყნად რეალური მუშაობით.
ის, რაც უკიდურესი ერესივით გაისმა, რადგან ეს ნებისმიერი გონივრული თერაპიული მენტალობისთვის სილის გაწვნის ტოლფასია, სულაც არაა ერესი. არქეტიპული რეალობებისგან განიგივება იმაში კი არ მდგომარეობს, რომ ჩვენი ადამიანური ფსიქოლოგია გაუსვრელი და სუფთა დავტოვოთ. ის იმაში მდგომარეობს, რომ არქეტიპული რეალობები ჩვენს მიერ გაუსვრელი და სუფთა დარჩეს.
მანი, ქრისტე, მუჰამედი, ბუდა, ზარატუსტრა: ყველა ცდილობდა, როგორც შეეძლო. ერთადერთი პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ წინასწარმეტყველის და მხსნელის როლის მიღება და მასთან გაიგივებაც კი უკვე მისთვის ზიანის მიყენებას ნიშნავს. და თუ ჯერ კიდევ თვლით, რომ ჩემი ნათქვამი ერესია, მაშინ მე იუნგის ერთ-ერთი ყველაზე უფრო ცნობილი სემინარის ციტირებით თქვენს აზრს უბრალოდ გავაბათილებ.
„ზარატუსტრა მხსნელი, უდიდესი მასწავლებელი იყო, ისეთივე კარგი, როგორიც ქრისტე, მანი ან მუჰამედია, ან რომელიმე დიდ წინასწარმეტყველთაგან. მაგრამ თუ ადამიანი ასეთ ფიგურასთან იგივდება, ადამიანური ფსიქოლოგიის მინარევი ჩნდება, და ამ ადამიანური არასრულყოფილების მინარევის წყალობით ზარატუსტრას სახე ეშმაკის სახედ იქცევა... ის სუფთა აღარაა“.
ეს, თუ გნებავთ, იუნგიანური ფსიქოლოგიაა არა წმინდა ადამიანური, არამედ საკრალური თვალთახედვით. და ახლა, თუ თვალს გავუსწორებთ, თავმდაბალ ფსიქოლოგზე, უბრალოდ მეცნიერზე საუცხოო გამოსვლების უკან მიმალულ უდიდეს ტრიუკს დავინახავთ.
არქეტიპებისგან განიგივების ადამიანური მუშაობა ყოველთვის რაღაც წმინდად ადამიანურზე მეტით იყო შთაგონებული. იუნგიანური თერაპია თავიდანვე არ იყო ჩაფიქრებული როგორც თანამედროვე აზრით ჩემი, ჩემი და კვლავ ჩემი ყოფიერების კიდევ ერთი თერაპია: ესაა ღვთაებრივის მსახურების, მასზე ზრუნვის therapeia.
ამ გარეგანი მხარის უკან გაცილებით მეტია დამალული, ვიდრე იუნგის როგორც ფსიქოლოგის პროფესიული როლი, მეტი, ვიდრე მისი სოლიდური სამეცნიერო მუშაობა. ისინი არ აძლევენ მას საშუალებას გაიგივდეს, ინფლაციაში ჩაეშვას, გაიბეროს. ისინი საშუალებას აძლევენ ამ სამყაროში დამიწებული, თავმდაბალი, ობიექტური, პირველ რიგში საკუთარი თავის მიმართ კრიტიკული დარჩეს - და ნამდვილი მისტიკოსის საქმე აკეთოს.
ეს პარადოქსია, რომლის გახსენება, გაგებაც კი ჩვენთვის დასავლეთში აკრძალულია. ესაა პარადოქსი, რომელიც კარგად გაიცნო მისმა მეგობარმა ანრი კორბენმა იმ სუფიების წყალობით, რომლებიც აღმოსავლეთში ემპედოკლეს და სხვა სოკრატემდელების სწავლებას უცვლელად ინახავდნენ. მხოლოდ მისტიციზმი - გრძნობათა უსარგებლო მოწოლაა; მაგრამ, თუ ერთად მუშაობას ისწავლიან, მისტიკური გამოცდილება და სამეცნიერო მიდგომა ერთი ფრინველის ორ ფრთად იქცევა.
მისტიკური რწმენებით აღსავსე ადამიანი, სავარაუდოდ, მესამეხარისხოვან მისტიკოსად ჩაითვლება, როგორც გონივრული წინადადებებითა და მყარი ვარაუდებით სავსე მეცნიერი - მხოლოდ და მხოლოდ სწავლული სულელია. რეალური მისტიციზმი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანმა ყოველგვარ გაიგივებაზე უარი თქვას, და დროდადრო, ყველაფერი დათმოს, და ამიტომ სკეპტიციზმი - ყველაზე მისტიკური მიდგომაა.
თუმცა, უსაზღვრო სიფრთხილეა საჭირო; უსაზღვროდ სკეპტიკურად უნდა განეწყოთ საკუთარი სკეპტიციზმის მიმართ; ყოველთვის უნდა დაგაეჭვოთ საკუთარმა ეჭვებმა. ადამიანები, რომლებიც საკუთარ თავს სკეპტიკოსებად მოიხსენიებენ, უმეტესწილად ზედაპირული დამთანხმებლები არიან, რომლებიც მათთვის მოსაწონი სკეპტიციზმის ნაგლეჯით კმაყოფილდებიან, რადგან გზის გაგრძელების ეშინიათ. მაგრამ ნამდვილი სკეპტიციზმი, რომელსაც მისი ლოგიკური დასკვნა მოჰყვება, გადაიზრდება იმაში, რასაც თავად იუნგი „უდიდეს ეჭვს“ უწოდებდა და რომელსაც პირდაპირ ცხოვრების საიდუმლომდე მივყავართ.
სხვა სიტყვებით, მის სახელგანთქმულ ფსიქოლოგიას, მის ქებულ მეცნიერებას გამუდმებით მისტიკური მიზანი ჰქონდა. ყველაზე მეტად აქ, ვიდრე სადმე სხვაგან, სწავლული ძე შეუერთდა და იდეალურად შეერწყა მისტიკურ მამას.
ან, უფრო ნაკლებად გულწრფელად თუ ვიტყვით, მისი მეცნიერება და ფსიქოლოგია წინასწარმეტყველურ მიზანს ემსახურებოდა და წინასწარმეტყველების დიდ სამუშაოს აგრძელებდა, წინასწარმეტყველთა და მხსნელთა საგვარეულო მომავალში ერთი ნაბიჯით წინ გადაჰყავდა.
და ეს მისი და კერი დე ანგულოს საუბართან გვაბრუნებს.
რასაც ის მას ეუბნება, ახლა თითქმის ყველას გამოეპარება, მნიშვნელობას არ მიანიჭებს. სინამდვილეში, ამას მხოლოდ ის ხალხი შეამჩნევს, ვინც გნოსტიკურ და მანიქეურ ლიტერატურას ისევე კარგად იცნობს, როგორც იუნგი. მაგრამ საქმე მხოლოდ იმაში არაა, რას ამბობს ის. უფრო მნიშვნელოვანია, თუ როგორ ამბობს ამას.
ერთ მომენტში ის შთამბეჭდავ განცხადებას აკეთებს, რომ უმაღლესი მასწავლებელი, ვინც მას წითელ წიგნზე მუშაობა შთააგონა, „იყო ის, ვინც ბუდა, მანი, ქრისტე, მუჰამედი შთააგონა - ანუ ყველა, ვისზეც შეიძლება ითქვას, რომ ისინი ღმერთს ესაუბრებოდნენ“. თუმცა იუნგი განსხვავდებოდა იმ ძველი წინასწარმეტყველებისგან, რადგან ერთ მნიშვნელოვან დამოკიდებულებაში ისინი უკან მოიტოვა: ისწავლა აბსოლუტური აუცილებლობა მეტად აღარ გაიგივებულიყო.
სხვა სიტყვებით, ის მათი მსგავსია ერთ ფუნდამენტურ დონეზე, ხოლო მეორეზე, ასევე მნიშვნელოვანზე, მათ გაუსწრო. მაგრამ ასე ცხადი არაა, რომ ასეთივე ორმაგი მტკიცება როგორც მანიქეველობის, ასევე გნოსტიციზმის ტრადიციის ცენტრში დევს. გარკვეული აზრით, ის განსაზღვრავს კიდეც მათ.
პირველ ყოვლისა, უკანასკნელი თაობის უახლესი წინასწარმეტყველი მისი მთავარი წინამორბედების სახელებს ჩამოთვლის: განსაკუთრებით უყვარდა წინასწარმეტყველთა სახელების ოთხკაციანი ჯგუფებით ჩამოთვლა. ის ასევე აუცილებლად ამტკიცებს, რომ მისი შთაგონების წყარო იგივეა ანუ იმ წყაროს იდენტურია, ვინც დანარჩენებს შთააგონებდა.
შემდეგ მას უწევს ახსნა, როგორ აჯობა ყველა მის აღიარებულ წინამორბედს - როგორ აგრძელებს მათ სამუშაოს და თან სრულიად ახალ დონეზე გადაჰყავს ის თავისი უნიკალური წვლილის შეტანით.
აი რას ნიშნავს წინასწარმეტყველთა საგვარეულოს შემდეგ სტადიაზე გადაყვანა, მათი სამუშაოს შესრულება და დასრულება, იმავდროულად მისი სრულიად გარდასახვა: თავად იქცა წინასწარმეტყველების ბეჭდად.
სწორედ ამას აკეთებდა მანი თავის ეპოქაში. ალბათ, უნდა აღვნიშნო, რომ მან ორი გზით გადაწყვიტა მისი წინამორბედებისთვის ეჯობნა და თავისი გამოცხადებების ჩაწერასთან ერთად ჩახატვაც დაიწყო; და ცნობიერად შეეგუა ფაქტს, რომ უკვე ერთი თაობის შემდეგ გამოცხადებული რელიგიის განადგურებაში პასუხისმგებელი მთავარი დამნაშავეები ყოველთვის მისი ცხადი მოწინააღმდეგეები ან მტრები არ არიან, როგორც მიჩნეულია. ესენი არიან ერთგული მოციქულები, მიმდევრები, მოსწავლეები.
და, იგივე ფორმალობის გამეორებით, სწორედ ამას აკეთებს იუნგი. თუმცა გარეგნულად ფსიქოლოგად წარმოაჩენს თავს, შინაგანად ის სხვაა. როდესაც თავს ძალზე თანამედროვედ წარმოაჩენს, სწორედ იმ მომენტში აჩვენებს, რამდენად ძველია მისი ღრმა აზროვნების უნარით. ის მანივით ლაპარაკობს. ის საუბრობს, როგორც გნოსტიკოსი.
შეიძლება ჯერ კიდევ უცნაურად მოგვეჩვენოს მეოცე საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ფიგურასა და დავიწყებას მიცემულ ერეტიკოსს - მანის შორის ასეთ მჭიდრო კავშირზე მინიშნება. მაგრამ სინამდვილეში, გვსურს თუ არა ამის შემჩნევა, 1920-იანი წლების დასაწყისში ზამთრის საუბრებში იუნგი პირდაპირ მანიდან საზრდოობს: მანის სცენარის მიხედვით კითხულობს.
და შემთხვევითი არაა, რომ ოთხი წლით ადრე, 1920 წლის დასაწყისში ტუნისში მან დიდი სიზმარი ნახა განსაკუთრებულ წიგნზე - წიგნზე, რომელიც, როგორც ის მიხვდა, „სრულიად აუცილებელია“, რათა მას მისცეს ძალა შეეჯახოს და, საბოლოო ჯამში, არაცნობიერის დამანგრეველ დემონურ ძალებს დაეუფლოს.
სიზმარში ამ წიგნმა მას საოცარი გრძნობა გაუჩინა, რომ „ეს იყო „ჩემი წიგნი“, რომ მე ის დავწერე“. მან იცოდა, რომ თუ ამ გრძნობას ჩაეჭიდება, მის გვერდებზე გონებისთვის მიუწვდომელი არქეტიპული რეალობების მართვისა და შენარჩუნებისთვის აუცილებელი ძალის პოვნას შეძლებს.
იუნგის ეს წიგნი შესანიშნავი კალიგრაფიით იყო დაწერილი ქათქათა პერგამენტზე, მაგრამ არც ევროპული და არც არაბული ანბანით. „ეს უფრო დასავლეთ თურქესტანის უიღურულ ხელნაწერს წააგავდა, რომელსაც ტურფანის მანიქეური ფრაგმენტებიდან ვიცნობდი“.
მისი ეს წიგნი, ეგზომ უნიკალურად დაწერილი არა მხოლოდ მისთვის, არამედ მის მიერ - მისი საკუთარი ფსიქოლოგიის წიგნია, რომელიც შესაძლებლობას იძლევა გავუგოთ და დავუმეგობრდეთ კიდეც არაცნობიერს - ეს იმავდროულად მანის და მანის მიმდევრების მიერ შექმნილი ნაწარმოებია. ისევ და ისევ, იუნგის ენა - ეს მანის ენაა.
რაც შეეხება გაურკვეველ ხელნაწერს, რომელიც მან ნახა, არაცნობიერის ნაწერს, რომელიც ასე რთული გასაშიფრია: ის არც ევროპულია, არც არაბული და არც აფრიკული.
მისი უმნიშვნელოვანესი ფორმით ეს ძველი ერეტიკოსების ნაწერია; მანიქეველების კალიგრაფიაა.
იუნგსა და კერი დე ანგულოს შორის საუბრების ასეთი მეტყველი დეტალებიდან კარგად ჩანს, რაოდენ ღრმად შეაღწია მასში სინათლესა და სიბნელეზე თავისი მგზნებარე სწავლებით წინასწარმეტყველმა მანიმ. და მიუხედავად საპირისპირო სურათისა, იუნგის შესანიშნავად დაწერილი ფსიქოლოგია მარტო ერთი კაცის შემოქმედება არაა.
პირიქით, ეს უბრალოდ ახალი რელიგია იყო, რომელიც, როგორც სულმა მიუთითა, მას უნდა მოეტანა სამყაროში - ხსნის ბოლო, განახლებული მეთოდი ყველაზე ახალ განხორციელებაში.
ქრისტიანობის შემცვლელი რელიგიის შექმნასთან დაკავშირებული ფროიდისთვის ნათქვამი მისი ადრინდელი შენიშვნების მიუხედავად, დღეს ჩვენთვის არაფერია უფრო მეტად მაცდური, ვიდრე ზურგი ვაქციოთ ან მაშინვე უარვყოთ იუნგის სულის ის საშინელი მტკიცება ახალი რელიგიის და მისი გამოცხადების შესახებ. და თუმცა ჩვენ შეგვიძლია ასე მოვექცეთ ჩვენს სულებს, იუნგი მას სხვაგვარად ექცეოდა; და სინამდვილეში, ზოგი რამ არსად მიდის და არც უთქმელი რჩება.
მას სინამდვილეში შეეძლო და სავარაუდოდ ნამდვილად უარყო მის მიერ ნათქვამის პირდაპირი და უხეში განმარტება - რადგან მისი ფსიქოლოგიის მთელი არსი მისი უღრმესი საზრისის პოვნაში მდგომარეობდა. სწორედ ესაა მიზეზი, პირდაპირი გამოცდილებისადმი მისი გნოსტიკური ერთგულების თანახმად, თუ რატომ არ დააარსებდა ის რომელიმე კულტს დადგენილი დოგმებით ან რწმენის სწავლებით. ბოლოს და ბოლოს, ქრისტეც არ აპირებდა ხილული რელიგიის შექმნას.
მაგრამ ამავე მიზეზით ის გამუდმებით ეუბნებოდა მასთან მომუშავეებს, რომ ისინი „უხილავ ეკლესიას“: ხილული ანუ ფორმალური დაწესებულებების მიღმა არსებულ, ყოველგვარი წესებისგან თავისუფალ „საიდუმლო ეკლესიას“ ეკუთვნიან.
და ამიტომ იუნგი მსოფლიოს წინაშე წარსდგა როგორც ადამიანი მისიით მისიის გარეშე; როგორც მისტიკოსი, რომელიც მისტიკოსი არაა. ის გახდა წარგზავნილი უწყების გარეშე, ზუსტად ისევე, როგორც წინასწარმეტყველი და მხსნელი იყო ისე, რომ არც ერთი იყო და არც მეორე.
რაც შეეხება მთელ მის ფსიქოლოგიას, თუმცა წინასწარმეტყველური ტრადიციებისგან შორს იდგა, ის თავად იყო წინასწარმეტყველების საკურთხეველზე უწმინდესი შესაწირავი. და, თუმცა გრძნობდა, რომ ბევრს ვერ ეტყოდა, გარდა ძალზე ახლობლებისა და სანდო კოლეგებისა, სინამდვილეში მისი მეცნიერება ისეთივე იყო, როგორიც იყო მანის მეცნიერება - ან ემპედოკლეს მეცნიერება.
ესეც მთლიანად წინასწარმეტყველება და გამოცხადება იყო: მეცნიერება, ჩაფიქრებული, რათა ღმრთის მყოფობა კიდევ უფრო ხილული გაეხადა, რაც წინასწარმეტყველურ როლს თანამედროვე სამყაროში ყოველგვარი დაბინძურების ან გაიგივების გარეშე აღსრულების საშუალებას აძლევდა.
13
წითელი წიგნის დასაწყისშივე იუნგი ამტკიცებს, რომ, ამ დროის სულის თანახმად, არ არსებობს გამართლება ან დაცვა იმისა, რის თქმასაც ის აპირებს.
არა, ეს საკმარისად კარგი არაა, და მე უფრო ზუსტი უნდა ვიყო. წითელი წიგნის პირველივე წინადადებაში ის აღიარებს, რომ - თუ ის ამ დროის სულის მიხედვით ისაუბრებს - საერთოდ ვერაფერი და აბსოლუტურად ვერავინ გაამართლებს უწყებას, რომელიც მან უნდა განაცხადოს. „Verkünden“ - ესაა მისი სიტყვა „უწყებისთვის“; მაგრამ ესაა ასევე სიტყვა, რომელიც აქ უზუსტესად ნიშნავს ქადაგებასაც და წინასწარმეტყველებასაც.
და ამიტომ იუნგი პირველივე წინადადებით საკუთარ თავს მისიის და უწყების მქონე წინასწარმეტყველად წარადგენს.
იმავე სულისკვეთებით, იმავე ლოგიკით, ვხვდები, რომ მისი წინასწარმეტყველებასა და მეცნიერებას შორის ურთიერთობების შეულამაზებელი გამოცდილების დოკუმენტირების შესაძლო გამართლება არ არსებობს, რადგან ეს უკანასკნელია, რის გაგონებაც გვსურს ჩვენი კოლექტიური არსებობის ზედაპირზე.
მაგრამ აი რა თქმა მან, თითქმის ორმოცდაათი წლის განმავლობაში შექმნილ, საკუთარ დახვეწილად თანმიმდევრულ აღწერებზე დაყრდნობით: სიღრმეთა სულს ის სურდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავად ჰქონდა პირადი და დაუძლეველი სურვილი, კვლავ სიღრმეში ჩაძირულიყო, სინამდვილეში სწორედ სულს სჭირდებოდა ის.
მან ყველაფერს მოსწყვიტა ის, საკუთარ გონიერებაში დარწმუნებულობის ჩათვლით, ამქვეყნიურ სიბრძნესა და მეცნიერებასთან მისი ბავშვური მიჯაჭვულობა გაანადგურა. შემდეგ აიძულა ის მაცნედ ემსახურა და მისი სახელით ელაპარაკა; მისი წინააღმდეგობა საკუთარი წყალობის მისტერიით გატეხა; აიძულა ეწერა ის, რისი უწყებაც აუცილებლად სასწრაფოდ და მარადიულად ადამიანთა სამყაროსთვის სურდა.
ყოველ ცისმარე დღეს „აღსასრულის თავიდან აცილებით გახარებული“, ის ამ თავდაპირველი სულის უძლეველი ძალის წინაშე უმწეო იყო: გაოგნებული იმით, რომ მას ჯერ კიდევ არ გაუნადგურებია ის. და არჩევანიც არ იყო.
მას რომ ყველაფერი არ ჩაეწერა, არ ეთქვა ის, რის ჩაწერაც და თქმაც აუცილებელი იყო, ავტომატურად დაკარგავდა ვინმეს ან რაიმეს სახელით ლაპარაკის უნარს; დაკარგავდა ყოველგვარ ხალისს, ცხოვრებას. მის ერთადერთ იმედს წარმოადგენდა ის, რომ მის მიერ დანახულის და მოსმენილის მორჩილად ჩაწერის შემდეგ მას ამ გამოცდისგან გაათავისუფლებენ - წინასწარმეტყველური ამოცანისგან გათავისუფლდება.
მაგრამ ის სულაც არ გათავისუფლებულა. და ოდისევსის, იმ ცნობილი ფიგურის მიერ, რომელიც ყოველთვის ახსოვდა, უკვე შესწავლილი მთავარი გაკვეთილიც ნელ-ნელა დაისწავლა. ყოველ გამოცდას ახალი გამოცდა მოსდევს.
მისი ნაწილი, ჩვენთვის ასე კარგად ნაცნობი ადამიანური ნაწილი, უბრალოდ ვერ იტანდა იმას, რასაც აიძულებდნენ. მას გულს ურევდა წინასწარმეტყველური მისიის სასტიკი, უხეში რეალობა; არაცნობიერი პრეტენზიულობის აუტანელი აურა. რაც შეეხება ჩანაწერების დიდებულ წინასწარმეტყველურ ენას, პომპეზურ არქეტიპულ სტილს, მასთან მუშაობა ნამდვილი აგონია და ტანჯვა იყო.
მან მშვენივრად იცოდა, რომ უწყება და მისია ჰქონდა, მისი „Botschaft“, როგორც ამას გერმანულად უწოდებდა, რომელიც ამქვეყნად უნდა მოეტანა: წინასწარმეტყველური დავალება, რომელიც სიღრმეთა სულმა მისცა და რომელიც არასდროს გაუქმდება, როგორც მალე მიხვდა ყოველგვარი ეჭვისა და კითხვების გარეშე. მან სრულად გააცნობიერა, რომ მისი შეჩერება მის ცხოვრებას უბრალოდ არ გააუფასურებს. ეს მას მოკლავს. მაგრამ იმავდროულად მან იცოდა, რომ გამოყენებული ენა მცდარი იყო - და სხვა ენის პოვნას აპირებდა.
ასე ნელ-ნელა მან გაიგო: უწყების ადრესატამდე მიტანის ერთადერთი შესაძლებლობა - ქვესკნელიდან რეალობის ადამიანურ მხარეს დაბრუნებაა. მას კვლავ დასჭირდება ფეხქვეშ მყარი საყრდენი, რაც მის შემთხვევაში მოჩვენებითი მტკიცე მეთოდებითა და დარწმუნებული დასკვნებით სავსე მეცნიერების სამყაროში დაბრუნებას ნიშნავს.
სხვა სიტყვებით, შემდეგი გამოცდა თარგმნის საკითხი იყო: წინასწარმეტყველური უწყების მეცნიერულ ენაზე თარგმნის დაწყება.
რა თქმა უნდა, ის არ იყო პირველი, ვისაც ღმერთების და მკვდრების საუფლოდან ცოცხალთა სამკვიდროში არქეტიპული დაბრუნება უნდა დაესრულებინა. ორნახევარი ათასი წლის წინათ პარმენიდე და ემპედოკლე ქვესკნელში მოგზაურობის შემდეგ კვლავ ცხოვრებასთან ადაპტაციის და მეტ-ნაკლებად ჩვეულებრივი ადამიანებივით ლაპარაკის, ჩვეულებრივი ადამიანური ტრადიციების გააზრებულად ათვისების აუცილებლობას შეეჯახნენ - პირველ ყოვლისა ადამიანურის საზღვრებს საკმაოდ დაცილებული რეალობის საკუთარი გამოცდილება ნაცნობ, ყოველდღიურ ენაზე უნდა ეთარგმნათ, რომლის გაგება ყველას შეეძლო და რომელიც მათი დროის მეცნიერებაში შეტანილ წვლილად იქცა.
მაგრამ ღმერთების სამყაროდან იქ, რასაც მოგვიანებით იუნგი „ადამიანურ მხარედ“ აღწერს, მათი დაბრუნების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მომენტი იყო ის, რომ მათ ამის გაკეთება თავად არ უნდა ეცადათ. პირიქით, ადვილი შესამჩნევია, რომ პარმენიდეს შემთხვევაში ყველაფერზე ღვთაებრივმა იზრუნა.
და ემპედოკლესა და პარმენიდესთვის გადამწყვეტი ფაქტორი, რამაც ადამიანთა სამყაროში მათი წინასწარმეტყველებად დაბრუნება გახადა შესაძლებელი, ღვთაებრივი რეალობა იყო, რომელსაც mêtisეწოდება.
Mêtis - ფორმის შეცვლის, გადატანის, ადაპტაციის უნარია; ესაა ინსტინქტური შინაგანი სიბრძნე, რომელსაც ჩვენთვის არსებობის მუდმივად ცვალებად ტალღებში მყარი კურსის მოცემა შეუძლია; ესაა უსასრულო დახვეწილობა და სიცოცხლისუნარიანობა, რაც აუცილებელია, რათა წარმატებით, ნამდვილად მოხდეს რეალობის ერთი დონიდან მეორეზე გადასვლა; ესაა ფარულად და მალულად დარჩენის ცოდნის ხელოვნება, რათა ყოველ ცალკეულ მომენტში საჭიროზე მეტი არ გამჟღავნდეს.
თუმცა, პირველ ყოვლისა mêtis - თაღლითობისა და მოტყუების უმაღლესი ხელოვნებაა სამყაროში, რომელიც ტყუილითა და მზაკვრობითაა სავსე.
ბუნებრივია, ჩვენთვის, თანამედროვე, კარგად მორგებული ადამიანებისთვის არაფერია უფრო აბსურდული, ვიდრე თბილ, უსაფრთხო და მდგრად ადამიანთა სამყაროში წარმატებულ დაბრუნებაზე ფიქრი როგორც ტყუილზე. მაგრამ ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ჩვენი კოლექტიური, ინფლაციური, უპირობოდ გაიგივებული ადამიანური ყოფით ჩვენ არ შეგვიძლია განვიცადოთ, რას ნიშნავს სინამდვილეში ადამიანად გადაქცევის არქეტიპული გრძნეულების გავლენის ქვეშ მოხვედრა. და არც არასდროს განგვიცდია, რას ნიშნავს ყოველგვარი ადამიანურობისგან განძარცვა ჩვენზე გაცილებით დიდი ძალის მიერ ან ადამიანური სამყაროს უკან მოტოვების იძულება, შემდეგ კი, საბოლოოდ, დაბრუნების იძულება.
ეს დაბრუნება იოლი არაა. და ოდნავ მაინც რომ გავიგოთ, რას მოიცავს საკუთარ თავში ეს პროცესი, იმ მითიური ფიგურის გახსენებაც კმარა, რომელიც ჯერ კიდევ პარმენიდესა თუ ემპედოკლემდე უკვე საკმაოდ ცნობილი იყო.
როდესაც დაღლილი ოდისევსი ბოლოს და ბოლოს უკან ბრუნდება, საკუთარი სახლის მოჩვენებით უსაფრთხო და მდგრად სამყაროში, ის ცოლთან ჩახუტებას არ ჩქარობს. ყოველი პატარა დეტალი მრავალ გათვლას საჭიროებს. და პირველი, რასაც ის აკეთებს თავისი უზომო ტანჯვისა და დანაკარგების, საშინელი მარტოობის, ქვესკნელში მოგზაურობის და ყველა სხვა მაგიური გამოცდების შემდეგ - შემდეგ გამოცდას ეჯახება.
ახლა მან საკუთარი ვინაობა უნდა დამალოს და, რა თქმა უნდა, ღვთაებრივი დახმარებით, გლახაკად აჩვენებს თავს.
ემპედოკლესთვის, და პარმენიდესთვისაც, სიტუაცია ანალოგიურია. როგორც ორივე ხაზს უსვამს, თუმცა ეს როგორღაც გამოეპარა თანამედროვე კომენტატორთა მახვილ გონებას, ის, თუ როგორ იყენებენ ისინი ადამიანურ ენას - ეს ნამდვილი დაფარვა, ტყუილი და თაღლითობაა. შესაძლოა, სხვაგვარად ვერც იქნებოდა, რადგან, როგორც კი ადამიანურ მხარეს უბრუნდებით და ადამიანებთან მათ ენაზე იწყებთ საუბარს, ერთადერთი, რაც მათ ესმით - ესაა მათთვის ნაცნობი სიტყვების და წარმოდგენების გუგუნი.
თქვენი შემხედვარე, ისინი მხოლოდ არეკლილ საკუთარ ადამიანობას და ერისკაცობას დაინახავენ, და ეს ნიშნავს, რომ თქვენი თარგმანი წარმოუდგენლად წარმატებული გამოდგა.
თქვენ იმდენად კარგად თარგმნეთ მკვდართა ენიდან მის სარკულ საპირისპირო, ცოცხალთა ენაზე, რომ ისინი ვერ ხვდებიან - მთელი ეს დრო სხვა ენიდან თარგმნიდით. თქვენ არავის მოტყუება ან შეცდენა არ გჭირდებათ, რადგან ადამიანებს საკუთარი ანარეკლის დანახვა იმდენად აღაფრთოვანებთ, რომ სიხარულით ტყუვდებიან.
და ეს შეუმჩნევლად კარლ იუნგსაც დაემართა.
მართლაც, ყველაზე სახალისო ამ ყველაფერში ისაა, რომ პოპულარული ავტორები რამდენჯერმე დაეჭვდნენ, რომ ის იყო არა ჩვეულებრივი მეცნიერი, არამედ პირიქით, სწორედ რომ წინასწარმეტყველი მეცნიერის ნიღბით. რა თქმა უნდა, რეაქციები ასეთივე სახალისო არ ყოფილა, და ისინი, ვინც აცხადებს, რომ იცნობს და ესმის იუნგის, აქედან ვერაფერს გაიგებს. თუ ის ამბობს, რომ მეცნიერია, ეს ნიშნავს, რომ უბრალოდ მეცნიერია, და სალაპარაკოც აქ არაფერია.
მაგრამ კიდევ უფრო სახალისოა, თავად იუნგი რომ ააშკარავებს ამას, მაგრამ შეხედვისთვის ცოტამ თუ შეიწუხა თავი.
საქმე არც იმ ღია კომენტარებშია, რომლებსაც სიცოცხლის ბოლოს აკეთებდა იმის შესახებ, რომ მთელი მისი სამუშაო ერთადერთ აუცილებლობაში: სიღრმეთა სულის მიერ მიცემული წინასწარმეტყველური გზავნილის სამეცნიერო ენაზე გადათარგმნის აუცილებლობაში მდგომარეობდა. ასეთივე მკაფიო განაცხადები არსებობს, რომლებიც უფრო ახალგაზრდამ გააკეთა, რათა აეხსნა, რომ „ახლა ხმამ მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა აუცილებლად უნდა შეიძინოს სამეცნიერო ტონი, რათა უმრავლესობის ყურთასმენას მისწვდეს“.
სათქმელადაც არ ღირს, რომ ხმა მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა - ოდესღაც ისაიას მიერ გამოყენებული ენისადმი პირდაპირი მიმართვაა - და იუნგის ეს კომენტარი ძალზე მოსწრებულია, თუ გავითვალისწინებთ მის ცოდნას, რომ ახლა ნებისმიერ ნამდვილ წინასწარმეტყველსა თუ მხსნელს, რომელიც საზოგადოებას წინასწარმეტყველად ან მხსნელად წარუდგება, ჩვენი თანამედროვე სამყარო რამდენიმე კვირაში გაანადგურებს.
სხვა სიტყვებით, წინასწარმეტყველი, რომელიც მეცნიერის მეფურ ან მათხოვრულ ნიღაბს ირგებს - არა ხელმოცარული წინასწარმეტყველი, არამედ ძალზე ჭკვიანი წინასწარმეტყველია. და ამიტომ ჩვენ, ბოლოს და ბოლოს, კვლავ იმავე ნაწყვეტს ვუბრუნდებით, რომელიც ადრე უკვე ვახსენე, რომელიც დიდწილად შემთხვევითი გაუგებრობების, დაჟინებული ახსნა-განმარტებების, თავისუფალი მცდარი თარგმანების ქვეშ იყო ჩამარხული.
მაგრამ, როგორც ოდესღაც ემპედოკლემ უკვე თქვა, ის, რის თქმაც ერთხელ ღირს, მეორედაც უნდა ითქვას.
ესაა 1957 წლის პირველი ოქტომბრით დათარიღებული ნაწყვეტი, სადაც იუნგი ღიად ლაპარაკობს ბოლინგენში იმ თავდაპირველ განცდებზე, საიდანაც შემდგომში ჯერ წითელი წიგნი, შემდეგ კი მთელი მისი სამუშაო გამომდინარეობს.
მისი გამოქვეყნებული ნაშრომების (რომელთა შორის, რა თქმა უნდა, იმხანად არ იყო წითელი წიგნი) და მისი სიზმრების ან შინაგანი ცხოვრების სპონტანური აღწერების სტილს შორის უზარმაზრი განსხვავების შესახებ კითხვა გაჩნდა. და მისი პასუხი, რომელიც მდივნმა ჩაიწერა, იყო ლავაზე საუბარი.
ის სიზმრები და შინაგანი განცდები, განმარტავს ის, თავდაპირველი სუბსტანციაა, რომელიც ყველაფერს საფუძვლად უდევს. მაგრამ, გამოქვეყნებული წიგნების აღწერისთვის ის შემოქმედი ღმერთის ხატებას იყენებს, რომელიც ქაოსიდან წესრიგის შექმნითაა დაკავებული, და ხსნის მათ როგორც უბრალოდ ამ თავდაპირველი მასალის, ამ მდუღარე ვულკანური ლავის გარკვეულ მოწესრიგებულ კოსმოსად ფორმირების მცდელობას.
შემდეგ ის ამატებს, რომ „ამ ცეცხლში იყო ვნება და დაძაბულობა, ეს იყო თავად ლავის ნაკადი, რომელიც იქცა ძალად, რომლის იძულებით ხდებოდა ყველაფერი, რაც მოხდა. და ამიტომ, სრულიად ბუნებრივია, ყველაფერი თავის ადგილას დადგა“. და თითქოს იცოდა, რომ მას არ მოუსმენდნენ, და ყოველგვარი გაუგებრობის თავიდან აცილების ბუნდოვანი იმედით ოდნავ მოგვიანებით დაამატა: „ჩემი მეცნიერებით რაღაცის მიღწევა მსურდა, და სწორედ მაშინ წავაწყდი ლავის ამ ნაკადს, და მან ყველაფერი მოაწესრიგა“.
ჩვენ უკვე ვნახეთ, როგორ გაამართლა გაუგებრობის თავიდან აცილების მცდელობამ - და ორმა ადამიანმა, რომლებმაც ამ ნაწყვეტის თარგმნა ითავეს, როგორ დაამახინჯა ორივემ მთლიანად მისი აზრი.
მაგრამ, ისევ და ისევ, მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ ეს მცდარი თარგმანები სულაც არაა უბრალო შემთხვევითობები თუ ტექნიკური შეცდომები. და დადგა დრო ნათელი მოეფინოს, რასთანაა ეს სინამდვილეში დაკავშირებული.
სინამდვილეში, იუნგი ჩვენს ადამიანურ ენას და საკუთარი თავისა თუ გარშემომყოფი სამყაროს ყოველგვარ ნორმალურ გაგებას ერთი საშინელი დარტყმით აუქმებს. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ პირველყოფილი ლავიდან წესრიგს სწორედ ჩვენ ვაფორმირებთ და ვქმნით. ჩვენ სხვებსაც და საკუთარ თავსაც ვუმტკიცებთ, რომ არსებობის უხეში კლდისგან ან ქვისგან რაიმეს შექმნის პასუხისმგებლობა გვაკისრია.
მაგრამ ეს ჩვენი მეშვეობით, ჩვენთვის კეთდება. სინამდვილეში, ჩვენ არაფერს ვაკეთებთ, რადგან, ღვთაებრივი პროცესის წყალობით, რომლის აღიარება ან არ გვსურს ან არ ძალგვიძს, სწორედ საკრალური ზრუნავს ყველაფერზე.
და იმ შემთხვევაში, თუ შეკამათება გსურთ, როგორც ნებისმიერ ნორმალურ ადამიანს, ან, თუ მცდარად განმარტების აუცილებლობას გრძნობთ, როგორც ყოველი რაციონალური ადამიანი, სხვა ნაწყვეტს მოვიყვან - იუნგის მიერ ოცი წლით ადრე ჩატარებული სემინარიდან - რათა გიჩვენოთ, რომ სრულიად არაფერს ვიგონებ.
სემინარზე ის არაცნობიერის არქეტიპულ რეალობაზე და მის ორაზროვნებაზე საუბრობდა. ესაა სიცოცხლის წყარო, მაგრამ ასევე ყოველგვარი ნგრევის და სიკვდილის წყაროცაა. და ჩვენი საკუთარი უნარები განსაზღვრავს ან, სულ მცირე, გვეჩვენება, რომ განსაზღვრავს, შევძლებთ თუ არა წარმატებით გავიკვალოთ გზა არაცნობიერის მღვრიე ტალღებში.
ამიტომ, განმარტავს ის, ყოველი რელიგიური სისტემა გემივით გულდასმითაა აშენებული, რომელიც ადამიანებს სიბრძნის განსაკუთრებულ სახეობას აძლევს, რომელიც მათ ცხოვრებისეულ პირველად საშიშროებებში გზის გაკვალვისას აგრერიგად ესაჭიროებათ. მაგრამ შემდგომ, რა თქმა უნდა, ის პარადოქსის ცენტრში, მთავარ პრობლემაზე გადადის.
ეჭვგარეშეა, აშკარაა, რომ ადამიანთა ოსტატობა ყველაფერს აერთიანებს და ასეთ დახვეწილ სისტემებს ქმნის. და მაინც, სწორედ აქაა უდიდესი ხაფანგი დაგებული. გვჯეროდეს, რომ ეს ჩვენ ვაერთიანებთ ყველაფერს - შეცდომაა. მტკიცება, რომ ჩვენი ოსტატობით იქმნება ეს სისტემები ან კიდევ სხვა რამ, უნუგეშოდ დაუჯერებელია.
ეს მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენი დაუფიქრებლად საზოგადოდ მიღებული ადამიანური ენაა - „ჩვეულებრივი ენა“, რომელსაც ვიყენებთ და ვთვლით, რომ ჩვენ ვართ საგანთა შემქმნელები, რომ მოსემ მის მიერ მოტანილი აღთქმები გამოიგონა, რომ ქრისტე და ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველები გულკეთილი ხალხი იყო, და თავიანთი ინიციატივით თავისი ერის დასახმარებლად შესაბამისი მეთოდები შექმნეს.
მაგრამ მთელი ამ დიდებული თხრობის პრობლემა იმაშია, ამტკიცებს იუნგი, რომ ის ფაქტების ახსნასთან ახლოსაც კი არ მიდის. და რეალური ფაქტები კი ისაა, რომ გემების მშენებლობის ყველა ეს მეთოდი და ტექნიკა არაა ადამიანური „გამოგონება, არამედ გამოცხადებაა“. ესაა „გამოცხადებული ჭეშმარიტება ან აღქმული ჭეშმარიტება, რომელიც ჯერ კიდევ ადამიანამდე იყო ჩაფიქრებული. სანამ ამ აზრს გავიფიქრებდი, ის უკვე ნაფიქრი იყო, და მე უბრალოდ ერთხელაც ის აღვიქვი; ის ყოველთვის არსებობდა, ყოველთვის აქ იყო, ყოველთვის ცოცხლობდა, და მე მხოლოდ რომელიღაც მომენტში აღვიქვი ის“.
რა თქმა უნდა, აღქმის ამ უმცირეს მომენტს, რეალობის მხოლოდ მცირე ნაწილის ამ წამიერ თვალის შევლებას, რომელიც ჩვენთვის, ადამიანებისთვისაა დაშვებული, მთლიანის დანახვის შესაძლებლობის გარეშე, პირდაპირ ინფლაციამდე მივყავართ. უეცრად პატარა ადამიანი ამბობს: შეხედეთ, რა დავინახე, შეხედეთ, რა გამოვიგონე და აღმოვაჩინე, შეხედეთ ყველაფერს, რასაც ვაკეთებ და ვიცი!
და მაშინ, სალაპარაკოდაც კი არ ღირს, თქვენ ზუსტად ნებისმიერი სხვა არაცნობიერი ადამიანივით იქცევით. თუმცა, შინაგანად „თქვენ ხეპრე“ ხართ - რადგან თქვენი ჩვეული ამპარტავნებით ყველა კვალი წაშალეთ „იმ აზრის გამოცხადებისა, რომელიც მანამ არსებობდა, ვიდრე ადამიანს აზრი გაუჩნდებოდა“.
და აი, თქვენ გაქვთ სრულიად ადამიანური რელიგია, სრულიად ადამიანური მეცნიერება. და ამ გამოცხადების რეალობა წავიდა.
ამგვარად, აქ იუნგი ისევ იმ მიმართულებით მოძრაობს, რომლის შემჩნევა ცოტას თუ შეუძლია; გაყოლაზე ხომ ლაპარაკი ზედმეტია. გულწრფელად რომ ვთქვათ, უმეტესობა ჩვენგანს წინასწარმეტყველების და გამოცხადების იმ ადრეული დღეებისგან მისი გადარჩენა და პატივცემული მეცნიერის როლში მისი დაბრუნება სურს მისი ადამიანური წამლებით ამა თუ იმ პრობლემის საწინააღმდეგოდ.
მაგრამ აი, ის კვლავ გამოცხადებისკენ მიმართავს ყველაფერს - იმ ზედროითი, თავდაპირველი გამოცხადებისკენ, რომელიც „მარადიულად“ არსებობდა. თუმცა, პრობლემა იმაშია, რომ ეს რეალობა - არაა თეორიული კონცეფცია ან რაიმე, რაც გონებისთვისაა გასაგები.
პირიქით, მასთან მხოლოდ ერთი შესაძლო მიდგომა არსებობს - როდესაც ის პირდაპირ რეალობად განიხილება და განიცდება. და ამ მარადისობის პირდაპირი ხედვა - ერთადერთი, რაც დაღუპვისგან გვიხსნის იმ პარადოქსშია, რომ არაცნობიერის ტალღებში ცურვის ჩვენი უნარიც კი - თავისთავად არაცნობიერის მიერ მოცემული უნარია.
ხოლო შედეგები იმისა, რასაც ეს ნიშნავს, ძალზე მარტივია. ყოველ ჯერზე, როდესაც გესმით, რომ იუნგი საკუთარ თავზე საუბრობს, ან კითხულობთ, როგორ გვთავაზობს ის საკუთარ ადამიანურ მოსაზრებებს ამა თუ იმ საკითხზე, იქონიეთ საკმარისი mêtis ანუ სიფხიზლე, რათა არ დაუჯეროთ მას. ყოველთვის, როდესაც ის მსჯელობს საკითხებზე, რომლებიც ჩვენ უნდა გავაკეთოთ ან მივაღწიოთ, რათა ცნობიერები გავხდეთ, პრობლემებს ავცდეთ, გავიზარდოთ, არც ამის დაიჯეროთ, რადგან ის მოსახერხებელ პირობით აღნიშვნას იყენებს.
ის უბრალოდ საზოგადოდ მიღებულ ადამიანურ ენას იყენებს, რომელიც, როგორც ამას თავად აღიარებს, ამისთვის საერთოდ არ გამოდგება.
ადამიანურ მხარეზე დაბრუნების პრობლემა სწორედ ამაშია - რადგან გახდე მთლიანი ადამიანი ნიშნავს შეგეძლოს მოტყუება და იყო მოტყუებული. და ის ამას ისეთი სიცხადით ამტკიცებს, რათა ადამიანური საშუალებებით გაგების შესაძლებლობა შექმნას, იყენებს რა „ჩვეულებრივ ენას“, რომელიც ავტომატურად აფარებს ფარდას მარადიულ ჭეშმარიტებას; ფარავს გამოცხადებას.
ან, როგორც თავის მხრივ ფართოდ ხსნიდა ემპედოკლე: ადამიანების მიერ გამოყენებული ჩვეულებრივი ენა რეალობას თავდაყირა აყენებს და წაღმა-უკუღმა ატრიალებს, ზედროით ჭეშმარიტებას თავად ჩვენს შესახებ მაგიურად ანადგურებს. მაგრამ, იუნგივით, არც მას ჰქონდა არჩევანი, ასე რომ მხოლოდ nomôi d’ epiphêmi kai autos, დამატება რჩებოდა, „მეც ვემორჩილები პირობითობებს“.
ადამიანურ მხარეზე დაბრუნების პროცესში ჩართული ნებისმიერი ადამიანისთვის ეს სრულიად უიმედო მდგომარეობაა - ადამიანური თვალთახედვით. ადამიანმა ადამიანურ პირობითობებს უნდა გაუძლოს და არ დაემორჩილოს, რადგან ეს მათში არსებული საყოველთაო უვიცობის გაწონასწორების ან კორექტირების ერთადერთი მეთოდია. მაგრამ თუ თქვენ ბრმად უარს აცხადებთ მორჩილებაზე, დაღუპული ხართ.
ადაპტაციისთვის საკმაოდ მოქნილი და მზად უნდა იყოთ. მაგრამ თუ თქვენ გააზრებული კომპრომისებით შეგნებულად ცდილობთ მორგებას, როგორც ამას ნებისმიერი საღად მოაზროვნე ან გონიერი ადამიანი გირჩევდათ, ისევ და ისევ დაიღუპეთ, რადგან შინაგანი ერთიანობა შესწირეთ მსხვერპლად.
და მაშინ, როგორც ყოველთვის, მესამე დავიწყებული ალტერნატივა არსებობს, რომელიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში არის ის, რომ ადამიანმა უკან დაიხიოს და არაცნობიერს ადაპტირების საშუალება მისცეს, დაანებოს ლავას მის ღვთაებრივ mêtis-თან ერთად ზუსტად ის გააკეთოს, რაც სწორია.
შედეგი ნებისმიერი დამკვირვებლისთვის სრულიად გასაოცარი იქნება: გამოცანა, რომელიც გონივრულ ახსნას არ ექვემდებარება, რომლისგანაც, საბოლოო ჯამში რაციონალური დაცვა ან გამართლება არ არსებობს.
და მაინც, ადამიანებს შორის თუ მარტო მყოფი, თქვენ ძალზე ეული იქნებით. ყოველ შემთხვევაში, კმაყოფილი იქნებით, როდესაც გეცოდინებათ, რომ თქვენი ნამდვილი საქმე თქვენთვის კეთდება.
იუნგის შემთხვევაში მისი ყველა თითქოს შეგნებული არჩევანი მის მაგივრად არაცნობიერმა გააკეთა, სამეცნიერო ენის არჩევაც წინასწარმეტყველური გზავნილის გადასათარგმნად, ჩასაცმელის თუ კოსტუმის განსაკუთრებული იერიც, რომელიც უნდა ეტარებინა.
ლაბადაც კი, რომელსაც ის არაცნობიერის წმინდა ძალის დასაფარად გამოიყენებს, თავად არაცნობიერმა აარჩია მისთვის. და ყველაფერზე წინასწარ იზრუნეს, რასაც მისი ეგო ასე ნორმალურად, ძალდატანების გარეშე, მაგრამ ასე აბსურდულად საკუთარ თავს მიაწერდა.
14
მაგრამ 1957 წლის 1 ოქტომბერს მან სხვა დანარჩენიც თქვა.
სწორედ მანამ, სანამ მეორედ გაუსვამდა ხაზს, რომ მისი ცხოვრებისეული მიღწევებისთვის შექებას არ იმსახურებს, რომ ყველაფერი თავის ადგილას ბუნებრივად და საკმაოდ სპონტანურად, მის შიგნით ლავის არაცნობიერი დინების წყალობით დადგა, იუნგი საკუთარ თავზე მოულოდნელად აღიარებს: „მე ყველაზე წყეული დილეტანტი ვარ, ვისაც კი ოდესმე უცხოვრია დედამიწაზე. მსურდა რაღაცისთვის მიმეღწია ჩემი მეცნიერებით, და მაშინ გადავაწყდი ლავის ამ მდინარეს, და მან ყველაფერი მოაწესრიგა“.
და, როგორც ხშირად ხდება, უბრალო არჩევანის წინაშე ვდგებით. ან ჩვენს კოლექტიურ ფანტაზიებს გავაყალბებთ, გონივრული მითების გამოგონებას გავაგრძელებთ იმის შესახებ, თუ რას გულისხმობდა ის ან მასთან ერთად ჩავწვდებით, რა თქვა მან სინამდვილეში.
სხვათა შორის, იუნგი იქვე განმარტავს, რატომ უწოდებს ასე კატეგორიულად საკუთარ თავს წყეულ დილეტანტს. მაგრამ ეს, ამბობს ის, ნიშნავს, რომ მან ისე იცხოვრა, რომ სხვა ადამიანების ცოდნით სარგებლობდა. რა თქმა უნდა, გაკეთებულიდან რაღაც ორიგინალურიც იყო. მაგრამ სხვა ყველაფერში მასალა, რომელსაც ის თავისი ფსიქოლოგიის შესაქმნელად და ასაგებად იყენებდა, თავად მისგან არ მოსულა; მისი წყარო არ იყო წმინდა პირველადი სუბსტანცია, მის სიღრმეში მომდინარე თავდაპირველი წინასწარმეტყველური მასალა.
პირიქით, მან ყველაფერი გარედან აიღო, ნაკუწ-ნაკუწ მოაგროვა. თუმცა კი ყველაფერი პირიქით ჩანს, მას თავად არაფერი შეუქმნია, უბრალოდ ჩვეულებრივი დილეტანტივით ერთობოდა.
და სწორედ ეს მოხდა მისი ალქიმიით გატაცების შემთხვევაში, დაამატა მან ბოლინგენის კოშკში თავის მდივანთან საუბრისას. მისი მუშაობა ალქიმიურ ტრადიციაზე არასდროს ყოფილა მისთვის შინაგანი გამოცდილება: ის მხოლოდ იმას აგროვებდა, რასაც გარეთ წააწყდებოდა. ის წლობით კითხულობდა წიგნებს, შემდეგ კიდევ უფრო მეტს, მასალას ეძებდა, რომელიც საშუალებას მისცემდა დაემალა და დაეფარა მიღებული „თავდაპირველი გამოცხადება“ – „Uroffenbarung“,როგორც ამას თავად უწოდებდა - რომელსაც თავად სრულებით ვერ უმკლავდებოდა.
იუნგის შემთხვევაში ეს ერთ-ერთი იმ საკითხთაგანია, რომლის გაგებაც მნიშვნელოვანია. რამდენიმე კვირის შემდეგ ის მდივანთან იტყვის, რა საოცარი იყო აღმოჩენა, რომ მისი განცდები არაცნობიერში გარდამტეხი ჩაშვებისას ალქიმიკოსების განცდები იყო და პირიქით. მაგრამ ამ უბრალო დამთხვევის ფაქტი, პირდაპირ ამტკიცებს ის, ყველაზე მნიშვნელოვანი არ იყო. გაცილებით მნიშვნელოვანი ისაა, რომ თავის ნაწარმოებებში მათ განცდებში ის სინამდვილეში საკუთარს მალავდა და ფარავდა.
იუნგს ჩივილი და გადაჭარბება უყვარდა. და როდესაც მას სამუშაოს მთელი ის მოცულობა ამძიმებდა, რომელიც ალქიმიური ტრადიციის ყველა ჩახლართული დეტალის გარკვევას სჭირდებოდა, ის გარშემომყოფებთან წუწუნით იოხებდა გულს, რომ ეს გამოცდა ალქიმიის შესახებ კვლევებით და ნაწარმოებებით მას მეტ პრობლემას უქმნიდა, ვიდრე ის ყველაფერი, რაც მან ადრე სიცოცხლეშივე ქვესკნელში ჩაშვების დროს განიცადა. რა თქმა უნდა, მისი იმ თანაშემწეებისთვის, რომლებიც ჯოჯოხეთში არ ყოფილან - და მოხარული იყვნენ დიდწილად მისი თვალებით ეხილათ, მისი გამოცდილებით ეცხოვრათ, - მისი სიტყვაზე დაჭერა დაუძლეველ ცდუნებას წარმოადგენდა.
მაგრამ, იმავე დროს, მის ჩივილში ჭეშმარიტების ელემენტიცაა. უღრმეს უფსკრულებში მოგზაურობის მისი საშინელი გამოცდა ყველაფრისგან გათავისუფლების ამოცანა იყო, რათა საკუთარ გაშიშვლებულ, თავდაპირველ, მარად ეულ წინასწარმეტყველურ რეალობას გახსნოდა. შემდეგ ალქიმიის შესწავლის მისი უზარმაზარი მრავალწლიანი გამოცდა უკვე ამ რეალობის დაფარვის ამოცანა იყო.
ალქიმიის საფარველად გამოყენება მოსახერხებელი იყო - რადგან ალქიმიური ტრადიციის ერთ-ერთი ასპექტი, რომელიც უცნაურად თვალთახედვის მიღმა რჩებოდა, თუმცა თავად იუნგი ამ ფაქტს აცნობიერებდა, იმაში მდგომარეობდა, რომ თავიდანვე დასავლელი ალქიმიკოსები თავიანთ ტრადიციას განიხილავდნენ როგორც წინასწარმეტყველურს. ასე რომ, თავისი წინასწარმეტყველური გზავნილის თარგმნის დროსაც კი, წინასწარმეტყველური მისიის დაფარვისას, ის შეეცადა წინასწარმეტყველური ტრადიცია აერჩია, რათა ეს ამოცანა დაესრულებინა; ან, მის მაგივრად ამორჩევის ნება მისცა.
მაგრამ, მისი ეს ძვირფასი ალქიმია მხოლოდ საფარველი: თვალთმაქცობა იყო.
იგივე იყო მისთვის მეცნიერება. ის ამას „Bekleidungsstoff“ - შემნიღბავ მასალას უწოდებდა, რათა დაეფარა ის, რაც ყველაფერზე უფრო მნიშვნელოვანია. ბევრს გაუჩნდა გამარჯვების მძაფრი გრძნობა, რომ არაფერი ვთქვათ შვებაზე, რადგან ის, ბოლოს და ბოლოს, გაიზარდა; წინასწარმეტყველებაზე მის უმწიფარ სისულელეს კარი გამოუკეტა; შეძლო „ნამდვილი ცხოვრებისეული სამუშაოს პოვნა“, სისულელეებს თავი ანება და მეცნიერების სასარგებლოდ გააკეთა არჩევანი.
და თუმცა ეს განმარტებები შეიძლება საკმაოდ ზუსტი მოგვეჩვენოს, თუ მხოლოდ ანარეკლს შევხედავთ, რეალობა ისაა, რომ იუნგს არაფერი მიუტოვებია. მან უბრალოდ შენიღბა ყველაფერი, შეფუთა, დაფარა ყველაფერი მნიშვნელოვანი.
ძველად, თავისი გულუბრყვილო ამბიციებით, როდესაც მას ჯერ კიდევ მეცნიერებით სურდა რაღაცის მიღწევა და ჯერ არ შეხვედროდა ლავის ნაკადს, უკვე ეეჭვებოდა და მერყეობდა, გამხდარიყო თუ არა მეცნიერი. მიუხედავად ამისა, ის სულით და გულით ჩაიძირა სამეცნიერო სამყაროში და საკუთარი მომავალი და ბედი იქ დაინახა.
ლავასთან შეხვედრამ კი ეს ყველაფერი წაართვა: მეცნიერების რწმენა, მისი გული წაართვა. აქედან მოყოლებული ისღა დარჩენოდა, დილეტანტის როლი ეთამაშა - არა იმიტომ, რომ დილეტანტად ყოფნა მოსწონდა ან უკეთესი დილეტანტი სურდა გამხდარიყო, არამედ იმიტომ, რომ ახლა მისი გული სხვაგან იყო.
სინამდვილეში, გარკვეულ დონეზე იუნგი სწორედ დილეტანტი გახდა. ის ხან აქ ტრიალებდა და ხან იქ; ახალ დიდ პროექტებში და ჩანაფიქრებში ერთვებოდა, რათა შემდეგ შუა გზაზე მიეტოვებინა და ხშირად ამ პროცესებთან დაკავშირებული ადამიანებისთვის უამრავი თავსატეხი გაეჩინა და გაეღიზიანებინა. ის მეცნიერებაში გამუდმებით აკვირდებოდა რაღაცას მეცნიერების გარეთ, და ის, ვინც მის ხედვას არ იზიარებდა, უბრალოდ ვერ გაეგო, რა ხდება.
მაგალითად მისი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი სამეცნიერო იდეა: სინქრონიზმის თეორია გამოდგება. მისი სიკვდილის შემდეგ ბრიტანელმა იუნგიანელმა მაიკლ ფორდჰემმა ის ინგლისურენოვან მსოფლიოს ამაყად წარუდგინა როგორც იუნგის წარმატებული მცდელობა „ჩამოეცილებინა არაპროგნოზირებადი, გასაოცარი და შთამბეჭდავი მოვლენებისთვის გამონაგონი, მაგია და ცრურწმენები“ და ეჩვენებინა, რომ ეს მხოლოდ მნიშვნელოვანი დამთხვევებია“.
სინამდვილეში იუნგის სინქრონიზმის თეორია არც „მარტივი“ იყო და მით უფრო, მიუხედავად იმისა, ვინ რას ფიქრობდა, არც მაგიის თავიდან აცილებას ისახავდა მიზნად. პირიქით, იუნგი თავად ამბობს გასაგებად, თუ რის შეთავაზება სურდა თავისი სინქრონიზმის იდეით. მან მსოფლიოს ძველი მაგიური თეორიის განახლებული, გადამუშავებული ვერსია წარუდგინა, რომელიც ცნობილი იყო როგორც sympatheia – „სიმპატიის“ ან შესაბამისობის ოკულტური დასავლური ტრადიცია, რომლის ფესვები ემპედოკლემდე მიდის და რომელიც ყოველთვის ღვთიური იდუმალი ხელის მოვლინებად, აწმყოში ზედროულის მაგიურ შემოჭრად აღიქმებოდა.
ამასთან მას სულაც არ სურდა ამ აბდაუბდისგან გაწმენდით სინქრონიზმი მეცნიერულად სოლიდური გაეხადა, საბოტაჟის დახვეწილი აქტის მეშვეობით ის სწორედ რომ საპირისპიროს მიღწევას აპირებდა: მეცნიერულ გონებაში ბომბის ჩადებით, რომელიც მას სულის სიღრმემდე შეანჯღრევს, მეცნიერთა პრეტენზიებს გაანადგურებს არა მარტო დროის ქსოვილის, არამედ თავად თანამედროვე მეცნიერების დარღვევით, თანამედროვე რაციონალური გონის მისაღების ან შესაძლებლის ზღვარზე გამოტანით, რათა შემდეგ ის შეუცნობელში გადაისროლოს.
უპირველეს ყოვლისა, კიდევ ერთი სამეცნიერო თეორიის შექმნა და პოპულარიზაცია მის მთავარ საზრუნავს არ წარმოადგენდა. პირიქით, მას ადამიანების მათი გონებრივი თვითკმაყოფილებისგან გათავისუფლება და მათი სისავსის უშუალო განცდაში - ჩვენი არსების საფუძველში არსებულ გნოსტიკურ plêrôma-ში - ჩაძირვა სურდა.
სწორედ ეს თავდაპირველი გამოცდილება იქცა მისი იდეის წყაროდ, მგზნებარედ უხსნიდა ის ყველას, ვინც მზად იყო მისთვის მოესმინა. და იდეა კვლავ მასთან უნდა დაბრუნებულიყო.
ასე რომ, ყველაფერი იქითკენ მიუთითებს, რაც მისი მეცნიერების მიღმაა, რაც მის ქვემოთაა. სხვა სიტყვებით, უმცირესი შესაძლებლობაც კი არ არსებობს იმის გასაგებად, რა ჰქონდა იუნგს მხედველობაში, როდესაც მეცნიერულ დილეტანტიზმზე საუბრობდა ისე, რომ მის მიერ „Uroffenbarung“, „თავდაპირველ გამოცხადებად“ წოდებულთან პირდაპირ არ აკავშირებდა, იმდენად დაუძლეველად რეალურთან, მძლავრთან და ცოცხალთან, რომ ის მთელი მისი არსების გულში მიედინებოდა.
ასეთი გასაოცარი სიტყვის მის არჩევანში შემთხვევითი სრულიად არაფერია. „Uroffenbarung“ - ეს სიტყვა, რომელიც გერმანულ ენაში ქრისტიანობის მიღმა, ან ქრისტიანობამდე პირდაპირი ღვთაებრივი გამოცხადების არსებობის აღწერისთვის წლების განმავლობაში გამოიყენებოდა - თავისებური გამოცხადებაა, წინასწარმეტყველებისთვის ღია და ხელმისაწვდომი ყველგან, თავიდანვე.
რა თქმა უნდა, ყველას შეუძლია ასეთ თავდაპირველ გამოცხადებაზე როგორც რომელიღაც თეორიაზე საუბარი. მაგრამ ამ ზედროით რეალობასთან ნამდვილი წვდომა მხოლოდ წინასწარმეტყველთა ხვედრია, მაშინ, როდესაც წინასწარმეტყველთა ცხოვრებებში პირდაპირი გამოცდილების სახით მხოლოდ მისი კვალის პოვნაა შესაძლებელი. და მის წიგნებში გაკეთებული შენიშვნების წყალობით შეგვიძლია გავიგოთ, რა მჭიდროდ აკავშირებდა იუნგი პირველყოფილი გამოცხადების ამ კონცეფციას, ასევე თავად სიტყვას „Uroffenbarung“ ერთ კონკრეტულ წინასწარმეტყველურ შტოსთან.
ეს იყო გნოსტიკოსების - და განსაკუთრებით წინასწარმეტყველი მანის შტო.
ისევ და ისევ, ყველაფერი ყველა შესაძლო დონეზე თავის ადგილას მშვენივრად დგება. იუნგი საკუთარ თავს შინაგანად არა მარტო წინასწარმეტყველად თვლიდა. მას ამ წინასწარმეტყველური როლის უფრო ფართო პერსპექტივაში მოქცევა შეეძლო არა უბრალოდ სულიერად, არამედ ისტორიულადაც.
ასევე იდეალურადაა შეკრული სურათი, რომელიც მისი ცხოვრების იმ ცნობილ ზამთარში მიცემულმა ინტერვიუმ შექმნა და რომელსაც დღითიდღე სათანადოდ ერთგული მდივანი იწერდა.
ყოველ სიტყვასა და გამონათქვამს, რომელსაც იუნგი იყენებდა 1957 წლის ბოლოს, საკუთარი ადგილი, ფუნქცია და ლოგიკა აქვს. თავდაპირველ გამოცხადებასთან, „Uroffenbarung“ უნიკალური წვდომა - უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია, რომელიც მას „Botschaft“-მა მოახვია: მისი წინასწარმეტყველური მისია და გზავნილი მსოფლიოს, რომლებიც უკვე გადმოცემულია წითელი წიგნის პირველივე წინადადებაში.
ან, უფრო ადამიანური ტერმინებით პერიფრაზს თუ გავაკეთებთ, მას ამ „Uroffenbarung“-ის უხეშ ველურ ძალასთან გამკლავება, დაუფლება ან მართვა არ შეეძლო და ის მეცნიერების საფარველში გაახვია - ზუსტად ისევე და იმავე მიზეზებით, რომლითაც არ შეეძლო წმინდა წინასწარმეტყველური უწყების ატანა, რომელიც მას გადაეცა და რომლის გადათარგმნა სამეცნიერო ენაზე მოუწია.
ახლა იოლი გასაგები უნდა იყოს, რატომ დადგა ჟამი, როდესაც იუნგს წითელ წიგნზე მუშაობის შეწყვეტა მოუწია სიცოცხლეში - რადგან ის წმინდა წინასწარმეტყველურ მასალას შეიცავდა, რომელსაც ის თავად ვერ უმკლავდებოდა, მაგრამ მის დასაფარად და დასამალად ძალზე მარჯვედ მუშაობდა.
რა თქმა უნდა, ამ ველური დამანგრეველი ძალის მართვა ან მასთან გამკლავება არცერთ ადამიანს არ ძალუძს, ამიტომ არც იუნგს შეეძლო ამის იმედი ჰქონოდა. ამის მაგივრად ის გვმართავს და გვიმკლავდება ჩვენ. მაგრამ ეს, როგორც ყველაფრის იდეალური კავშირის კიდევ ერთი დემონსტრაცია, კვლავ მანის წინასწარმეტყველურ შტოსთან გვაბრუნებს.
1920 წელს, როდესაც მან ტუნისში სიზმარი ნახა გასაოცარ წიგნზე, რომელიც არაცნობიერის გადაულახავი დაიმონური ძალის დაუფლების საშუალებას მისცემს, მან გააცნობიერა, რომ ეს იდუმალი წიგნი - მანიქეური ტექსტია. მისი ფსიქოლოგიის წიგნი მანის წიგნი აღმოჩნდა.
ეს ასეც უნდა იყოს, რადგან ერთადერთი ძალა, რომელსაც თავდაპირველი წინასწარმეტყველური გამოცხადების დაუფლება ძალუძს - თავად თავდაპირველი გამოცხადების წინასწარმეტყველური ძალაა.
ეს გამოცხადება ან „Uroffenbarung“ ყოველთვის იგივეა თავის თავდაპირველ ზედროულობაში. მაგრამ არაცნობიერის უსასრულოდ ნატიფი სიბრძნე, რომელიც წინასწარმეტყველურ შტოში ვლინდება, ქმნის იმ პარადოქს, რომ წინასწარმეტყველთა ცხოვრებაში ეს გამოცხადება ყოველთვის იცვლება. როგორც ყოველი ახალი ტალღა, რომელიც ჩვენი ადამიანური არსებობის ნაპირს ეჯახება, ის უფრო ქორფა, ხელახლა დაბადებულია.
ეს გამოცხადების ტალღაა, რომელიც, როდესაც გვეუფლება, გვათავისუფლებს. ან, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: არაცნობიერი - პრობლემაა, და არაცნობიერი, თუ ჩვენ გააზრებული დაკვირვება და მოკრძალებულად ლოდინი ძალგვიძს, ისე, როგორც მხოლოდ ნამდვილ წინასწარმეტყველს შეუძლია, არის საკუთარი გადაწყვეტილება. მანის წიგნი - ძღვენია არაცნობიერიდან, იმდენად გულუხვი, იმდენად გამოუთქმელად ინტიმური და პირადი, რომ ის საშუალებას მისცემს იუნგს დაეუფლოს არაცნობიერის უპიროვნო ძალას, რადგან არაცნობიერი - საკუთარი თავის გასაღებია.
სხვა ყველაფერი, მეცნიერული პოზა და მთელი დილეტანტიზმი - მხოლოდ მდუმარების სიღრმეებში შესრულებული ნამდვილი სამუშაოდან მოწყვეტაა; დახვეწილი ფანდია, რათა ყველას კვალი აურიოს საკუთარი თავის ჩათვლით; სრულიად ზუსტი თარგმანი ჩვეულებრივ ადამიანურ ენაზე, რომელიც ვერასდროს ვერაფერს გადმოსცემს სწორად; ყველაზე რთული ფარისევლობა, და იმავე დროს კვალის დასაფარად თავად არაცნობიერის მიერ შემოთავაზებული უმარტივესი შესაძლო მეთოდი.
და აქ ისევ იუნგის გაგების თანმიმდევრობა უფრო იდეალური ვერც იქნება.
ორმოცი წლით ადრე, ვიდრე თავის მდივანს მოუყვებოდა, რომ ერთხელ იძულებული გახდა საკუთარი მისია და გზავნილი სამეცნიერო ენაზე ეთარგმნა, ის ჯერ კიდევ ღრმად იყო ჩაფლული წითელ წიგნზემუშაობაში. და მაშინ მან საკუთარ სულთან დებატები ჩაწერა: ისეთი დეტალები, რომლებიც რომელიღაც მივიწყებულ შენიშვნებში ასე იოლად და მოხერხებულად იკარგება.
დადგა დრო გაიზარდო, გადაჭრით ეუბნება ის, და მეცნიერება უკან მოიტოვო. შენი ბედი სიღრმეებშია, და მათთვის მეცნიერება უნუგეშოდ ზედაპირული და ცარიელია - „მხოლოდ ენაა“, არაუმეტეს ინსტრუმენტისა. თუმცაღა ის შეიძლება საკმაოდ შთამბეჭდავად გამოიყურებოდეს და ჟღერდეს, ის უბრალოდ სქოლასტიკის ბოლო გამოცემაა.
სულ ესაა. ჯობს, გაუმკლავდე მას; დაასრულო ერთხელ და სამუდამოდ.
მაგრამ აქ საუბარი კიდევ უფრო საინტერესო ხდება. იუნგი წუხს და ეწინააღმდეგება, რომ, თუ მთელ მეცნიერებას უარყოფს, ეს მისი მარცხი იქნება: დროების სულის წინააღმდეგ ჩადენილი საშინელი დანაშაული. მაგრამ, შენ არ გესმის, პასუხობს ის.
მე ამას სულაც არ გეუბნები, რადგან „შენ ის მთლიანად კი არ უნდა უარყო, არამედ მეცნიერება მხოლოდ საკუთარ ენად უნდა მიიჩნიო“. ამას შემდეგ მეცნიერება მხოლოდ ენაა, რომელიც უნდა გამოიყენო.
სწორედ ასეთად დარჩა ის მისთვის. მაგრამ ჩვენ თავის მოტყუება გვიყვარს, ეს კი ნიშნავს, რომ მხედველობიდან გვეპარება სრული თანხვედრა იმას, რასაც ის ასე ნათლად ამტკიცებდა, როდესაც უკვე ოთხმოცს იყო გადაცილებული - წინასწარმეტყველური უწყების სამეცნიერო ენაზე გადათარგმნის აუცილებლობასა - და იმას შორის, რაც სულმა მას უკვე ნახევარი საუკუნის წინ უთხრა სამეცნიერო ენის უბრალო ინსტრუმენტად გამოყენების აუცილებლობის შესახებ.
ახლა პოპულარულია ერთგვარი ფაუსტიანური გართობა, რომელიც იმაში მდგომარეობს, რომ განიხილოს, როგორ ვითარდებოდა იუნგის კონცეფციები და თეორიები მისი კარიერის განმავლობაში. და, რა თქმა უნდა, ეს მისი დილეტანტიზმის ცარიელი ზედაპირის საკმაოდ გამჭრიახი გაგებაა; იმისა, რაც შეიძლება ზუსტად აღიწეროს როგორც მისი „მრავალი დაუმთავრებელი წამოწყება“. მაგრამ თუ მეცნიერული ენის და ტერმინოლოგიის ცვალებად დინებას საკმაოდ ღრმად ჩავხედავთ, მაშინ საერთოდ არაფერი შეცვლილა.
რა თქმა უნდა, სრულიად ბუნებრივია, რომ ჩვენ, როგორც ადამიანები, როგორც თავად იუნგიც გარკვეულწილად, გვსურს დავტოვოთ წინასწარმეტყველური გამოცხადება მეცნიერების გამო: მეცნიერების გამო, რომელიც იდეალურ შემთხვევაში, როგორც უკვე აღიარეს პარმენიდემ და ემპედოკლემ, საუკეთესოა, რაც კი ადამიანის გონებას შეუძლია. მაგრამ სინამდვილეში ამის გაკეთება ადვილი არაა, როდესაც მეცნიერებაც კი, რომელიც სხვადასხვა კუთხიდან დავინახეთ, მხოლოდ და მხოლოდ გარდაუვალი გამოცხადების ნაწილია.
ფაქტობრივად, ამ თავდაპირველი გამოცხადების არსებითი ბუნება, რომელიც, იუნგის თქმით, ყოველთვის არსებობს, თავის ზედროულობაში მარადისობის თვალით მხოლოდ გაკვრით შეიმჩნევა. ის ჩვენს წინ და უკანაა, იყო აქ მანამდე, ვიდრე ჩვენ ან ჩვენი კულტურა დაიბადებოდა, და აქ იქნება კიდევ დიდხანს ჩვენი წასვლის შემდეგ.
თქვენ მას უკან ვერ მოიტოვებთ, რადგან, ნებისმიერ ჩვენს მეცნიერებაზე ღრმად და მეტად, ის რჩება - იმად, რასაც, ისევ და ისევ, ბოლო სიტყვა ეთქმის.
15
და აი, უკანასკნელად ვუბრუნდებით წერილს, რომელიც იუნგმა მისტიკურ სულელზე დაწერა; მისტიკურ სულელზე საკუთარ თავში, რომელიც ყოველთვის მეცნიერებაზე უფრო ძლიერი იყო; და იმის შესახებ, რაც მას, როგორც მისტიკურ სულელს, უნდა გაეკეთებინა.
ჩვენ შეგვიძლია თავი მოვიტყუოთ, როგორც განმარტავს ის წერილში, გონების შემდგომი ევოლუციის შესახებ, თუკი ასე გვსურს. მაგრამ კაცობრიობისთვის ერთადერთი წინ მიმავალი გზა ტკბილი და იმედიანი არაა. ის ჯვარცმაზე გადის, „სისხლისა და ტანჯვის გზაზე“. და მართლაც ვის სჭირდება გაგების, გონების, პასუხისმგებლობის ასეთი წამებით გაზრდა? ვინ გაუძლებს და აიტანს ამას?
ვინ ისურვებს, რომ მიზანმიმართულად და ნებაყოფლობით შეეგუოს ასეთ ტანჯვას? კითხვა სწორედ ამაში მდგომარეობს; და ბუნებრივია, ის თავის პასუხს არასდროს არავის მოახვევს თავზე. „მაგრამ გამოგიტყდებით, რომ ამ აშკარად დაუძლეველი პრობლემის ღვთაებრივ ძალას მივენდე და გააზრებულად და მიზანმიმართულად გავიუბედურე თავი, რადგან მსურდა, რომ ღმერთი ცოცხალი და იმ ტანჯვისგან თავისუფალი ყოფილიყო, რომელსაც ადამიანი ანიჭებს, როდესაც საკუთარი გონება უფრო უყვარს, ვიდრე ღმრთის იდუმალი ზრახვანი. ჩემში მისტიკური სულელია, რომელიც მთელ ჩემს მეცნიერებაზე ძლიერი აღმოჩნდა“.
ამ წერილს სწორედ ახლა უნდა დავუბრუნდეთ, რადგან იუნგის ნათქვამის შეფასება მხოლოდ ახლა შეიძლება. და სწორედ ტანჯვის მისი გააზრებული, მოფიქრებული, მიზანმიმართული მიღებით უნდა დავიწყოთ - ადამიანთა უვიცობის კომპენსაციისთვის ტანჯვის მიღებით, რომელიც იმავე დროს ღმერთის გათავისუფლებისა და გამოჯანმრთელებისთვის იტანჯებოდა.
ერთ-ერთი აბსურდი, რომელიც იუნგიანელებმა და იუნგის მკვლევრებმა უსიტყვოდ შეისისხლხორცეს - ესაა მისი ცხოვრების და მუშაობის გარკვეული ასპექტების განცალკევების გამოუთქმელი აუცილებლობა, რადგან, თუ მათ ბუნებრივ ერთიანობას ვაღიარებთ, მათ ასატანად შედეგები ძალზე შემაძრწუნებელი იქნება. და ფსიქოლოგიური კომპენსაციის თემასთან დაკავშირებით ახლანდელი მდგომარეობა სწორედ ასეთია.
ერთი მხრივ, ძალზე ნათლად ვხედავთ, როგორ გადახედავდა საკუთარ ცხოვრებას ოთხმოცს გადაცილებული მოხუცი და მას კომპენსაციის პროცესად განიხილავდა. ყველაფერი, რაც მან თქვა ან დაწერა, ყველაფერი, რითიც ის იყო ადამიანი სახელად კარლ იუნგი, არსით იყო მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენი თანამედროვე დროების კომპენსაცია; ჩვენი რაციონალური სამყაროს საპირწონე; გაცნობიერებული მოგონება იმისა, რომ ყოველმა ჩვენგანმა საკუთარი გონივრულობით უარყოფა და დავიწყება გადაწყვიტა; საკითხთა თანმიმდევრული გახსნა, რომელთა დანახვა ან გაგონება, ჩვენი მოჩვენებითი ინტერესის ან ჩათულობის მიუხედავად, არავის სურს.
მეორე მხრივ, ის განმარტავდა, რომ კომპენსაციისთვის ამ გარჯაში მდგომარეობს სწორედ წინასწარმეტყველის სამუშაო. მთელ მსოფლიოში თანამედროვე წინასწარმეტყველად მოვლინებულ ნებისმიერ დიდ ადამიანზე ის ასე ამბობს: ისინი „ისეთივე მაკომპენსირებელ როლს ითამაშებენ საკუთარ ერთან მიმართებით, როგორც ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველები ისრაელის „მუხანათი“ შვილების მიმართ. ისინი თანამემამულეებს მხოლოდ მათი ათასწლოვანი კულტურის გახსენებას არ აიძულებენ. ის მათში რეალურადაა განსხეულებული და ამგვარად შთამბეჭდავ გაფრთხილებად გვევლინებიან არასოდეს დავივიწყოთ სულის მოთხოვნები დასავლური ცივილიზაციის ყველა სიახლის შუაგულშიც კი მისი მატერიალისტური ანგარებითა და ტექნოლოგიური და კომერციული მანერულობით“. და, რა თქმა უნდა, ამ ნაწყვეტში ის ზუსტად ასახავს საკუთარ თავს - საკუთარ დაუღალავ ძალისხმევას, რომლითაც დასავლელ ადამიანებს უბიძგებს გაიხსენონ თავიანთი კულტურული უწყვეტობა და სულიერი წარსული, რომელთაც გარკვეული საღი აზრი შემოაქვთ დასავლური რაციონალიზმის „საგიჟეთში“, აფრთხილებს კიდეც იმის შესახებ, თუ როგორ ვრცელდება ანგარების თანამედროვე დაავადება ხანძარივით ჩვენი მატერიალური სამყაროდან ჩვენს სულიერ სამყაროში.
თუმცა, ღმერთმა დაიფაროს და ვინმემ ეს ორი ნაკადი დააკავშიროს და ივარაუდოს, რომ ის თავად თამაშობდა წინასწარმეტყველურ როლს; ან თუნდაც მხოლოდ მიუთითოს, რომ აი ეს ხელი მეორესთანაა დაკავშირებული, რადგან ეს ორი ხელი ერთ არსებას, იუნგს-წინასწარმეტყველს ეკუთვნის.
მაგრამ ეს პატარა წერილი ძალზე მოხერხებულად აერთიანებს ყველაფერს, ერთხელ და სამუდამოდ.
ის, რასაც იუნგი აქ ღვთისთვის ტანჯვის მზაობაზე, ღმერთის გათავისუფლების, მისი გამთლიანების სურვილზე ამბობს, წითელი წიგნის საკვანძო ნაწყვეტთან გვაბრუნებს, სადაც ის ზუსტად იგივეს საუბრობს, იმავდროულად ყოველ მტკიცებას წინასწარმეტყველი ისაიას ციტატებით ამყარებს, წითელი წიგნის დასაწყისში, თვალსაჩინო ადგილას მოყვანილი ციტატების ჩათვლით.
ჩვენს პოსტმოდერნულ, პოსტსტრუქტურულ სამყაროში ისაიადან იმ შესავალი ციტატების გადასახედად წამნახევარი, ან იქნებ, მთელი ორი წამი სრულიად საკმარისია, რათა სასწრაფოდ დანარჩენ ტექსტს გადავხედოთ და ისიც უკან მოვიტოვოთ. მაგრამ დიდი გულუბრყვილობაა ვიფიქროთ, რომ იუნგმა ეს ციტატები ზედაპირული მცონარებისთვის გამოიყენა, რათა ისინი მათ საჩქაროდ გადახტომოდნენ.
პირიქით, ისინი აქ მხოლოდ იმისთვის არაა, რათა მთელი დანარჩენი „ახალი წიგნის“ მიმართულება განსაზღვროს, არამედ, იმავდროულად მისი დანარჩენი ცხოვრების წარმმართველი და მისთვის სამაგალითო იყოს.
ყველაფერი, რაც უნდა ვიცოდეთ კომპენსატორის უმადური არსებობის შესახებ ძალზე სრულყოფილად, ძალზე კომპაქტურადაა გადმოცემული პირველივე ნაწყვეტში, რომელსაც იუნგი ციტირებს ისაიადან წითელი წიგნის დასაწყისში: „მან იკისრა ჩვენი სნებები და იტვირთა ჩვენი სატანჯველი“ (ისაია 53-4).
იუნგისთვის, ისევე როგორც ისაიასთვის, წინასწარმეტყველის როლი არასდროს, არც ერთი წამით ისეთი არ იყო, როგორიც ჩანდა. როგორც გამუდმებით გვაფრთხილებს, ის არასდროს იქნება ისეთი, რასაც მოელიან. წმინდა ადამიანურად ძალზე მაცდურია მხსნელზე ან წინასწარმეტყველზე ფიქრი როგორც მისიონერზე, რომელიც ლექციების წასაკითხად ან საქადაგებლად მოდის.
მაგრამ მისთვის ეს მხსნელის, რომელიც იმისთვისაა მოვლენილი, რომ ცხოვრებისგან გაქცევაში დაგვეხმაროს, ყველაზე უარესი შესაძლო კარიკატურა, სულელური ვერსიაა, რადგან ნამდვილი მხსნელი ილუზიებისგან მხოლოდ თავად ცხოვრების სიბრძნის განხორციელებით გვიხსნის.
ნამდვილი წინასწარმეტყველები ან მხსნელები მხოლოდ შრომობენ და იტანჯებიან, ხშირად უსიტყვოდ და განმარტოებით, იმისთვის, რასთან შეხვედრაც კაცობრიობის კოლექტიურ გონს აშინებს. აქ წინასწარმეტყველის ამოცანა ოდნავი ძალისხმევის გარეშე ერწყმის მხსნელის ამოცანას, რადგან წინასწარმეტყველის სამუშაო მხოლოდ ის კი არაა, რომელიღაც მომავალი მხსნელის შესახებ განაცხადოს, არამედ მხსნელის მყოფობა ტანჯვის გააზრებული მიღებით განახორციელოს.
და აქ დასავლურ ფსიქოლოგიაში წინასწარმეტყველების პრობლემის გულს ვუახლოვდებით. წინასწარმეტყველთა ტანჯვის წყურვილი, საკუთარი თავის გაუბედურების მზაობა იმისთვის, რასაც კეთილ საქმედ მიიჩნევენ, ჩვენი თანამედროვე გონებისთვის მხოლოდ და მხოლოდ აკვიატებული მაზოხიზმის, ფსიქოლოგიური გაუკუღმართების, ფსიქიკური აშლილობის ყველაზე აშკარა სიმპტომებია. მაგრამ აქ პირდაპირ იუნგის სიჯიუტის ცენტრთან მივდივართ, რომელიც ძველი თუ თანამედროვე წინასწარმეტყველების ფსიქოლოგიურ ანალიზზე უარს აცხადებდა.
წინასწარმეტყველები შეიძლება საშინლად იტანჯებოდნენ, გარდაუვლად იტანჯებიან. ხშირად ისინი განზრახ და გააზრებულად უნდა იტანჯებოდნენ. თუმცა, უმნიშვნელოვანესი მომენტი ისაა, რომ ეს მათი საკუთარი ტანჯვა არაა. ისევე როგორც, სხვათა შორის, ფსიქოზური გაუკუღმართება.
ისინი უბრალოდ არიან ადამიანები, რომლებმაც ტანჯვის გზით აუტანელ დაძაბულობას უნდა გაუძლონ თავიანთ ცნობიერებაში მთელი კაცობრიობის არაცნობიერის გაწონასწორებით, რადგან ადამიანური ფსიქოზის სიმძიმის სატარებლად არიან მოწოდებული შორეული იმედით, რომ რამდენიმე სხვა ადამიანიც სადღაც სხვაგან პასუხისმგებლობას იტვირთებს და სწორად ტანჯვის დასწავლით მძიმე ტვირთს გაინაწილებს.
როდესაც იუნგი ამბობდა, რომ საკუთარ თავს მეტად აღარ ეკუთვნის, უმეტესწილად სწორედ ამის შესახებ საუბრობდა: სასტიკად შემგუებელი რეალობის, რომელიც არა მხოლოდ საკუთარი ინდივიდუალური ფსიქოლოგიის, არამედ ყველა დანარჩენის ფსიქოლოგიის გაწონასწორების აუცილებლობაში შინაგანად იხსნება. იუნგიანურ წრეებში ჯანსაღი აქცენტი იმაზე, რომ სრულყოფილად და გაწონასწორებულად უნდა ვცხოვრობდეთ - ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან კარგია.
თუმცა, იმავე დროს ამას შეიძლება სხვა კუთხითაც შევხედოთ, თუ ზოგიერთისთვის მეორე ადგილს დაიკავებს, რათა სრულიად განსხვავებული სახის წონასწორობა მოიძებნოს; თუ ეს არაუმეტეს პრელუდიაა არა მხოლოდ საკუთარი გაწონასწორებულობის, არამედ სამყაროს გაწონასწორებულობის კომპენსირების უსასრულოდ უფრო მძიმე და სარისკო ამოცანისა.
მაშინ თამაშის წესები მთლიანად იცვლება. მდგომარეობა გაურკვეველია, და საუკეთესო, რის იმედიც შეიძლება გვქონდეს - ესაა ყველაზე გაწონასწორებული ცხოვრება გარეგანი გამოვლინებით, ჩვეულებრივი ადამიანივით მოქმედება - რამდენადაც ეს შესაძლებელია.
მაგრამ დანარჩენებს რაც შეეხება: ნებისმიერი საჭირო რჩევა-დარიგება და სიბრძნე გაცილებით შორიდან მოვა, ვიდრე ყველაფერი ადამიანური, ასე განმარტავენ ძველი წინასწარმეტყველები და ეს იუნგმაც კარგად იცოდა.
ასე რომ, როდესაც ის თავის წერილში საუბრობს, თუ როგორ გაიუბედურა საკუთარი ცხოვრება შეგნებულად და განზრახ - „რადგან მსურდა, ღმერთი ცოცხალი და ადამიანისგან მიყენებული ტანჯვისგან თავისუფალი ყოფილიყო“ - კარლ იუნგი სრულიად შეგნებულად და განზრახ იკავებს საკუთარ ადგილს წინასწრმეტყველების ხანგრძლივ ტრადიციაში.
შემდეგ ის კიდევ ერთ დეტალს ამატებს: „მსურდა, ღმერთი ცოცხალი და ადამიანისგან მიყენებული ტანჯვისგან თავისუფალი ყოფილიყო, რადგან ადამიანმა საკუთარი გონება უფრო შეიყვარა, ვიდრე ღვთის იდუმალი ზრახვები“. მაგრამ აქაც არ უნდა გამოვტოვოთ არცერთი სიტყვა.
ჩვენი გონიერების მიჩნევა იმად, რაც ღმერთს ტანჯავს, შემდეგ ამ გონების მიერ მიყენებული ზიანის გაცნობიერებული კომპენსაციის წინასწარგანზრახული აქტის განხორციელება - ამის გონებით გაგება სრულიად შეუძლებელია.
სინამდვილეში, ყოველი ნორმალური, სარწმუნო, სრულიად გამართლებული და ეგზომ გონივრული აზრი, რომელიც ადამიანს უჩნდება, და რომელიც ყურადღებას არ აქცევს მის უკან მდგომ ღვთაებრივ საიდუმლოს: სწორედ ამისთვის უნდა დაიტანჯოს წინასწარმეტყველი და დააკომპენსიროს ის.
ან, უფრო მკვეთრად რომ ვთქვათ, გონება ღმერთის მტრად იქცა. იუნგი ამბობს, რომ არა მხოლოდ ყოველი წუთი, არამედ ყოველი წამი ჩვენი კომპულსური გონივრულობისა, ყოველი აკვიატებული გონივრული აქტი ან სიტყვა, ან აზრი, ყოველი მისაღები მეცნიერული მკვლელობა - პირდაპირი დანაშაულია საკრალურის წინააღმდეგ. და ნუ გეგონებათ, რომ გაიგებთ, შეამჩნევთ კიდეც, სინამდვილეში რის შესახებ ფიქრობს და რას ამბობს ის, თუ გაიგივებული ხართ საკუთარ დღის რაციონალურ უნართან, რადგან ის უბრალოდ იძულებულია თქვენს მაგივრად გააკეთოს კომპენსირება.
თუმცა, ეს ყველაფერი არაა. სხვა ადგილებიცაა, სადაც ის ასეთი სიძლიერით ამტკიცებს, რომ გონიერების ადამიანური უნარი - ბუნების უდიდესი დამრღვევი და მთავარი მტერია. და კოლექტიური გონივრულობის უზარმაზარი ოკეანესთვის ფაქტობრივად შეუძლებელი ხდება შეამჩნიოს, გონივრულობის ჩვენი ადამიანური უნარის არა უბრალოდ ბუნების, არამედ თავად ღმერთის მტრად წარმოდგენა - ეს არაა ფსიქოლოგის სწავლება; რომ არაფერი ვთქვათ მეცნიერზე. აქ სრულიად განსხვავებულია ჩართული.
მაგრამ მხოლოდ წინასწარმეტყველური ტრადიციის თვალის გადავლებაც კმარა, რომელსაც ეკუთვნოდა უილიამ ბლეიკი და რომელიც ასე კარგად იცოდა იუნგმა, რათა დავინახოთ, რომ ეს წინასწარმეტყველების შესახებ სწავლებაა. ან, ესაა ტანჯვის თავდაპირველი ღრიალი, რომლის გარჩევის ძალა აღარ შეგვწევს. ეს წინასწარმეტყველთა უსიტყვო ღრიალია, რომლებიც მათ უკან მდგომი ბუნების მთელი ძალით მოქმედებენ, რათა ცხოვრების, ღმერთის, არაცნობიერის ჩვენი თავაზიანი მომაკვდინებელი რაციონალიზაციები გაანეიტრალონ.
მეტიც, ესაა აუცილებლობა ყოველი ჩვენგანის სიღრმეში წინასწარმეტყველურად მიწვდნენ იმ დავიწყებულ ლოგიკას, რომელიც თავად გონებამ მოკლა და კვდომას აგრძელებს.
შეუმჩნევლად - რადგან ყურადღების ფასი ასე მაღალია - იუნგის ყოველი გამონათქვამი ამ წერილში - წინასწარმეტყველის, შემდეგ ისევ და ისევ წინასწარმეტყველის გამონათქვამია. და აი, გადავდივართ მის შემდეგ კომენტარზე, რომელიც ახლახან ნათქვამს რბილად ადასტურებს: „ჩემში მისტიკური სულელია, რომელიც მთელ ჩემს მეცნიერებაზე ძლიერი აღმოჩნდა“.
როგორც ვნახეთ, ესაა სიღრმეთა სულისკენ ინსტინქტურად მომართული ადამიანის სიტყვები, რომელსაც მის იდუმალებაში მეტი ძალა და გამძლეობა აქვს, ვიდრე მეცნიერების ცვალებად მიმართულებებს ან ჩვენი დროის სულს.
თუმცა, ამ თითქოსდა სწორხაზოვან კომენტარში კიდევ რაღაც იმალება. მაგრამ ეს შესამჩნევი გახდება, თუ ბიბლია იუნგივით კარგად იცით: მისი სიტყვებით, სინამდვილეში, ისე, როგორც ფსიქოლოგიის ნებისმიერმა ნამდვილმა მკვლევარმა უნდა იცოდეს.
ეს გამოთქმა „მისტიკური სულელი“ - სტანდარტული წინასწარმეტყველური ენის გამოყენების მისი საკუთარი პირობითი მეთოდია წინასწარმეტყველის აღსაწერად, რომელსაც ვერ ცნობენ, არ აღიარებენ და რომელსაც არ უსმენენ.
ყველაფერი, რასაც აქ, ამ წერილში ამბობს - მის ცხოვრებასა და მუშაობაში ნამდვილი წინასწარმეტყველის, თანამედროვე წინასწარმეტყველის სრულიად თანმიმდევრული აღიარებაა, არა წინასწარმეტყველთა გაბერილი აბსურდული კარიკატურის, რომელსაც ჩვენი გაბერილი რაციონალიზმით მათ უკან მდგომ რეალობაში ვურევთ.
და არსით ის, რასაც ის ლაპარაკობს, უფრო მართალი ვერ იქნება. იუნგი-წინასწარმეტყველი ყოველთვის უფრო ძლიერია ვიდრე იუნგი-მეცნიერი, საკუთარ მეცნიერებას ჯობნის, ბოლო სიტყვაც მასზეა და საბოლოო დუმილიც.
1959 წლის შემოდგომაზე, სიკვდილამდე სულ რაღაც ორიოდ წლით ადრე, უკვე დასუსტებულმა, გადაწყვიტა წითელ წიგნს დაბრუნებოდა, რათა, საბოლოოდ დაესრულებინა.
მაგრამ ვერ შეძლო. დაუმთავრებელი ბოლო ნახატის დასრულებას ცდილობდა. მაგრამ არ შეეძლო.
როგორც მდივანს უთხრა - რომელიც გაცილებით უკეთ იწერდა მის სიტყვებს, ვიდრე მათ მნიშვნელობაზე კითხვას გაუბედავდა - ის სიკვდილმა შეაჩერა. და ჯერაც ვერ ვიგებთ, რატომ.
მისი ბოლო სურათი იყო თითქმის ასამდე ადამიანის სახე: უმეტესობა მკაფიო და ცოცხალი, რამდენიმე - მხოლოდ ძველი ჩონჩხი. მაგრამ მისთვის ადამიანთა სახეების გამოხმობა მთლად ჩვეულებრივი პროცესი არ იყო. პირიქით, ეს მაგიური აქტი იყო.
მართლაც, მის გამოქვეყნებულ ბიოგრაფიაში არის ერთი ნაწყვეტი, სადაც ის განმარტავს, რომ მთელი ცხოვრების განმავლობაში, ბავშვობიდან სიბერემდე, ის ჩაძინებისას ადამიანთა სახეებს ხედავდა. ხშირად ის ნაცნობებს ხედავდა, რომლებიც შემდეგ მალე კვდებოდნენ.
კიდევ ერთი დეტალი არსებობს, რომელიც საბოლოოდ არ დაიბეჭდა.
ესაა დეტალი იმის შესახებ, თუ რის თქმა სურდა მას სინამდვილეში: რომ ეს ადამიანთა სახეების ხილვები მას მომავალს უმხელდა, მათ მომავალ სიკვდილს აუწყებდა. მაგრამ მის ოჯახს სულაც არ აბედნიერებდა ის აზრი, რომ ასეთი ღრმად მისტიკური აღიარება საზოგადოდ ცნობილი გახდებოდა, სწორედ ამიტომ იუნგის წინასწარმეტყველური უნარის ეგზომ გულწრფელი აღწერა გამოქვეყნებული ტექსტიდან ამოიღეს.
მათი სიკვდილის წინ ადამიანთა სახეების ხილვა - ერთია. ხოლო მათი დახატვა არა ცოცხალი, არამედ ძველი თავის ქალების სახით - სრულიად სხვაა. ასე რომ როდესაც იუნგმა საბოლოო ძალისხმევას მიმართა, რათა წინასწარმეტყველური წითელი წიგნის „ადამიანურ მხარეს“ მიბრუნებოდა, როდესაც უკვე მოხუცებული თითქმის ორმოცდაათი წლის წინ დაწყებულის დამთავრებას შეეცადა, როგორც ჩანს, სწორედ წინასწარმეტყველურმა ძალებმა შეაჩერეს ის.
თეორიულად მაშინაც უამრავი შესაძლებლობა იყო წერის თუ ხატვის, როგორც ახლა მე შემიძლია შეუზღუდავად საუბარი. მაგრამ იუნგს შესაძლებლის ან შესაძლებლობის ფარგლებში ლაქლაქი არ აინტერესებდა. ის შეუძლებლისკენ მიისწრაფვოდა.
და როგორც კი მაგიური სახით შეუძლებლის შესაძლებლად ქცევა შეძლო, ზუსტად წინასწარმეტყველებივით, რომელთა შესახებ წერდა, გზის გაგრძელების დრო დადგა.
ჩვენი ზედაპირული და სრულიად გამართლებული თვალსაზრისით წითელი წიგნის პრობლემური ნაკლი ან შეუსაბამობა იმაში მდგომარეობს, რომ ის ადამიანურ პერსპექტივას არ მოიცავს - პერსპექტივას, რომელიც ყველაფერს აერთიანებს, ჩვენი ჩვეულებრივი ენით და ჩვეულებრივი აზრებით, რათა თითქმის ყველაფერი არასწორად გამოვიდეს. თუმცა სიღრმისეულად მისი პრობლემა არაფრით არაა დაკავშირებული ნაკლთან ან ნაკლულობასთან.
პირიქით, მისი ერთადერთი პრობლემა - დაუძლეველი ძალაა, ასევე იმ სხვა რეალობის ენით აღუწერელი სისავსე და სრულყოფილება, რომელიც მას უნდა გადმოეცა: რეალობა, რომლის წინაშეც ნებისმიერი ადამიანური ძალისხმევა არასაკმარისია, რომლის ბოლოც დასაწყისშია ჩამალული.
ამგვარად, წითელი წიგნი წინასწარმეტყველებით დაიწყო, და წინასწარმეტყველებამვე დაასრულა მოულოდნელად.
16
სიცოცხლის ბოლოს იუნგმა თქვა, რომ ყველაფერს შინაგანი მითითების შედეგად წერდა და აკეთებდა.
ის ამას ვერც თავს არიდებდა, ვერც სხვა რამეს წერდა, მხოლოდ იმას, რის დაწერაც მიეთითა. ყოველი წიგნი, რომელზე მუშაობასაც იწყებდა, ძალიან მალე კიდევ ერთი უნიკალური მცდელობა ხდებოდა მეცნიერების და სწავლულობის ნაცნობ, ობიექტურ სამყაროში შემოეტანა სრულიად განსხვავებული, „ენით უთქმელი“, ჩვენი კოლექტიური არსებობის ფონზე მიმალული რეალობის სრული გამოუთქმელობა.
პროცესს დასაწყისი, შუა, შემდეგ კი დაბოლოება ჰქონდა მის მიერ ბოლოს დაწერილ დიდ წიგნში. როდესაც Mysterium Coniunctionis დაასრულა, მან გააცნობიერა, რომ მთელი მისი სამუშაოს საფუძვლის, ფუნდამენტის ჩაყრა დაასრულა. მაშინ ის ბოლოს და ბოლოს გათავისუფლდა თავისი პოსტიდან, გათავისუფლდა თავისი დავალებისგან. და იმავე წამს, როდესაც მთელი თავისი ფსიქოლოგიის საბოლოო საფუძველს მიაღწია, ის მოულოდნელად ცნობილის ყველაზე შორეულ საზღვრებს წააწყდა: ტრანსცედენტულს, სადაც ყველაფერი დუმდება.
რა თქმა უნდა, ეს არა მეცნიერის ან ფსიქოლოგის, არამედ უფრო რელიგიური ან ღრმად მისტიკური ადამიანის აღიარებაა. გულის სიღრმეში იუნგი რელიგიის შესწავლას (რასაც ამჟამად ძალზე პროფესიულად „რელიგიის შექმნის პროცესს“ უწოდებენ) მეცნიერების ან ფსიქოლოგიის კონტექსტში არ აყენებდა. პირიქით, კომენტატორებმა, რომლებიც ამას ამტკიცებდნენ, მცირე შეცდომა დაუშვეს, რადგან ის თავის საფუძველში მთელ მეცნიერებას და ფსიქოლოგიას რელიგიის კონტექსტში აყენებდა.
ბოლოს და ბოლოს მან პირველმა აღიარა, რომ თავად მისი ფსიქოლოგია სხვა არაფერი იყო, თუ არა „სულის მოძრაობა“; სიღრმიდან ამომავალი მოძრაობა, რომელიც მას არ ექვემდებარებოდა და რომელმაც მთლიანად დაიპყრო ის და მისი ცხოვრება. მის ერთადერთ როლს მისი მორჩილება და მსახურება წარმოადგენდა.
სამოცს იყო გადაცილებული, მას შემდეგ რაც 1944 წელს ავად გახდა ისე, რომ სიკვდილს ძლივს გადაურჩა, მორჩილების ეს პროცესი ძალიან დაჩქარდა. სიკვდილთან შეჯახებისას ექსტაზური მისტიკური კავშირის გამოუთქმელმა გამოცდილებამ მას „ადამიანური მხარიდან“ გარდაუვლად, ულმობლად, კვლავ იმ სამყაროსკენ უბიძგა, რომელშიც უკვე ჩაიძირა წითელ წიგნზე მუშაობისას: იმ სხვა რეალობისკენ, რომლის გასაღები - ყოველთვის სიკვდილია, რომელსაც ყველანი გავურბივართ.
და მის მიერ ცხოვრების ბოლო წლებში შექმნილი გამოქვეყნებული ნამუშევრების გასაგებად კრეატიულობის ცალკეულ კუნძულებად მათი განხილვა უნდა შევწყვიტოთ. ჩვენ თავად ზღვა უნდა გავიგოთ.
პირველი დიდი წიგნი, რომელიც 1944 წლის მისი ბოლო გამოცდის შემდეგ გამოვიდა, იყო Aion. მისი დასახელება - უბრალოდ ძველბერძნული სიტყვა არაა, რომელიც მსოფლიოს ისტორიაში ეპოქას, ან სულაც მარადისობას აღნიშნავს. ეს იმავდროულად ძალზე გააზრებული გადამისამართებაა დიადი ღმერთის სახელისკენ, რომელიც დროს მართავდა ძველ მისტერიებში - იგივე ღმერთი, რომელსაც ის ერწყმოდა და ერთიანდებოდა განღმრთობის გადამწყვეტი განცდისას 1913 წლის დეკემბერში, ზუსტად იმ პროცესის დასაწყისში, რაც წითელ წიგნზე მუშაობად იქცევა.
და Aion როგორც დაწერილი ნაშრომის მნიშვნელობის ვერგაგება რომ ავიცილოთ თავიდან, საკმარისია ციტირება ნაწყვეტისა, სადაც ის თავად უკავშირებს მას იმ დაავადებას, რომელმაც თითქმის შეიწირა 1944 წელს: „ავად გახდომამდე ხშირად ვეკითხებოდი საკუთარ თავს, მაქვს თუ არა უფლება გამოვაქვეყნო ან თუნდაც ვილაპარაკო ჩემი საიდუმლო ცოდნის შესახებ. მოგვიანებით მე ის Aion-ში ჩავწერე. მე გავაცნობიერე, რომ ჩემი ვალია - ეს აზრები გავაჟღერო, მაგრამ მეეჭვებოდა, მქონდა თუ არა ამის უფლება. ავადმყოფობისას მივიღე დასტური, და უკვე ვიცოდი, რომ ყველაფერს აზრი ჰქონდა და ყველაფერი იდეალურად იყო“.
თუმცა, საიდუმლო ცოდნის პრობლემა ისაა, რომ ის ჩაწერის შემდეგაც საიდუმლოდ რჩება. მასზე მუშაობა, ყოველი სიტყვის გაანალიზება, მსჯელობა ან ლირიულად განწყობა შეიძლება. მაგრამ საიდუმლოს ვერასოდეს მიწვდება გონება, რადგან ინტელექტუალური ცოდნით და თეორიებით დანახული - მხოლოდ საფარველია კიდევ რაღაცისთვის. ასე რომ, Aion-ის შესახებ მხოლოდ ერთი დეტალის ხსენებით შემოვიფარგლები, რომელიც იმაში მდგომარეობს, რომ ერთ კონკრეტულ ფიგურას ცენტრალური მნიშვნელობა აქვს მთელი წიგნის სტრუქტურისა და შინაარსისთვის მთლიანობაში.
ესაა იოახიმ ფლორელი, მეთორმეტე საუკუნის მისტიკოსი და ერეტიკოსი, რომელიც მრავალ მიზეზთა გამო (წარსულის, აწმყოს და მომავლის მსოფლიო ეპოქების შესახებ მისი ცნობილი სწავლების გამო, რომელიც მას ეუწყა) შეიძლება ქრისტიანობის ისტორიაში ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან წინასწარმეტყველად ჩაითვალოს. Aion-ის მთელი სტრუქტურა ოსტატურადაა ჩაფიქრებული იუნგის მიერ როგორც იოახიმის თითქმის რვაასი წლის წინანდელი „ხილვის“ გაგრძელება და გაფართოება, განახლება ან დამატება.
და რომ გაიგოთ, რა მნიშვნელობა ჰქონდა მისთვის იოახიმს ან ჯოაკინოს (როგორც მას უწოდებდა ხანდახან), მოგიყვებით, რა მისწერა იუნგმა თავის სანდო მეგობარს.
ის განმარტავდა, რომ ჩვენ იოახიმის მიერ ქრისტიანულ ეპოქად, ანუ ეონად წოდებულის ბოლოში, მომავალ პოსტქრისტიანულ ეონში გადასვლის კრიტიკულ წერტილში ვიმყოფებით. მაგრამ პრობლემა ისაა, რომ ჯერ თითქმის ვერავინ გაიგო, ეგრეთ წოდებული ქრისტიანების ჩათვლით, რას ნიშნავს იყო ნამდვილი ქრისტიანი; ვერ ისწავლა ნებაყოფლობითი „სისხლისა და ტანჯვის გზით“ სიარული, როგორც ამას სხვა ადგილას უწოდებს. საეჭვოა იყოს ვინმე, ვინც აუცილებელი შინაგანი სამუშაო ჩაატარა და, თუნდაც მიახლოებით, მზად იყოს ამისთვის. „ადამიანთა უდიდესი უმრავლესობა ჯერ კიდევ ისეთ არაცნობიერ მდგომარეობაშია, რომ ნამდვილი imitatio Christi მოგვრილი შოკისგან მათი დაცვაა საჭირო. მეტიც, ჩვენი სამყაროს სრული გაქრობის საფრთხესთან შეჯახებისას, ჯერ კიდევ ქრისტიანულ ეონში ვიმყოფებით.
შემდეგ იუნგი პირდაპირ მიუთითებს საკუთარ როლს ამ სიტუაციაში, მისი „სამუშაოს“ კონკრეტულ ბუნებას: „რადგან არსებობს არა მხოლოდ უმრავლესობა, არამედ უმცირესობაც, ზოგს წინ ყურების და მომავალზე საუბრის ამოცანა აქვს მინდობილი“. ან, უფრო ნათლად, „ამიტომ ვუახლოვდები ქრისტიანული ეონის დასასრულს და ჯოაკინოს მოლოდინებს და ქრისტეს წინასწარმეტყველებას ვიზიარებ ნუგეშისმცემლის მოსვლის შესახებ. ეს დრამა ერთდროულად მთლიანად ფსიქოლოგიური და ისტორიულია. ჩვენ მართლაც მსოფლიოს გახლეჩვის პერიოდში ვცხოვრობთ“.
სხვა სიტყვებით, იუნგი ნებაყოფლობით გამოდის წინასწარმეტყველის როლში, რომელსაც ახლანდელი ეპოქისთვის იოახიმის წინასწარმეტყველური ხილვის გაფართოება და განახლება აქვს მინდობილი.
მეცნიერი კომენტატორები, რა თქმა უნდა, სათანადოდ შეშფოთდნენ. გაურკვეველი მიზეზით ისინი ელოდნენ, რომ მის ერთადერთ საზრუნავს ობიექტური ფსიქოლოგის ან ეული ისტორიკოსის სოლიდური როლის თამაში წარმოადგენდა, და გაოცებული იყვნენ „შესანიშნავი ნახტომით“, რომელსაც ის ტექსტის ცივი ანალიზიდან განუთვლელად ასეთი ჩართული და მოულოდნელი როლისკენ აკეთებს. მაგრამ ასეთი შესანიშნავი ნახტომების აზრი შეიძლება უბრალოდ დაკავშირებული იყოს იმ ფაქტთან, რომ იუნგი არასდროს ყოფილა იმ ადგილას, საიდანაც, ჩვენი აზრით, გადმოხტა. და სხვები უფრო ადრე იყვნენ მზად ეღიარებინათ, რომ აქ ის უბრალოდ თანამედროვე წინასწარმეტყველად წარმოგვიდგება: „როგორც თანამედროვე სულის ახალი ეპოქის მაუწყებელი იოახიმ ფლორელი“.
თუმცა, ეს მხოლოდ დასაწყისია.
როდესაც იოახიმის მუშაობის და ხილვების „ატაცების“ შესახებ ლაპარაკობს, იუნგი იგივე ენით სარგებლობს, რომლითაც სხვა ადგილას მერლინთან მის დამოკიდებულებას აღწერდა, რომლის წინასწარმეტყველური როლი მან საკმაოდ თავისებურად „ისევ აიტაცა“ თავის ფსიქოლოგიაში. დაუმთავრებელი ამოცანის ატაცების ეს ენა, რომელიც ჩვენს ეპოქაში უნდა განახლდეს და დასრულდეს, იმ მნიშვნელოვან საიდუმლოზე მითითების მისეულ მეთოდს წარმოადგენდა, რასაც თავად კარმას ან თავიდან დაბადებას უწოდებდა.
და ამიტომ ჩვენ ვხედავთ, რომ იუნგი საკუთარ თავს, ასევე თავის ფსიქოლოგიას კარმულად უკავშირებს დასავლურ სამყაროში ორ უძლიერეს წინასწარმეტყველის ფიგურას.
მაგრამ ესეც კი ისტორიის მხოლოდ ნაწილია, რადგან აღმოჩნდა, რომ იოახიმისგან მომდინარე წინასწარმეტყველური ტრადიციები უცნაურადაა გადახლართული წინასწარმეტყველურ ტრადიციებთან, რომლებიც მერლინს მიეწერება. მერლინის წინასწარმეტყველებები ასწლეულებში იოახიმის წინასწარმეტყველებებს შეერწყა იქამდე, რომ პრაქტიკულად მათი განცალკევება ძალზე რთულია. და იუნგი იძულებული აღმოჩნდა გაეგრძელებინა წინასწარმეტყველების ეს ორმაგი, მაგრამ ერთიანი ტრადიცია.
რაც შეეხება მერლინს მისი მარტოობით, სიგიჟით და საშიში ღრიალით: ჩვენ უკვე ვნახეთ, როგორ მთლი გულით იყო გაიგივებული თავის მითიურ წინამორბედთან. ხოლო რაც შეეხება იოახიმს: მხოლოდ ერთ მომენტს აღვნიშნავ, რადგან ეს საკმარისია, რათა გიჩვენოთ, რაოდენ უიმედოთ ვწირავთ საკუთარ თავს ჩვენი თანამედროვე გულუბრყვილობით კარლ იუნგის ვერ გასაგებად.
ისევ და ისევ იუნგი უარყოფდა, რომ ის წინასწარმეტყველია, და ჩვენც, სულელებივით, ნდობით ყოველ ჯერზე სიტყვაზე ვიჭერთ მას. მე შემიძლია გავაგრძელო მისი ციტატებით ჟონგლიორობა, სადაც ის ტყუილის აუცილებლობაზე ლაპარაკობს, კვალის დაფარვის პრაქტიკებზე ყვება, №1 და №2 პიროვნებებს შორის გაუთავებლად ცეკვავს, და ეს, სავარაუდოდ, არაფერს შეცვლის. ჯერ კიდევ ბავშვობაში გვასწავლეს მორჩილად დაგვეჯერებინა თითქმის ყველაფერი, რასაც გვეუბნებოდნენ, და - მიუხედავად ჩვენი დაჟინებული აზრებისა, რომლებიც ჩვენიც კი არაა - სწორედ ამას ვაკეთებთ.
მაგრამ რაღაც ჯერ კიდევ არ მიხსენებია, კერძოდ კი ის, რომ ჩვენი დასავლური კულტურის ისტორიაში არაფერია უფრო ჩვეულებრივი ან რუტინული, ვიდრე წინასწარმეტყველები, რომლებიც უარყოფენ, რომ წინასწარმეტყველები არიან.
ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი შემთხვევა წინასწარმეტყველისა, რომელიც უარყოფდა, რომ ის წინასწარმეტყველია, იყო სწორედ იოახიმ ფლორელი. მაგრამ საკითხი არა თავად იოახიმში ან მისი დროის სხვა წინასწარმეტყველებშია, რომლებიც ასევე ბრძნულად უარყოფდნენ თავიანთ წინასწარმეტყველობას, რადგან წინასწარმეტყველური ხილვები შესანიშნავია, თუ ისინი ღრმა წარსულიდან მოდიან, მაგრამ აუცილებლად მოაქვთ პრობლემები, თუ ნაცნობებისგან მოდიან.
პირიქით, უარყოფა უკვე ათასობით წელია ტრადიციის ნაწილია, რომელიც წარსულში ძველი აღთქმის სამყარომდე მიდის. და მართლაც, ებრაელმა წინასწარმეტყველმა ამოსმა თავისი სწორხაზოვანი განაცხადით: „მე არ ვარ წინასწარმეტყველი“ მაგალითი მის შემდეგ მომსვლელთათვის შესანიშნავად შექმნა.
სხვა სიტყვებით, როგორც წინასწარმეტყველად გადაქცევასთან ბრძოლა და წინააღმდეგობა არ ამტკიცებს, რომ ადამიანი წინასწარმეტყველი არაა, არამედ საპირისპიროზე მიანიშნებს, ასევე წინასწარმეტყველების პირდაპირი უარყოფა ნამდვილი წინასწარმეტყველის ნიშანია.
ეს უბრალოდ წინასწარმეტყველის გარჯის განუყოფელი ნაწილია. და იოახიმის სამუშაოს „ატაცებით“ იუნგი თითქოს საკუთარ სახლში, მისი მსგავსი ადამიანების გრძელ რიგში აღმოჩნდა.
როდესაც ის ასეთი შეუვალობით ამტკიცებდა, რომ მისი ან მისი ფსიქოლოგიის გაგება შეუძლებელია ბიბლიის ცოდნის ან გაგების გარეშე, ის გაცილებით სერიოზულად ლაპარაკობდა, ვიდრე ჩანდა. მაგრამ ჩვენ იმდენად დაავადებულები ვართ თანამედროვეობის ინფლაციით, რომ ვერ ვაცნობიერებთ, რამდენად დიდი გახდა ჩვენი უვიცობის პრობლემა. და წინასწარმეტყველური ტრადიციის ეს უვიცობა, კერძოდ, მხოლოდ იუნგიანელებით სულაც არ შემოიფარგლება, რადგან ვცხოვრობთ სამყაროში, სადაც ებრაელთა უმეტესობას ახლა წარმოდგენაც კი არ აქვს საკუთარ წინასწარმეტყველებზე.
იუნგთან ყველაფერი სხვაგვარად იყო.
მისი მამა ტრაგიკული, მაგრამ ძალზე ნიჭიერი ადამიანი იყო, რომელმაც არა მხოლოდ ებრაული ბიბლიის ყოველი კუთხე-კუნჭული შეისწავლა, ძველი წინასწარმეტყველების ჩათვლით. ის ბიბლიური კომენტარების ექსპერტიც გახდა, რომლებიც იერუსალიმში დაიწერა ასწლეულებით ადრე არაბულ ენაზე. და იუნგის არც თუ მაღალი წარმოდგენა მასზე, როგორც ადამიანზე, მხოლოდ განამტკიცებს იმ გასაოცარ ზეგავლენას, რომელსაც მთელი დარჩენილი ცხოვრება მამის ინტერესები მასზე ფარულად ახდენდა.
მაგრამ საქმე მხოლოდ იმ თემებში არ იყო, რომელსაც მამამისი სწავლობდა. ამ თემებში რაღაც გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი იყო - მათ უკან მდგომი კულტურის უსაზღვრო სინატიფე და დახვეწილობა, სირთულეებისადმი ინტუიციური ლტოლვა, რაც მათ შესწავლას განაპირობებს, და ეს ყველაფერი იმდენად განსხვავდება თანამედროვე განათლების შემოთავაზებულისგან, როგორც აღმოსავლური ხალიჩა - წინკარის საფენისგან.
შესაძლოა, კვლავაც ფიქრობთ, რომ ასეთი ძველმოდური ბიბლიური სამშვენისები - დეტალებია, რომელთა იგნორირება სრულიად დასაშვებია იუნგთან ჩვენს მიდგომაში. თუმცა, სინამდვილეში, ეს ნიუანსები მხოლოდ დახვეწილ რეზონანსულობას ან მსუყე ფერებს აქა-იქ არ ჰმატებს მის გზავნილს.
ისინი აბსოლუტურად ყველაფერს ცვლიან: ყველაზე კატეგორიული „არა“ ჟღერადი „დიახ“ ხდება, ჩვენი ყოველი „დიახ“ „არა“-დ იქცევა. მაგრამ დღეს ასეთი ნიუანსების ხსენება ჩვენს გაოცებას, მსუბუქ დეზორიენტაციასაც კი იწვევს.
ამას გარდა, არსებობს ალბათობა, რომ ყველაფერს მოცემულობად მივიღებთ - ვენდობით იმას, რისი ნდობაც არ შეიძლება, იმავე დროს ყურადღებას არ მივაქცევთ იმას, რაც საჭიროა, ასე რომ შედეგად შესაძლოა ჩვენი ძაღლები და კატები ჩვენზე უკეთ ჩაწვდნენ იუნგს.
ამრიგად, მის სხვა წიგნს ვუახლოვდებით, რომელიც, როგორც აღმოჩნდა, მამასთან შერიგების ბოლო ჟესტი გამოდგა.
ზედაპირული ბანალური პიროვნების თვალსაზრისით პასუხი იობს ყოველგვარ ნეგატიურ შეფასებას იმსახურებდა: „საოცრად სულელის“ სიტყვები, რომელიც საკმაოდ სულელი იყო, რომ სხვებივით შინაგანი ლაჩარი ბურჟუას სურვილებს შეწინააღმდეგებოდა და მისი მშვიდად ძილი დაერღვია.
მისი უფრო ღრმა პიროვნების თვალსაზრისით, რომელიც მარადისობაში ისე გრძნობს თავს, როგორც საკუთარ სახლში, ეს უდიდესი ძღვენი იყო; მეთევზე, რომელიც სასწაულებრივად იჭერს ვეშაპს, ან ვეშაპი, რომელიც მეთევზეს იჭერს; დიდებული მუსიკა; რაღაც იმდენად სრულყოფილი, რომ თავდაპირველი რევიზიების შემდეგ, როდესაც მან ყველაზე უარესი სიგიჟეები მოაცილა, ეს აღმოჩნდა ნამუშევარი, რომლის შეცვლის ან მოდიფიცირების სურვილი მას არ ჰქონდა.
რაც შეეხება საკითხს, თუ როგორაა ის Aion-თან დაკავშირებული, იუნგის პასუხი მარტივია. თემით და საგნობრივად ორი წიგნი მჭიდრო კავშირშია. თუმცა, იმავე დროს Aion ზედმეტად თავაზიანი იყო - ძალზე ცივილიზებული და „ხელთქმნილი“.
გაგიჟების დრო დადგა. ასეც მოხდა.
წითელ წიგნზე მუშაობის დაწყებიდან ორმოცი წლის განმავლობაში გროვდებოდა მასში მასალა, რომელიც პასუხი იობს-ში გამოვლინდება. და მისი გამოსვლის ერთადერთი გზა ავადმყოფობა იყო, როგორც ეს ხშირად ემართებოდა იუნგს. ის ავად გახდა, წერას ციებცხელება აიძულებდა, და როგორც კი წერა დაასრულა, მხოლოდ მას შემდეგ გამოჯანმრთელდა.
სანახევროდ ნამდვილი ათასგვარი მშვენიერი ფანტაზია შეითხზა იუნგიანური ფსიქოლოგიის ირგვლივ როგორც უკიდურესობის თავის არიდების შესანიშნავ მეთოდზე; შინაგანი ბალანსის და წონასწორობის, ჭეშმარიტი საფუძვლის პოვნაზე, ადამიანში ყოველი ფუნქციის და უნარის უნაკლოდ მიღწეულ ინტეგრაციაზე. თავად იუნგის შესახებაც არსებობს ასეთი შელამაზებული წარმოდგენები როგორც მშვიდი, სრულიად გაწონასწორებული ბრძენი მოხუცის იდეალურ მოდელზე. მაგრამ ზოგჯერ მოკრძალებული რეალობა რამდენადმე განსხვავებული აღმოჩენილა.
და როდესაც იუნგის კრეატიულობის დაიმონი გამოიჭრებოდა, ჯოჯოხეთი ტრიალებდა.
Aion-ის წერა, რომელიც, რაც უფრო შორს მიდიოდა, მით უფრო უფრთხობდა ძილს, უკვე საკმაოდ გართულდა. მაგრამ პასუხი იობს-მა მასში, ასევე მის სახლში და შინაურებში ქარიშხალივით ჩაიქროლა. თუმცა მისი სუსტი ჯანმრთელობა ამისთვის მზად არ იყო, ჩვეულებრივ, მას არჩევანი არ ჰქონდა. თვეების განმავლობაში, ვიდრე წერდა, შემდეგ კი ტექსტს ასწორებდა, იყო დრო, როდესაც მას არა მარტო თითქმის არ ეძინა, არამედ არც თავს უვლიდა.
მის უშუალო გარემოცვას აშფოთებდა ის, რა შეიძლებოდა მას დამართნოდა, ასევე ისიც, მათთვის რაიმე არ მოეწია. ის საათობით იკეტებოდა და გამოფიტვამდე მუშაობდა. შემდეგ დეპრესია და ხშირად მძვინვარება უტევდა, უმიზეზოდ თავს ესხმოდა ადამიანებს, იყო უხეში და სასტიკი. ყველაზე მეტად ინტერვიუსთვის მოსული ჟურნალისტების მოულოდნელად გამოჩენის ეშინოდათ - და გულის სიღრმეში იმედოვნებდნენ, რომ ისინი, საბოლოოდ, მის მაგივრად მებაღისგან ჩაიწერდნენ ინტერვიუს, რადგან ის გაცილებით „ახლოს იყო რეალობასთან. იუნგი ახლა სხვა სამყაროში ცხოვრობდა“.
რაც შეეხება თავად წიგნს, იმას, რის გამოთქმაც მას ასე უჭირდა: ის იყო ღმერთის სიბნელესა და ტანჯვაზე, რომელიც ღვთაებრივ წყვდიადს მოაქვს ჩვენს ადამიანურ სამყაროში.
მაგრამ ასევე, როგორც ძირითადი საგანი და თემა, მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ, მიუხედავად საპირისპიროზე მიმანიშნებელი ყოველგვარი ნიშნებისა, იუნგი არ აპირებდა თეორიულად, ისტორიულად ან თეოლოგიურად ესაუბრა წყვდიადზე - იობის ღმერთის, ძველი აღთქმის ღმერთის წყვდიადზე. პირიქით, მან სრულიად ნათლად აჩვენა, რომ ამ პატარა წიგნში საერთოდ არ განიხილავს ან იკამათებს ღმერთის შესახებ.
ამის მაგიერ ის თავად ღმერთთან იკამათებს. ის ღმერთის გამოწვევის დაუძლეველ აუცილებლობას გრძნობდა, რისთვისაც შემდეგ მკვდარი მამა დაბრუნდება და მადლობას გადაუხდის მას; სურდა ღმერთისთვის პირისპირ დადგომა შეეთავაზებინა, მასთან ესაუბრა, ეკამათა ღმერთთან, როგორც ეს მხოლოდ ადამიანს შეუძლია. და ეს ნიშნავდა ღმერთისგან დისტანცირების ისეთივე უუნარობას ჩვეულებრივი მშვენიერი თეორიების, აბსტრაქციების მეშვეობით, როგორც თავად იობს არ შეეძლო მისი მტკივნეული ტანჯვით.
ეს გაცნობიერებულ და განზრახ ტანჯვას ნიშნავს, როგორი ტანჯვაც იობმა აარჩია, მაგრამ ქრისტეც დაიტანჯება, არქეტიპული ტანჯული მსახური. ეს საკუთარ თავზე ღმერთის წყვდიადის განზრახ აღებას ნიშნავს, იმდენად ღრმად ჩაძირვას, რომ იქიდან მას გონების მაცდური შუქით ადამიანების უაზრო აღტკინების კომპენსირება შეუძლია.
სათქმელადაც არ ღირს, რომ ეს ამ გზაზე შემხვედრი ყველა გაუგებრობის და ძალადობის მიღების აუცილებლობასაც მოიცავდა. მაგრამ ამას მნიშვნელობა არ ჰქონდა, რადგან კითხვაზე თუ რა შედეგს მოიტანდა პასუხი იობს-ის შექმნა, უპასუხა: „მე ჯოჯოხეთის ფსკერზე ვცხოვრობ, და იქიდან უფრო ღრმად ვერ ჩავვარდები“.
და თუ ეს ნაცნობად ჟღერს, და ასეც უნდა იყოს - იმიტომ, რომ ვბრუნდებით ადგილზე, რომელიც არასდროს დაგვიტოვებია, და ეს წინასწარმეტყველებების მიწაა.
მესმის, რომ დიდი ხნის წინ მივიწყებული ადგილის, ჩვენი მშობლიური მიწისა და ბუნების შესახებ ნებისმიერი მოგონება ძალზე მტკივნეულია, რათა ის აღიარონ. აი, რატომ ვაფასებთ უმეტესწილად იუნგში პიროვნებას, გამომგონებელს, ძლიერ ხასიათს: მაგრამ, ღმერთმა დაგვიფაროს, იმ ძალას არა, რომელზეც ის ისევ და ისევ მიუთითება როგორც რეალობაზე, რომელიც მისთვის ძალის მინიჭებისა და იმ საქმეების იძულებაზეა პასუხისმგებელი, რასაც აკეთებდა.
ჩვენთვისვე საზიანოდ ჩვენი ნაწილი უარს ამბობს აღიაროს, რომ ის იყო მის უკან რაღაც შორეულის რუპორი და მაცნე, აღიაროს მისი შეუცვლელი როლი იმაში, რასაც ის „საკუთარი თავის ტრაგიკულ წინააღმდეგობას“ უწოდებდა, რაც არაცნობიერის სიღრმეებიდან ღმერთის არაცნობიერის გამოწვევის აუცილებლობაში, არაცნობიერის ძალისთვის არაცნობიერის ძალების გამკლავების დახმარების აუცილებლობაში ღმერთისთვის ღმერთთან კამათის საშუალების მიცემაში იყო გამოხატული.
მისი წმინდა ფორმით ამ ყველაფრის აღიარება ძნელია, იმდენად დიდია დაბნეულობა. ასე რომ მხოლოდ დროის საკითხი იყო, როდის მოუწევდა იუნგს შეურაცხყოფის მძლავრ ტალღასთან შეჯახება, გაუგებრობაზე რომ არაფერი ვთქვათ; როდესაც ყველაფერს საკმაოდ რაციონალურად და სისტემურად დაიყვანენ საცოდავ, პირადულ და ბიოგრაფიულამდე; როდესაც მას ანტისემიტიზმში დაადანაშაულებენ ებრაულ ღმერთზე უგემოვნო თავდასხმების ან, სულ მცირე, დროის არასწორი შერჩევის გამო, რადგან მან პასუხი იობს გაბედა და ჰოლოკოსტის საშინელებიდან ძალზე მალე შექმნა.
მაგრამ უცნაურია, თითქმის ყოველთვის შეუმჩნეველი რჩება, რომ პასუხი იობს-ის ვითომ ანტისემიტურ ტექსტში ებრაული საკრალური ლიტერატურა და ტრადიციაა მოხსენიებული. და როდესაც მათზე დროდადრო მიუთითებენ, კიდევ უფრო უცნაურია გააზრების უუნარობა, რომ საკითხი მხოლოდ წიგნში მოცემულ ებრაულ მასალას არ ეხება.
ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია წიგნის არსობრივი ფორმა, რადგან, ებრაული საკრალური ტრადიციების თანახმად, მხოლოდ ერთი ადამიანია, ვისაც აქვს უნარი, ძალაუფლება და სიმამაცე გამოიწვიოს ან ეკამათოს ღმერთს პირისპირ.
და ეს, რა თქმა უნდა, წინასწარმეტყველია.
ის იშვიათი ადამიანი, რომელიც, ჯერ კიდევ წიგნის ოფიციალურად გამოსვლამდე, გააცნობიერა ჭეშმარიტება, თუ რას აკეთებდა იუნგი პასუხი იობს-ში, აღმოჩნდა მისი უახლოესი მეგობარი - ებრაელი: ერიხ ნოიმანი. პირველივე წერილში, რომელიც იუნგს გაუგზავნა ტექსტის ადრეული ასლის წაკითხვის შემდეგ, ის ამბობდა, როგორ ღრმად გაიტაცა იგი ამ წიგნმა, უმშვენიერესმა და უღრმესმა იუნგის დაწერილთაგან.
სინამდვილეში, დაამატა მან, მას წიგნს საერთოდ ვერ ვუწოდებდით, რადგან „სრულიად რეალური აზრით ესაა კამათი ღმერთთან, აბრაამის ღმერთთან კამათის მსგავსი“.
აბრაამი პირველი ადამიანი იყო ბიბლიაში, რომელიც როგორც წინასწარმეტყველი შეიძლება აღიწეროს, ის იყო ასევე ყველაზე ძველი ბიბლიური წინასწარმეტყველი, ვინც ღმერთი გამოიწვია ან ეკამათა მას. დროთა განმავლობაში მისგან კამათის მოყვარული წინასწარმეტყველების მთელი შტო გამოვიდა: შტო, რომელმაც თავის მწვერვალს მის შემოქმედთან ყველაზე ცნობილ მოკამათე, ღვთაების სისასტიკის წინააღმდეგ მოღაღადე, აბაკუმად ცნობილ წინასწარმეტყველში მიაღწია.
რა თქმა უნდა, არ არის საჭირო ვამტკიცოთ, რომ უმეტესობა ჩვენგანი საკმაოდ გონიერია, რათა შემწყნარებლები ვიყოთ. ჩვენს დროში ისედაც საკმაოდ ძნელია იუნგის სახელის ისაიას ან აბრაამის, ან თუნდაც ამოსის გვერდით ხსენება. მაგრამ მისი სახელის გაგონება გაუგებარ წინასწრმეტყველ აბაკუმთან ერთად - უკვე მეტისმეტია.
არ ვკამათობ. აჯობებს, ეს საქმე სხვებს მივანდო, რომლებიც ჩემზე უკეთ გაართმევენ თავს.
ერთ-ერთი უცნაური თვისება, რომლითაც ცნობილია იუნგი, იყო მისი მიდრეკილება, ყველაფერი, თუნდაც ყველაზე ყოველდღიური ობიექტები, განეხილა როგორც ცოცხლები; როგორც ცნობიერი, ცალკეული, არსის მქონეც კი. ეს მიდრეკილება (რომელზეც მისმა მიმდევრებმა არ იცოდნენ რა ექნათ - ეცინათ, მიებაძათ, თეორიებად და დოგმებად განეზოგადებინათ) - ისე, რომ თავადაც ვერ აცნობიერებდა და თავს არ უტყდებოდა, რომ ეს უცნაური თვისება ყველაფერი ზედროულად და ცოცხალთან კავშირში დაინახოს - თავისთავად წინასწარმეტყველის უნიკალური თვისებაა.
მაგრამ იუნგის შემთხვევაში კიდევ ერთი ფაქტორი უნდა განვიხილოთ, კერძოდ, ყველა ობიექტში და აზრებშიც კი ცნობიერი ცოცხალი არსებების დანახვის მისი ნიჭი მას პირდაპირ საყვარელმა მასწავლებელმა ფილემონმა: prophêtôn patêr, „წინასწარმეტყველთა მამამ“ მისცა.
და ყველა ობიექტს შორის, რომელიც იუნგს გარს ეხვია სიცოცხლის ბოლოს, იყო ერთი განსაკუთრებული, რომელიც გარკვეული აზრით მისთვის სხვებზე მეტს ნიშნავდა.
მოწევა მას უბრალოდ სიამოვნებას არ ანიჭებდა, ფიზიკურ არსებობას მოსათმენს, მუშაობას და ძალისხმევას - ასატანს ხდიდა. ის ასევე სიმბოლურად გამოხატავდა იმას, რა აჩერებდა მას მიწაზე - მის იდენტობას და ყველაზე საბაზისო არსებობას როგორც სრულიად უბრალო, ძალზე მარტოსული ადამიანისა.
რაც შეეხება ყალიონებს, რომლებსაც იყენებდა, ისინი მოდიოდნენ და მიდიოდნენ. მაგრამ ერთი ობიექტი, რომელიც არც მოდიოდა და არც მიდიოდა - იყო მისი სპილენძის ქილა თამბაქოსთვის, საიდანაც ის ყოველ ჭურჭელს ავსებდა. სავარაუდოდ ის მას მამამ გადასცა, ბაბუისგან. და თქვენ ალბათ უკვე გამოიცანით მისი სახელი.
მას აბაკუმი ერქვა.
გაგრძელება იქნება...
თუ გსურთ დააფასოთ ჩვენი შრომა და დაეხმაროთ ჩვენს ვებ-გვერდს ამ და სხვა წიგნების თარგმნაში, ნებისმიერი თანხა შეგიძლიათ ჩარიცხოთ ამ რეკვიზიტებზე:
საქართველოს ბანკი: GE04BG0000000621532700
TBC ბანკი: GE30TB7154245061100005
მიმღები: მამუკა გურული
პირადი ნომერი: 35001029103
ასევე შეგიძლიათ გადმორიცხოთ საზღვარგარეთიდან ნებისმიერი გზავნილის სისტემით ჩემს სახელზე - Mamuka Guruli