ავტორი: იოანე შენგელია
წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ დაგავალეს რაიმე პროცესის შესწავლა. თქვენ აკვირდებით პროცესს და ხედავთ, მაგალითად, შემდეგ რიცხვებს: 1, 2, 3, 4. შეამჩნიეთ კანონზომიერება? თქვენ ალბათ მიხვდებოდით, რომ შემდგომი რიცხვი იქნება 5, მერე 6 და ა.შ. თქვენ შეამჩნიეთ კანონზომიერება (დავარქვათ ამ კანონზომიერებას A), და ამ A კანონზომიერების საფუძველზე იწინასწარმეტყველეთ შემდგომი რიცხვები - 5, 6, 7.. ესეიგი, თქვენს მიერ ჩამოყალიბებული A კანონზომიერება ამბობს შემდეგს: ყოველი მომდევნო რიცხვი წინას "ერთით" აღემატება.
მაგრამ, თქვენ განაგრძეთ პროცესის თვალის დევნა და, ჰოი საოცრება. თქვენ დაინახეთ შემდგომი რიცხვები - 5, 11, 12, 13, 14, 15. სად წავიდნენ ეს რიცხვები (6, 7, 8, 9, 10) ? გამოდის, რომ A კანონზომიერება არ არის სწორი. უფრო სწორედ, ის სწორია მხოლოდ ზოგიერთ "უბანში", მაგალითად 1-დან 5-ის ჩათვლით, 11-დან 15-ის ჩათვლით, მაგრამ უფრო ზოგადი კანონზომიერება ასე ჟღერს - 5 რიცხვი თანმიმდევრობით, შემდგომ 5 რიცხვი გამოტოვებით, შემდგომ ისევ 5 რიცხვი თანმიმდევრობით, შემდგომ ისევ 5 რიცხვი გამოტოვებით, და ა.შ.
დავარქვათ ამ ახალ კანონზომიერებას B. გამოდის, რომ B უფრო ზოგადია, ვიდრე A. თუ A სამართლიანია მხოლოდ ზოგიერთ "უბნებში", B ზოგადად არის სამართლიანი, და A მისი კერძო გამოვლინებაა და კერძო შემთხვევა. გამოდის, რომ B უფრო ზოგადი ცოდნა არის პროცესზე, ხოლო A-ს ის მოიცავს, ამიტომ ცალკე A-ს განხილვას აზრი ეკარგება, როდესაც არსებობს B, რამეთუ ეს უკანასკნელი მოიცავს და გულისხმობს A-ს.
ახლა B-ს საფუძველზე თქვენ უკვე იწინასწარმეტყველებთ პროცესის მომავალს სხვაგვარად. თქვენ ალბათ ფიქრობთ, რომ შემდგომი რიცხვები ასეთი იქნება:
21, 22, 23, 24, 25. 31, 32, 33, 34, 35. ...
მაგრამ, თქვენ დააკვირდით პროცესს, და დაინახეთ შემდეგი რიცხვები:
26, 27, 28, 29, 30. 36, 37, 38, 39, 40. ...
გამოდის, რომ B სამართლიანია მხოლოდ გარკვეულ უბანში, 1-დან 20-მდე, მაგრამ 21-დან 40-მდე რაღაცნაირად შებრუნებული გამოდის. მაშასადამე, არსებობს რაღაც ახალი კანონზომიერება, დავარქვათ მას C, რომელიც აღწერს უკვე რიცხვებს 1-დან 40-მდე. ეს C ყველაზე უფრო მასშტაბური ცოდნაა პროცესზე, რადგან ის მოიცავს B-ს, როგორც კერძო გამოვლინებას, რომელიც, თავის მხრივ მოიცავს A-ს, როგორც კერძო გამოვლინებას. გამოდის, რომ როდესაც ცნობილია C, მაშინ აზრი ეკარგება B-საც და A-საც, რადგან C-ში უკვე ჩადებულია მათ შესახებ ინფორმაცია.
ალბათ ხვდებით რასაც ვგულისხმობ. თუ თქვენ გააგრძელებთ პროცესის ყურებას, ვინ იცის, კიდევ რამდენი სიურპრიზი გელით, იქნებადა აღმოაჩინოთ D კანონზომიერება, რომლის კერძო გამოვლინებაა C. ასე და ამგვარად, რაც უფრო დიდი ხნით ვაკვირდებით რაიმე პროცესს, მით უფრო ვაზუსტებთ მისი ისტორიის კანონზომიერებას. მით უფრო ზოგად და მასშტაბურ კანონზომიერებას ვხედავთ. ესეიგი, გამოდის, რომ რაც უფრო მეტი ინფორმაცია გვაქვს რაიმე პროცესზე, მით უფრო ახლოს ვართ ჭეშმარიტებასთან, ანუ იმ კანონზომიერებასთან, რომელიც ამ პროცესის ზოგადი იდეის მატარებელია, და რომლის კერძო გამოვლნებები თავად წარმოადგენენ ქვეკანონზომიერებებს ამ პროცესში.
ცხადია, პროცესზე ინფორმაციის მოპოვებისთვის მხოლოდ დაკვირვების დიდი დრო არ არის საკმარისი. ფიზიკური პროცესი სხვა და სხვა ფიზიკურ პარამეტრებზეა დამოკიდებული. თქვენ შეგიძლიათ ფიზიკურ პროცესში სხვა და სხვა პარამეტრები სხვა და სხვა ნაირად ცვალოთ, და ასე დააკვირდეთ ფიზიკურ პროცესს.
მაგალითად, თქვენ გაქვთ დახრილი სიბრტყე და აკვირდებით სხეულის ჩამოსრიალებას. ცხადია, სხვა და სხვა კუთხისთვის ჩამოსრიალების სიჩქარე და ხანგრძლივობა სხვა და სხვა იქნება. თქვენ შეგიძლიათ კუთხე ცვალოთ (პროცესის ერთ-ერთი პარამეტრი) და სხვა და სხვა კუთხეებისთვის გაზომოთ სიჩქარეები და ხანგრძლივობა. შესაძლოა, მრავალჯერადი დაკვირვების შედეგად აღმოაჩინოთ რაიმე კანონზომიერება, რაც აკავშირებს დროის ხანგრძლივობას დახრის კუთხესთან. ცხადია, ხანგრძლივობა დამოკიდებული იქნება კუთხეზე, ხოდა რაც უფრო მეტი კუთხისთვის (ანუ მეტი სიზუსტით) ჩაატარებთ ექსპერიმენტს, მით უფრო ნათელ სურათს მიიღებთ იმისა, თუ როგორ არის დამოკიდებული დროის ხანგრძლივობა კუთხეზე. შესაძლოა გრაფიკიც ააგოთ. თუ ძალიან "გაგიმართლათ", მათემატიკური ფორმულის სახითაც ჩაწერთ ამ ორ სიდიდეს შორის დამოკიდებულებას.
ხვდებით ალბათ როგორ ხდება კანონზომიერების მათემატიკური ფორმულირება? აი მაგალითად, დაუშვათ რაიმე ფიზიკური სიდიდის ცვლილებას აკვირდებით დროში. მაგალითად, დროის საწყის მომენტში სხეულის კოორდინატი იყო სათავეში, ესეიგი "0". თქვენ გაზომეთ 5 წამის მერე სხეულის კოორდინატი და აღმოჩნდა 25 მეტრი. მერე ისევ გაზომეთ 7 წამზე და აღმოჩნდა 49 მეტრი, მერე 10 წამზე და აღმოჩნდა 100 მეტრი.
შეამჩნიეთ კანონზომიერება? ცხადია, კოორდინატი დროის კვადრატის ტოლია. როგორ ჩავწეროთ ეს მათემატიკურად? არც მეტი, არც ნაკლები, ასეთნაირად: X = t2. თუმცა, აქვე გაითვალისწინეთ, რომ თქვენ მხოლოდ განსაზღვრულ მომენტებში დააკვირდით სხეულის კოორდინატს, ესეიგი 5 წამზე, 7 წამზე, 10 წამზე. არ დაგავიწყდეთ, რომ ეს ფორმულა სამართლიანია მხოლოდ ამ მომენტებზე. არავინ იცის, სხვა მომენტებშიც ეს ფორმულა იმუშავებს თუ არა. ხომ გახსოვთ დასაწყისში რიცხვების მაგალითი? რაიმე კანონზომიერება შეიძლება სამართლიანი იყოს მხოლოდ გარკვეულ უბნებში. ასეა აქაც, არავინ გამორიცხავს, რომ ეს ფორმულა მხოლოდ დროის ამ მომენტებისთვის არის სწორი. მაგრამ შეიძლება 8 წამის მომენტზე კოორდინატი იყოს არა 64, არამედ მაგალითად 70. ასე რომ, დროის რაც უფრო მეტ მომენტში გაზომავთ, მით უფრო დააზუსტებთ კანონზომიერებას და ფორმულას, და მით უფრო სწორი და ზოგადი იქნება თქვენს მიერ აღმოჩენილი კანონზომიერება.
ასე და ამგვარად, ფიზიკოსები აკვირდებიან სამყაროში მიმდინარე პროცესებს, აყალიბებენ რაც შეიძლება ზოგად კანონზომიერებებს, თუკი შესაძლებელია, ამ კანონზომიერებებს მათემატიკური ფორმულის სახით ჩაწერენ, და ეს ფორმულა სწორად ითვლება მანამ, სანამ ექსპერიმენტზე მიღებულ შედეგებს წინასწარმეტყველებს კარგი სიზუსტით. როგორც კი ცდომილება თეორიასა და ექსპერიმენტს შორის დიდი ხდება, მაშინ თეორია უნდა შესწორებულ იქმნას. ანუ ჩამოყალიბდეს ახალი კანონზომიერება, რომელიც წინას მოიცავს, როგორც კერძო გამოვლინებას. როგორც წესი, ახალი კანონზომიერების ჩამოყალიბებაში გათვალისწინებულია ისეთი ფიზიკური პარამეტრები და პროცესები, რომლებიც ძველში არ იქნა გათვალისწინებული, და რომლებმაც თავი გამოყვეს ზოგიერთ "უბნებში", რომლებიც ძველი გაზომვების დროს "გამორჩენილ" იქმნა, სხვა და სხვა მიზეზების გამო. ასეთნაირად თვითრეგულირებადი და თვითდაზუსტებადი სისტემა არის მეცნიერება. აზრი ეკარგება ნებისმიერ ჰიპოთეზას და ჩამოყალიბებულ შეხედულებას - კანონზომიერებას, რომელიც ექსპერიმენტზე არ დასტურდება. ასეთინაირად თვითგაფილტვრადი და თვით დაზუსტებადია მეცნიერება.
აქვე გეტყვით, რომ ზემოთ მოცემული ფორმულა, რომელიც კოორდინატსა და დროს აკავშირებს (X = t2) მათემატიკის ძალიან მარტივი მაგალითია. რეალური ფიზიკური პროცესების აღმწერი მატემატიკური გამოსახულებები გულისხმობენ ისეთ მათემატიკას, რომელსაც სკოლის მათემატიკის კურსით ვერ გავიგებთ. ცხადია, მათემატიკა განავითარა რეალური ამოცანების გადაწყვეტის მოტივაციამ. სწორედ რეალობიდან დასმული ამოცანების გადაწყვეტის მოტივმა განავითარა აზროვნების აპარატი და მით უფრო რთული და ფუნდამენტალურია მათემატიკური აპარატი, რაც უფრო ზუსტად გვსურს რეალობის აღწერა. მოგეხსენებათ, ეს რაღაც მეცნიერულ-სპორტული ინტერესია, რათა რეალური პროცესები რაც შეიძლება ზუსტად აღვწეროთ, ამიტომაც მათემატიკაც ვითარდება და ვითარდება.
ამრიგად, შეგვიძლია შევაჯამოთ:
ფიზიკოსების მიზანია შეისწავლონ სამყაროში მიმდინარე პროცესები. ამისთვის ისინი დიდი ხნით აკვირდებიან შესასწავლ ბუნებრივ პროცესს, თუკი შესაძლებელია ხელოვნურადაც ქმნიან ამ პროცესს (ექსპერიმენტს).
ისინი ცვლიან სხვა და სხვა პარამეტრებს სხვა და სხვა სახით. ინიშნავენ ინფორმაციას იმის შესახებ, თუ როგორ იცვლება ერთი რომელიმე პარამეტრი მეორეს ასეთი თუ ისეთი ცვლილებით. საბოლოო ჯამში, დიდი მოცულობის ინფორმაცია მუშავდება და ვიღებთ სხვა და სხვა ფიზიკური პარამეტრების ერთმანეთთან დამოკიდებულებას.
თუკი შესაძლებელია, ეს კანონზომიერება მათემატიკური ფორმულის სახით ჩაიწერება. რაც უფრო რთული და მრავალფეროვანი პროცესის ფორმულირება გვსურს, მით უფრო რთული მათემატიკური აპარატი უნდა იქნეს მოფიქრებული.
ეს კანონზომიერება სამართლიანია მანამდე, სანამ წინასწარმეტყველებს ექსპერიმენტის მომავალ შედეგებს. თუ თეორია არ დაემთხვა ექსპერიმენტულ შედეგს, ესეიგი შესასწორებელია თეორია. მაშასადამე, აქამდე დაწერილ კანონზომიერებაში არ იყო ისეთი რაღაც გათვალისწინებული, რამაც ახალ ექსპერიმენტში "თავი გამოყო".
ასეთნაირად თვითრეგულირებადია ეს სისტემა. შეიძლება ითქვას, რომ მეცნიერების ისტორია წარმოადგენს ძიებას რაც შეიძლება უფრო ზოგადი კანონზომიერებისა, უფრო ზუსტი კანონზომიერებისა, რომელიც მთელი სამყაროს იდეას მოიცავს, და რომლის კერძო გამოვლინებაა წინათ ცნობილი კანონზომიერებები. სწორედ ამ გზით ვითარდება მეცნიერება - აზუსტებს კანონზომიერებებს.
+++++++++++++++++++++++
კარგით.. ვფირქობ კანონზომიერებების იდეაში გავერკვიეთ. მაგრამ, როდია ეს მეცნიერების ერთადერთი ამოცანა.. კანონზომიერება პასუხობს შეკითხვაზე - როგორ?, სამყაროს შეცნობის მსურველებს კი სხვა შეკითხვაც აქვთ - რატომ?. ანუ მათ სურთ გაიგონ, თუ რა დგას ამ კანონზომიერების მიღმა, ანუ სურთ დაინახონ სამყაროს ის საწყისი პრინციპები, რომლიდანაც და რომლის გამოც იქმნება ეს კანონზომიერება. ანუ, ასეთი კანონზომიერების პირველმიზეზები.
პასუხი შეკითხვაზე, თუ რატომ არსებობს მსოფლიო მიზიდულობის კანონი, რატომ არსებობს ელექტრომაგნიტური ძალა, სუსტი და ძლიერი ძალები (ეს ოთხი ძალა არის სამყაროს 4 ფუნდამენტალური ძალა. ყველა დანარჩენი ძალა ხელოვნურად შექმნილია შესაბამის გარემოში), არ არსებობს პასუხი ამ შეკითხვებზე. თუმცა, ფიზიკოსები არ ნებდებიან, და ცდილობენ შეარჩიონ რაიმე პრიცნიპი, რომლიდანაც გამომდინარეობს თითოეული ეს ძალა.
ანუ, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, პროცესების ფუნქციონირების მიზეზებად სახელდება ძალები. ანუ, არსებობს ასეთი ფორმალიზმი ფიზიკაში, დინამიკის კანონზომიერებები იწერება ძალების საშუალებით. ძალების საშუალებით მიიღება ის კანონზომიერებები, რომლებზეც ზემოთ ვისაუბრეთ (მიიღება მათემატიკური სიზუსტითაც). მაგრამ, შემდგომ ჩნდება შეკითხვა: კარგი, და თავად ეს ძალები რატომ არსებობენ?
არსებობს ხელოვნური ძალები, და ბუნებრივი ძალები. ხელოვნურ ძალას ქმნის გარემოს გეომეტრიული და სხვა თავისებურებები. მაშასადამე, ხელოვნური ძალების წარმოშობის მექანიზმი "ახსნილია" გარემოს შესაბამისი გეომეტრიით. ყველაფერი კი დადის ბუნებრივ ძალებამდე (მათ შორის ხელოვნური ძალებიც, რომლებიც უკვე იმ "შენობის" სახურავს წარმოადგენენ, რომლის საფუძველი მაინც ის ოთხი ფუნდამენტალური ძალაა, თუმცა იმდენად დიდია მათ შორის სხვაობა, რომ კავშირი თითქოს არ არსებობს და ცალკე ძალებად ჯობს განვიხილოთ).
ამრიგად, პასუხი შეკითხვაზე, თუ რა არის პირველმიზეზი, მაინც არ არსებობს. 4 ფუნდამენტალური ძალის მიზეზი რაღაა, იკითხავს მეცნიერი. შეგახსენებთ, რომ "ძალა" მხოლოდ ინტერპრეტაციაა და მცდელობა, რომ რამენაირად აღვწეროთ სამყაროს პროცესები. "ძალის" ანუ ურთიერთქმედების ცნება შეიძლება შეიცვალოს რაიმე სხვა ცნებით, თუმცა ეს ძირითად იდეას არ შეცვლის. ძირითადი იდეა კი ის არის, რაც შედეგად მიიღება - კანონზომიერებები, რომლებიც ექსპერიმენტულად ცნობილია.
მაგრამ, მაინც არსებობს მცდელობა აღმოაჩინონ რაიმე პირველი პრიცნიპი, რომლიდანაც გამომდინარეობს ეს ცნობილი კანონზომიერებები. თეორიულ ფიზიკაში განვითარება ჰპოვა უმცირესი ქმედების პრინციპმა. პირველად, ეს იდეა გამოყენებულ იქმნა ოპტიკაში, ამ ამ პრინციპზე დაყრდნობით მიღებულ იქმნა სინათლის მოძრაობის ის სამი კანონი, რომელიც ექსპერიმენტულად ცნობილი იყო. ეს მიდგომა აიტაცეს თეორეტიკოსებმა და გამოიყენეს მექანიკაში, შემდგომ უკვე ფიზიკის ნებისმიერ დარგს მოერგო. არსებობს სხვა ფორმალიზმებით, თუმცა უმცირესი ქმედების პრინციპი მაინც ყველაზე უფრო გავრცელებულია. მისიდან გამომდინარეობს როგორც დინამიკის, ასევე შენახვის კანონები, რაც სამყაროს სტაბილურობის გარანტია.
უფრო კარგად რომ გავერკვეთ თეორიული ფიზიკის აგებაში, ანალოგია განვიხილოთ.
წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ გაქვთ აგურები, და გაქვთ უფლება მხოლოდ ზოგიერთი მოქმედების. ესეიგი, მაგალითად A აგურს ვერ დაადებთ ზემოდან B აგურს, მაგრამ შეგიძლიათ დაადოთ C. ასეთნაირად, თქვენს მიერ აშენებული შენობა იქნება აბსოლუტურად განსაზღვრული ფორმის და გეომეტრიის. ნებისმიერ შენობას ვერ ააშენებთ, რადგან შეზღუდული ხართ ზოგიერთ მოქმედებაში. მაშასადამე, თუ თქვენ დასაწყისში გითხრეს დასაშვები მოქმედებები, მაშინ შეკითხვაა: როგორ შენობას ააგებთ, რა კანონზომიერება იქნება აგურების დალაგებაში და მიმდერვობაში? საწყისი დასაშვები მოქმედებების საფუძველზე შეიძლება მივიღოთ შენობის კანონზომიერებები, ესეიგი საწყისი "აქსიომებიდან" მივიღოთ "თეორემები" შენობის დასაშვები ფორმების შესახებ. მათემატიკოსი სწორედ ასე ქმნის ახალ დარგს: იგონებს რაიმე აქსიომებს, და შემდგომ ცდილობს ყველა შესაძლო დასაშვები პროცესი ააგოს ამ აქსიომებზე დაყრდნობით, ანუ თეორემები შექმნას, რომლებიც მტკიცდება ამ აქსიომებით.
ახლა კი ამოცანა პირიქით დავსვათ: დაუშვათ თქვენს მიერ აშენებულ შენობასთან მოდის უცხო ადამიანი. ის აკვირდება შენობის სტრუქტურას, აგურების კანონზომიერებას და ცდილობს ამ ინფორმაციაზე დაყრდნობით აღადგინოს ის თავდაპირველი იდეა, რომლიდანაც გამომდინარეობს ყველა ეს კანონზომიერება. ასეთ შემთხვევაში ის ცდილობს აღმოაჩინოს პირველადი იდეა, აქსიომები, რომლიდანაც გამომდინარეობს სწორედ ასეთი შენობა. მათემატიკოსი პირიქით იქცევა: იგონებს აქსიომებს, და მათზე დაყრდნობით აშენებს ახალ დარგს. თუმცა, შესაძლოა აწ უკვე აშენებული დარგის შესწავლა მოინდომოს ვინმემ, და მაშინ ეს "ვინმე" ეძებს იმ პირველ აქსიომას, რომლიდანაც ეს დარგი აიგო.
თეორეტიკოს ფიზიკოსები სწორედ მეორე ამოცანას ეჭიდებიან. სამყარო უკვე არსებობს თავისი მოცემულობით და კანონებით. ისინი ცდილობენ დაადგინონ არქიტექტურის თავდაპირველი აქსიომა, პრინციპი, რომელზე დაყრდნობითაც "აშენდა" ეს სამყარო და ფუნქციონირებს. ცხადია, ამაზე ცალსახა პასუხი არ არსებობს. როდესაც საუბარია აქსიომიდან ობიექტის აშენებაზე, ეს ცალსახაა, რადგან აქსიომებიდან მხოლოდ განსაზღვრული ტიპის ობიექტს ავაშენებთ, იმ სტრუქტურით, რომელიც გამომდინარეობს ამ აქსიომებიდან, როგორც თეორემები.
მაგრამ, პირიქითა ამოცანა ცალსახა არ არის. შესაძლოა არსებობდეს უამრავი პირველმიზეზი, რომლიდანაც მიიღება ის, რაც მიღებულია. ყველა ეს შესაძლო პირველმიზეზი არსებითად მაინც ერთი და იგივეა, რადგან შედეგად ვიღებთ ერთსა და იმავეს - ფიზიკის კანონებს. მაგალითად, ნიუტონის მეორე კანონი, ეილერ-ლაგრანჟის განტოლება, ჰამილტონის განტოლებები და სხვა მრავალი ერთი და იგივე დინამიკის აღმწერია, მხოლოდ, ისინი სხვა და სხვა ნაირად არიან მიღებულნი.
ასე და ამგვარად, თეორიული ფიზიკა ცდილობს აღადგინოს ის პირველი პრინციპი, რომლიდანაც გამომდინარეობს ყველა დანარჩენი. საინტერესოა, რომ ფიზიკოსები ცდილობენ 4 ფუნდამენტალური ძალაც გააერთიანონ და ერთი იდეის გარშემო დააყენონ. ეს ხერხდება სამი მათგანისვის, მაგრამ მეოთხე მაინც განცალკევებულად დგას. მოკლედ, ამაზე მუშაობა გრძელდება, რათა მთელი სამყაროს მიღმა ერთადერთი რამ დავინახოთ. თუმცა, ჯერჯერობით უშედეგოდ.
ისე კი, თითეული ძალისა და ურთიერთქმედებისთვის უმცირესი ქმედების პრინციპი ჩაწერილია და კანონებიც მიღებულია. რაც შეეხება ამ პრინციპის იდეას: სამყაროში მიმდინარეობს პროცესები სწორედ ისე, რომ ქმედება იყოს მინიმალური. ანუ, თუ სამყარო იმოძრავებდა სხვა ტრაექტორიებზე (ან ნუ უბრალოდ სხვანაირად იფუნქციონირებდა), მაშინ ქმედებაც სხვა იქნებოდა. მაგრამ, სამყარო ირჩევს სწორედ ისეთ კანონზომიერებებს, რომლის შემთხვევაშიც ქმედება მინიმალურია. ამაში მდგომარეობს უმცირესი ქმედების პრინციპი.
მაგრამ, რა არის თავად ეს ქმედება? ცხადია, ქმედება ისეთნაირად უნდა შეირჩეს, რომ უმცირესი ქმედების პირობამ მოგვცეს შედეგად სწორედ ის კანონზომიერებები, რომლებიც ექსპერიმენტულად მიღებულია. გამოდის, რომ თეორიული ფიზიკა არ ყოფილა ფანტაზიორობა და მთლად თავისუფალი, რადგან "ქმედება" უნდა შეირჩეს იმის მიხედვით, რომ შედეგად სრულიად განსაზღვრული რამ მივიღოთ. და მაინც, ეს ყველაზე უფრო ფუნდამენტალური მიდგომაა, მიუხედავად იმისა, რომ ქმედების შერჩევაში არ ვართ თავისუფლები.
თითოეული ფიზიკური შემთხვევისთვის ქმედება სხვა და სხვაა. ზოგადად ასე ამბობენ: ნებისმიერი ფიზიკური პროცესისთვის არსებობს ქმედება, რომელსაც გააჩნია მინიმუმი სწორედ იმ კანონზომიერებების დროს, რომლებიც რეალურია, ესეიგი ექსპერიმენტულად დამტკიცებულია. ასე და ამგვარად, უმცირესი ქმედების პრინციპის მოყვარული თეორეტიკოს ფიზიკოსების ამოცანაა ჩაწერონ ქმედება სხვა და სხვა შემთხვევებისთვის.
უკანასკნელად კი ვიტყვი, რომ უმცირესი ქმედების პრინციპი მხოლოდ ერთ-ერთი გავრცელებული მიდგომაა თეორიული ფიზიკის აგების, თუმცა ყველაზე უფრო პოპულარული. ვფიქრობ, უკმარისობის შეგრძნება დაგრჩებათ, რადგან უნდა განვაცხადო, რომ ამით ვასრულებ სტატიას. რა არის ეს "ქმედება" ზოგადად ვერ გავერკვიეთ, გარდა იმისა, რომ ის თითოეული ფიზიკური პროცესისთვის უნდა შერჩეულ იქმნას სრულიად განსაზღვრულად და სიტუაციის შესაბამისად (ვფიქრობ, ამაზე უფრო ინფორმაციული განმარტება არ არსებობს).
თუმცა, ის მაინც გავარკვიეთ, რომ თეორეტიკოს ფიზიკოსები ცდილობენ ყველაზე უფრო ზოგადი და ის ერთადერთი იდეა აღმოაჩინონ, რომლიდანაც მთელი სამყაროს ფუნქციონირება გამომდინარეობს, და ჩაწერონ ეს დინამიკის თუ შენახვის კანონები რაც შეიძლება ზუსტად.
