ჰოლოტროპული სუნთქვა
ჰოლოტროპული სუნთქვა
ფსიქოთერაპიისა და საკუთარი თავის შესწავლის ახალი პერსპექტივები
ჰოლოტროპული სუნთქვა – წარმოადგენს განცდაზე დაფუძნებული მიდგომას თვითკვლევასა და ფსიქოთერაპიაში, რომელიც მე ჩემ ცოლ ქრისტინასთან ერთად შევიმუშავეთ ბიგ სურის (კალიფორნია) ესალენის ინსტიტუტში 1970-იან წლებსი. ამ მიდგომას შეუძლია გამოიწვიოს ღრმა ჰოლოტროპულიმდგომარეობებიუმარტივესი ხერხების მეშვეობით: გახშირებული სუნთქვით, მოგონებების მომგვრელი მუსიკით და სხეულთან მუშაობის ტექნიკით, რომელიც ხელს უწყობს ნარჩენი ბიოენერგეტიკული და ემოციური ბლოკებისგან გათავისუფლებას. ჩვეულებრივ სეანსები ხდება ჯგუფებში; მონაწილეები მუშაობენ წყვილებში და ანაცვლებენ მსუნთქავებსა და «დამხმარეს»როლებს.
მთლიანი პროცესი კონტროლდება მცოდნე წამყვანებით, რომლებიც ეხმარებიან მონაწილეებს ყოველთვის, როდესაც საჭიროა გარკვეული ჩარევა. სუნთქვის სეანსების შემდეგ მონაწილეები გამოხატავენ თავის განცდებს მანდალების ხატვისას და აზიარებენ მცირე ჯგუფებში თავის შინაგანი მოგზაურობების შესახებ ამბებს. თუ საჭიროა ხელშეწყობა დასრულებაში და განცდასთან გაერთიანებაში სუნთქვის დროს, მაშინ გამოიყენება ასევე შემდგომი გამოკითხვები და სხავასხვა დამატებითი მეთოდები.
ჰოლოტროპული სუნთქვის თეორიასა და პრაქტიკაში გაერთიანებულია ცნობიერების თანამედროვე გამოკვლევების, სიღრმისეული ფსიქოლოგიის, ტრანსპერსონალური ფსიქოლოგიის, აღმოსავლური სულიერი ფილოსოფიისა და ხალხური მკურნალობის სხვადასხვა ელემენტები. ეს მნიშვნელოვნად განსხვავდება ფსიქოთერაპიის ტრადიციული სახეობებისაგან, რომლებიც პირველ რიგში სარგებლობენ სასაუბრო მეთოდებით, როგორებიცაა ფსიქოანალიზი და მისგან წარმოშობილი სიღრმისეული ფსიქოლოგიის სხვა სკოლები. მას აქვს ბევრი საერთო თვისება ჰუმანისტური ფსიქოლოგიის განცდაზე დაფუძნებულ გეშტალტ-თერაპიისა და ნეორაიჰიანულის მსგავს მეთოდებთან,რომლებიც აკეთებენ აქცენტს გრძნობათა უშუალო გამოხავტასა და სხეულთან მუშაობაზე. თუმცა ჰოლოტროპული სუნთქვის უნიკალური თავისებურება მდგომარეობს იმაში, რომ იგი იყენებს ცნობიერების ჰოლოტროპული მდგომარეობების თერაპიულ პოტენციალს.
ჰოლოტროპული მდგომარეობების უჩვეულო მაკურნებელი ძალა, რომელსაც იყენებდნენ უძველესი ხალხები მრავალი ასწლეულების და ათასწლეულების განმავლობაშიც კი რიტუალური, სულიერი ან სამკურნალო საქმიანობაში, დადასტურებულ იქნა ცნობიერების თანამედროვე კვლევებში, რომლებიც ჩატარდა მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში. ამ გამოკვლევამ ასევე აჩვენა, რომ მოვლენები, რომლებიც ხდება ამ და მათთან დაკავშირებული მდგომარეობებისას ,წარმოადგენენ უშუალო გამოწვევას ყველა ამჟამინდელი პრინციპული საფუძვლებისათვის, რომელსაც იყენებს აკადემიური ფსიქიატრია და ფსიქოლოგია საკუთარი ძირითადი მეტაფიზიკური დებულებისათვის. ამგვარად, ჰოლოტროპულ მდგომარეობებთან მუშაობა მოითხოვს როგორც ჯანსაღი, ისე მოავადე მდგომარეობაში მყოფი ადამიანური ფსიქიკის ახლებურ გაგებას. აღნიშნული ახლებური ფსიქოლოგიიის ძირითადი საწყისები მოთხრობილ იქნა სხვაგან (Grof, 2001, 2007).
ჰოლოტროპული სუნთქვის ძირითადი მდგენელები
ცნობიერების ღრმა ჰოლოტროპული მდგომარეობები გამოსაწვევად, ჰოლოტროპული სუნთქვა თავის თავში მოიცავს უბრალო საშუალებებს: გახშირებულ სუნთქვას, მოგონებების მომგვრელ მუსიკას და სხეულის მომადუნებელ მუშაობას; იგი იყენებს ამ მდგომარეობების შესანიშნავ მაკურნებელ და გარდამსახველ ძალას. ეს მეთოდი უზრუნველყოფს არაცნობიერის ბიოგრაფიულ, პერინატალურ და ტრანსპერსონალურ სფეროებთან წვდომას, რასაც მიჰყავს ემოციური და ფსიქოსომატური დარღვევების ყველაზე ღრმა სულიერ-ფსიქიკურ ფესვებთან. იგი ასევე იძლევა საშუალებას გამოყენებულ იქნას განკურნებისა და პიროვნების გარდასახვის მექანიზმები,რომლებიც მოქმედებენ ფსიქიკის აღნიშნულ დონეებზე.ჰოლოტროპული სუნთქვისას თვითაღმოჩენისა და განკურნების პროცესი თავისთავად მიდის და არაფერზეა დამოკიდებული; მას ხელმძღვანელობს შინაგანი მაკურნებელი გონიერება და არა რომელიმე ცალკეული ფსიქოთერაპიული სკოლის ინსტრუქციები და მმართველი პრინციპები.
ცნობიერებისა და ადამიანის სულის შესახებ ბოლოდროინდელი რევოლუციური აღმოჩენა, რომლებიც ეფუძნება ჰოლოტროპულისუნთქვას, ახალია მხოლოდ თანამედროვე ფსიქიატრიისა და ფსიქოლოგიისათვის. რამეთუ როგორც მრავალი უძველესი ხალხური კულტურებისა და სამკურნალო მეთოდების განუყოფელი ნაწილიმათ ხანგრძლივი ისტორია აქვთ. ამგვარად, ჰოლოტროპულისუნთქვის ძირითადი პრინციპები წარმოადგენენ მხოლოდ განმეორებით აღმოჩენას, დასტურსა და თანამედროვე გადმოტანას უძველესი სიბრძნისა და პროცედურების,რომელთა ნაწილი კაცობრიობის სათავეებიდან მომდინარეობს. და, როგორც დავინახავთ, იგივე ჭეშმარიტია ასევე ძირითადი მდგენელებისათვის,რომლებიც გამოიყენება ჰოლოტროპულისუნთქვის პრაქტიკაში: სუნთქვა, ინსტრუმენტული მუსიკა და სიმღერა, სხეულთან მუშაობა, მანდალის ხატვა და მხატვრული გამოხატვის სხვა საშუალებებისათვის. ათასწლეულების განმავლობაში ეს მეთოდები გამოიყენებოდა განკურნების წეს-ჩვეულებებსა და რიტუალებში ინდუსტრიამდელ ადამიანების საზოგადოებებში.
სუნთქვის მაკურნებელი ძალა
უძველეს და ინდუსტრიამდელ კულტურებში სუნთქვა ძალიან დიდ როლს თამაშობდა კოსმოლოგიაში, მითოლოგიასა და ფილოსოფიაში გამოდიოდა, როგორც მნიშვნელოვანი იარაღი წეს-ჩვეულებით და სულიერ პრაქტიკაში. სუნთქვის სხვადასხვა მეთოდები გამოიყენებოდა უხსოვარი დროიდან რელიგიური მიზნებით და განკურნებისათვის. უძველესი დროიდან არსებითაც ყოველი მნიშვნელოვანი სულიერ-ფსიქიკური სისტემა, რომელიც ისწრაფვის ადამიანის ბუნების გაგებას, განიხილავდა სუნთქვას გადამწყვეტ კავშირადბუნებას, ადამიანის სხეულს, სულსა და სულიერებასთან. ეს ნათლად ასახავს სიტყვები, რომლებითაც სუნთქვა გამოიხატება მრავალ ქვეყნებში. ძველ ინდურ ლიტერატურაში სიტყვა «პრანა»ნიშნავს არა მხოლოდ ფიზიკურ სუნთქვასა და ჰაერს, არამედ სიცოცხლის წმინდა არსებითობას. ზუსტად ისევე, როგორც ტრადიციულ ჩინურ მედიცინაში სიტყვა «ცი»შეესაბამება როგორც სიცოცხლის კოსმიურ არსსა და ენერგიას, ისე უბრალოდ ბუნებრივ ჰაერს, რომელსაც ფილტვებით ვსუნთქავთ. იაპონიაში შესატყვისია სიტყვა «კი». იაპონურ სულიერ პრაქტიკასა და სამხედრო ხელოვნების სახეობებში კი თამაშობს განსაკუთრებულად მნიშვნელოვან როლს. ძველ საბერძნეთშისიტყვაрпеитаნიშნავდა ჰაერსაც და სუნთქვასაც, სულსაც და სიცოცხლისეულ არსს. ბერძნები ასევე ვარაუდობდნენ, რომ სუნთქვა მჭიდროდ დაკავშირებულია სულთან. სიტყვა jrhnგამოიყენებოდა დიაფრაგმის, სუნთქვაში მონაწილე ყველაზე ფართო კუნთის აღსანიშნავადაც და გონების აღსანიშნად(როგორც ეს ჩანს სიტყვიდან შიზოფრენია– «გახლეჩილი გონება»).
ძველ ებრაულ ტრადიციაში ასეთივე სიტყვა–რუახი ნიშნავდა სუნთქვასაც, და შემქმნელ სულს, რადგან ისინი სინონიმებად ითვლებოდა.
ქვემოთ მოცემული სიტყვები «შესაქმეშიი» მიუთითებს მჭიდრო კავშირზე ღმერთსა, სუნთქვასა და სიცოცხლეს შორის:«და შექმნა ღმერთმა ადამიანი{ძველ ებრაულადადამი}მიწის მტვერისგან, და შტაბერა მას სიცოცხლე , და გახდა ადამიანი ცოცხალი სული». ლათინურში სულისა და სუნთქვის აღსანიშნად ასევე გამოიყენებოდა სიტყვა – spiritus.ხოლო სლავურ ენებში სიტყვა «სულს»(дух)და«სუნთქვას»(дыхание)აქვთ ერთი და იგივე ლინგვისტური ფუძე.
ჰავაელების ხალხურ ტრადიციებსა და მედიცინაში(კანაკა მაოლი ლა-პააუ)სიტყვახა აღნიშნავს ღვთიურ სულს, ქარს, ჰაერსა და სუნთქვა. მას შეიცავს ცნობილი სიტყვა ალოხა,გამოთქმაში, რომელიც გმაოიყენება სრულიად სხვადასხვა გარემოებებში. ჩვეულებრივ ეს გამოთქმა ითარგმნება, როგორც ყოფნა(ალო)ღვთიური სუნთქვის(ხა).მისი ანტონიმი, ხაოლეуაღმოშნავს ბუკვალურად უსულოს ან უსიცოცხლოს და წარმოადგენს სახელს, რომელსაც ნატიური ჰავაიელები უწოდებდნენ თეთრკანიან უცხოელებს დაწყებული სამარცხვინო დიდებით მოცული ბრიტანელი მეზღვაური კაპიტან ჯეიმს კუკიდან 1778 წლიდან. და კახუნები, «საიდუმლო ცოდნის მცველები»,იყენებდნენ სუნთვით ვარჯიშებს, რათა აღმოცენებულიყო სულიერი ენერგია(მანა).
ცნობილი იყო საუკუნეთა განმავლობაში, რომ ცნობიერებაზე გავლენის მოხდენა შესაძლებელია მეთოდებით, მათ შორის სუნთქვით. ხერხები, რომლებიც გამოიყენებოდნენ ამ მიზნით სხვადასხვა უზველესი კულტურებითა და მათ მიერ, რომლებიც არ იქნა დათრგუნული თანამედროვე დასავლეთის მიერ, მოიცავენ მეთოდების ფართო სპექტრს დაწყებული სუნთქვის კატეგორიული შეწყვეტიდან სხვადასხვა ნატიფ და გამორჩეულ სულიერი ტრადიციებამდე.ამგვარად, ესეების მიერ დამკვიდრებული ნათლობის საწყისი წესი მოიცავდა მოსანათლის წყალში ხანგრძლივი პერიოდით ჩაყვინთვას გულისხმობდა,რომელიც გადადიოდა სიკვდილისა და ხელახალი დაბადების განცდაში გარდაისახებოდა. ზოგიერტ ტრადიციებში ახლად მონათლულები ნახევრად იხრჩობოდნენ კვამლით, ყელის ან საძილე არტერიის მოჭერით.
ღრმა ცვლილებები ცნობიერებაში შეიძლება გამოწვეულ იქნა როგორც ჰიპერვენტილაციით, ისე სუნთქვის ხანგრძლივი შეჩერებით –ამ უკიდურესობებით სუნთქვის რითმში, - ისე მათი თანმიმდევრული გამოყენებით. ამგვარი უჩვეულოდ ნატიფი და განვითარებული მეთოდიკების შეიძლება მოიძებნოს ძველ ინდურ სუნთქვის მეცნიერებაში– პრანაიამაში.უილამ უოკერ ატკინსონი – ამერიკელი მწერალი, საკმაოდ გავლენიანი სულიერ და ფილოსოფიურ სფეროში საუკუნეთა მიჯნაზე(1890-1900-წწ.), ფსევდონიმითიოგ რამაჩარაკამ დაწერა ყოვლისმომცველი შრომა სუნთქვის ინდურ მეცნიერებაზე(Ramacharaka, 1903).
სპეციფიური ტექნიკები, რომლებიც მოიცავენ დაძაბულ სუნთქვას ან მის შეჩერებას, ასევე შედიან სხვადასხვა ვარჯიშებში კუნდალინი-იოგაში, სიდხა-იოგაში, ტიბეტურ ვაჯრაიანაში, ბირმანული, ბუდისტურ და დაოსურ მეთოდებში, სუფიების პრაქტიკაში და ბევრ სხვაში.ირიბად სუნთქვის სიღრმესა და რითმზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენენ ისე ხელოვნებით დატვირთულ წეს-ჩვეულებებში, როგორებიცაა ბალის მაიმუნის მსგავსი სიმღერა, ან კეტჟაკი, ესკომოს-ინუიტების ყელის მუსიკა, ტიბეტური და მონღოლური პოლიფონიური სიმღერა, კირტანების ბჰაჯანების ან სუფიების მღერა.
უფრო ნატიფი ტექნიკები, რომლების დროსაც კეთდება აქცენტი უფრო მეტად განსაკუთრებულ გაცნობიერებაზე,ვიდრე სუნთქვის მოძროაბის ცვლილებებზე, ბუდიზმში მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს. ანააპანასატი - მედიტაციის ძირითადი სახეობა, რომელსაც ასწავლიდა ბუდა; ბუკვალურად ნიშნავს «ყურადღება სუნთქვისადმი» (პალიურიდანანააპაანა– ჩასუნთქვა და ამოსუნთქვა დასატი– ყურადღების მიქცევა). ბუდის სწავლებაანააპაანეეფუძნებოდა მის გამოყენებას, როგორც საკუთარი განათლების მიღწევის საშუალებას.იგი ხაზს უსვამდა იმის მნიშვნელოვნებას, რომ საჭიროა არა მხოლოდ ყურადღება საკუთარი სუნთქვისადმი, არამედ მისი გამოყენება მთლიანი სხეულისა და მთლიანი განცდის გაცნობიერებისათვის.ანააპააანასატისსუტეს(სუტრეს)თანახმად, მედიტაციის ამ სახეობის გამოყენებას მივყავრთა ყველა დაბინძურების (კილესა)მოსაშორებლად. ბუდას სწავლებით, ანააპააანასატითსისტემატურ ვარჯიშს მივყავართ საბოლოო გათაისუფლებამდე(ნირვანე ან ნიბანე).
ანააპააანასატი ხორციელდება ვიპასანას (კონცენტრირების მედიტაციის) პრაქტიკასთან კავშირში და ძენ მედიტაციასთან{შიკანტაზა, ბუკვალურად«მხოლოდ ჯგომა»)კავშირში. ანააპააანასატისარსი, როგორც ბუდიზმში მედიტაციური პრაქტიკის წამყვანს, განსაკუტრებით თხერავადის სკოლაში,ეს უბრალოდ პასიური დაკვირვებაა ბუნებრივი უნებლიე სუნთქვის პროცესზე. ეს მკვეთრად განსხვავდება იოგასთან დაკავშირებული პრანაიამის ტექნიკებთან, რომლებიც გამოიყენებენ სუნთქვის მეთოდებს, რომლებიც გამიზნულია სუნთქვის მკაცრს კონტროლზე. თუმცაანააპააანასატიარ არის ერთადერთი სუნთქვითი მედიტაციის სახეობა.სულიერ ბუდისტურ პრაქტიკებში, რომელიც გამოიყენება ტიბეტში, მონღოლეთსა და იაპონიაში, სუნთქვაზე კონტროლი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. სუნთქვის მიმართ განსაკუთრებული ყურადღების განვითარება წარმოადგენს ასევე ზოგიერთი დაოსური და ქრისტიანული მეთოდების არსებით ნაწილს.
მატერიალისტურ მეცნიერებაში სუნთქამ დაკარგა წმინდა არსი და აღმოჩნდა სულსა და სულიერებისგან კავშირგაწყვეტილი. დასავლურმა მედიცინამ სუნთქვა დაიყვანა იგი ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფიზიოლოგიურ ფუნქციამდე.ხოლო ყველა ფიზიოლოგიური და ფსიქოლოგიური გამოვლინებები, რომლებიც თან ახლავს სუნთქვის სხვადასხვა ცვლილებებს, პათოლოგიად გამოცხადდა. ხოლო ფსიქოსომატური რეაქცია სუნთქვის აჩქარებაზე, ეგრეთწოდებული ჰიპერვენტილაციის სინდრომი,განიხილება უფრო როგორც პათოლოგიურ მდგომარეობად, ვიდრე იგი სინამდვილეშია, - პროცესად, რომელსაც აქვს დიდი სამკურნალო შესაძლებლობები. ხოლო, როდესაც ჰიპერვენტილაცია ხდებ უნებლიედ, იგი, როგორც წესი, ითრგუნება დამამშვიდებლების, კალციუმის ინტრავენური ინექციებით და სახეზე ქაღალდის პაკეტის დადებით, რათა გაზრდილ იქნას ნახშირორჟანგის შემცველობა და დათრგუნოს ჟანგბადისმიერი მოწამვლა, რომელიც ხდება გახშირებული სუნთქვით.
ბოლო რამდენიმე ათწლეულების განმავლობაში დასავლეთის თერაპევტებმა კვლავ აღმოაჩინეს სუნთქვის სამკურნალო თვისებები და განავითარეს მათი გამომყენებელი მეთოდიკები. ჩვენ თავად გამოვცადეთ მრავალგვარი მიდგომა, რომელიც იყენებენ სუნთქვას ჩვენი ყოველთვიური სემინარების დროს ბიგ სურე (კალიფორნია) ესალენის ინსტიტუტში.ისინი მოიცავდნენ თავის თავში როგორც ძველი სულიერი ტრადიციების სუნთქვით ვარჯიშებს, რომლებიც ტარდებოდნენ ინდოელი და ტიბეტელი მასწავლებლების ხელმძღვანელობით ტარდებოდა, ისე დასავლელი თერაპევტების მიერ შემუშავებულ მეთოდებს. ყოველი მათგანი იყენებს რაღაც განსაკუთრებულს და თავისებურად იყენებდა სუნთქვას. ჩვენივე საკუთარ ძიებაში ქმედითი მეთოდისა,რომელიც გამოიყენებდა სუნთქვის სამკურნალო თვისებებს, ჩვენ ვცდილობდით გაგვემარტივებინა მისი გამოყენება, რამდენადაც ეს შესაძლებელი იყო.
მივედით დასკვნამდე, რომ საკმარისია უბრალოდ უფრო ხშირი და ძლიერი სუნთქვა, ვიდრე ჩვეულებრივ, შიდა მოძრაობებზე სრული კონცენტრაციით. ნაცვლად იმისა, რომ მიენიჭოს ყურადღება სუნთქვის რამე განსაკუთრებულ ტექნიკას, სწორად ემ სფეროში ჩვენ ვეყრნობით ჰოლოტროპული მუშაობის ზოგად სტრატეგიას - ვენდოთ სხეულის შინაგან სიბრძნეს და მივყვეთ შინაგან გზამკვლევ ძაფებს. ჰოლოტროპული სუნთქვისას ჩვენ მოვუწოდებთ ხალხს სეანსის დაწყებას გახშირებული და გარკვეულწილად უფრო ღრმა სუნთქვით, რომელიც აკავშირების ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვას სუნთქვის მუდმივ წრეში. ისინი იპოვიან სუნთქვის საკუთარ რითმსა და მეთოდს, როდესაც აღმოჩნდებიან მოქმედების შიგნით.
ჩვენ არაერთხელ დაგვჭირვებია დაგვედასტურებინა ვილჰელმ რაიჰის დაკვირვებები, რომელთა თანახმად ფსიქოლოგიური წინაღობისა და დაცვის სახეობები უკავშირდება სუნთქვის შეზღუდულობას(Reich, 1949, 1961). სუნთქვა წარმოადგენს დამოუკიდებელ ფუნქციას, მაგრამ ასევე შეიძლება დაექვემდებაროს ნებელობასაც. სუნთქვის სიხშირის შეგნებული მატება, როგორც წესი, ფსიქოლოგიური დაცვის მექანიზმებს ადუნებს და იწვევს არაცნობიერისა და ზეცნობიერი შინაარსის გამოვლენას. მაგრამ ჯერჯერობით სანამ ვინმე არ გახდა მოწმე ამ პროცესის ან პირადად განიცადა ის, რთულია დაიჯეროს მითითებული მეთოდის ძალა და ქმედითობა მხოლოდ თეორიულად.
მუსიკის მაკურნებელი თვისებები
ჰოლოტროპული სუნთქვისას სუნთქვის გონების შემცვლელი ქმედება კომბინირებს გამაღვიძებელ მუსიკას. სუნთქვის მსგავსად, მუსიკა და ბგერითი ტექნიკის სხვა სახოებები ათასწლეულების განმავლობაში გამოიყენებოდა ჩვეულებით და სულიერ სფეროებში, როგორც უმძლავრესი საშუალებები. უხსოვარი დროიდან მონოტონური დოლის რითმი, ჟღარუნი, სიმღერა, ინსტრუმენტული მუსიკა და ბგერითი ტექნიკის სხვა სახეობები მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეებში იყო შამანების მთავარი იარაღი. მრავალი ინდუსტრიამდელმა კულტურებმა ერთმანეთისგან სრულიად დამოუკიდებლად შეიმუშავეს დოლის რითმები, რომლებიც ლაბორატორიული ექსპერიმენტების პირობებში ახდენდნენ ძალიან საგრძნობ ზემოქმედებას თავის ტვინის ელექტრულ აქტივობაზე (Goldman, 1952; Jilek, 1974; Neher, 1961, 1962). ანტროპოლოგების არქივები, რომლებიც სწავლობდნენ პირველყოფილ კულტურებს, მოიცავენ უთვალავ მაგალითას უჩვეულო ეფექტის მქონე გარდამქმნელ მეთოდიკებს, რომლებიც კომბინირებენ მუსიკას, სიმღერას და ცეკვებს.
მრავალ კულტურაში ბგერითი ტექნიკა ურთულესი ცერემონიების ჩატარებისას გამოიყენებოდა სწორედ განკურნების მიზნით. ნავახოს ტომის სამკურნალო ჩვეულებები, რომლებიც ტარდება მომზადებული მომღერლებით, საკუთარი განმაცვიფრებელი სირთულით შეიძლება შედარდეს ვაგნერის ოპერების პარტიტურებს.აფრიკის უდაბნო კალაჰარის კუნგი ბუშმენების ექსტატიური ცეკვები ფლობენ უჩვეულო მაკურნებელი ძალით, რაც იქნა დამოწმებული მრავალი ანთროპოლოგიური კვლევითა და ფილმით (Lee and DeVore, 1976; Katz, 1976). სამკურნალო თვისებები კარიბის აუზისა და სამხრეთ ამერიკის სინკრეტული რელიგიების ჩვეულებებისა, როგორებიცაა კუბური სანტერია და ბრაზილიური უმბანდა, აღიარებულ არის ამ ქვეყნების მრავალი პროფესიული ფსიქიატრის მიერ მიუხედავად მათი დასავლური განათლებისა. ემოციური და ფსიქოსომატური განკურნების ბრწყინვალე შემთხვევებს ადგილი აქვთ ქრისტიანული ჯგუფების შეკრებებზეც, სადაც გამოიყენება მუსიკა, სიმღერა და ცეკვა, ისეთები როგორებიცაა გველის მომთვინიერებლის ან წმინდა სულის ხალხის, აღორძინების ან ორმოცდაათიანელებში.
ზოგიერთმა დიდმა სულიერმა ტრადიციამ შეიმუშავა არა მხოლოდ ტრანსის ზოგადი მდგომარეობის, არამედ ცნობიერებაზე უფრო სპეციფიური ზემოქმედების გამომწვევი ტექნიკები. ასე, ინდოელი ტექნიკები ამყარებენ კავშირს განსაკუთრებული სიხშირეების ბგერებსა და ინდივიდის ჩაკრებს შორის. ამ ცოდნის ჯეროვანი გამოყენებისას შესაძლებელი ხდება წინასწარი და სასურველი სახის ზეგავლენის მოხდენა ცნობიერებაზე. ძველი ინდური ტრადიცია, რომელსაც ეწოდება ნადა-იოგა ან გაერთიანების გზა ბგერების მეშვეობით ცნობილია იმით, რომ ახორიცელებს ემოციური, ფსიქოსომატური და ფიზიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერა, გაუმჯობსება და აღდგენა.
უჩვეულო ვოკალური შესრულებების მაგალითებად, რომლებიც გამოიყენება რიტუალურ და სულიერების მიზნებისთვის, ასევე განკურნებისათვის, შეიძლება მოყვანილ იქნას ტიბეტის გიეცოსა და მონღოლებისა და ტუველი შამანების, ინდოელი ბხაჯანები და კირთანები, სანტოდაიმეს სიმღერები, რომლებიც გამოიყენება წეს-ჩვეულებების დროს აიაუასკის, ესკიმოს-ინუიტების ყელის სიმღერა ან სუფის ორდენების წმინდა სიმღერები (ზიკრი). და ეს მუსიკისა და სიმღერის ფართო გამოყენების მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია სამკურნალო, საწეს-ჩვეულებო და სულიერი მიზნებისათვის.
ჩვენ სისტემატურად ვიყენებდით მუსიკას მერილენდის ქ. ბალტიმორის ფსიქიატრიული კვლევების ფსიქოდელიურ თერაპიაში და ბევრი რამ გავიგეთ ფსიქოთერაპიისათვის მის არაჩვეულებრივ შესაძლებლობებზე. რუდუნებით შერჩეული,როგორც ჩანს, ფლობს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ცნობიერებისჰოლოტროპული მდგომარეობებში, სადაც ასრულებს რამდენიმე მნიშვნელოვან ამოცანას. მას მოყავს მოძრობაში გრძნობები, დაკავშირებულიგანდევნილ მოგონებებთან, გამოაქვთ ისინი ზედაპირზე და აადვილებენ მათ გამოხატვას. ასევე იგი ხელს უწყობს არაცნობიერში კარის გახსნაში, აძლიერებს და აღრმავებს განკურნების მიმდინარეობას და უზრუნველყოფს განცდის შინაარსიან გარემოს. უწყვეტი მუსიკალური ნაკადი ქმნის მორბენალ ტალღას, რომელიც სუბიექტს ეხმარება გაიაროს რთული განცდები და ჩიხები, ფსიქოლოგიური დაცვის მექანიზმების გადალახვის გზით, მიენდოს მას და მისცეს მას ბუნებრივი მიმდინარეობის საშუალება. ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსებზე, რომლებიც ჩვეულებრივ ტარდება ჯუგფებში, მუსიკა ასრულებს დამატებით როლსაც, ანეიტრალებს რა მონაწილეების მიერ შექმნილ უსარგებლო ხმაურსდა აქსოვს მათ შეგრძნებების ცვალებად მთლიანობაში.
იმისათვის, რომ მუსიკა გამოყენებულ იქნას სიღრმისეულ თვითშეცნობისა და განცდისათვის კატალიზატორად, აუცილებელია ვისწავლოთ მუსიკის ახალი სახით მოსმენა - ისე, რომელიც ჩვენი კულტურისათვის უცხოა. დასავლეთში ჩვენ ხშირად ვიყენებთ მუსიკას, როგორც ბგერით ფონს, რომელიც თითქმის მოკლებულია ემოციურ დატვირთვას.ტიპიური მაგალითებად შეიძლება დასახელებულ იქნას პოპულარული მუსიკის მოსმენა ან მოყირჭებული მუსიკის (ეგრეთწოდებული მუზონის) ტრიალი მაღაზიებსა და სამუშაო ადგილებში. უფრო გამოცდილი მსმენელებისათვის დამახასიათებელია სრულიად სხვა მიდგომა - დისციპლინირებული და ყურადღებიანი მოსმენა საკონცეტრო დარბაზებში. როკ-კონცერტებისათვის დამახასიათებელი მუსიკის გამოყენების ასეთი დინამიური და სტიქიური მიდგომა ბევრად ახლოსაა ჰოლოტროპულ თერაპიაში მის გამოყენებასთან. ამისდა მიუხედავად, მონაწილეების მთელი ყურადღება ჩვეულებრივ მიმართულია გარეთ, და განცდას აკლია ერთი მნიშვნელოვანი მდგენელი, რომელიც იმდენად არსებითია ჰოლოტროპულ თერაპიასა და თვითშეცნობაში, როგორიცაა შიგნით, საკუთარ თავში ხანგრძლივი დამიზნებული ყურება.
ჰოლოტროპულ თერაპიაში მნიშვნელოვანია მინდობა მუსიკალური ნაკადისადმი, მისცე საშუალება მუსიკას მოახდინოს რეზონირება მთელ სხეულში და მასზე რეაგირება სტიქიურად და სპონტანურად. ეს მოიცავს ისეთ გამოვლინებებს, რომლებიც საკონცერტო დარბაზში წარმოუდგენელი იქნებოდა, სადაც ტირილი და ხველაც კი სიმშვიდის დარღვევად ითვლება და შეიძლება გამოიწვიოს აღშფოთება და გაღიზიანება.ჰოლოტროპული მუშაობისას ყოველმა ინდივიდმა უნდა მისცეს საშუალება ყველაფერს, რასაც არ უნდა იწვევდეს მუსიკა, იქნება ეს ხმამაღალი ყვირილი თუ სიცილი, ბავშვური ლუღლუღი, ცხოველის ღრიალი, შამანური სიმღერა ან უცხო ენებზე საუბარი. მნიშვნელოვანია ასევე არ დაითრგუნოს ფიზიკური სტიმულები, მენჯის გრძნობისმიერი მოძრაობა,ძლიერი კანკალი და მთელი სხეულის კრუნჩხვა.ბუნერივად, ამ წესს აქვს გამონაკლისები, რადგან დამანგრეველი ქცევა, დაკავშირებული საკუთარ თავზე, სხვებზე ან ფიზიკურ გარემოცვაზე, დაუშვებელია.
ჩვენ ასევე ვუბიძგებთ მონაწილეებს შეწყდეს ყოველგვარი გონებრივი საქმიანობა, როგორიცაა მცდელობები, თუ ვინ დაწერა ეს მუსიკა ან რომელი კულტურიდან მომიმდინარეობს იგი.მუსიკის გრძნობისმიერი ზემოქმედებისგან თავის არიდების სხვა გზები მდგომარეობს იმაში, რომ გამოიყენება პროფესიული შეფასება - მსჯელობა ორკესტრის დაკვრის ხარისხზე, გამოცნობა, თუ რა ინსტრუმენტზე უკრავენ მუსიკოსები, ჩანაწერის ტექნიკური ხარისხისა და ოთახის მუსიკალური მოწყობის კრიტიკული შეფასება.მაგრამ თუ ჩვენ შევძლებთ ამგვარ ხაფანგებს ავირიდებთ, მუსიკა გახდება ცნობიერების ჰოლოტროპულიმდგომარეობების გამოწვევისა და მხარდაჭერისჭეშმარიტად მძლავრ იარაღად.
მოგზაურობა დედა-შიშში და მისი გავლით
ნახატები ჰოლოტროპული სუნთქვის სენასიდან, რომელშიც მხატვარი ქალი– როგორც ბავშვი და ასევე, როგორც თანმხლები უფრო ზრდასრული და ბრძენი ადამიანი - განიცადა თავისი დაბადება, დედა-დრაკონის (იხ. ზემოთ) ხახაში შესვლიდან სრული ღია შეხვედრით შიშთან, ხოლო შემდეგ დრაკონის თავის განადგურებით, რამაც უფრო უსაფრთხო გასავლის უფლება მისცა (იან ვანატა)
ამიტომ ამ მუსიკა უნდა ჰქონდეს მაღალი ტექნიკური ხარისხი და საკმარისად მაღალი ხმა იმისათვის, რომ განცდა მოხდა. მუსიკისა და გახშირებული სუნთქვის კომბინაციას განმაცვიფრებელი ძალა აქვს, რომელიც ხსნის გონებას და აფართოების ცნობიერებას.
რაც შეეხება განსაკუთრებული მუსიკის არჩევას, ჩვენ მხოლოდ მოვნიშნავთა ქ ზოგად წესებს და გავცემთ რამდენიმე რჩევას ჩვენი გამოცდილებიდან გამომდინარე. გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ თერაპევტი ან თერაპიული ჯგუფი გამოიმუშავებენ საყვარელი მუსიკალური ნაწარმოებების სიას სეანსის სხვადასხვა სტადიისათვის. მთავარი წესი: გრნობების მიხედვით ისინ უნდა შეესაბამებოდნენ ფაზა, მონაწილეების დაძაბულობასა და განცდების შინაარსს, მაგრამ არ უნდა მოახდინოს მათი პროგრამირება. ეს შეესაბამება ჰოლოტროპული თერაპიის ზოგად ფილოსოფიას, კერძოდ, მის ღრმა ნდობას შიდა მკურნალისადმი, ზოგადი არაცნობიერისადმი, განკურნების მიმდინარეობის დამოუკიდებლობისა და სპონტანურობისადმი.
და ზოგადად, მნიშვნელოვანია მუსიკის გამოყენება, რომელიც იქნება მძლავრი, მომწოდებელი და წამყვანი პოზიტიური განცდებისაკენ. ჩვენ ვცდილობთ გავექცეთ მკვეთრ, დისონირებად და შფოთვის გამომწვევ მუსიკას. უპირატესობა უნდა მიენიჭოს მაღალმხატვრულ მუსიკას, რომელიც არ არის ფართოდ ცნობილი და არის განსაკუთრებული შინაარსის მქონე. თავიდან უნდა იქნას არიდებული სიმღერებისა და სხვა ვოკალური ნაწარმოებების გამოყენება ენებზე, რომლებიც ცნობილია მონაწილეებისათვის, რომლებმაც ვერბალური შინაარსით შეუძლიათ შეუძლიათ შეიტანონ რაღაც კონკრეტული გზავნილი ან ჩააგონოს განსაკუთრებული თემა. როდესაც გამოიყენება ვოკალური კომპოზიციები, ისინი აუცილებლად უნდა იქნას გამოყენებული უცხო ენებზე, რათა ადამიანის ხმა მუსიკალურ ინსტრუმენტად აღიქმებოდეს მხოლოდ. ამავე მიზეზით ჯობს ისეთი ნაწარმოებების გამორიცხვა, რომლებიც გამოიწვევდნენ აზრობრივ ასოციაციებს და შეუძლიათ დააპროგრამოს სეანსის შინაარსი, როგორიცაა ვაგნერის ან მენდელსონ-ბარტოლდის საქორწინო მარშები და ბიზეს ოპერა «კარმენის»ან ვერდის «აიდის» უვერტიურა.
როგორც წესი, სეანსი იწყება გამამხნევებელი მუსიკით, დინამიური, მდორე, ემოციურად აღმატებული და ხალისიანით. სეანსის გაგრძელებისას მუსიკა თანდათან იზრდება დაძაბულობის მიხედვით და მიდის ძალიან ძლიერ ადგილებამდე, რომლებიც იდეალში უნდა იქნას აღებული სხვადასხვა ხალხური კულტურების ჩვეულებებიდან ან სულიერი ტრადიციებიდან. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ამგვარი შესრულებიდან უნდა აღმოჩნდნენ ასევე სასიამოვნო ესთეტიკური თვალსაზრისით, მაინც ამ მუსიკის შემქმნელი ხალხის ჯგუფების მთავარ მიზნად უნდა ყოფილიყო არა გართობა, არამედ ჰოლოტროპული მდგომარეობის განცდების გამოწვევა. მაგალითად აქ უნდა იყოს მბრუნავი დერვიშების ცეკვა, რომელსაც თან ახლავს ლამაზი მუსიკა და მისამღერები. ეს განკუთვნილია არა აღტაცებაში მოსაყვანად, არამედ ღმერთის განცდისათვის ხალხის მიერ.
დაახლოებით ნახევარ ან ერთ საათში ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსის დაწყებიდან, როდესაც განცდა ჩვეულებრივ აღწევს მწვერვალს, ჩვენ ვრთავთ მუსიკას, რომელსაც ეწოდება «გარღვევის მუსიკა».ამ მომენტისათვის ირჩევა რელიგიური მუსიკა - მესები, ორატორიები, რეკვიემები და სხვა მძლავრი საორკესტრო ნაწარმოებები, თუმცა არა მუსიკა მხატვრული ფილმებიდან. სეანსი მეორე ნაწილში მუსიკა თანდათან სუსტდება, და ჩვენ შემოგვაქვს ნაზი, ემოციურად ამაღელვებელი«სულში ჩამწვდომი მუსიკა».დაბოლოს, სეანსის დასასრულს, მუსიკა ხდება დამამშვიდებელი, მდორე, არარითმული და დამაფიქრებელი.
ჰოლოტროპული სუნთქვის პრაქტიკოსების უმრავლესობა აგროვებს მუსიკალურ ჩანაწერებს და ცდილობს შექმნას საკუთარი საყვარელი ნაკრებები სეანსის ხუთი თანმიმდევრული ფაზისათვის: 1) შესავალი მუსიკა, 2) ტრანსში შემყვანი მუსიკა, 3) გარღვევის მუსიკა, 4) სულში ჩამწვდომი მუსიკა5) ჭვრეტის მუსიკა.ზოგიერთი მათგანი იყენებს წინასწარ ჩაწერილ მუსიკალურ პროგრამებს მთელი სეანსისათვის, რაც ათავისუფლებს დამხმარეებს ჯგუფთან სამუშაოდ, მაგრამ შეუძლებელს ხდის მუსიკის მოქნილ შერჩევას ჯგუფის ენერგიიდან გამომდინარე.
სხეულებრივი სამუშაოს გამომათავისუფლების გამოყენება
ჰოლოტროპულ სუნთქვაზე სხეულის პასუხები მნიშვნელოვნად განსხვავდება სხვადასხვა ადამიანში. უმეტეს შემთხვევაში გახშირებულ სუნთქვას შემოაქვს უპირველეს ყოვლისა მეტ-ნაკლებად მკვეთრი ფსიქოსომატური გამოვლინებები. ხელმძღვანელობები სუნთქვის ფიზიოლოგიაში საუბრობენ მსგავს რეაქციზეა, როგორც «ჰიპერვენტილაციის სინდრომზე»და აღწერენ მას, როგორც ფიზიოლოგიური რეაქციების სტერეოტიპულ ნიმუშზე, რომელიც მდგომარეობს უმთავრესად ქვედა და ზედა კიდურებში დაძაბულობის გაჩენით («კარპოპედალური სპაზმები»). მაგრამ დღესდღეისობით ჩვენ ჩატარებული გვაქვს ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსები 30 ათას ადამიანზე მეტთან და აღმოვაჩინეთ, რომ გახშირებული სუნთქვის ზეგავლენის შესახებ დამკვიდრებული გაგება არასწორია.
არსებობს მრავალი ინდივიდი, რომლებსაც გახშირებული სუნთქვა,რომელიც გრძელდება რამდენიმე საათი, მიჰყავს არა ჰიპერვენტილაციის კლასიკურ სინდრომამდე, არამედ ძლიერ სექსუალურ შეგრძნებებამდე და მისტიკურ განცდებამდედაც კი. სხვებში ვითარდება დაძაბულობა სხეულის სხვადასხვა ნაწილში, მაგრამ კარპოპედალური სპაზმების სიმპტომები არა და არ ჩნდებოდა. უფრო მეტიც, მათში, ვინც ამგვარ დაძაბულობას გრძნობს, გახშირებული სუნთქვის გაგრძელებას შედეგად მოაქვს არა დაძაბულობის შემდგომი ზრდა, არამედ ხელს უწყობს უფრო მეტ თვითშეზღუდვას. რადგან, როგორც წესი, ზედა კრიტიკულ წერტილს მოჰყვება ღრმა მოდუნება. ასეთი სახის თანმიმდევრობას აქვს გარკვეული მსგავსება სქესობრივი ორგაზმთან.
განმეორებით ჰოლოტროპულ სეანსებში დაძაბულობის ზრდისა და შემდგომი გადაწყვეტის თანმიმდევრობას ჰქონდა ტენდენცია გადასულიყო სხეულის ერთი ნაწილიდან მეორეზე, რაც ძალზედ განსხვავდებოდა სხვადასხვა პირებში. კუნთოვანი დაძაბულობის საერთო რაოდენობა და ემოციების ძალა სეანსების ოდენობის ზრდასთან ერთად თანდათან მცირდება, და სეანსის დროს ხდება ისე, რომ გახშირებული სუნთქვა, რომელიც იწელებოდა დროის ხანგრლივ მონაკვეთზე,იწვევს ქიმიურ ცვლილებებს ორგანიზმში ისეთი სახით, რომ შექუჩული ფიზიკური და ემოციური ენერგიები, დაკავშირებული სხვადასხვა ტრავმულ მოგონებებთან, თავისუფლდებიან და ხდებიან გამოსადეგნი გარე გამოხატვისა და დამუშავებისათვის. ეს აძლევს შესაძლებლობას აქამდე გამოდევნილ შინაარსს აღმოცენდეს ცნობიერებაში და გაერთიანდეს მასთან. სწორედ ამიტომ ის რაც ხდება, არის განმკურნავი მოვლენა, რომელიც უნდა წახალისდეს და იქნას მხარდაჭერილი და არა პათოლოგიური პროცესი, რომელიც ყოველგვარი საშუალებით უნდა დაითრგუნოს, როგორც ეს ჩვეულებრივ ხდება კლასიკურ მედიცინაში.
ფიზიკური გამოვლინებები, რომლებიც სუნთქვის დროს ვითარდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილებში - ეს არამხოლოდ ფიზიოლოგიური რეაქციებია გახშირებულ სუნთქვაზე. ისინი ავლენენ რთულ ფსიქოსომატურ სტრუქტურას, ხოლოდ მასში ჩართულ ინდივიდებთან მიმართებაში, როგორც წესი, აქვთ განსაკუთრებული ფსიქოლოგიური მნიშვნელობა.ზოგჯერ ისინი წარმოადგენენ დაძაბულობებისა და ტკივილის რაღაც გაძლიერებულ სახესხვაობას, რომლებიც ცნობილია ინვიდისათვის არ როგორც ქრონიკულ დაავადებებად, ან სიმპტომებად, რომლებიც აღმოცენდება ემოციური ან ფიზიკური დაძაბულობის, დაღლილობის, გამოუძინებლობის, ავადმყოფური ძალაგამოცლის ან ალკოჰოლის ან მარიჰუანის გამოყენების პერიოდებში. სხვა შემთხვევებში მათი გამოცნობა შესაძლებელია, როგორც ძველი დაფარული სიმპტომების განახლება, რომლებისგანაც პატარაობაში, ბავშვობაში, მოზარდობის ასაკში ან რამე სხვა დროს იტანჯებოდა ადამიანი.
დაძაბულობის სხვადასხვა სახეობა, რომელსაც ჩვენ სხეულში ვატარებთ, შეიძლება გამოთავისუფლებულ იქნას ორი გზით. პირველი მათგანი მოიცავსკათარზისსადააბრეაქციას – დათრგუნული ფიზიკური ენერგიების განმუხტვას კანკალით, კრუნჩხვით, კუნთების გამოკვეთილი შეკუმშვებით, ხველითა და ღებინებით. და კათარზისი, და აბრეაქცია, როგორც წესი, მოიცავს თავის თავში დაგროვილი ენერგიების გამოთავისუფლებას ტირილით, ყვირილით ან ხმოვანი გამოხატვის სხვა სახეებით.ყველა ეს მექანიზმი ცნობილია ტრადიციული ფსიქიატრიისათვის ზიგმუნდ ფროიდისა და იოზეფ ბროიერის ისტერიის შესახებ გამოკვლევის გამოქვეყნების დროიდან(Freud and Breuer, 1936). სხვადასხვა მეთოდები დათრგუნული ემოციების გამოსვლისათვის გამოიყენებოდა ტრადიციულ ფსიქიატრიაში ტრავმული ემოციური ნევროზების სამკურნალოდ, და აბრეაქცია წარმოადგენს ასევე განცდების ახალი ფსიქოთერაპიების განუყოფელ ნაწილს, როგორებიცაა ნეორაიჰიანული მუშაობა, გეშტალტური პრაქტიკა და პირველადი თერაპია.
მეორე მექანიზმი, რომელსაც შეუძლია დაეხმაროს ემოციური და ფიზიკური დაძაბულობებისგან განმუხტვას, მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ჰოლოტროპულისუნთქვისას,რებეფინგისა და თერაპიის სხვა სახეობებში, რომლებიც იყენებენ სუნთქვით ტექნიკებს.იგი, როგორც ჩანს, წარმოადგენს ფსიქიატრიასა და ფსიქოთერაპიაში ახალ აღმოჩენდას და , როგორც ჩანს, წარმოადგენს, მაგალითად, აბრეაქციაზე ბევრად უფრო ქმედითსა და საინტერეზო მექანიზმს. აქ სიღრმისეული დაძაბულობები ამოდიან ზედაპირზე გარდამავალი კუნთოვანი შეკუმშვების («ტეტანიების»)სახით.ამ კუნთოვანი დაძაბულობების ხანგრძლივი შენარჩუნების გზით ორგანიზმი ხარჯავს დათრგუნული ენერგიის უდიდეს რაოდენობადს და მათი გამოყენებით, ამარტივებს მის მოქმეებას. ხოლო ღრმა მოდუნება, როგორც წესი, რომელიც თან ახლავს ძველი დაძაბულობების დროებით გაძლიერებას და წინათ ფარულთა გამოვლენით, მოწმობს ამგვარი მოვლენის სამკურნალო ბუნებაზე.
ამ ორ მექანიზმსაქვს თავისი პარალელები სპორტის ფიზიოლოგიაში, რომელშიც, როგორც კარგადაა ცნობილი, შეიძლება შესრულდეს მუშაობა და კუნთების ვარჯიში ორი: იზოტონურიდაიზომეტრული გზით. როგორც ჩანს მათი სახელწოდებიდან, იზოტონური ვარჯიშების დროს, მუსკულატურის დაძაბულობა მუდმივი რჩება, ხოლო მათი ხანგრძლივობა მერყეობს.იზომეტრული ვარჯიშების დროს, კუნთების დაძაბულობა იცვლება, თუმცა მათი ხანგრძლივობა მუდამ ერთი და იგივე რჩება. იზოტონური ვარჯიშების კარგ მაგალითს წარმოადგენს -ბოქსი მაშინ, როდესაც სიმძიმეების აწევა და აზიდვა აშკარად იზომეტრულია. ყველა ეს მექანიზმი კუნთოვანი დაძაბულობის გამოთავისუფლებისა და გადაწყვეტისას გასაოცრად ქმედითია. ასე მაგალითად, მიუხედავად ზედაპირული განსხვავებებების, მათ შორის საერთო ბევრია დაჰოლოტროპულისუნთქვისასისინი ძალიან კარგად ავსებენ ერთმანეთს.
მრავალ შემთხვევაში მძიმე ემოციური და ფიზიკური შეგრძნებები, რომლებიც არაცნობიერიდან აღწევენ ჰოლოტროპულისეანსების დროს, წყდებიან თავისთავად, და ბოლოსდა ბოლოს სუნთქვის განმახორციელებლი პირები რჩებიან ღრმა მოდუნებულ და ჭვრეტით დაკავებულ მდგომარეობაში. ამ შემთხვევაში რაღაც გარე ზემოქმედებაში საჭირობა სრულიად არ არსებობს, და მსუნთქვავები რჩებიან ამ მდგომარეობაში მანამ, სანამ არ დაუბრუნდებიან ცნობიერების ჩვეულებრივ მდგომარეობას. დამხმარე პირების მოკლევადიანი შემოწმების შემდეგ ისინი გადადიან ხატვის ოთახში მანდალის სახატავად.
თუ სუნთქვა თავისთავად არ იძლევა კეთილსაიმედო გამოსავალს და რჩება ნარჩენი დაძაბულობა ან გადაუწყვეტელი ემოციები, დამხმარე პირები სთავაზობენ მონაწილეებს სხეულებრივი მუშაობის განსაკუთრებულ სახეობას, რომელიც მათ დაეხმარება სეანსის უფრო სასარგებლო დასრულებაში. ამ სამუშაოს საერთო სტრატეგია მდგომარეობს იმაში, რომ ეთხოვოს მსუნთქავს შეაჩეროს და მოახდინოს კონცენტრაცია ადგილზე, რომელშიც შეიქმნა სირთულეები და გაკეთდეს ისეთი რამ, რაც გააძლიერებდა ფიზიკურ შეგრძნებებს. ამ შემთხვევაშიც, დამხმარეებს შეუძლიათ მოახდინო ამ შეგრძნებების გაძლიერება კიდევ უფრო მეტი გარე შესაბამისი ზემოქმედებით.
მანამდე, სანამ მსუნთქავის ყურადღება კონცენტრირებულია ენერგეტიკულად დატვირთულ ზონაზე, რომელშიც იგრძნობა უძალობა, მას შთააგონებს ის, რომ მან ნახა რაღაც უნებური გამოხმაურება ამგვარ მდგომარეობაზე.ეს გამოხმარება არ უნდა ასახავდეს მსუნთქავის გაცნობიერებულ გადაწყვეტილებას, არამედ უნდა იყოს წინასწარ განპირობებული მხოლოდ არაცნობიერი მოძრაობით. ხშირად იგი იღებს მოულოდნელ და განსაცვიფრებელ სახეს: რაღაც ცხოველის ღრიალს, უცხო ენაზე ლაპარაკს, მათ შორის უცნობ უცხო ენაზე, შამანურ მღერას რომელიღაც გარკვეული კულტურიდან, ბურდღუნს ან ბავშვითს ლუღლუღს.
არანაკლებ ხშირია სრულიად წარმოუდგენელი ფიზიკური რეაქციები, როგორებიცაა ძლიერი სხეულის მოულოდნელი მოძრაობები, კანკალი, ხველ და ღებინება, ასევე სხვა სახის მოძრაობები, რომლებიც დამახასიათებელია ცხოველებისათვის: აძრომა, ფრენა, თხრა, ხოხვა და სხვა. არსებითია, რომ დამხმარე პირებმა წაახალისონ და მხარდაჭერა მისცენ მას, რაც ვლინდება თავისთავად, და არ განახორციელონ რამე, რაც მოწოდებულია ამა თუ იმ თერაპიული სკოლის მიერ. ეს სამუშაო უნდა გაგრძელდეს მანამ, სანამ დამხმარეც და პაციენტიც არ შეთანხმდებიან, რომ სეანსი დასრულდა წარმატებულად. მსუნთქავმა უნდა დაასრულოს სეანსი მშვიდ და მოდუნებულ მდგომარეობაში.
დამხმარე და მხარდამჭერი მუშაობა სხეულთან
ჰოლოტროპული სუნთქვისას ხშირად ვიყენებთ სრულიად სხვა სახის ფიზიკურ ზემოქმედებას, რომელიც განკუთვნილია იმისათვის, რომ უზრუნველყოფს დახმარება ღრმა სიტყვამდელ დონზე. იგი ეფუძნება დაკვირვებას, რომ არსებობს ორი სრულიად განსხვავებული ტრავმის სახეობა, რომლებსაც ესაჭიროება დიამეტრალურად განსხვავებული მიდგომა. პირველ მათგანზე შესაძლებელია ვისაუბროთ, როგორც ტრავმაზე ქმედებით. იგი აღმოცენდება გარე ზემოქმედებიდან, რომელიც ახდენს დამაზიანებელ მოქმედებას ინდივიდის მთელ შემდგომ განვითარებაზე. ამგვარ ზემოქმედებას შესაძლოა მიეკუთვნოს ფიზიკური ან სექსუალური ძალადობა, სიცოცხლისადმი საფრთხის შემქმნელი მოვლენები, გამანადგურებელი კრიტიკა ან დაცინვა. ამგვარი ტრავმები არაცნობიერში წარმოადგენენ უცხო ელემენტებს, რომლებიც მომავალში შეიძლება გადავიდეს ცნობიერში და გაქრეს ენერგეტიკული განმუხტვის შედეგად.
ტრავმის მეორე სახე– ტრავმა უმოქმედობით, ძირეულად განსხვავებდა პირველისგან, თუმცა საყოველთაოდ აღიარებულ ფსიქიატრიაში მსგავს სხვაობას არ ენიჭება დიდი მნიშვნელობა. სინამდვილეშ, იგი რთავს საწინააღმდეგო მექანიზმს - კეთილისმყოფელი განცდების უკმარისობას, რომლებიც საჭიროა ჯანსაღი ემოციური განვითარებისათვის. რადგან ახალშობილსაც, და უფრო მოწიფული ასაკის ბავშვსაც აქვს უმნიშვნელოვანესი პირველადი მოთხოვნილებები, რომლებიც მდგომარეობს ინსტინქტების დაკმაყოფილებაში და უსაფრთხოების გრძნობაში და რომლებსაც პედიეატრები და ბავშვტა ფსიქიატრები უწოდებენ ანაკლიტურს (ბერძნული.ana– გადა,klino– ხრა, anaklinein– «რამეზე გადახრა»). აქ მოიაზრება მოფერების მოთხოვნა,მყუდროების საჭიროება და იმაში, რომ ახალშობილთან ითამაშონ, ხელში დაიჭირონ და რომ მისკენ იყოს მიმართული უფროსების ყურადღება. და როდესაც ეს მოთხოვნები არ კმაყოფილდება, ადამიანის მომავალზე ეს სერიოზულ ზემოქმედებას ახდენს.
წარსულში ბევრ ადამიანს ჰქონდა გრძნობისმიერი ურთიერთობების ნაკლებობა, მიგდებულობა და უყურადღებობა ახალშობილობასა და ბავშვობაში,რაც გადაიზარდა ანაკლიტური მოთხოვნილებების სერიოზულ დაუკმაყოფილებლობაში. ტრავმის ამ სახეს აქვს მხოლოდ ერთი განკურნების გზა – მიეწოდოს რამე სახის გამომასწორებელი განცდა ცნობიერების ჰოლოტროპულ მდგომარეობაში მხარდამჭერი სხეულებრივი შეხების სახით. თუმცა იმისათვის, რომ მსგავსი მიდგომა ქმედითი გამოდგეს, ინდივიდი უნდა დაბრუნდეს დიდი ხნით უკან, განვითარების ახალშობილობის განვითარების ეტაპზე, რის გარეშეც გამომასწორებელი ზემოქმედება ვერ მიაღწევს განვითარების იმ დონეს, რომელზედაც ამ ტრავმას ჰქონდა ადგილი.
გარემოებებიდან და წინასწარი შეთანხმებიდან გამომდინარე, ასეთი სხეულებრივი მხარდაჭერა შეიძლება განსხვავდებოდეს ხელის ჩაკიდებიდან ან შუბლზე ხელის დადებიდან სრულ სხეულებრივ შეხებამდე შეიძლება მერყეობდეს.
მკვებავი სხეულებრივი შეხების გამოყენება - ძალიან ქმედითი გზაა ადრინდელი ემოციური ტრავმების განსაკურნავად. მიუხედავად ამისა, იგი არ საჭიროებს ეთიკური წესების მკაცრ დაცვას. სეანსის წინ ჩვენ უნდა ავუხსნათ პაციენტებს ამ მეთოდის დასაბუთება და მივიღოთ მათი თანხმობა მეთოდის გამოყენებაზე. არანაირი გარემოების გამოისობით არ უნდა მოხდეს ამ მეთოდის პრაქტიკაში გამოყენება წინასწარი თანხმობის გარეშე, დაუშვებელია ნებისმიერი ზეწოლა იმისათვის, რომ ამგვარი თანხმობა მიღებულ იქნას. რადგან ბევრი ადამიანისათვის, რომლებმაც სექსუალური ძალადობა განიცადა, სხეულებრივი შეხება - ძალიან მგრძნობიარე და მწვავე საკითხია. ძალიან ხშირად სწორედ ისინი, ვისაც ყველაზე მეტად სჭირდებათ განმკურნებელი შეხება, მის მიმართ ყველაზე მეტ ზიზღს გრძნობენ.ზოგჯერ უნდა გავიდეს ბევრი დრო მანამ, სანამ ადამიანს გაუჩნდება საკმარისი ნდობა დამხამრე პირებისა და ჯგუფის მიმართ და იგი აღმოჩნდება მზად მიიღოს ეს მეთოდი და მიიღოს მისგან სარგებლობა.
მხარდამჭერი სხეულებრივი შეხება შეიძლება იქნას გამოყენებული მხოლოდ და მხოლოდ მსუნთქავების საჭიროებებიდან გამომდინარე, და არა დამხმარე ან მჯდომიარე პირების საჭიროებებისათვის. ამაში ვგულისხმობ არამხოლოდ სექსუალურ მოთხოვნილებებს ან ახლო ურთიერთობის საჭიროებას, რაც უფრო ხშირად გვახსენდება, არამედ არანაკლებ არსებითი შეიძლება იყოს მჯდომარე პირის სურვილი იყოს საჭირო, საყვარელი, დაფასებული და დაიკმაყოფილოს განუხორციელებელი დედობის და სხვა მოთხოვნილებები, შედარებით ნაკლებად უკიდურესი სახეობის ემოციური სურვილებისა და საჭიროებებისა. მახსენდება შემთხვევა, რომელიც მოხდა ჩვენს ერთ-ერთ სემინარზე ბიგ სურის (კალიფორნია) ესალენის ინსტიტუტში, რომელიც შეიძება კარგ მაგალითს წარმოადგენდეს.
ჩვენი ხუთდღიანი სემინარის დასაწყისში ერთი მონაწილეთაგანი, ქალი, რომელმაც მენოპაუზა გადაიტანა, უამბო ჯგუფს იმის შესახებ, თუ როგორ ძლიერ უნდოდა მას შვილები და როგორ იტანჯებოდა იგი ამის შეუძლებლობის გამო.ჰოლოტროპული სეანსის შუა ნაწილში, იგი იყო მჯდომარე დამხმარე ახალგაზრდა კაცის, მოულოდნელად მოიზიდა მეწყვილის ტანის ზედა ნაწილი თავის მუხლებზე და დაიწყო მისი ქანაობა და დაძინება.
მაგრამ დრო,როდესაც ეს ხდებოდა, იყო სრულიად შეუსაბამო, რადგან, როგორც შემდგომში გაირკვა, მონაწილეების ერთობლივი საუბრიდან, იმ დროს მეწყვილე იმყოფებოდა წინა ცხოვრების განცდებში, რომელშიც იგი თავს გრძნობდა ლაშქრობაში მონაწილე მძლავრ მეომარ-ვიკინგად. იგი დიდი იუმორით აღწერდა, თუ როგორ ეცადა იგი თავდაპირველად მისი ქანაობა, როგორც ვიკინგების გემის ზღვაზე ლივლივი; მაგრამ როდესაც ამას დაემატა იავნანა, ამან დაუკარგა შესაძლებლობა გაეგრძელებინა და დააბრუნა რელობაში.
ახსნა იმისა, როდისღა ბრუნდება მსუნთქავი ახალშობილობის ადრინდელ ეტეპაბზე, ჩვეულებრივ ადვილია. ნამდვილ ასაკობრივ რეგრესიას მოყვება მის სახეზე ნაოჭების თანდათანობითი მოშორება, ინდივიდი შეიძლება მართლაც დაემსგავსოს ახალშობილს. ეს გამოიხატება სხვადასხვა პოზებითა და ჟესტებით, რომლებიც დამახასიათებელია ახალშობილებისათვის, ასევე მომატებულ სალივაციასა და წოვით მოძრაობებში. სხვა შემთხვევებში, სხეულებრივი შეხების გამოყენების საჭიროება ჩვეულებრივ გამომდინარეობს განცდის მიმდინარეობიდან, მაგათლიად, როდესაც მსუნთქავი, რომელმაც ახლახან დაასრულა ბიოლოგიური დაბადების განმეორებითი განცდა, გამოიყურება მიტოვებულად და მარტოსულად. მაგრამ ესალენის სემინარის მონაწილე ქალის დედობრივი მოთხოვნილებები იყო იმდენად ძლიერი, რომ მათ მიაღწიეს დომინაციას, დააკარგვინეს უნარი შეეფასებინა მდგომაროება და ემოქმედა შესაბამისად.
ჰოლოტროპულ მდგომარეობებში სხეულებს შორის დამმუხტავიშეხების გამოყენება ტრავმების განკურნებისათვის, რომლებიც გამოწვეულია მიტოვებულობით, უარყოფით და ემოციური ურთიერთქმედების დაკარგვით შემუშავებულ იქნა ორი ლონდოელი ფსიქოანალიტიკოსის, პოლინ მაკკრირიკისა და ჯოის მარტინის მიერ; ისინი იყენებდნენ ამ მეთოდს თავის პაციენტებთან ლსდ გამოყენებით სახელწოდებით შერწყმის თერაპია.სეანსების დროს მათი კლიენტები რამდენიმე საათს ატარებდნენ ღრმა ასაკობრივ რეგრესიაში, ტახტზე ჯდომით პლედ გადაფარებულები მაშინ, როდესაც ჯოისი ან პოლინი იწვნენ მათ გვერდით, მჭიდროდ ეხუტებოდნენ მათ, როგორც ამას გააკეთებდა კარგი დედა, რათა შვილი დაემშვიდებინა(Martin, 1965; Martin, 1966).
მათმა რევოლუციურმა მიდგომამმკვეთად გაჰყო ლსდ-თერაპევტები ორ მოწინააღმდეგე ბანაკად. რამდენიმე ექიმმა აღიარა, რომ ეს არის «ტრავმის უმოქმედობით» განკურნების მძლავრი და ლოგიკური მეთოდია, რომელსაც ძალუძს განკურნოს ემოციური გართულებები, გამოწვეული ემოციური ურთიერთობის დაკარგვითა და დედის მოფერების ნაკლებობით. სხვებს კი აშინებდა ეს რადიკალური«ანალიტიკური თერაპია», მათ აშინებდა ის, რომ ამგვარი მჭიდრო შეხება ექიმსა და პაციენტს შორის ცნობიერების უჩვეულო მდგომარეობაში მოიტანდა შეუქცევად ზიანს გადატანა და კონტრადატანიდან გამომდინარე.
ფსიქოთერაპიაში ლსდ გამოყენების მეორე საერთაშორისო კონფერენციაზე, რომელიც ჩატარდა 1965 წელს ამიტივილში, ლონგ-აილენდში, ჯოისმა და პოლინმა აჩვენეს საკუთარი მომაჯადოებელი ფილმი შერწყმის მეთოდის გამოყენებაზე ფსიქოლოგიურ თერაპიაში. ამის შემდგომ ჩატარებულ ენერგიულ განხილვაში კითხვების უმეტესობა ეხებოდა გადატანასა და კონტრგადატანას. პოლინმა მისცა ძალიან საინტერესო და დამაჯერებლი განმარტება, თუ რატომ იწვევს ეს მიდგომა ამ თვალსაზრისით ბევრად ნაკლებ გართულებას, ვიდრე ორთოდოქსული ფროიდისეული მიდგომა.მან აღნიშნა, რომ პაციენტების უმეტესობას, რომელიც მოდის სამკურნალოდ, განუცდიათ ახალშობილობის პერიოდსა და ბავშვობაში მშობლების მხრიდან სიყვარულის ნაკლებობა. ფროიდისეული ანალიტიკოსის ცივ მიდგომას კი შეუძლია გააღვიძოს ემოციური ჭრილობები და იწვევს პაციენტების მხრიდან ისეთი ყურადღებისა და დაკმაყოფილების მიღების მძაფრ მცდელობებს, რომელზეც მათ უარი ეთქვათ (Martin, 1965).
განსხვავდებით ამისაგან, პოლინის თქმით, შერწყმის თერაპია უზრუნველყოფდა რაღაც გამომასწორებელ განცდას, აკმაყოფილებდა რა ძველ ანატკლიტიურ მისწრაფებებს. საკუთარი ემოციური ჭრილობების განკურნებით, პაციენტებმა დაიყეს გაცნობიერება, რომ ექიმი არ წარმოადგენს სექსუალურ ობიექტს და ახერხებდნენ გამოეძებნათ შესაბამისი პარტნიორები თერაპიული ურთიერთობების პოლინი ხსნიდა, რომ ობიექტების შორის ურთიერთობების ადრეულ სტადიაზე რაღაც ამგვარი ხდება. ადამიანებს, რომლებიც იღებდნენ ჯეროვან დედის ზრუნვას ახალშობილობასა და ბავშვობაში, შეეძლოთ ემოციურად გამოყოფოდნენ საკუთარ დედებს და შესულიყვნენ ზრდასრულ ურთიერთობებში. ამისაგან განსხვავებით მათ, ვინც განიცდიდა ემოციურ უკმარისობას, რჩებიან პათოლოგიური დამოკიდებულებით და ატარებენ ცხოვრებას ბავშვობაში დაუკმაყოფილებელი მოთხოვნილებების ძიებასა და წყურვილის დაკმაყოფილების მცდელობაში. ჩვენ ზოგჯერ ვიყენებდით შერწყმის თერაპიას მერილენდის ცენტრის ფსიქოდელიური გამოკვლევების პროგრამაში, კერძოდ, მომაკვდავ ონკოლოგიურ პაციენტებში (Grof, 2006 b). 1970-ანი წლების შუაწელს, როდესაც ჩვენ შევიმუშავეთ ჰოლოტროპულისუნთქვა, ანაკლიტური მხარდაჭერა გახდა ჩვენი სემინარებისა და სწავლების განუყოფელი ნაწილი.
სხეულთან მუშაობის ნაწილის დასრულებამდე, მსურს ერთ საკითხს მივუბრუნდე, რომელიც ხშირად ისმება ჰოლოტროპული სემინარებისა და განცდასთან მუშაობის ლექციებისას: «რატომ აღმოჩნდება ხოლმე ტრავმირებული განცდების ხელახალი განცდა თერაპიული და არა განმეორებითი ტრავმატიზაციის მიზეზი?» საუკეთესო მიზეზი შეიძლება იქნას ნანახი ირლანდიელი ფსიქიატის აივორ ბრაუნის სტატიაში «განუცდელი განცდა» (Browne, 1990). მან გამოთქვა მოსაზრება, რომ ჩვენ გვაქვს საქმე არა საწყისი მატრავმირებელი მოვლენის ზუსტ გადათამაშებასთან ან გამეორებასთან, არამედ სათანადო ემოციური და ფიზიკური რეაქციის პირველ სრულ გამოცდილებასთან .ეს ნიშნავს, რომ იმ დროს, როდესაც ხდება მატრავმირებელი მოვლენები, ისინი ორგანიზმში ჩაიწერება, მაგრამ ცნობიერად არ განიცდება სრულად, არ ხდება მათი გადამუშავება და არ ჩაერთვება ცხოვრებაში.
გარდა ამისა, ადამიანი, რომელიც პირისპირ ხვდება მანამდე დათრგუნულ მატრავმირებელ მოგონებას, აღარ არის უსუსური და დამოკიდებული ბავშვი ან ახალშობილი, იგი ხვდება წინა მდგომარეობაში უკვე როგორც ზრდასრული. ამგვარად, ჰოლოტროპული მდგომარეობა, რომელიც გამოიწვევა მძლავრ განცდების ფსიქოთერაპიის სახეებზე, აძლევს საშუალებას ადამიანს იმყოფებოდეს და მოქმედებდეს ერთდრუოლად ორ სხვადასხვა სივრცით-დროით კორრინატთა სისტემაში. სრული ასაკობრივი რეგრესია იძლევა პირველადი მატრავმირებული მდგომარეობის ყველა ემოციისა თუ ფიზიკური შეგრძნების განცდისსაშუალებას ბავშვის თვალსაზრისიდან გამომდიანრე და, ამასთანავე, გაანალიზოს და შეფასოს მოგონება მკურნალობის გარემოებაში ზრდასრული ადამიანის თვალთახედვით.ასევე საინტერესოა აღინიშნოს, რომ მსუნთქავები, რომლებიც ხელახლა განიცდიან სხვადასხვა მატრავმირებელ მოგონებებს, რომლებიც გარე დამკვირვებლების თვალით, განიცდიან ტკივილის წარმოუდგენელ ოდენობას და წარმოუდგენლად იტანჯებიან, სინამდვილეში აქვთ ტკივილისაგან საკუთარი სხეულის განწმენდის სუბიექტური გრძნობა და განიცდიან შვებას და არა მოციურ ან ფიზიკურ ტანჯვას.
მანდალების ხატვა: ხელოვნების გამომსახველი ძალა
«მანდალა» – სანსკრიტული სიტყვაა, რომელიც ბუკვალურად აღნიშნავს წრეს ან დასრულებულობას. ზოგადი თვალსაზრისით, ეს ცნება შეიძება გამოყენებულ იქნას ნებისმიერი ნახატის გამოსახატავად, რომელიც ასახავს რთულ ობობას ქსელის, ყვავილის ფურცლების ან ყვავილების კომბინაციის, ზღვის ნიჟარის (მაგ, სილის დოლარის), კალეიდოსკოპში არსებული გამოსახულების, გოთური ტაძრის ვიტრაჟის ან იატაკზე გამოსახულ ლაბირინტის მსგავს გეომეტრიულ სიმეტრიას. მანდალა - მხედველობითი კონსტრუქციაა, რომლის თვალით დაჭერა ადვილია, რადგან იგი შეესაბამება მხედველობის აღქმის ორგანოს სტრუქტურას. . რადგან თავად თვალის გუგა – მანდალას მარტივი მაგალითია.
რიტუალურ და სულიერ პრაქტიკაში სახელწოდება «მანდალა» მიეკუთვნება გამოსახულებებს, რომლებიც შეიძლება იყვნენ დახატულები, შეღებილები, გამოძერწილები და შესრულებულები ცეკვის სახით. ინდუიზმის, ბუდიზმის, ვაჯრაიანის და ჯაინიზმის ტანტრის განტოტებებში ეს სიტყვა გამოიყენება რთულ კოსმოგრამასთან მიმართებაში, რომელიც შედგება ელემენტარული გეომეტრიული სახეებისაგან (წერტილები, ხაზები, სამკუთხედები, კვადრატები და წრეები), ლოტოსის ყვავილებისგან და რთული არქეტიპული სახეებისა და სახეობებისაგან. ისინი გამოიყენებიან, როგორც მნიშვნელოვანი დამხმარე საშუალებები მედიტაციის დროს, რომლებიც ეხმარებიან პრაქტიკოსებს შინაგანი ყურადღების შიგნით მიმართვაში და მიჰყავთ ისინი ცნობიერების გარკვეულ მდგომარეობებამდე.
თუმცა მანდალების გამოყენება იყო განსაკუთრებით ნატიფი და გამოწვლილვითი ინდუიზმის, ბუდიზმისა და ჯაინიზმის ტანტრულ განტოტებებში, მანდალის ხატვის ხელოვნება, როგროც სულიერი პრაქტიკის ნაწილი, შეიძლება მოძიებულ იქნას მრავალ სხვა კულტურაშიც. განსაკუთრებულად ლამაზი მანდალების ნახატების მაგალითებია ნიერიკები, ცენტრალური მექსიკის ინდიელთა ტომის, უიჩოლების ნაქსოვებზე, რომლებიც გამოსახავენ ხილვებს, გამოწვეულს წეს-ჩვეულების შემადგენელ რიტუალს - საკვებად პეიოტას მიღებას. რთული ნახატები სილაზე, რომელიც გამოიყენება განკურნებისას და სხვა ჩვეულებების შესრულებისას ნავაჰოს ტომის მიერ, ასევე ავსტრალიელ აბორიგენთა ნახატები ხის ქერქზეასევე მოიცავენ მანდალის მრავალ ურთულეს სახეს.
სხვადასხვა კულტურებსა და ალქიმიაში მანდალების გამოყენებამ სულიერ და რელიგიურ პრაქტიკაში მიიპყრო შვეიცარელი ფსიქიატრის, კ.გ.იუნგის ყურადღება, რომელმაც აღნიშნა, რომ ამგვარი სახეები ჩნდებოდა მისი პაციენტების სურათებში მათი ფსიქოსულიერი განვითარების გარკვეულ ეტაპებზე.მისი აზრით, მანდალა - ეს არის «თვითობის სისავსის ფსიქოლოგიური გამოხატულება».მისი სიტყვების შესაბამისად: «მკაცრი ნახაზი, რომლის თავსხმოხვევა ხდება ამგვარი წრიული სახის მეშვეობით, აწონასწორებს ფსიქიკური მდგომარეობის უწესრიგობასა და არეულლობას სწორედაც რომ შუალედური წერტილის შექმნით, რომელიც ყველაფერს შეეთანადება» (Jung, 1959 b).
მანდალის ჩვენი საკუთარი გამოყენება შთაგონებული იყო ჯოან კელოგის მიერ, რომელიც იყო ჯოან კელოგის ნაშრომის მიერ, რომელიც იყო ბალტიმორის (მერილენდი) ფსიქიატრიული გამოკვლევების ჯგუფის წევრი, რომელიც ატარებდა ფსიქოდელიურ მკურნალობას. როდესაც იგი მშაობდა, როგორც არტ-თერაპევტი ვაიკოფისა და პატერსონის (ნიუ-ჯერსი) ფსიქიატრიულ საავადმყოფოებში,ჯოანი ურიგებდა ასობით პაციენტს ქაღალდის ფურცელსდახატული წრით და თხოვდა ყველაფრის დახატვას, რაც მოუვიდოდათ თავში.მან მოახერხა არსებითი ურთიერთკავშირების დაფიქსირება მათ ფსიქოლოგიურ პრობლემებსა და კლინიკურ დიაგნოზსა და მათი ნახატების გარკვეულ თვისებებს, როგორებიცაა ფერების შერჩევა, მახვილი ან მომრგვალო მონახაზები, კონცენტრიული წრეების გამოყენება, მანდალების დაყოფას დანაყოფებად და წრის გარე პერიმეტრის დაცვას ან დაუცველობას შორის.
მერილენდისფსიქიატრიულკვლევითცენტრშიჯოანი ადარებდა მანდალებს, რომლებშიც განცდა გადატანილი ადამიანები, ხატავდნენ მათ ფსიქოდელიურ სეანსებამდე და მათ შემდეგ, აფიქსირებდა რა არსებით ურთიერთკავშირებსმანდალების ძირითად თავისებურებებსა და მკურნალობის გამოსავალს შორის. ჩვენ გავიგეთ, რომ მისი მიდგომა მნიშვნელოვნად სასარგებლოა ჰოლოტროპული სუნთქვით ჩვენი მუშაობისათვის.თავად ჯოანი განიხილავდა მანდალის ხატვას ფსიქოლოგიურ ტესტად და აღწერა რამდენიმე სტატიაში გასაღებები მათი სხვადასხვა თავისებურებების ინტერპრეტაციის მიზნით (Kellogg, 1977, 1978). ჩვენ მუშაობაში არ განვმარტავთ მანდალლებს, არამედ ვიყენებთ მათ ერთობლივ ჯგუფებში მსუნთქავების განცდების შესახებ გამოკვლევების წყაროს სახით. ჩვენ აღვწერთ მანდალებთან მუშაობას წიგნის ქვედა ნაწილში.
მანდალის ხატვის საინტერესო ალტერნატივას წარმოადგენს«სულის კოლაჟის»მეთოდი, შემუშავებული სინა ბ. ფროსტის (Frost, 2001)მიერ. ჰოლოტროპულისემინარების, სწავლისა და მკურნალობის მრავალი მონაწილე განიცდის ფსიქოლოგიურ სირთულეებს, როდესაც ისინი ეჯახებიან რამე ნახატის ან გამოსახვის ამოცანას.როგორც ჩვენ ადრე ვამბობდით, ჩვეულებრივ ამგვარი რამ მომდინარეობს მათ წარსულში არსებული რაღაც მატრავმირებელ განცდებში, როდესაც ისინი იყვნენ ბავშვები მათ დამრიგებლებთან ან თანატოლებთან ხატვის გაკვეთილებზე ან ზოგადად მათ დაბალ თვითშეფასებაზე, რომელიც მათ აიძულებს დააეჭვოს საკუთარ უნარებში და ახდენს მუშაობის პარალიზებას. «სულის კოლაჟი»ეხმარება ამ ადამიანებს გადალახონ მათი ემოციური დათრგუნვა და წინაღობა; ეს კრეატიული საქმიანობაა, რომელიც ყველასთვის ხელმისაწვდომია, რადგან აქ ჩართლია უკვე არსებული ნახატები და ფოტოსურათები.
ხატვის საღებავებისა და სხვა საჭირო ნივთების ნაცვლად მონაწილეები იღებენ ილუსტრირებული ჟურნალების, კატალოგების, მისასალმებელი და საფოსტო ბარათების მდიდარ არჩევანს. მათ შეუძლიათ მოიტანონ პირადი ფოტოსურათები საოჯახო ალბომიდან და ადამიანების, ცხოველების გამოსახულებები, ასევე პეიზაჟები, რომლებიც მათ თავად აირჩიეს.მაკრატლების გამოყენებით, ისინი გამოჭრიან სურათებს ან მათ ნაწილებს, რომლებიც მათ მიაჩნიათ შესაბამისად საკუთარი განცდების გამოსახატად; აერთებენ მათ და აწებებენ წინასწარ გამოჭრილ მქრქალ ქაღალდზე.თუ ისინი მონაწილეობენ განგრძობად ჯგუფებში, საბოლოოდ იღებენ ბარათების სრულ ნაკრებს, რომელსაც მათთვის ღრმა პირადი შინაარსის მატარებელია. მათ შეუძლიათ ამ ბარათების აღება მეგობრების სახლებში, ინდივიდუალური თერაპიის სეანსებზე ან დამხმარე ჯგუფებში და გამოიყენონ ისინი საკუთარი სახლის მხატვრული გაფორმებაში.
ჰოლოტროპულისეანსების მიმდინარეობა
ჰოლოტროპული სეანსების ბუნება და მიმდინარეობა მნიშვნელოვნად ცვალებადობს სხვადასხვა ადამიანისათვის, ასევე ერთსა და იმავე პირში ერთი სეანსიდან მეორემდე.ზოგიერთი ადამიანი რჩებიან მშვიდები და თითქმის სრულიად უძრავი.მათში შეიძლება მოხდეს ძალიან ღრმა განცდები და, მაინც, დამკვირვებელს შეიძლება შეექმნას შთაბეჭდილება, რომ არაფერი მსგავსი არ ხდება და რომ მათ მხოლოდ სძინავთ. სხვები კი ავლენენ გამომსახველობით მოტორულ აქტივობას. ისინი განიცდიან ძლიერ კანკალს და ახდენენ რთულ წრიულ მოძრაობებს, ტრიალებენ და იღებენ დედის საშოში ნაყოფის მდგომარეობას, იქცევიან, როგორც საშვილოსნოს არხში მებრძოლი ნაყოფი ან გამოიყურებიან და იქცევიან, როგორც ახალშობილები. ასევე სრულიად ჩვეულია ცოცვიs, ცურვის, თხრის ან ძრომის მოძრაობები.
ზოგჯერ მოძრაობები და ჟესტების შეიძლება იყოს უჩვეულოდ ნატიფი, რთული, სრულიად სპეციფიური და გასაგები.ისინი შეიძლება დაემსგავსონ ცხოველების, ფრინველების ან მტაცებელი კაების უცნაურ მოძრაობებს, რომლებსაც თან ახლავს შესაბამისი ბგერებით. ზოგჯერ პაციენტები უნებურად ასრულებენ რამდენიმე იოგის პოზასა და ჟესტს (ასანებს და მუდრებს),რომლებსაც გონებით არ იცნობდნენ. დროდადრო უნებური მოძრაობები და ბგერები გვაგონებს სხვადასხვა კულტურიდან წეს-ჩვეულებებსა და თეატრალურ წარმოდგენებს:შამანურ კამლანიებს, იავურ ცეკვებს, ბალის მაიმუნის მღერა, იაპონურ თეატრ კაბუკს ან საუბრები რამდენიმე ენებზე, რომლებიც ჰგავს ორმოცდაათიანელის წარმოდგენას.
ჰოლოტროპული სეანსების დროს დაკვირვებული ემოციების ხარისხიფართო სპექტრით ხასიათდება.ერთის მხრივ, შეიძლება შეხვდე უჩვეულო კეთილდღეობის, უდრტვინველობის, განყენებულობის, ნეტარების, კოსმოსთან ერთობისა და აღტაცების გრძნობას. მეორეს მხრივ - აღუწერელი ძრწოლის შეტევებს, ყოვლის მომცველი დანაშაულის, მომაკვდინებელი მტრობის, მარადიული კრულვის შეგრძნებით. ამ უჩვეულო გრძნობების ძალა შეიძლება აღემატებოდეს ყველაფერს, რისი განცდაც ან წარმოდგენაც შეიძლება ცნობიერების ყოველდღიურ მდგომარეობაში. ეს უკიდურესი ემოციური მდგომარეობები ჩვეულებრივ დაკავშირებულია გაცნდებთან, რომლებიც თავისი ბუნებით წარმოადგენენ მშობიარობასთან დაკავშირებულ ან ტრანსპერსონალურს.
ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსებისას დაფიქსირებულიგანცდების სპექტრის შუა ნაწილში, წარმოდგენილია უფრო ჩვეულებრივი ხარისხის ემოციები, რომლებიც ახლოსაა იმასთან, რომელიც ჩვენ ვიცით ჩვენი ყოველდღიური არსებობიდან - შიშის, შფოთვის, უსასოობის, უსუსურობის, უიმედობის, წარუმატებლობის გრძნობის, დამცირების, სირცხვილის, დანაშაულის ან ზიზღის შეტევები.ისინი, როგორც წესი, დაკავშირებული არიან ბიოგრაფიულ მოგონებებთან და მათ წყაროს წარმოადგენენ ცხოვრების ახალშობილობის, ბავშვობის და შემდგომი პერიოდის ტრავმული.მათი დადებით პოლარობას წარმოადგენენ ბედნიერების, ემოციური სისავსის, სიხარულის, სექსუალური კმაყოფილებისა და სასიცოცხლო ძალების მატების გრძნობები.
როგორც უკვე იყო ნახსენები ზემოთ, ზოგიერთ შემთხვევაში გახშირებული სუნთქვა იწვევს არა რამე სახის ფიზიკურ დაძაბულობას ან მძიმე ემოციას, არამედ მოაქვს სულ უფრო მზარდი მოდუნება, სისავსისა და კეთილდღეობის შეგრძნება და სინათლის ხილვები.მსუნთქავს შეუძლია იგრძნოს, რომ ის ავსებულია სიყვარულის გრძნობით და სხვა ადამიანებთან, ბუნებასთან, სამყაროსა და ღმერთთან მისტიკური კავშირის განცდით. მაგრამ უფრო ხშირად ეს კეთილისმყოფელიემოციური მდგომარეობები აღმოცენდება ჰოლოტროპული სეანსების ბოლოს იმის შემდეგ, რაც დასრულდამას შემდეგ, რაც უკვედასრულდა ჭარბი, ძალთა დაძაბვის საჭიროების მქონე განცდები.
გასაკვირია, რომ ბევრი ადამიანი ჩვენ კულტურაში სქელშუბლიანი პროტესტანტული ეთიკის გამო, ან სხვა რაიმე მიზეზით განიცდიან დიდ სირთულეებს ექსტატური განცდების მიღების მხრივ და ისიც, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს განცდები მოყვებატანჯვასა და მძიმე შრომას.ხშირად, ისინი ეხმიანებიან მათ დანაშაულის ძიერი გრძნობით ან იმის შეგრძნებით, რომ ისინი იღებენ მათ დაუმსახურებლად. ძალიან გავრცელებულია ასევე, განსაკუთრებით გონებრივად ჯანსაღ ადამიანებში, რომლებსაც აქვთ პროფესია, დადებით განცდებზე პასუხის მანერა უნდობლობითა და ეჭვიანობით, დამალვა ან მათი დაგარვა რაღაც უკიდურესად მტკივნეული ან უსიამოვნო შინაარსით. ამ გარემოებებში განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია დაარწმუნოთ სუნთქვით მსუნთქავები, რომ დადებით განცდებს აქვთ არაჩვეულებრივი სამკურნალო ძალა და შთააგონოს ისინი იმისათვის, რომ ისინი მიღებულნი იყვნენ ყოველგვარი ეჭვის გარეშე, რომ ეს წყალობა დაუმსახურებელია.
ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსის ჩვეულებრივი შედეგია – ღრმა ემოციური გათავისუფლება და ფიზიკური მოდუნება. წარმატებული, კარგად აღქმული სეანსის შემდეგ ბევრი ადამიანი აღნიშნავს, რომ გრძნობენ თავს უფრო გახსნილებად ვიდრე ოდესმე მათ ცხოვრებაში. აქედან გამომდინარე, ხანგრლივი გახშირებული სუნთქვა წარმოადგენს მეტად მძლავრ და ქმედით მეთოდს დაძაბულობის შემცირებისათვის, რასაც მიყავს ემოციური და ფსიქოსომატური განკურნებისაკენ. ამგვარი მუშაობის სხვა ხშირ შედეგს წარმოადგენს კავშირის დამყარება ზემგრძნობიარე განზომილებებს, რომლებიც არსებობს საკუთარ ფსიქიკაში ან არსში ზოგადად. ეს ასევე ხშირად გვხდება მრავალი ეპოქისა და კულტურის რიტუალურ ან სულიერ პრაქტიკებში.
სუნთქვის სამკურნალო თვისებები განსაკუთრებით გამოიყოფა კუნადლინი-იოგაში. მასში გახშირებული სუნთქვის შემთხვევები გამოიყენება მედიტაციურ პრაქტიკაში (ბჰასტრიკა)ან ხდება უნებლიედ, როგორც ემოციური და ფიქიკური გამოვლინებების ნაწილი, რომელიც ცნობილია კრია-ს სახელლწოდებით. ეს ესადაგება ჩემ საკუთარ თვალსაზრისს, რომ ამგვარი პაციენტებთან მომხდარი უნებლიე შემთხვევები, რომლებზაც უწოდებენ ჰიპერვენტილაციის სინდრომს ,წარმოადგენენ თვითგანკურნების მცდელობებს. თუმცა უნდა მოხდეს მათი წახალისება და მხარდაჭერა, არამხოლოდ დათრგუნვა, როგორც ეს საყოველთაოდ მიღებულია სამკურნალო პრაქტიკაში.
ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსები განსხვავდება ხანგრძლივობით ერთი ადამიანიდან მეორემდე, ერთ ადამიანშიც კი სეანსიდან სეანსამდე. განცდის საუკეთესო განცდისათვის არსებითია, რომ დამხმარეები და მჯდომარეები დარჩნენ მსუნთქავთან მანამდე, სანამ იგი უჩვეულო განცდებშია. სეანსის დასკვნით ეტაპზე შესაბამისი სხეულთან მუშაობას შეუძლია საგრძნობლად შეამსუბუქოს ემოციური და ფიზიკური მოდუნება. ბუნებასთან მჭიდრო ურთიერთობას ასევე შეძულია მოახდინოს უჩვეულოდ დამამშვიდებელი და ამ სიმშვიდის გამამყარებელი ზემოქმედება და დაეხმაროს სეანსის მიღებას. განსაკუთრებულად ქმედით ამ კუთხით შეიძლება გახდეს წყალში ყოფნა, მაგალითად თბილ აბაზანაში, ან აუზში, ტბაში ან ოკეანეში ცურვა.
მანდალების ხატვა და თანაგანცდის ჯგუფები
როდესაც სეანსი სრულდება და მსუნთქავი უბრუნდება ცნობიერების ჩვეულ მდგომარეობას, მჯდომარე ასისტენტს მიჰყავს იგი მანდალის ოთახში.ამ ოთხაში არის რამდენიმე ნივთი სახატავად - პასტელი, აკვარელი, ფლომასტერი და დიდი სახატავი რვეულები.ამ ალბომების ფურცლებზე ფანქრით დახატულია სუპის თეფშის ზომის წრეები. მსუნთქავებსთხოვენ დაჯდნენ, დაფიქრდნენ საკუთარ განცდაზე და, ამ საშუალებების გამოყენებით, მოძებნონ იმის გამოხატვის გზა, თუ რა ხდებოდა მათ თავს სეანსის დროს.
მანდალის ხატვისას არ არსებობს რამე განსაკუთრებული სახელმძღვანელო მითითება. ზოგიერთი ადამიანი უბრალოდ ახდენენ ყვავილების კომბინაციის შექმნას, სხვები კი ქმნიან გეომეტრიულ მანდალებს, გამომსახველი ნახატები და ჩანახატები.,ზოგჯერმსუნთქავი ცდილობს აღბეჭდოს ერთი სეანსი რამდენიმე მანდალაში, რომლებიც ასახავენ ცალკეულ მხარეებს ან სეანსის ეტაპებს. უფრო იშვიათ შემთხვევებში, მსუნთქავს არ ექმნება რამე წარმოდგება იმის შესახებ, თუ რა უნდა დახატოს და იგი ქმნის რაღაც უნებლიე ჩანახატს.
ჩვენ შევეჩეხეთ შემთხვევებს, როდესაც მანდალა არ ახდენდა უშუალოდ წინა სეანსის ასახვას, არამედ ახდენდა შემდეგი სეანსის წინასწარ გამოსახვას. ეს შეესაბამება კ.გ.იუნგის წარმოდგენას იმაზე, რომ ფსიქიკის ნაყოფის სრული ახსნა შეუძლებელია წინამორბედი ისტორიული მოვლენებიდან. მრავალ შემთხვევაში ისინი მიმართულია არამხოლოდ წარსულისკენ, არამედ მომავლისკენ. ასე, რომ ზოგიერთი მანდალა ასახავს იმ მოძრაობას ფსიქიკაში, რომელსაც იუნგი უწოდებდა ინდივიდუაციის პროცესს, ხსნიან მის შემდგომ ეტაპს. მანდალის ხატვის შესაძლო ალტერნატივად შეიძლება იყოს თიხით ძერწვა.ჩვენ შევიტანეთ ეს მეთოდი, როდესაც დავიწყეთ მუშაობა ბრმების ჯგუფთან, რომლებსაც არ შეეძლო მანდალას ხატვა. საინტერესოა აღინიშნოს, რომ ზოგიერთი სხვა მონაწილე ცდილობს ამ მეთოდს მიმართოს, როდესაც იგი ხელმისაწვდომია ან შეახამოს მანდალას ხატვა სამგანზომილებიანი ფიგურის ძერწვას.
იმავე დღეს რაღაც დროის შემდეგ მსუნთქვაბებს მოაქვთ თავისი მანდალები თანაგანცდის სეანსზე, რომლის დროსაც ისინი ყვებიან თავის განცდებზე. დამხმარეების სტრატეგია, რომლებიც მართავენ ჯგუფს იმ დროს, როდესაც პაციენტები აზიარებენ განცდებს, გულისხმობს მათი მხრიდან მაქსიმალურ მხარდაჭერას, რათა მონაწილეებმა რაც შეიძლება ღიად და პატიოსნად გააზიარონ განცდები. მზაობა მონაწილეების, გამოამზეურონ საკუთარი სეანსების შინაარსი, მათ შორის სხვადასხვა ინტიმური დეტალები, შედეგად მოაქვს ჯგუფის გაერთიანებისა და ნდობის განვითარებას.ეს ახალისებს სხვებს გააზიაროს განცდები არანაკლები პატიოსნებით, რაც აღრმავებს, აძლიერებს და აჩქარებს განკურნების მიმდინარეობას.
თერაპიული სკოლების უმეტესობის საწინააღმდეგოდ, დამხმარეები თავს იკავებენ იმისაგან, რომ მოახდინონ მონაწილეების ინტერპრეტაცია. ამის მიზეზი– თანხმობის არარსებობა არსებულ სკოლებში ფსიქიკის საქმიანობასთან მიმართებაში, მის მთავარ შთამაგონებელ ძალებს, ასევე სიმპტომების მიზეზები და მნიშვნელობები. ამგვარ გარემოებებში ნებისმიერი განმარტებები ხდება საკამათო და ნებელობითი. სხვა მიზეზი ინტერპრეტაციებისგან თავის შეკავების არის ის, რომ ფსიქოლოგიური შინაარსები, როგორც წესი, განისაზღვრება მრავალი მიზეზით და დაკავშირებულია არსით ფსიქიკის რამდენიმე დონეს. რამე სახის სავარაუდო ახსნის ან განმარტების გამოთქმას თან მოყვება მიმდინარის გაყინვის და დაბრკოლების შექმნის საშიშროება თანდათანობითი განკურნების გზაზე.
უფრო პროდუქტიული გზა მდგომარეობს კითხვების დასმაში, რაც დამხმარეა დამატებითი ცნობების გამოვლენაში პაციენტის თვალსაზრისიდან გამომდინარე, რომელსაც აქვს განცდები და ამიტომ არის საუკეთესო ექსპერტი იმისა, თუ რასთანაა დაკავშირებული მისი საკუთარი განცდები. როდესაც ჩვენ მომთმენნი ვართ და ვეწინააღმდეგებით ცდუნებას გავაზიაროთ საკუთარი შთაბეჭდილებები, სეანსების მონაწილეები ხშირად ნახულობენ საკუთარ ახსნებს, რომლებიც უკეთ ასახავენ მათ განცდებს. ამ შემთხვევაში ძალიან სასარგებლო იქნებოდა საკუთარი გამოცდილების გაზიარება წარსული სეანსებიდან, რომელიც ეხება მსგავს განცდებს ან ხაზის გასმა ჯგუფის სხვა წერვების განცდებზე. როდესაც განცდებს აქვთ არქეტიპული შინაარსი, იუნგეანური მეთოდის გავრცელება - პარალელების აღნიშვნა ცალკეულ განცდასა და მსგავს მითოლოგიურ მოტივებს შორის სხვადახვა კულლტურაში - ან სიმბოლოების კარგ ლექსიკონში ჩახედვა შეიძლება ძალიან სასარგებლო გახდეს.
დამატებითი ილეთების დასრულება და გამოყენება
დაძაბული სეანსების შემდეგ, რომლებზეც ხდებოდა მნიშვნელოვანი ემოციური გარღვევა ან გახსნა, მისი ჯეროვანი მიღება შეიძლება გაადვილებულიყო დამატებითი მიდგომების გამოყენებით. მათ შორის იყო საუბარი სეანსის შესახებ გამოცდილ თანაშემწესთან, განცდის შინაარსის ჩაწერა ან დამატებითი მანდალების დახატვა, მედიტაცია და ჰათჰა-იოგის, ტაიცზის ან ციგუნის მსგავსი მოძრავი მედიტაცია. კარგი სხეულებრივი მუშაობა იმ ადამიანთან, რომელიც თვლის ემოციურ გამოხატვას, ძუნძულს, ცურვას და სხვა ფიზიკურ ვარჯიშს ან ექსპრესიულ ცეკვებს მისაღებად, იქნებოდა ძალიან სასარგებლო, თუ ჰოლოტროპული განცდა ჰოლოტროპული განცდა გამოათავისუფლებს შეკავებული ფიზიკური ენერგიის ჭარბ ნაწილს. დორა კალფის (Kalffand Kalff, 2004)იუნგეანური თამაშის, ფრიც პერლზის გეშტალტ-თერაპიის (Perls, 1973), ჯეიკობ მორენოს ფსიქოდრამა (Moreno, 1948) ან თვალების დესენსიბილიზაცია და ფრანკინ შაპიროს (Shapiro, 2001) განმეორებითი გადამუშავება (ემდრ-ЭМДР) შეიძლება გამხდარიყო კარგი საფუძველი ინტუიციური ინსაიტების ნათელყოფისათვის ჰოლოტროპულ განცდაში და მისი შინაარსის გასაგებად.
ჰოლოტროპულისუნთქვის თერაპიული შესაძლებლობები
კრისტინა და მე ვამუშავებდით და ვიყენებდით ჰოლოტროპულსუნთქვასპროფესიული ფარგლების გარეთ– ჩვენ ერთთვიან და უფრო მოკლე სემინარებზე ესალენის ინსტიტუტში, სუნთქვის სხვადასხვა სემინარებზე მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში და ჩვენ სასწავლო მეცადინეობებზე დამხმარეებისათვის. მე არ მქონია შესაძლებლობა თერაპიული ქმედითობა შემემოწმებინა ამ მეთოდის ისე, როგორც ამას ვაკეთებდი წარსულში, როდესაც ფსიქოდელიური თერაპიით ვიყავი დაკავებული. რადგან მერილენდის ფსიქიატრიული კვლევების ცენტრის კვლევები მოიცავდნენ საკუთარ თავში გეგმიური კლინიკური შემოწმებები ფსიქოლოგიური ტესტირებით და მიზანმიმართულად ჩატარებულ პროფესიულ დისპანსერული დაკვირვებით.
ამისდა მიუხედავად, ჰოლოტროპულისუნთქვისთერაპიული შედეგები ხშირად ისეთივე მკაფიო და შინაარსით დაკავშირებულები არიან კონკრეტულ განცდებთან, რომლებიც ხდება სეანსების დროს, რომ მე არ მებადება არანაირი ეჭვი იმაში, რომ ჰოლოტროპულისუნთქვა– მკურნალობისა და თვითაღმოჩენის საკმაოდ სიცოცხლიუნარიანი მეთოდია. მრავალი წლის განმავლობაში ჩვენ ვეჯახებოდით იმას, რომ სემინარებისა და გადამზადების კურსების მონაწილეები იძენდნენ უნარს გამკლავებოდნენ დეპრესიას, რომელიც მრავალი წელი ჰქონდათ, გადაელახათ ფობიები, გათავისუფლებულიყვნენ ყოვლისმომცელი ირაციონალური გრძნობებისგან და ძირეულად გაეუმჯობესებინათ თვითშეფასებაც და ნდობაც საკუთარი თავის მიმართ. ჩვენ ასევე ვხდებოდით მოწმეები მრავალი შემთხვევისა, როდესაც გაქრა უძლიერესი ფსიქოსომატური ტკივილები, მათ შორის შაკიკისა და გრძელვადიანი და მკვეთრი გაუმჯობესებისა ფსიქოგენური ასთმის დაავადებისა და მისი სრული განკურნებისაც კი. ბევრ შემთხვევაში სემინარებისა და გადამზადების კურსების მონაწილეები, ადარებდნენ რა მსგავს გაუმჯობესებებს, რომლებიც ხდებოდა სულ რაღაც რამდენიმე ჰოლოტროპული სეანსის შემდეგ ამბობენ იმას, რომ ეფექტი მრავალწლიანი სასაუბრო თერაპიის შედეგებს აღემატებოდა.
როდესაც ჩვენ ვყვებით განცდის ფსიქოთერაპიისისეთი სახის მაღალ შეფასებაზე, როგორებიცაა მუშაობა ფსიქოდელიკებთან ან ჰოლოტროპულ სუნთქვასთან, უნდა გამოიყოს რამდენიმე ძირეული განსხვავება, რომელიც არსებობს ამ მიდგომებსა და სასაუბრო თერაპიის სახეობებს შორის. სასაუბრო ფსიქოთერაპია ხშირად მრავალ წელზე იწელება და მასში ნიშანდობლივი გარღვევები უიაშვიათეს გამონაკლისებს წარმოადგენს და არა ყოველდღიურ მოვლენას. და როდესაც ცვლილებები სიმპტომპატიკაში მაინც ხდება, ისინი ხდება გრძელვადიან შუალედში ისე, რომ შეიძლება რთული იყოს დამტკიცება, და, როდესაც ცვლილებები სიმპტომატიკაში მაინც ხდება, ისინი ხდება გრძელვადიანი შუალედის შემდეგ ისე, რომ ძნელია მათი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირის დამტკიცება არამხოლოდ მკურნალობის პერიოდის მოვლენებთან, არამედ თვით თერაპიულ პროცესთანაც კი. ამასთან შედარებითფსიქოდელიურ და ჰოლოტროპულ სეანსის დროს ძლიერი ცვლილებები ხორციელდება რამდენიმე საათის განმავლობაში და უცილობლად უკავშირდება კონკრეტულ განცდას.
ცვლილებები, რომლებსაც აკვიდებიან ჰოლოტროპულ თერაპიაში, არ შემოიფარგლება მხოლოდ იმ მდგომარეობებით, რომელიც ტრადიციულად ითვლება, როგორც ემოციური ან ფსიქოსომატური. მრავალ შემთხვევაში, ჰოლოტროპული სეანსებს შედეგად მოაქვს განსაცვიფრებელ გაუმჯობესებამდე და იმ ფიზიკურ დაავადებებისას, რომელსაც მედიცინაში აღწერენ, როგორც ორგანულს. მათ შორის - ქრონიკული ინფექციური დაავადებებისგან გათავისუფლება(სინუსიტები, ფარინგიტების, ბრონქიტებისა და ცისტიტებისგან)შესაბამის ადგილებზე ნორმალური სისხლის მიმოქცევის ბიოენერგეტიკული გაუმჯობესებისგან.ხოლო ჰოლოტროპული სემინარის შემდეგ ოსტეოპოროზით დაავადებული ქალის ძვლების გამაგრება დღემდე აუხსნელი რჩება.
ჩვენ ასევე შევეჯახეთ სრული პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის აღდგენასთან 12 ადამიანში, რომლებსაც ჰქონდათ რეინოს დაავადება - დარღვევით, რომელიც მოიცავს შემცივნებას კიდურებში, რომელსაც თან ახლავს კანის დისტროფიული ცვლილებები. ჰოლოტროპულმასუნთქვამ რამდენიმე შემთხვევაში ართრიტების განსაცვიფრებელი გაუმჯობესება მოიტანა. ყველა ამ შემთხვევაში,როგორც ჩანს, განკურნების გადამწყვეტ მიზეზს წარმოადგენს ჭარბი ბიოენერგიის გამოთავისუფლებას, რომელიც ჩაგუბებულია სხეულის დაზიანებულ ნაწილებში, რასაც მოყვებოდა სისხლძარღვების გაფართოება. ამგვარ დაკვირვებათა შორის ყველაზე შთამბეჭდავი იყო ტაკაიასუს ართრიტის - უცნობი ეტიოლოგიის სხეულის ზედა ნაწილის სისხლძარღვების დახშობით მიმდინარე დაავადების მიშვებული სიმპტომების გაქრობით.ეს მდგომარეობა ხშირად განიხილება, როგორც პროგრესირებადი, რომელიც არ ექვემდებარება მკურნალობას და გარდაუვლად მოაქვს ლეტალური გამოსავალი.
რამდენიმე შემთხვევაში ჰოლოტროპულისუნთქვის თერაპიული შესაძლებლობები დასტურდება კლინიკური კვლევებით, რომელიც ტარდება იმ პრაქტიკოსი ექიმების მიერ, რომლებმაც გაიარა მომზადება ჩვენთან და მიუხედავად ამისა და ჩვენგან დამოუკიდებლად, იყენებდა ამ მეთოდებს საკუთარ მუშაობაში. კლინიკური კვლევების დიდი რაოდენობა ასევე ჩატარდა რუსეთში ფსიქიატრებისა და ფსიქოლოგების მიერ, რომლებიც არ მონაწილეობდნენ ჩვენ დამხმარეთა სწავლებებში. ორივე ჯგუფის ზოგიერთი გამოკვლევები ჩამოთვლილია ბიბლიოგრაფიაში.
მრავალ შემთხვევაში ჩვენ გვქონდა ასეთი კარგი შესაძლებლობა მიგვეღო არაოფიციალური გამოხმაურებები სხვადასხვა ადამიანისგან ჰოლოტროპულისემინარების ან გადამზადების კურსების მეშვეობითმომხდარი გაუმჯობესებისგან ან მათი ემოციური, ფსიქოსომატური ან ფიზიკური სიმპტომების გაქრობის მრავალი წლის შემდეგ.ამან გვაჩვენა, რომ გაუმჯობესებები, რომლებიც მიღწეულ იქნა ჰოლოტროპული სეანსების დროს, ხშირ შემთხვევაში გრძელვადიანია.იმედი მაქვს, რომ მკურნალობისა და თვითშეცნობის ამგვარი საინტერესო და დამაიმედებელი მეთოდი მომავალში დადასტურდება კარგად დაგეგმილი ფართო კლინიკური კვლევებით.
ჰოლოტროპულსუნთქვაში ჩართული ფიზიოლოგიური მექანიზმები
ჰოლოტროპულისუნთქვისცნობიერებაზე ამგვარი მძლავრი ზემოქმედებიდან გამომდინარე საინტერესო იქნებოდა ბიოქიმიური მექანიზმების განხილვა, რომლებიც შესაძლოა მონაწილეობენ მასში. ბევრი ადამიანის აზრით, სუნთქვის გახშირების დაწყებით, ჩვენ ვაწვდით მეტ ჟანგბადს სხეულსა და თავის ტვინს. სინამდვილეში, მდგომარეობა შეიძლება ბევრად რთული იყოს. მართალია, გახშირებული სუნთქვა იძლევა მეტ ჰაერს, და შესაბამისად, მეტ ჟანგბადს ფილტვებში, ასევე გამოყავს ნახშირჟანგი (СО), რაც იწვევს სისხლძარღვების შევიწროებას სხეულის სხვადასხვა ნაწილებში.
და რადგან СО2– ეს ქვეჟანგია, სისხლში მისი შემცველობის შემცირება ზრდის სისხლის ტუტოვან რეაქციას (ეგრეთ წოდებულიрН), ხოლო ტუტოვან გარემოში ქსოვილებზე გადადის შედარებით ნაკლები ჟანგბადის რაოდენობა. ეს რთავს ჰომეოსტაზურ მექანიზმებს, რომლებიც მოქმედებენ საწინააღმდეგო მიმართულებით, - თირკმელები გამოყოფენ შარდს ტუტის დიდი შემცველობით, რათა ამგვარი ცვლილებები დაბალანსდეს. თავის ტვინი - სხეულში ასევე ერთ-ერთი ადგილია, რომელსაც აქვს გამოხმაურების მიდრეკილება გახშირებულ სუნთქვაზე სისხლძარღვების შევიწროებით. იმდენად, რამდენადაც აირის შემცველების ცვლილების ხარისხი დამოკიდებულია არამხოლოდ სუნთქვის სიხშირეზე, არამედ მის სიღრმეზე, მდგომარეობა საკმაოდ ჩახლართულია, ამიტომ არც ისე ადვილია ამა-თუ-იმ ცალკეულ შემთხვევაში შეფასდეს მდგომაროება მთლიანობაში მრავალმხრივი სპეციფიური ლაბორატორიული გამოკვლევების გარეშე.
ამისად მიუხედავად, თუ ჩვენ მივიღებთ მხედველობაში ყველა ზემოჩამოთვლილი ფიზიოლოგიური მექანიზმს, მაშინ ჰოლოტროპული სუნთქვისას ადამიანების მდგომარეობა აღმოჩნდება ძალიან მსგავსი ადამიანების იმ მდგომარეობისა, რომლებიც იმყოფებიან მაღალ მთაში, სადაც ჟანგბადი ნაკლებია და СО2დონე შემცირებულია გახშირებული სუნთქვის ხარჯზე. ევოლუციური თვალსაზრისით ქერქი წარმოადგენს თავის ტვინის ყველაზე ახალგაზრდა ნაწილს, რომელიც ჯამში უფრო მგრძნობიარეა სხვადასხვა ზეგავლენებზე (ისეთებზე, როგორებიცაა ალკოჰოლი ან ჟანგბადის უკმარისობა), ვიდრე ტვინის უფრო ძველი სტრუქტურები. აქედან გამომდინარე, ამგვარი მდგომარეობა იწვევს თავის ტვინის ფუნქციების დამუხრუჭებას და აძლიერებს თავის ტვინის უფრო ძველი სტრუქტურების მოქმედებას, რაც ხელმისაწვდომს ხდის არაცნობიერის მოძრაობებს.
საინტერესოა, რომ ბევრი ადამიანი და მთელი ხალხებიც კი, რომლებიც მაღალ მთაში ცხოვრობენ, ცნობილი არიან საკუთარი მაღალი სულიერებით. ამასთან დაკავშირებით გავიხსენოთ ჰიმალაის იოგები, ტიბეტელი ბუდისტები ტიბეტის უმაღლეს პლატოზე, ინკები პერუს ანდებში. არის ცდუნება მიეწეროს ეს იმ გარემოებას, რომ ჟანგბადის დაბალი შემცველობის ჰაერში მათ უადვილდებოდათ ტრანსპერსონალურ განცდებზე წვდომა. თუმცა მაღალმთიანეთში ხანგრძლივი ყოფნა ფიზიოლოგიურ ადაპტაციას იწვევს, მაგალითად, ერითროციტების ზრდას, ამიტომ ჰოლოტროპულისუნთქვის დროს გამახვილებული მდგომარეობაუშუალოდ შეიძლება არ იყოს გაიგივებული მათალმთიანეთში ხანგრძლივ ყოფნასთან.
ნებისმიერ შემთხვევაში თავის ტვინში ფიზიოლოგიური ცვლილებების აღწერიდან მოვლენების უჩვეულოდ მდიდარ ნაკრებამდე, რომლებიც გამოწვეულ იქნას ჰოლოტროპული სუნთქვით, ისეთების, როგორებიცაა განცდის დროს მიღწეული დანამდვილებითი გაიგივება ცხოველებთან, არქეტიპულ ხილვებსა და წინა ცხოვრების მოგონებები, მანძილი საკმაოდ დიდია. მსგავსი მდგომარეობა წააგავს სირთულეებს, რომლებიც აღმოცენდება ლსდ-ს ფსიქოლოგიური ზემოქმედების საკითხში. და ის გარემოება, რომ ორივე მიდგომას შეუძლია გამოიწვიოს ტრანსპერსონალური განცდები, რომლებშიც წვდომა სამყაროს ახალ ჭეშმარიტ ცნობებზე ხორციელდება ზემგრძნობიარე საშუალებებით, ავლენს, რომ ამგვარი განცდები არ არის დაცული თავის ტვინში.
ჰოლოტროპულიმდგომარეობების გამოცდილების განცდის შემდეგ, ოლდოს ჰაქსლი მივიდა დასკვნამდე, რომ შეუძლებელია, რომ ჩვენი ტვინი იყოს განცდილი მოვლენების ამგვარი მდიდარი და არაჩვეულებრივი სიმრავლე. და მან წამოაყენა ჰიპოთეზა, რომ, უფრო სავარაუდოა, რომ მოქმედების მიხედვით თავის ტვინი უფრო ჰგავს გარდამქმნელ ფენასთან, რომელიც გვიცავს ჩვენ კოსმიური სიგნალების განუზომლად უფრო ფართო სპექტრისგან. ამგვარი გაგებეი, როგორებიცაა«მეხსიერება მატერიალური ფუძის გარეშე» (von Foerster, 1965), «მორფოგენური ველები» შელდრეიკის(Sheldrake, 1981) და ცნება«ფსი-ველის» ლასლოსი(Laszlo, 1993), ემსახურებიან ჰაქსლის ჰიპოთეზის არსებით მხარდაჭერად, აახლოებს მას ჭეშმარიტებასთან.
დაბოლოს, მინდა შევადარო ჰოლოტროპულიმდგომარეობების ფსიქოთერაპია,რომელიც იყენებს ცნობიერებისჰოლოტროპულმდგომარეობებსზოგადად დაკერძოდ ჰოლოტროპულისუნთქვა სასაუბრო თერაპიებთან.ფსიქოთერაპიის სასაუბრო მიდგომები ცდილობენ მიწვდნენ ემოციური და ფსიქოსომატური სირთულეების ფესვებს, ეხმარებიან პაციენტებს გაიხსენონ მივიწყებული და საკუთარი ცხოვრებიდან გამოდევნილი მოვლენები ან აღადგინონ ისინი ირიბი გზით სიზმრების, სიმპტომების ან თერაპიული ურთიერთობების (გადატანის მეშვეობით) განხილვის გზით.
სასაუბრო ფსიქოთერაპიების უმეტესობა ასევე იყენებს ფსიქიკის სახეს, რომელიც შემოიფარგლება დაბადების შემდეგი ბიოგრაფიითა და ფროიდისეული ინდივიდუალური ქვეცნობიერით. ასევე ისინი გამოიყენებთ მეთოდებს, რომლებითაც შეუძლებელია მიღწეულ იქნას ფსიქიკის დაბადებასთან დაკავშირებულ და ტრანსპერსონალურ სფეროებამდე და შესაბამისად დარღვევების უფრო ღრმა ფესვებამდე, რომლის მკურნალობას ცდილობენ. სასაუბრო თერაპიების ჩარჩოები განსაკუთრებულად ჩანს მატრავმირებელ მოვლენებთან არსებულ მოგონებებთან მიმართებაში, რომლებსაც აქვთ ძლიერი ფიზიკური მდგენელი რთული მშობიარობის, ასფიქსიის, ჭრილობის ან დაავადების სახით. .ამგვარი სახის ტრავმები ვერ მუშავდება და წყდება მათზე საუბრის მეშეობით; საჭიროა მათი ხელახალი განცდა, ხოლო მათთან დაკავშირებული გრძნობები და დათრგუნული სხეულებრივი ენერგია სრულად უნდა გამოიხატოს გარეთ.
ჰოლოტროპულისუნთქვისსხვა უპირატესობებს აქვთ ეკონომიკური ბუნება; ისინი დაკავშირებულები არიან მონაწილეთა რაოდენობის შეფარდებასთან მსუნთქავ და დამხმარეთა ჯგუფებს შორის. იყო დათვლილი, რომ კლასიკურ ფსიქოანალიტიკოსს შეუძლია დაეხმაროს მთელ თავის ცხოვრებაში დაახლოებით 80 პაციენტს. მიუხედავად ყველა ცვლილებისა, რომელიც ფროიდის დროიდან მოხდა ფსიქოთერაპიაში, მკურნალობის საჭიროების მქონე პაციენტების თანაფარდობა პროფესიონალ ექიმებს შორის საკმაოდ დამაფიქრებელი რჩება.
მათთან შედარებით ჰოლოტროპულისუნთქვაიყენებს ჯგუფის მონაწილეთა შესაძლებლობებს, რომლებიც ენაცვლებიან ერთმანეთს მსუნთქავების და«მჯდომარეების»როლში. იმისათვის, რომ კარგი მჯდომარე გახდე, მონაწილეებს არ სჭირდებათ არანაირი სპეციალური სწავლება. ჩვეულებრივი ჯგუფი საჭიროებს ერთ კარგად მომზადებულ დამხმარეს რვა-ათ მონაწილეზე. თუმცა შეიძლება გამოითქვას საწინააღმდეგო მოსაზრება, რომ ტრადიციულ ფსიქოთერაპიას აქვს ასეთივე ან უფრო უკეთესი ექიმი- პაციენტის თანაფარდობა, აუცილებელია იქნას მიღებული მხედველობაში, რომ სუნთქვით ჯგუფებში ყოველ მონაწილეს აქვს საკუთარი პირადი განცდა, კონცენტრირებული მის საკუთარ სირთულეებზე. მჯდომარეები ხშირად ყვებოდნენ, როგორი ღრმა იყო მათთვის სხვების დახმარება და რამდენი რამე გაიგეს მათ ამ დაკვირვებით.
ჩვენ შევნიშნეთ, რომ ადამიანების უმეტესობას, რომელიც დაესწრო ჰოლოტროპულისუნთქვის სეანსებს, მიდრეკილი იყო პროცესის დაინტერესებულ მონაწილეებად გადაქცევაზე და წყვეტენ ჩაეწერონ დამხმარეების სწავლებაზე. მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ადამიანების რაოდენობამ, რომლებიც მონაწილეობდნენ ჩვენ სწავლებაში და გახდნენ ატესტირებული დამხმარეები, ცოტა ხნის წინ ათასს გადააჭარბა. «ღირებული რეაქციის» ეს ძალა – ძალიან კეთილისმყოფელი ნიშანია ჰოლოტროპულისუნთქვისმომავლისათვის..
გარდა ამისა, მრავალი ადამიანი, რომელმაც გაიარა სასაუბრო ფსიქოთერაპია იქამდე, სანამ მოვიდნენ ჰოლოტროპულისუნთქვაზე ხშირად დადებითად აფასებენ მცირერიცხოვანი სუნთქვითი სეანსების შედეგებს სასაუბრო თერაპიის წლების განმავლობაში მიღწეულ შედეგებთან შედარებით. ვიმედოვნებ, რომ უახლოეს მომავალში ეს შთაბეჭდილებები დადასტურებულ იქნებიან კარგად შემუშავებული, გადამოწმებადი კლინიკური კვლევებით.
ფსიქოსულიერი კრიზისების გაგება და მკურნალობა
ჰოლოტროპულიმდგომარეობებისგამოკვლევების ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან შედეგს წარმოადგენს გაცნობიერება იმისა, რომ მტკივნეული გამოვლინებების უმეტესობა, რომლებსაც უსვამენ ფსიქოტურ დიაგნოზს და რომლებსაც ყოველგვარი გარჩევის გარეშე მკურნალობენ სუპრესიული მედიკამენტოზური თერაპიით, სინამდვილეში წარმოადგენენ მძიმე გართულებების პერიოდებს ძირფესვიანი პიროვნული ცვლილებისა და სულიერი გახსნის გზაზე. რადგანაც ასეთი ფსიქოსულიერ კრიზისებს, თუ სწორად გაიგებ მათ და მხარს დაუჭერ, შედეგად მოაქვთ ემოციური და ფსიქოსომატური განკურნება, გასაოცარი ფსიქოლოგიური ცვლილებები და ცნობიერების განვითარება (Grof and Grof, 1989, 1990).
ამგვარი თვისების მქონე შემთხვევები შეიძლება მოძიებულ იქნას შამანების ცხოვრების , მსოფლიო რელიგიების დამფუძნებლების, ცნობილი სულიერების მასწავლებლების, იოგების, მისტიკოსებისა და წმინდანების შესახებ თქმულებებში.და მთელი მსოფლიო მისტიკური ლიტერატურა აღწერს ამ კრიზისებს, როგორც მნიშვნელოვან ეტაპებს სულიერი ზრდის გზაზე და ადასტურებს მათ სამკურნალო და გარდამქმნელ შესაძლებლობებს. მაგრამ ფსიქიატრების კონფორმისტ უმრავლესობას საკუთარი ვიწრო მსოფლმხედველობრივი ჩარჩოების გამო არ ძალუძს დაინახოს სხვაობა ფსიქოსულიერ კრიზისებს ან არაფრით დამძიმებულ მისტიკურ მდგომარეობებსა და სერიოზულ სულიერ დაავადებებს შორის.
აკადემიური ფსიქიატრია, რომელიც მედიცინის ქვედანაყოფია, ხასიათდება ძლიერი მიდრეკილებით ბიოლოგიურ ცნებებთან და სარგებლობს ფსიქიკის სახეობას, რომელიც შემოიფარგლება მშობიარობის შემდგომი ბიოგრაფიით და ფროიდის ინდივიდუალური არაცნობიერით.ეს წარმოადგენს სერიოზულ დაბრკოლებას ბუნების და მისტიური მდგომარეობების შინაარსის გასაგებად დაიმისათვის, რომ გაკეთდეს განსხვავება სულიერი დაავადებების გამოვლინებებისაგან.
გაგება«სულიერი გამწვავება» (ფსიქოსულიერი კრიზისი), როგორც მე და ჩემმა ცოლმა კრისტინამ მოვნათლეთ ეს მდგომარეობები, მიანიშნებს მათ კეთილისმყოფელ შესაძლებლობებზე. რადგანაც ინგლისურად სიტყვების ამგვარი თამაში ასახავს მსგავსებას სიტყვებს emergency (რაღაც მოულოდნელად წარმოქმნილი მდგომარეობა)დაemergence (ზედაპირზე გამოსვლა ან გამოვლენა). ის მიუთითებს სირთულეზეც და სულიერი ცხოვრების და სულიერი ცოდნის უფრო მაღლ დონეზე გასვლის შესაძლებლობაზე. ამასთან დაკავშირებით, ჩვენ ხშირად ვახსენებდით, რომ ჩინური იეროგლიფი, რომელიც აღნიშნავს კრიზის, თვალნათლივ წარმოადგენს სულიერი გამწვავების ძირითად იდეას. ეს იდეოგრამა შედგება ორი სახისგან, პირველი მათგანი აღნიშნავს საშიშროებას, ხოლო მეორე - კეთილისმყოფელ შესაძლებლობას.
კეთილისმყოფელ შედეგებს შორის, რომლებიც შეიძლება მოქონდეთ ფსიქოსულიერ კრიზისტებს, თუ მათ მიეცა გონივრული მხარდაჭერა და ნება ბუნებრივი თანმიმდევრობით განვითარების საშუალება, შეიძლება გავიხსენოთ ფსიქოსომატური ჯანმრთელობის გაუმჯობესება და სიცოცხლისადმი გაზრდილი სიყვარული, და გაფართოებული თვალთახედვა მსოფლიოზე, რომელიც მოიცავს სულიერ განზომილებას. მსგავსი მოვლენების წარმატებული დასრულებისას და მიღების შემთხვევაში ხდება მტრული დამოკიდებულების არსებითი შემცირება, რასობრივი, პოლიტიკური და რელიგიური შემწყნარებლობის საგრძნობი შემცირება, ეკოლოგიური ცნობიერების გაფართოება და ღრმა ცვლილებები ცხოვრებისეულ ღიღებულებათა და პრეფერენციების კუთხით. არ იქნება გადაჭარბება ითქვას, რომ წარმატებული დასრულება და საკუთარი თავის მიღებას ამგვარი ფსიქოსულიერი კრიზისებისა შეუძლია გაიყვანოს ადამიანი ცნობიერების ევოლუციის უფრო მაღალ დონეზე.
ბოლო ათწლეულებში ჩვენ ვამჩნევთ, რამდენად გაიზარდა ინტერესი სულიერი მოვლენებისადმი, რასაც ხანდახან მივყავართ ფართე ექსპერიმენტირებამდე უძველესი, ველური და თანამედროვე «წმინდა ტექნოლოგიებამდე», ისეთი ცნობიერების გამაფართოებელი მეთოდებით, როგორებსაც შეუძლიათ სულიერი გახსნის ხელშეწყობა. მათ შორის არის სხვადასხვა სახის შამანური ილეთები, და მედიტაციის აღმოსავლური მეთოდები, ფსიქოდელიური ნივითირებები და მძლავრი ფსიქოთერაპიული განცდები და ლაბორატორიული მეთოდიკები, რომლებიც განვითარდა ექსპერიმენტალური ფსიქიატრიის მიერ.საზოგადოებრივი გამოკითხვებიდან გამომდინარე, ამერიკელების რიცხვი, რომლებსაც ოდესმე ჰქონდათ სულიერი განცდები, მე-20 საუკუნისმეორე ნახევარში საგრძნობლად გაიზარდა და აგრძელებს ზრდას. და, როგორც ჩანს, ამას თან სდევდა სულიერი გამწვავებების რიცხვის პარალელური ზრდა.
როგორც ჩანს, ადამიანების სულ უფრო მეტი ადამიანი აცნობიერებს, რომ ჭეშმარიტი სულიერება, დაფუძნებული ღრმა შინაგან განცდაზე - ცხოვრების ძალზედ მნიშვნელოვანი განზომილებაა. მსოფლიო კრიზისის განვითარების გამო, რომელიც გამოწვეულია დასავლური ტექნოლოგიური ცივილიზაციის მატერიალისტური მიმართულების გამო, ხდება ნათელი, რომ ჩვენ საკმაოდ დიდ ფასს ვიხდით სულიერი საწყისის უარყოფაში. რადგან ჩვენი ცხოვრებიდან განვდევნეთ ძალა, რომელიც კვებავს, აძლიერებს, საზრისს ჰმატებს ადამიანის არსებობას.
ინდივიდუალურ დონეზე სულიერების ამგვარი კარგვისათვის ფასის გადახდას წარმოადგენს ცხოვრების იმგვარი გზა, რომელიც ცხოვრებას აქცევს გამოშიგნულს, გაუცხოებულს, უნაყოფოს და მოაქვს ემოციური და ფსიქოსომატური დაავადებების რაოდენობის ზრდა. საზოგადოებრივ დონეზე სულიერი ღირებულებების არარსებობას შედეგად მოაქვს არსებობის ისეთი სტრატეგიები, რომლებიც ემუქრება სიცოცხლეს ჩვენ პლანეტაზე, კერძოდ, არააღდგენადი რესურსების მტაცებლური განიავება, ბუნებრივი გარემოს დაბინძურება, ეკოლოგიური წონასწორობისა დარღვევა და ძალის, როგორც საერთაშორისო სირთულეების გადაწყვეტის მთავარ იარაღად გამოყენება.
გამომდინარე აქედან, ყოველი ჩვენთაგანის ინტერესებშია ჩვენ პირად და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სულიერი საწყისის დაბრუნების გზების მოძიება.აღნიშნული უნდა მოიცავდეს არამხოლოდ თეორიულ აღიარებას სულიერებისა, როგორც არსებობის საციცოცხლოდ საჭირო განზომილებისა, არამედ წახალისება და საზოგადოებრივი მხარდაჭერა საქმიანობის იმ სახეობებისა, რომლებიც უწყობენ ხელს გახსნას სინამდვილის სულიერ განზომილებებთან წვდომის განცდის გზით.ამ მუშაობის მნიშვნელოვანი ნაწილი უნდა გახდეს განვითარება ადამიანის მხარდამჭერი ამგვარი აუცილებელი მეთოდებისა, რომლებიც განიცდიან სულიერი გახსნის კრიზისს, რაც შეუწყობდა ხელს ამ მდგომარეობების კეთილსაიმედო შესაძლებლობების განხორციელებას.
1980 წელს კრისტინამ დააფუძნა გადაუდებელი სულიერი დახმარების ქსელი (გსდქ) - ორგანიზაცია, რომელიც მოწოდებულია ხალხის გაერთიანებისაკენ, რომლებიც განიცდიან ფსიქოსულიერ კრიზისებს და იმ პროფესიონალებს, რომლლებსაც შეუძლიათ და მზად არიან დახმარების აღმოჩენა, ამ მდგომარეობების ახალ გაგებაზე. და დღეს გსდქ უკვე მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში არსებობენ.