სასწაულებრივის ძიებაში

თავი მეთექვსმეტე

 

1916-1917 წლების ზამთრის ისტორიული მოვლენები. გურჯიევის სისტემა, როგორც გზამკვლევი წინააღმდეგობების ლაბირინთში, ანუ "ნოეს კიდობანი". მატერიის ცნობიერება. მისი ინტელექტის ხარისხები. სამსართულიანი, ორსართულიანი და ერთსართულიანი მანქანები. ადამიანისგან, ცხვრისგან და ჭიაყელასგან შემდგარი ადამიანი. ყველა ქმნილების კლასიფიკაცია სამი კოსმიური თვისების მიხედვით: რას ჭამს, რას სუნთქავს და რა გარემოში ცხოვრობს. საკვების ცვლილებით გამოწვეული ადამიანის შესაძლებლობები. "ყველაფერი ცოცხლის დიაგრამა". გურჯიევი პეტერბურგს უკანასკნელად ტოვებს. საინტერესო მოვლენა - "ფერიცვალება" თუ "პლასტიკა"? ჟურნალისტის შთაბეჭდილებები გურჯიევთან დაკავშირებით. ნიკოლოზ მეორის დაცემა. "რუსეთის ისტორიის დასასრული". რუსეთის დატოვების გეგმები, გურჯიევთან კომუნიკაცია მოსკოვში მუშაობის გაგრძელებასთან დაკავშირებით. დიაგრამების და კოსმოსების იდეის შემდგომი შესწავლა. "დრო არის სუნთქვა", მოცემული იდეის განვითარება ადამიანთან, დედამიწასთან, მზესთან, დიდ და პატარა უჯრედებთან მიმართებაში. "სხვადასხვა კოსმოსის დროის ცხრილის" კონსტრუქცია. ერთად აღებული სამი კოსმოსი სამყაროს ყველა კანონს თავისთავად მოიცავს. ადამიანის ორგანიზმის შინაგან პროცესებთან კოსმოსების იდეის გამოყენება. მოლეკულების და ელექტრონების ცხოვრება. სხვადასხვა კოსმოსების დროთა განზომილებები. მინკოვსკის ფორმულის გამოყენება. ადამიანის სხეულის ცენტრებთან სხვადასხვა დროის კავშირი. უმაღლეს ცენტრებთან ურთიერთობა. "დროის კოსმიური გამოთვლები" გნოსტიკურ და ინდურ ლიტერატურაში. "მოდით ჩემთან ყოველი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი, და მე მოგასვენებთ თქვენ". გურჯიევთან ვიზიტი ალექსანდროპოლში. გურჯიევის ურთიერთობა მის ოჯახთან. საუბრები მასობრივი შეშლილობის შუაგულში რაიმეს გაკეთების შეუძლებლობაზე. "მოვლენები სულაც არ არის ჩვენს წინააღმდეგ". როგორ გავაძლიეროთ "მე"-ს შეგრძნება? ხანმოკლე დაბრუნება პეტერბურგსა და მოსკოვში. შეტყობინება იქ არსებულ ჯგუფებში. დაბრუნება პიატიგორსკში. ესენტუკის თორმეტკაციანი, წინამორბედი ჯგუფი. 

 

 ამ დროისთვის, ანუ 1916 წლის ნოემბრისთვის, რუსეთში ვითარების ცვლილება  ძალიან ბნელი ასპექტების თანხლებით დაიწყო. ამ დრომდე, ჩვენ, ნებისმიერ შემთხვევაში, უმეტესი ჩვენგანი, რაღაც სასწაულით დაცულნი ვიყავით "მოვლენებისგან". ახლა "მოვლენები" უფრო გვიახლოვდებოდა, ანუ ისინი პირადად უახლოვდებოდა თითოეულ ჩვენგანს და აღარ შეგვეძლო, ისინი არ შეგვემჩნია. 

 ჩემს ამოცანაში არანაირად არ შედის იმის აღწერა და გაანალიზება, რასაც მაშინ ჰქონდა ადგილი. ამავდროულად ეს იმდენად განსაკუთრებული პერიოდია, რომ არ შემიძლია მას გვერდი ავუარო ყოველგვარი ხსენების გარეშე, რაც ჩვენს ირგვლივ ხდებოდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში იმის აღიარება მომიწევს, რომ დავყრუვდი და დავბრმავდი. თანაც, არაფერი მისცემდა უკეთეს მასალას მოვლენათა "მექანიკურობის" შესწავლას, ანუ მთლიანობისა და ნების რაიმე ელემენტის არარსებობას, როგორც მოცემულ პერიოდში მოვლენებზე დაკვირვება. ზოგიერთი რაღაცები ისე გამოიყურებოდა, ან შესაძლოა ისე გამოიყურებოდეს, რომ იგი ვიღაცის ნებაზე იყო დამოკიდებული, მაგრამ ესეც კი ილუზიაა და სინამდვილეში ამდენად ცხადი არასოდეს ყოფილა, თუ რას ნიშნავს, როდესაც ყველაფერი უბრალოდ ხდება და არავინ არაფერს აკეთებს. 

 უპირველეს ყოვლისა, ვისაც დანახვა შეეძლო და სურდა, ყველასთვის ნათელი იყო, რომ ომი დასასრულს უახლოვდებოდა და თავისთავად მთავრდებოდა რაღაც ღრმა შინაგანი დაღლილობისგან და რეალიზაციისგან, მოწყენილობისგან და მტკიცედ ფესვგადგმული ბუნდოვანებისგან, მთელი ამ საშინელების უაზრობისგან. ახლა აღარავის სჯეროდა ნებისმიერი სახის სიტყვების. ომის შოკისმომგვრელობის რაიმე სახის მცდელობამ ვერაფერი გამოიწვია. ამავდროულად, რაიმეს შეჩერება შეუძლებელი იყო და ომის გაგრძელების ან მისი შეწყვეტის აუცილებლობის შესახებ საუბრები მხოლოდ ადამიანური გონების უმწეობას წარმოაჩენდნენ, რომელსაც საკუთარი თავის უმწეობის რეალიზაციაც კი არ შეეძლო. მეორეს მხრივ აშკარა იყო, რომ საშინელება ახლოვდებოდა. ისიც ცხადი იყო, რომ ვერავინ ვერაფერს შეაჩერებდა და ვერც მოვლენებს აიცილებდა ან უსაფრთხო გზისკენ უხელმძღვანელებდა. ყველაფერი ისე მიდიოდა, როგორც უნდა წასულიყო და სხვანაირად ვერც წავიდოდა. ამ დროს განსაკუთრებით გამაოცა მემარცხენე პოლიტიკოსთა რეაქციამ, რომლებიც ამ დრომდე პასიურ როლს ასრულებდნენ, მაგრამ ახლა აქტიურ როლში გადასასვლელად ემზადებოდნენ. უფრო ზუსტად თუ ვიტყვით, მათ თავი გამოიჩინეს ყველაზე დიდ სიბრმავეში, ყველაზე მეტად მოუმზადებლობაში და იმის გაგების უუნარობაში, თუ რას აკეთებდნენ სინამდვილეში, საით მიდიოდნენ და რისთვის ემზადებოდნენ, თუნდაც საკუთარი თავისთვის. 

 პეტერბურგი და მისი ცხოვრების ბოლო ზამთარი ძალიან კარგად მახსოვს. ვინ ელოდა, თუნდაც ყველაზე უარესის მოლოდინში, რომ ეს უკანასკნელი ზამთარი იქნებოდა? ძალიან ბევრ ადამიანს ეს ქალაქი სძულდა, ძალიან ბევრს მისი ეშინოდა და ამ ქალაქის ბოლო დღეები დათვლილი იყო. 

 ჩვენი შეხვედრები გაგრძელდა. 1916 წლის ბოლო თვეებში გურჯიევი პეტერბურგში არ ჩამოსულა, მაგრამ ჩვენი ჯგუფის ზოგიერთი წევრი მოსკოვში წავიდა და ახალი დიაგრამებით და რამდენიმე ჩანაწერით დაბრუნდა, რომელიც გურჯიევის მოსკოვის მოსწავლეების ინსტრუქციების მიხედვით გაკეთდა. 

 ამ დროს ჩვენს ჯგუფებში ბევრი ახალი ადამიანი გამოჩნდა და მიუხედავად იმის სიცხადისა, რომ ყველაფერს უცნობი დასასრული უნდა მიეღო, გურჯიევის სისტემამ გარკვეული ნდობისა და უსაფრთხოების განცდა მოგვცა. იმ დროისათვის ხშირად ვსაუბრობდით, როგორ ვიგრძნობდით საკუთარ თავს ასეთი ქაოსის შუაგულში, თუ მოცემული სისტემა არ გვექნებოდა, რომელიც უფრო და უფრო ხდებოდა ჩვენი საკუთარი. ახლა ვერ წარმოვიდგენდით, როგორ გვეცხოვრა მის გარეშე და როგორ გვეპოვა საკუთარი გზა არსებული წინააღმდეგობების ლაბირინთში. 

 ეს პერიოდი ემთხვევა ნოეს კიდობნის შესახებ საუბრების დასაწყისს. ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ ნოეს კიდობნის მითი ეზოთერული ალეგორია იყო. ჩვენი კომპანიონებიდან ბევრმა მათგანმა ახლა იმის დანახვა დაიწყო, რომ ეს მითი მხოლოდ ეზოთერიკის ზოგადი იდეის ალეგორია არ იყო, არამედ ამავდროულად ეზოთერული ნაწარმოების გეგმა, მათ შორის ჩვენი სისტემის ჩათვლითაც. თავად სისტემა იყო "კიდობანი", რომელშიც ჩვენ "წყალდიდობის" დროს გადარჩენის იმედი გვქონდა. 

 

 გურჯიევი 1917 წლის თებერვლის დასაწყისში ჩამოვიდა. ერთ-ერთი პირველი საუბრისას მან ყველაფრის სრულიად ახლებური მხარე გვიჩვენა, რის შესახებაც მანამდე ლაპარაკობდა. 

 - აქამდე ჩვენ "წყალბადის ცხრილს" განვიხილავდით, როგორც ვიბრაციებისა და მატერიის სიმკვრივეების ცხრილს, რომლებიც ერთმანეთის უკუპროპორციულია. - თქვა მან. - ახლა უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ვიბრაციების სიმკვრივე და მატერიის სიმკვრივე, მატერიის მრავალი სხვა თვისებაშია გამოხატული. მაგალითად, აქამდე არაფერი გვითქვამს მატერიის ინტელექტის ან ცნობიერების შესახებ. ამასობაში, მატერიის ვიბრაციების სიჩქარე მოცემული ნივთიერების ინტელექტუალურ ხარისხს გვიჩვენებს. თქვენ უნდა გახსოვდეთ, რომ ბუნებაში არაფერია მკვდარი და უსულო. ყველაფერი თავისებურად ცოცხალია, ყველაფერი თავისებურად ინტელექტუალური და ცნობიერია. უბრალოდ, ეს ცნობიერება და ინტელექტი ყოფიერების სხვადასხვა დონეზე განსხვავებულად არის გამოხატული - ანუ სხვადასხვა მასშტაბებზე. მაგრამ, ერთხელ და სამუდამოდ უნდა გაიგოთ, რომ ბუნებაში არაფერია მკვდარი ან უსულო, არსებობს უბრალოდ გამოსხივების სხვადასხვა ხარისხები და განსხვავებული მასშტაბები. "წყალბადების ცხრილი", რომელიც მატერიის სიმკვრივის და ვიბრაციების სიჩქარის დადგენას ემსახურება, ამავდროულად ემსახურება ინტელექტის და ცნობიერების ხარისხის განსაზღვრასაც, რადგან ცნობიერების ხარისხი სიმკვრივის, სიჩქარის და ვიბრაციის ხარისხს შეესაბამება. ეს ნიშნავს, რომ რაც უფრო მკვრივია მატერია, მით უფრო ნაკლებად ცნობიერი და ინტელექტუალურია იგი. ხოლო რაც უფრო მკვრივია ვიბრაცია, მით უფრო ცნობიერი და ინტელექტუალურია. 

 ნამდვილად მკვდარი მატერია იქ იწყება, სადაც ვიბრაცია წყდება, მაგრამ, ჩვეულებრივ პირობებში, დედამიწის ზედაპირზე მკვდარი მატერია ჩვენ არ გვაწუხებს. მეცნიერებას მისი შექმნა არ შეუძლია. ყველაფერი, რაც ჩვენ ვიცით, არის ცოცხალი მატერია, რომელიც თავისებურად ინტელექტუალურია. 

 მატერიის სიმკვრივის ხარისხის განსაზღვრისას, "წყალბადების ცხრილი" ინტელექტის ხარისხსაც განსაზღვრავს. ეს ნიშნავს, რომ "წყალბადების ცხრილში" მოთავსებული სხვადასხვა მატერიის ერთმანეთთან შედარებისას, ჩვენ არა მარტო მის სიმკვრივეს განვსაზღვრავთ, არამედ მათ ინტელექტსაც. ჩვენ არა მხოლოდ იმის თქმა შეგვიძლია, თუ რამდენჯერ არის ესა თუ ის წყალბადი სხვაზე მკვრივი ან მსუბუქი, არამედ იმის თქმაც შეგვიძლია, ერთი წყალბადი მეორეზე რამდენად ჭკვიანია.

 "წყალბადების ცხრილის" გამოყენება დაფუძნებულია ნივთებისა და ცოცხალი არსებების თვისებების განსხვავებული ხარისხების დასადგენად, რომლებიც მრავალი წყალბადისგან იმ პრინციპით შედგება, რომ თითოეულ ცოცხალ არსებაში და თითოეულ ნივთში არის ერთი განსაზღვრული წყალბადი, რომელიც მისი სიმძიმის ცენტრია. ეს არის, ასე ვთქვათ, ყველა წყალბადის "საშუალო წყალბადი", რომელსაც მოცემული არსება ან საგანი შეიცავს. ამ "საშუალო წყალბადის" საპოვნელად, დასაწყისისთვის ცოცხალ არსებებზე ვისაუბრებთ. უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია მოცემული არსების ყოფიერების დონე ვიცოდეთ. პირველ რიგში, ყოფიერების დონე განისაზღვრება მოცემულ მანქანაში სართულების რაოდენობით. ჯერჯერობით მხოლოდ ადამიანზე ვისაუბრეთ, ადამიანი კი სამსართულიან ნაგებობად ავიღეთ. ჩვენ არ შეგვიძლია ცხოველებზე და ადამიანებზე ერთდროულად საუბარი, რადგან ცხოველები ადამიანებისგან რადიკალურად განსხვავდებიან. ჩვენთვის ცნობილი ყველაზე მაღალი ცხოველები ორი სართულისგან შედგებიან, ხოლო ყველაზე დაბლები ერთისგან. 

  გურჯიევმა გამოსახულება დახატა:

 ადამიანი სამი სართულისგან შედგება. 

 ცხვარი ორი სართულისგან შედგება.  

 ჭიაყელა მხოლოდ ერთი სართულისგან შედგება. 

 ამავდროულად, ადამიანის დაბალი და შუა სართული, ასე ვთქვათ, ცხვრის და ჭიაყელას სართულების იდენტურია. ამიტომ, შეიძლება ითქვას, რომ ადამიანი შედგება ადამიანისგან, ცხვრისგან და ჭიაყელისგან, ხოლო ცხვარი შედგება ცხვრისგან და ჭიაყელასგან. ადამიანი რთული არსებაა. მისი ყოფიერების დონე იმ არსებების ყოფიერების დონით განისაზღვრება, რომელთაგანაც ის არის შედგენილი. ცხვარმა ან ჭიაყელამ შეიძლება დიდი ან პატარა როლი ითამაშოს ადამიანში.  ამგვარად, ჭიაყელა მთავარ როლს თამაშობს ადამიან ნომერ პირველში, ცხვარი მთავარ როლს თამაშობს ნომერ მეორე ადამიანში, ხოლო მესამე ადამიანში - ადამიანი. მაგრამ, ეს განმარტებები მხოლოდ ინდივიდუალურ შემთხვევებში არის მნიშვნელოვანი. ზოგადი გაგებით, "ადამიანი" შუა სართულის სიმძიმის ცენტრით განისაზღვრება.  

 ადამიანის შუა სართულის სიმძიმის ცენტრი არის "წყალბადი 96". "წყალბადი 96"-ის ინტელექტი განსაზღვრავს ადამიანის, ანუ ფიზიკური სხეულის საშუალო ინტელექტს. "ასტრალური სხეულის" სიმძიმის ცენტრი იქნება "წყალბადი 48". მესამე სხეულის სიმძიმის ცენტრი იქნება "წყალბადი 24", ხოლოო მეოთხე სხეულის სიმძიმის ცენტრი იქნება "წყალბადი 12". 

 თუ ადამიანის ოთხი სხეულის დიაგრამა გახსოვთ, რომელიც ადრე მოგეცით და რომელშიც ზედა სართულის "საშუალო წყალბადები" იყო მოცემული, თქვენთვის ახლა უფრო ადვილი იქნება იმის გაგება, რასაც ამჟამად ვამბობ.

 გურჯიევმა შემდეგი დიაგრამა დახატა:

 ზედა სართულის სიმძიმის ცენტრი მხოლოდ ერთი "წყალბადით" არის მაღალი შუა სართულის სიმძიმის ცენტრზე. შუა სართულის სიმძიმის ცენტრი ერთი "წყალბადით" უფრო მაღლაა, ვიდრე ქვედა სართულის სიმძიმის ცენტრი. 

 მაგრამ, როგორც უკვე ვთქვი, "წყალბადების ცხრილში" ყოფიერების დონეს ჩვეულებრივ, შუა სართული განსაზღვრავს. 

 ასეთი ამოსავალი წერტილის გამოყენებით, მაგალითად, შესაძლებელია მსგავსი პრობლემების გადაჭრა:

 დავუშვათ, რომ იესო ქრისტე არის ადამიანი ნომერი რვა. რამდენად უფრო ჭკვიანია იესო წყალბადის ცხრილზე?

 ცხრილს სართულები არ აქვს. იგი მთლიანად მოქცეულია "წყალბად 1536"-სა და "წყალბად 3072"-ს შორის, "წყალბადების ცხრილის" მესამე სკალას მიხედვით. ადამიანი ნომერი რვა არის "წყალბადი 6". ეს არის მერვე ადამიანის შუა სართულის სიმძიმის ცენტრი. თუ ჩვენ შეგვიძლია გამოვთვალოთ, რამდენჯერ არის "წყალბადი 6" "წყალბად 1536"-ზე უფრო ჭკვიანი, ამასთან დაკავშირებით უნდა გვახსოვდეს, რომ ინტელექტი განისაზღვრება არა მატერიის სიმკვრივით, არამედ ვიბრაციების სიმკვრივით. თუმცა, ვიბრაციების სიმკვრივე იზრდება არა გაორმაგებით, როგორც ეს "წყალბადის" ოქტავებში ხდება, არამედ სრულიად განსხვავებული პროგრესიით, რომელიც ბევრჯერ აღემატება ზემოხსენებულს. თუ თქვენ მოცემული ზრდის ზუსტი კოეფიციენტი იცით, მაშინ ამ პრობლემის გადაჭრას შეძლებთ. მხოლოდ იმის ჩვენება მინდა, რომ, რაც არ უნდა უცნაური იყოს, პრობლემის მოგვარება შესაძლებელია. 

 იმასთან დაკავშირებით, რაც ახლა ვთქვი, აუცილებელია გაიგოთ ცოცხალი არსებების კლასიფიკაციისა და განმარტების პრინციპები კოსმიური არსებობის თვალსაზრისით. ჩვეულებრივ მეცნიერებაში, კლასიფიკაცია გარეგანი ნიშნების მიხედვით ხორციელდება - ძვლები, კბილები, ფუნქციები; ძუძუმწოვრები, ხერხემლიანები, მღრღნელები და ასე შემდეგ. ზუსტი ცოდნის თვალსაზრისით, კლასიფიკაცია ხორციელდება კოსმიური თვისებების მიხედვით, რომელიც ყველა ცოცხალი არსებისთვის იდენტურია და იგი მოცემული არსების კლასის და სახეობის დადგენის საშუალებას უდიდესი სიზუსტით გვაძლევს, როგორც სხვა არსებებთან, ასევე სამყაროში საკუთარ ადგილთან დაკავშირებითაც. 

 ეს თვისებები წარმოადგენენ ყოფიერების თვისებებს. ყოველი ცოცხალი ქმნილების ყოფიერების დონე შემდეგნაირად განისაზღვრება: 

 პირველ რიგში, რას ჭამს ეს არსება.

 მეორე, რას სუნთქავს.

 და მესამე, პირობები, რომელშიც იგი ცხოვრობს. 

 ესენი წარმოადგენენ ყოფიერების სამ კოსმიურ თვისებას. 

 ავიღოთ მაგალითად ადამიანი. იგი იკვებება წყალბადი 768-ით, სუნთქვას წყალბად 192-ს და ცხოვრობს წყალბად 192-ში. მისი მსგავსი სხვა არსება ჩვენს პლანეტაზე არ არსებობს, მიუხედავად იმისა, რომ მასზე მაღალი ქმნილებებიც არსებობენ. ცხოველებს, როგორიცაა მაგალითად ძაღლი, შეუძლიათ იკვებონ წყალბადი 768-ით. მათ ასევე შეუძლიათ იკვებონ დაბალი წყალბადით, რომელიც 1536-ს უახლოვდება და ადამიანისთვის შეუძლებელ საკვებს განასახიერებს. ფუტკარი იკვებება 768-ზე ბევრად მაღალი საკვებით, უფრო მაღლით, ვიდრე 384, მაგრამ იგი სკის ატმოსფეროში ცხოვრობს, სადაც ადამიანი ვერ იცხოვრებს. გარეგნული თვალსაზრისით ადამიანი ცხოველია. მაგრამ, იგი ყველა სხვა ცხოველისგან განსხვავებული სახეობის ცხოველს მიეკუთვნება. 

 ავიღოთ კიდევ ერთი მაგალითი - ფქვილის ჭიაყელა. იგი ფქვილით იკვებება, რომელიც წყალბად 768-ზე ბევრად უხეშია, ვინაიდან ჭიაყელას დამპალ ფქვილშიც შეუძლია ცხოვრება. ვთქვათ, რომ ეს არის 1536. იგი სუნთქავს წყალბად 192-ს და ცხოვრობს წყალბად 1536-ში. 

 თევზი იკვებება წყალბად 1536-ით, ცხოვრობს წყალბად 384-ში და სუნთქავს წყალბად 192-ს. 

 ხე იკვებება წყალბად 1536-ით, ნაწილობრივ სუნთქავს წყალბად 192-ს, ხოლო ნაწილობრივ წყალბად 96-ს, ხოლო ცხოვრობს ნაწილობრივ წყალბად 192-ში და ნაწილობრივ წყალბად 3072-ში (ნიადაგი). 

 თუ ამ განმარტებების გაგრძელებას ვეცდებით, რომელიც ერთი შეხედვით ძალიან მარტივია, დავინახავთ, რომ იგი ცოცხალ არსებათა კლასების ყველაზე დახვეწილი განსხვავებების დანახვას შესაძლებელს ხდის, განსაკუთრებით თუ გაითვალისწინებთ, რომ წყალბადები, რომელსაც ოქტავების მსგავსად ვიღებთ, ძალიან ფართო ცნებას წარმოადგენს. მაგალითად, ჩვენ ვნახეთ, რომ ძაღლი, თევზი და ფქვილის ჭია ერთნაირად იკვებება წყალბად 1536-ით, რაც ამ წყალბადის ორგანული წარმოშობის ნივთიერებებს გულისხმობს, რომელიც ადამიანური საკვებისთვის სასარგებლო არ არის. ახლა, თუ გავაცნობიერებთ, რომ ეს ნივთიერებები შეიძლება გარკვეულ კლასებად დაიყოს, მაშინ ჩვენ ძალიან ზუსტი განმარტებების შესაძლებლობას დავინახავთ. ზუსტად იგივე ხდება ჰაერზე და ზუსტად იგივეა საცხოვრებელ პირობებზეც.

 ყოფიერების კოსმიური თვისებები მყისიერად უკავშირდება "წყალბადის ცხრილის" მიხედვით ინტელექტის განსაზღვრებასაც. 

 მატერიის ინტელექტს განსაზღვრავს ის არსება, რომელსაც იგი საკვებად ემსახურება. მაგალითად, რომელი უფრო ინტელექტუალურია ამ თვალსაზრისით, უმი კარტოფილი თუ გამომცხვარი კარტოფილი? უმი კარტოფილი ღორებისთვის საკვებს წარმოადგენს, გამომცხვარი კი ადამიანისთვის. გამომცხვარი კარტოფილი უფრო ჭკვიანია, ვიდრე უმი კარტოფილი.

 თუ კლასიფიკაციისა და განსაზღვრების მოცემული პრინციპები სწორად იქნება გაგებული, ბევრი რამ ნათელი და ცხადად აღქმადი გახდება. არც ერთ ცოცხალ არსებას არ შეუძლია სურვილისამებრ შეცვალოს თავისი საკვები, ჰაერი ან გარემო. თითოეული არსების კოსმიური წესრიგი განსაზღვრავს მის საკვებს, რომელსაც ის ჭამს, ჰაერს, რომელსაც სუნთქავს და გარემოს, რომელშიც ცხოვრობს. 

 როდესაც ადრე სამსართულიან ქარხანაში საკვების ოქტავაზე ვსაუბრობდით, ჩვენ ვნახეთ, რომ "ყველა უფრო სუფთა წყალბადი", რომელიც მუშაობისთვის, ზრდისა და ევოლუციისთვის არის საჭირო, მზადდება სამი სახის საკვებისგან, ანუ ამ სიტყვების მკაცრი გაგებით - საჭმლისგან, სასმლისგან, ჰაერისგან და შთაბეჭდილებებისგან. ახლა დავუშვათ, რომ ჩვენ შეგვიძლია გავაუმჯობესოთ საკვებისა და ჰაერის ხარისხი, ვთქვათ, 768-ის ნაცვლად ვიკვებოთ წყალბად 384-ით და 192-ის ნაცვლად ვისუნთქოთ წყლაბად 96-ით. რამდენად მარტივი და ადვილი იქნებოდა ახლა ორგანიზმში სუფთა ნივთიერებების გამომუშავება. მაგრამ მთელი საქმე იმაშია, რომ ეს შეუძლებელია. ორგანიზმი სწორედ ამ უხეში საკვების სუფთა საკვებად გადამუშავებასთან არის ადაპტირებული და თუ მას უხეშის ნაცვლად სუფთა საკვებს მისცემთ, ამის გარდაქმნას ვეღარ შეძლებს და ძალიან მალე მოკვდება. ჰაერი და საკვები ვერ შეიცვლება. მაგრამ, შთაბეჭდილებების ხარისხის შეცვლა შესაძლებელია, რადგან შთაბეჭდილებების ხარისხი რაიმე კოსმიურ კანონს არ ექვემდებარება. ადამიანს არ შეუძლია საკვების და ჰაერის გაუმჯობესება. ამ შემთხვევაში გაუმჯობესება სინამდვილეში ყველაფრის გაუარესება იქნება. მაგალითად, 192-ის ნაცვლად წყალბად 96 ძალიან სუფთა ან ძალიან ცხელი ჰაერია, რომლის სუნთქვაც ადამიანს არ შეუძლია. წყალბად 96 არის ცეცხლი. ზუსტად იგივეა საკვებთან დაკავშირებით. წყალბად 384 არის წყალი. თუ ადამიანს საკვების გაუმჯობესება უნდა, წყლით უნდა იკვებოს და ცეცხლით უნდა ისუნთქოს. ცხადია, რომ ასეთი რამ შეუძლებელია. მაგრამ, როდესაც საკვებისა და ჰაერის გაუმჯობესება შეუძლებელია, ამის ნაცვლად შესაძლებელია შთაბეჭდილებების ძალიან მაღალი ხარისხით გაუმჯობესება და ამ გზით ორგანიზმში "სუფთა წყალბადების" შეყვანა. სწორედ ამას ეფუძნება ევოლუციის შესაძლებლობა. ადამიანი სულაც არ არის ვალდებული H48-ის დუნე შთაბეჭდილებებით იკვებოს, მას შეუძლია ჰქონდეს როგორც H24, H12, H6 და კიდევ H3-იც. ეს მთელ სურათს ცვლის, ხოლო ადამიანი, რომელიც ზედა სართულის მანქანისთვის უფრო მაღალ წყალბადებს წარმოქმნის, რა თქმა უნდა, იმისგან განსხვავდება, ვინც დაბალი წყალბადებით იკვებება. 

 ერთ-ერთ მომდევნო საუბარში გურჯიევი კვლავ მიუბრუნდა კოსმიური თვისებების მიხედვით კლასიფიკაციის თემას. 

 - კლასიფიკაციის სხვა სისტემაც არსებობს. - თქვა მან. - რომლის გაგებაც ასევე მოგიწევთ. ეს არის ოქტავების სრულიად განსხვავებული თანაფარდობით კლასიფიკაცია. ჰაერის, საკვების და გარემოს პირველი კლასიფიკაცია ეხება "ცოცხალ არსებებს", როგორც ჩვენ მათ ვიცნობთ, ამაში შედის მცენარეები, ანუ ინდივიდები. სხვა კლასიფიკაცია, რომლის შესახებაც ახლა ვიტყვი, იმ საზღვრებისგან შორს გაგვიყვანს, რასა ჩვენ "ცოცხალ არსებებს" ვუწოდებთ, იქნება ეს ცოცხალ არსებებზე მაღალი თუ დაბალი. იგი ეხება არა ინდივიდებს, არამედ კლასებს, ძალიან ფართო გაგებით. მთელი ეს კლასიფიკაცია გვიჩვენებს, რომ ბუნებაში ნახტომები არ არსებობს. ბუნებაში ყველაფერი დაკავშირებულია და ყველაფერი ცოცხალია. ამ კლასიფიკაციის დიაგრამას ეწოდება "ყველაფერი ცოცხლის დიაგრამა". 

 მოცემული დიაგრამის მიხედვით, ყველა ქმნილება, ყოფიერების ყველა საფეხური განისაზღვრება იმით, თუ რა ემსახურება მას საკვების სახით მოცემულ საფეხურზე და რას ემსახურება თავად საკვების სახით. რადგან კოსმიურ წესრიგში არსებების თითოეული კლასი იკვებება დაბალ არსებათა განსაზღვრული კლასით და თავად უმაღლესი კლასის არსებისთვის საკვებს წარმოადგენს. 

 გურჯიევმა დიაგრამა კიბის სახით, თერთმეტი კვადრატით დახატა. თითოეულ მათგანზე, ორი მაღალი ადგილის გარდა, მან ციფრებთან ერთად სამი წრე დახატა.

 -თითოეული კვადრატი ყოფიერების დონეს აღნიშნავს. - თქვა მან. - ქვედა წრეში წყალბადი გვიჩვენებს, თუ რით იკვებება არსებების მოცემული კლასი. ზედა წრის წყალბადი აჩვენებს კლასს, რომელიც დაბლა მოცემული მახასიათებლებით იკვებება, ხოლო შუალედური წრის წყალბადი გვიჩვენებს, რას წარმოადგენენ ეს არსებები. 

 ადამიანის ადგილი არის ქვემოდან მეშვიდე კვადრატი ან ზემოდან მეხუთე კვადრატი. ამ დიაგრამის მიხედვით ადამიანი არის წყალბად 24. იგი იკვებება წყალბად 96-ით და თავად წყალბად 6-სთვის არის საკვები. ადამიანის ქვედა კვადრატი იქნება "ხერხემლიანები", შემდეგ "უხერხემლოები". უხერხემლოები არიან წყალბად 96. შესაბამისად, ადამიანი "უხერხემლოებით" იკვებება.

 ამ მომენტისთვის წინააღმდეგობებს ნუ მოძებნით, არამედ შეეცადეთ გაიგოთ, რას შეიძლება ეს ნიშნავდეს. ასევე, ნუ შეადარებთ ამ დიაგრამებს სხვა დანარჩენებს. საკვების დიაგრამის მიხედვით ადამიანი არის წყალბად 768, ამ დიაგრამის მიხედვით კი წყალბად 96. რატომ? ეს რას ნიშნავს? ერთიც მართალია და მეორეც მართალია. მოგვიანებით, როდესაც ამას გაიგებთ, ყველა ნაწილს ერთში მოაქცევთ. 

 მომდევნო კვადრატი არის მცენარეები. შემდეგი მინერალები, შემდეგი ლითონები, რომლებიც მინერალებს შორის ცალკეულ კოსმიურ ჯგუფს შეადგენენ. მომდევნო კვადრატს ჩვენს ენაზე სახელი არ აქვს, რადგან ჩვენ მას არასდროს ვხვდებით მატერიის მოცემულ მდგომარეობაში, დედამიწის ზედაპირზე. ეს კვადრატი აბსოლუტთან შედის კონტაქტში. გახსოვთ, ადრე ვისაუბრეთ "წმინდა შეხების" შესახებ. ეს არის "წმინდა შეხება". 

 ბოლო კვადრატის ბოლოში მან პატარა სამკუთხედი მოათავსა, წვერით დაბლა. 

- ახლა, ადამიანის მეორე მხარეს არის კვადრატი - 3, 12, 48. ეს არის არსებათა კლასი, რომელიც ჩვენ არ ვიცით. მოდით ვუწოდოთ მათ ანგელოზები. შემდეგი კვადრატი - 1, 6, 24. მოდით, ამ არსებებს მთავარანგელოზები დავარქვათ. 

 შემდეგ კვადრატში მან მოათავსა ფიგურები 3, 12 და ორი წრე, ცენტრში წერტილით. მას უწოდა "მარადიულად უცვლელი", ხოლო მომდევნო კვადრატზე დააწერა 1 და 6. შუაში მან დახატა წრეში ჩასმული სამკუთხედი, რომლის ცენტრშიც კიდევ ერთი წრე და წერტილი დაამატა. მან ამას "აბსოლუტი" უწოდა. 

 - ეს დიაგრამა თქვენთვის არც თუ ისე გასაგები იქნება. - თქვა მან. - მაგრამ, მასში გარკვევას ნელ-ნელა ისწავლით. მხოლოდ დიდი ხნის შემდეგ შეძლებთ ამ დიაგრამის ყველა დანარჩენისგან ცალკე მიღებას. 

 

 ეს იყო ფაქტობრივად ყველაფერი, რაც გურჯიევისგან მოვისმინე ამ უცნაური დიაგრამის შესახებ, რომელთან დაკავშირებითაც, როგორც ჩანს, გურჯიევის ნათქვამმა დიდი ნაწილი გააბრაზა.

 ამ დიაგრამაზე საუბრისას ჩვენ ძალიან მალე შევთანხმდით, რომ "ანგელოზები" მიგვეღო პლანეტებად, ხოლო "მთავარანგელოზები" მზეებად. ჩვენთვის თანდათან ბევრი სხვა რამ გახდა ცხადი. მაგრამ, ძალიან გვაბნევდა წყალბად 6144-ის გამოჩენა, რომელიც საერთოდ არ გვხვდებოდა წყალბადების წინა ცხრილის მესამე განყოფილებაში, რომელიც წყალბად 3072-ით მთავრდებოდა. ამავდროულად, გურჯიევი დაჟინებით ამბობდა, რომ მოცემული ნუმერაცია წყალბადების მესამე ცხრილის მიხედვით იყო აგებული. 

 დიდი ხნის შემდეგ ვკითხე, ეს რას ნიშნავდა.

 - ეს არასრული წყალბადია. - თქვა მან. - წყალბადი სულიწმიდის გარეშე. იგი იმავე მესამე ცხრილს ეკუთვნის, მაგრამ დაუმთავრებელია. 

 მაგალითად, სრული წყალბადი შედგება ნახშირბადისგან, წყალბადისგან და აზოტისგან. ახლა აიღე მესამე ცხრილის ბოლო წყალბადი, 3072. ეს წყალბადი შედგება ნახშირბად 512-სგან, ჟანგბად 1536-სგან და აზოტ 1024-სგან. 

 ახლა გავაგრძელოთ: მომდევნო ტრიადაში აზოტი ხდება ნახშირბადი, მაგრამ ამისთვის ჟანგბადი და აზოტი არ არის. ამიტომ, კონდენსაციის შედეგად იგი თავად ხდება წყალბად 6144. მაგრამ, ეს არის მკვდარი წყალბადი, მომდევნო საფეხურზე გადასვლის გარეშე, წყალბადი სულიწმიდის გარეშე. 

 ეს იყო გურჯიევის უკანასკნელი ვიზიტი პეტერბურგში. ვცდილობდი, მასთან მოსალოდნელ მოვლენებზე მესაუბრა. მაგრამ, მან გარკვევით არაფერი მითხრა, რომელზეც საკუთარ ქმედებებს დავამყარებდი. 

 მის წასვლასთან დაკავშირებით ძალიან საინტერესო მოვლენას ჰქონდა ადგილი. ეს მოვლენა რკინიგზის სადგურზე მოხდა. ჩვენ ყველანი, მას ნიკოლაევსკის სადგურიდან ვაცილებდით. გურჯიევი ბაქანზე იდგა და გველაპარაკებოდა. იგი ისეთივე ჩვეულებრივი იყო, როგორსაც ყველა ვიცნობდით. მეორე ზარის შემდეგ კუპეში შევიდა - მის კუპე კართან იყო - და ფანჯარასთან მივიდა. 

 იგი განსხვავებული იყო! ფანჯარაში სხვა კაცი დავინახეთ და არა ის, ვინც მატარებელში შევიდა. ამ რამდენიმე წამის განმავლობაში იგი შეიცვალა. ძალიან რთულია იმის აღწერა, თუ რაში მდგომარეობდა განსხვავება, მაგრამ პლატფორმაზე იგი ჩვეულებრივი ადამიანი იყო, ისეთივე ჩვეულებრივი, როგორც ყველა დანარჩენი, მაგრამ ვაგონიდან სხვა დონის კაცი გვიყურებდა, საკმაოდ განსაკუთრებული მნიშვნელობისა და ღირსების მქონე, მის ყოველ გამოხედვაში და მოძრაობაში, თითქოს მოულოდნელად წინამძღოლი პრინცი გამხდარიყო ან იმ უცნობი სამეფოს სახელმწიფო მოხელე, რომელშიც მოგზაურობდა და საითკენაც ჩვენ მას ვაცილებდით. 

 ჩვენი ყრილობის ზოგიერთი წევრი მაშინ ნათლად ვერ ხვდებოდა, რა ხდებოდა, მაგრამ ემოციურად მათაც იგრძნეს და განიცადეს რაღაც, რაც ჩვეულებრივი ფენომენის მიღმა იმყოფებოდა. ეს ყველაფერი მხოლოდ რამდენიმე წამს გაგრძელდა. მეორე ზარს თითქმის მაშინვე მესამე მოჰყვა და მატარებელი დაიძრა.

 არ მახსოვს, მარტო დარჩენის შემდეგ პირველად ვინ ალაპარაკდა გურჯიევის ამგვარ "ფერიცვალებაზე". შემდგომში აღმოჩნდა, რომ ეს ყველა ჩვენგანმა შეამჩნია, მაგრამ ყველას თანაბრად არ გაუცნობიერებია, თუ რას ჰქონდა ადგილი. თუმცა, ყველამ, გამონაკლისის გარეშე, რაღაც უჩვეულო იგრძნო. 

 გურჯიევმა ადრე აგვიხსნა, რომ თუ ადამიანი პლასტიკების ხელოვნებას დაეუფლებოდა, მთლიანად შეძლებდა გარეგნობის შეცვლას. მან თქვა, რომ შეგიძლია ლამაზი ან ამაზრზენი გახდე, ასევე შეიძლება ხალხს შემჩნევა აიძულო ან სულაც უხილავი გახდე. 

 რა იყო ეს? ალბათ "პლასტიკების" შემთხვევა. 

 მაგრამ, ამბავი ჯერ არ დასრულებულა. გურჯიევთან ერთად, ვაგონში ა. მოგზაურობდა, (ცნობილი ჟურნალისტი) რომელსაც იმ დროისთვის პეტერბურგიდან აგზავნიდნენ (ეს რევოლუციამდე სულ ცოტა ხნით ადრე მოხდა). ჩვენ, ვინც გურჯიევს ვაცილებდით, ვაგონის ერთ ბოლოში ვიდექით, ხოლო მეორე ბოლოში ის ჯგუფი იდგა, რომელიც ა.-ს აცილებდა.

 მე პირადად ა.-ს არ ვიცნობდი, მაგრამ გამცილებელთა შორის რამდენიმე ჩემი ნაცნობი და მეგობარიც კი იყო. ორი-სამი მათგანი ჩვენს შეხვედრებზე იყო ნამყოფი და ისინი ერთი ჯგუფიდან მეორეში გადადიოდნენ.

 რამდენიმე დღის შემდეგ ა.-მ გამოაქვეყნა ნაშრომი, რომელშიც პეტერბურგიდან მოსკოვამდე საკუთარი ფიქრები და შთაბეჭდილებები აღწერა. იმავე ვაგონში მასთან ერთად ერთი უცნაური აღმოსავლელი მგზავრობდა. სპეკულანტთა მღელვარე ბრბოს შორის, რომლებიც ვაგონს ავსებდნენ, ამ კაცის არაჩვეულებრივმა ღირსებამ და სიმშვიდემ ჟურნალისტი მოხიბლა, ზუსტად ისე, თითქოს ეს ხალხი მისთვის პატარა ბუზები იყვნენ, რომლებსაც მიუწვდომელი სიმაღლიდან უყურებდა. ა.-მ იგი დაასახელა, როგორც "ნავთობის მეფე" ბაქოდან, ხოლო მასთან საუბრისას, მისგან რამდენიმე იდუმალი ფრაზის მიღების შემდეგ, იმის რწმენა კიდევ უფრო გაუძლიერდა, რომ ეს იყო კაცი, რომლის მილიონებიც ძილის დროს იზრდებოდა და ვინც ადამიანებს ზემოდან უყურებდა, რომლებიც საარსებო შოვნას ცდილობდნენ. 

 "ჩემი თანამგზავრი თავშეკავებული იყო. სპარსელი ან თათარი გახლდათ, ასტრახანის ღირებული ქუდით შემკული. ხელქვეშ ფრანგული რომანი ედო. ჩაის სვამდა, ფინჯანს გასაგრილებლად ფრთხილად დგამდა ფანჯრის რაფაზე. ხანდახან უკიდურესი ზიზღით უყურებდა ხალხის აურზაურს და ხმაურს. ისინიც თავის მხრივ მას უყურებდნენ, თანაც მეჩვენებოდა, რომ დიდი ყურადღებით, თუ პატივისცემითა და შიშით არა. ყველაზე მეტად იმან დამაინტერესა, რომ ეს კაცი იმავე სამხრეთ აღმოსავლელ სპეკულანტთა ჯგუფის დარჩენილ ნაწილს ეკუთვნოდა, სვავების ფარას, რომლებიც მაღალ სივრცეებში დაფრინავდნენ, რათა ლეში ან რამე სხვა ეპოვათ. - ის იყო მუქი კანის, შავთვალება, ზელიმ-ხანის მსგავსი ულვაშების მქონე კაცი... რატომ ერიდება და ასე ძალიან იგდებს აბუჩად თავის სისხლს და ხორცს? ჩემდა საბედნიეროდ, მან ჩემთან საუბარი დაიწყო.

 - ისინი საკუთარ თავს ძალიან აფორიაქებენ. - თქვა მან სახის გაუნძრევლად და დაღლილად. მისი შავი თვალები, რომელიც აღმოსავლურად თავაზიანი იყო, სუსტად იღიმოდა. 

 იგი გაჩუმდა და შემდეგ განაგრძო:

 - დიახ, ამჟამად რუსეთში დიდი ბიზნესები ტრიალებს, რომლისგანაც ჭკვიან კაცს ბევრი ფულის შოვნა შეუძლია. - კიდევ ერთი დუმილის შემდეგ მან დაამატა:

 - ბოლოს და ბოლოს, ეს ომია. ყველას უნდა მილიონერი გახდეს.

 მის ტონში, რომელიც ცივი და მშვიდი იყო, თითქოს ერთგვარი ფატალური და დაუნდობელი ტრაბახი შევამჩნიე, რომელიც ცინიზმით იყო გაჯერებული და გარკვეულწილად უხეშად ვკითხე:

 - და თქვენ?

 - რა? - კითხვა დამიბრუნა. 

 - თქვენც ეს არ გინდათ?

 გაურკვეველი და ოდნავ ირონიული ჟესტით მიპასუხა. 

 მომეჩვენა, რომ არ გაუგია ან ვერ გაიგო, რაც ვკითხე, ამიტომ კითხვა გავიმეორე:

 - თქვენც არ ნახულობთ მოგებას?

 მან განსაკუთრებით ჩუმად ჩაიღიმა და სიმძიმით თქვა:

 - ჩვენ ყოველთვის ვიღებთ მოგებას. ეს ჩვენ არ გვეხება. ომი თუ მშვიდობა, ჩვენთვის ერთი და იგივეა. ჩვენ ყოველთვის ვნახულობთ მოგებას. 

 (რა თქმა უნდა, გურჯიევი ეზოთერულ სამუშაოს გულისხმობდა, ცოდნის და ხალხის შეგროვებას. მაგრამ, ა.-მ ისე გაიგო, თითქოს გურჯიევი ნავთობზე ლაპარაკობდა). 

  საინტერესო იქნებოდა ისეთ ადამიანთან საუბარი და მისი ფსიქოლოგიის გაცნობა, რომლის კაპიტალიც მთლიანად მზის წესრიგზეა დამოკიდებული, რაც ძნელად მოსალოდნელია დაირღვეს და ვისი ინტერესებიც ამ მიზეზით ომზე და მშვიდობაზე მაღლა დგას..."

 ამით დაასრულა ა.-მ "ნავთობის მეფის" ეპიზოდი. 

 ჩვენ განსაკუთრებით გაგვაკვირვა "ფრანგულმა რომანმა". ეს ან ა.-მ მოიგონა, რათა შთაბეჭდილება დაემატებინა, ან გურჯიევმა ფაქტობრივად მას განზრახ "დაანახა" ფრანგული წიგნი ყვითელ ან იქნებ არც იმდენად ყვითელ ყდაში, რადგან გურჯიევი ფრანგულად არ კითხულობდა. 

 გურჯიევის წასვლის შემდეგ, რევოლუციამდე, მოსკოვიდან მისგან ცნობები ერთი-ორჯერ მივიღეთ. 

 ჩემი ყველა გეგმა დიდი ხნის წინ აირია. მე ვერ მოვახერხე იმ წიგნების გამოქვეყნება, რომელთა გამოცემასაც ვაპირებდი. უცხოური გამოცემებისთვის არაფრის მომზადება არ გამომივიდა, თუმცა ომის დაწყებიდანვე დავინახე, რომ ჩემი ლიტერატურული ნაწარმოებები საზღვარგარეთ უნდა გამეტანა. გასული ორი წლის მანძილზე მთელი ჩემი დრო გურჯიევის სამუშაოს, მის ჯგუფებს, ამ სამუშაოსთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებს და პეტერბურგიდან მოგზაურობებს დავუთმე, ჩემი საქმეები კი სრულიად უგულებელყოფილი მქონდა.

 

 ამასობაში, ატმოსფერო სულ უფრო ეშვებოდა წყვდიადში. იგრძნობოდა, რომ რაღაც აუცილებლად მოხდებოდა, თანაც ძალიან მალე. ამას მხოლოდ ისინი ვერ ამჩნევდნენ და გრძნობდნენ, ვინც თითქოს მოვლენათა კურსში მონაწილეობას იღებდა. მარიონეტებმა საფრთხის გაგება ვერ მოახერხეს, რომელიც მათ ემუქრებოდათ. 

 საბოლოოდ, ქარიშხალი ატყდა. ადგილი ჰქონდა "დიდ უსისხლო რევოლუციას" - აბსურდულ და ყველაზე უხეშ ტყუილს, რისი მოფიქრებაც შეიძლებოდა. მაგრამ, ყველაზე არაჩვეულებრივი ის  იყო, რომ ხალხს, რომელიც ყველაფრის ცენტრში იმყოფებოდა, ამ ტყუილის დაჯერება შეეძლო და ყველა მკვლელობის შუაგულში მათ "უსისხლო" რევოლუციაზე საუბარიც შეეძლოთ. 

 მახსოვს, რომ "თეორიების ძალაუფლებაზე" ვისაუბრეთ. ადამიანებს, რომლებიც რევოლუციას ელოდნენ, რომლებიც მთელ იმედს მასზე ამყარებდნენ და მას რაღაცისგან განთავისუფლების სახით აღიქვამდნენ, არ შეეძლოთ და არც სურდათ იმის დანახვა, თუ რა ხდებოდა სინამდვილეში , ხოლო ამის ნაცვლად მხოლოდ იმას ხედავდნენ, რაც მათი აზრით უნდა მომხდარიყო. 

 როდესაც დაწერილ ბროშურაში ცალ მხარეს ნიკოლოზ მეორის გადადგომის ცნობები წავიკითხე, ვიგრძენი, რომ ამაში იმყოფებოდა ყველაფრის სიმძიმის ცენტრი, რაც ირგვლივ ხდებოდა. 

 "ილოვაისკს შეუძლია საფლავიდან ადგეს და თავისი წიგნების ბოლოს მიაწეროს: 1917 წლის მარტი. რუსეთის ისტორიის დასასრული" - ვუთხარი საკუთარ თავს. 

 დინასტიის მიმართ არანაირი გრძნობა არ გამაჩნდა, მაგრამ საკუთარი თავის მოტყუება არ მსურდა, ისევე როგორც ბევრი სხვა აკეთებდა იმ დროისთვის. 

 იმპერატორ ნიკოლოზ მეორის პიროვნება ყოველთვის მაინტერესებდა. იგი მრავალი თვალსაზრისით გამორჩეულ კაცად მეჩვენებოდა, მაგრამ მთლიანად არასწორად იყო გაგებული და საკუთარი თავისაც კი არ ესმოდა. იმას, რომ ამაში მართალი ვიყავი, მოწმობს მისი დღიურის დასასრული, რომელიც ბოლშევიკებმა გამოსცეს და რომელიც ეხებოდა იმ დროს, როდესაც ყველასგან ნაღალატევმა და მიტოვებულმა, შესანიშნავი ძალა და გონების სიდიადე გამოავლინა. 

 მაგრამ, ყველაფრის მიუხედავად, მიმდინარე მოვლენებს პირადად მასთან არანაირი კავშირი არ ჰქონია, არამედ მისი ძალაუფლების ერთიანობის პრინციპთან და ამ ძალაუფლების წინაშე პასუხისმგებლობასთან, რაც მასში იყო განსახიერებული. სიმართლეა, რომ ეს პრინციპი რუსული ინტელიგენციის დიდმა ნაწილმა უარყო. სიტყვა "მეფემ" ხალხისთვის უკვე დიდი ხანია ყველანაირი მნიშვნელობა დაკარგა. მაგრამ, ამ სიტყვას მაინც ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ჯარისთვის და ბიუროკრატიული მანქანისთვის, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან არასრულყოფილი იყო, მაინც მუშაობდა და ყველაფერს ერთად ინარჩუნებდა. "მეფე" ამ მანქანისთვის შეუცვლელი, ცენტრალური ნაწილი გახლდათ. ასეთ მომენტში "მეფის" გადადგომა მთელ მანქანას აუცილებლად გაანადგურებდა. ჩვენ სხვა არაფერი  გვქონდა. სახელგანთქმული "საზოგადოებრივი თანამშრომლობა", რომლის შექმნისთვისაც ამდენი მსხვერპლი იქნა გაღებული, როგორც მოსალოდნელი იყო, ბლეფი აღმოჩნდა. რაიმე "მოძრაობის" შექმნა შეუძლებელი იყო. მოვლენები სულმოუთქმელი სიჩქარით ვითარდებოდა. არმია რამდენიმე დღეში დაიშალა. რეალურად, ომი უფრო ადრე შეჩერდა. მაგრამ, ახალ ხელისუფლებას არ სურდა ამ ფაქტის აღიარება. ახალი ტყუილი დაიწყო. მაგრამ, ამ ყველაფერში ყველაზე გასაკვირი ის იყო, რომ ადამიანებს ამ ყველაფერში რაიმე სასიხარულო უნდა ეპოვათ. მე არ ვსაუბრობ ჯარისკაცებზე, რომლებიც ყაზარმებიდან ან მატარებლებიდან გამოიქცნენ, რომელსაც სასაკლაოზე მიჰყავდათ. მე გაკვირვებული ვიყავი ჩვენი "ინტელიგენციით", რომლებიც "პატრიოტებიდან" მაშინვე იქცნენ "რევოლუციონერებად" და "სოციალისტებად".  "ნოვოე ვრემიაც" კი მოულოდნელად სოციალისტურ გაზეთად იქცა. ცნობილმა მენშევიკმა დაწერა ერთი სტატია, სახელად "თავისუფლების შესახებ", მაგრამ აშკარად ვერ გადაყლაპა და თვითონ მიანება თავი. 

  

 ვფიქრობ, რევოლუციიდან დაახლოებით ერთი კვირა იყო გასული, როდესაც ჩვენი ჯგუფის მთავარი წევრები დოქტორი ს.ს- კვარტალში მოვაგროვე და მათ მოვლენების შესახებ საკუთარი შეხედულებები წარვუდგინე. მე ვთქვი, რომ ჩემი აზრით, რუსეთში დარჩენას აზრი აღარ ჰქონდა და საზღვარგარეთ უნდა წავსულიყავით. დიდი ალბათობით აქ მხოლოდ შედარებითი სიმშვიდის მოკლე პერიოდი იარსებებდა, სანამ ყველაფერი დაშლას და ნგრევას დაიწყებდა. ჩვენ ამას ვერაფრით დავეხმარებოდით და ჩვენთვის მუშაობა შეუძლებელი გახდებოდა. 

 ვერ ვიტყვი, რომ ჩემს იდეას დიდი მოწონება მოჰყვა. მათი უმრავლესობა სიტუაციის სიმძიმეს ვერ აცნობიერებდა და მათთვის შესაძლებლად გამოიყურებოდა, რომ შესაძლოა ყველაფერი დამშვიდებულიყო და ნორმალური გამხდარიყო. სხვები იმ ჩვეულ ილუზიაში იმყოფებოდნენ, რომ ყველაფერი, რაც ხდებოდა, საუკეთესო მიზნებისთვის იყო განზრახული. ჩემი სიტყვები გაზვიადებულად ეჩვენებოდათ. ნებისმიერ შემთხვევაში, ისინი დაჩქარების აუცილებლობას ვერ ხედავდნენ. სხვებისთვის მთავარი სირთულე ის იყო, რომ ჩვენ დიდი ხნის მანძილზე გურჯიევისგან არაფერი გვსმენია. რევოლუციის შემდეგ მოსკოვიდან მხოლოდ ერთი წერილი მივიღეთ და შესაძლებელი იყო, რომ გურჯიევი წავიდა, მაგრამ არავინ იცოდა სად. ბოლოს, ლოდინი გადავწყვიტეთ.

 იმ დროისთვის ორი ჯგუფი გვქონდა, ჯამში სულ ორმოცი ადამიანისგან შემდგარი, ასევე იყვნენ ცალკეული ჯგუფებიც, რომლებიც არარეგულარული ინტერვალებით იკრიბებოდნენ. 

 დოქტორი ს.-ს სახლში შეხვედრიდან მალევე, გურჯიევისგან საფოსტო ბარათი მივიღე, რომელიც მოსკოვიდან კავკასიისკენ მიმავალ მატარებელში ერთი თვით ადრე იყო დაწერილი და ფოსტის ოფისში მთელი ეს დრო უძრავად იდო, გაბატონებული არეულობის მიზეზით. საფოსტო ბარათიდან აშკარა იყო, რომ გურჯიევმა მოსკოვი რევოლუციამდე დატოვა და მოვლენების შესახებ ჯერ კიდევ არაფერი იცოდა, როდესაც იგი დაწერა. წერდა, რომ ალექსანდროპოლში მიდიოდა. გურჯიევმა მის ჩამოსვლამდე ჯგუფის მუშაობის გაგრძელება მთხოვა და აღდგომის დღესასწაულამდე დაბრუნებას დამპირდა. 

 ამ შეტყობინებამ ძალიან რთული პრობლემის წინაშე დამაყენა. რუსეთში დარჩენა სრულიად უაზროდ და სულელურად მეჩვენებოდა. ამავდროულად, გურჯიევის თანხმობის გარეშე წასვლა არ მინდოდა, უფრო სწორად რომ ვთქვა, მის გარეშე წასვლა არ მინდოდა. იგი კავკასიაში წავიდა და მის საფოსტო ბარათს, რომელიც მან თებერვალში დაწერა, შესაძლოა დღევანდელ ვითარებასთან არანაირი კავშირი არ ჰქონოდა. საბოლოოდ, მე მაინც გადავწყვიტე დავლოდებოდი, თუმცა ვხედავდი, რომ ის, რაც დღეს შესაძლებელი იყო, ხვალ შესაძლოა შეუძლებელი გამხდარიყო.  

 აღდგომა დადგა - გურჯიევისგან არაფერი ისმოდა. აღდგომიდან ერთი კვირის შემდეგ ტელეგრაფით გამოგზავნილი ცნობა მოვიდა, რომელშიც იგი ამბობდა, რომ მაისში ჩამოვიდოდა. პირველი "დროებითი მთავრობა" დასრულდა. საზღვარგარეთ წასვლა ახლა კიდევ უფრო გართულდა. ჩვენმა ჯგუფებმა შეხვედრები და გურჯიევის ლოდინი განაგრძეს. 

 ჩვენი საუბრები ხშირად უბრუნდებოდა "დიაგრამებს", განსაკუთრებით მაშინ, როცა ჩვენ ჯგუფებში ახალ ადამიანებთან საუბარი გვიწევდა. ხშირად მეჩვენებოდა, რომ გურჯიევის დატოვებულ დიაგრამებში ბევრი რამ უთქმელად რჩებოდა და ვფიქრობდი, რომ შესაძლოა დიაგრამების თანდათანობით და უფრო ღრმად შესწავლით, მათი შინაგანი აზრი და მნიშვნელობა გამოგვეცხადებოდა. 

 

 ერთხელ, როცა წინა წელს გაკეთებულ რამდენიმე ჩანაწერს ვათვალიერებდი, "კოსმოსებზე" შევჩერდი. აქამდე დავწერე, რომ "კოსმოსებმა" განსაკუთრებით მიმიზიდეს, რადგან ისინი "სამყაროს ახალი მოდელის" "პერიოდულ განზომილებებს" ზუსტად ემთხვეოდნენ. მე ასევე აღვნიშნე ის სირთულეები, რომლებიც ჩვენთვის მიკროკოსმოსის და ტრიტოკოსმოსის ტერმინების განსხვავებულ გაგებასთან იყო დაკავშირებული. მაგრამ, ჩვენ უკვე გადავწყვიტეთ, რომ "ადამიანი" მიგვეღო როგორც მიკროკოსმოსი, ხოლო "დედამიწა", როგორც ტრიტოკოსმოსი. ბოლო საუბრისას გურჯიევმა ეს ჩუმად დაამტკიცა. გურჯიევის სიტყვებმა, სხვადასხვა დროის სხვადასხვა კოსმოსებთან კავშირის შესახებ, ძალიან დამაინტერესა. ვცდილობდი გამეხსენებინა, რაც მან "ძილისა და სიფხიზლის" და "ორგანული ცხოვრების სუნთქვის" შესახებ მითხრა. დიდი ხნის მანძილზე აქედან ვერაფერი გამომქონდა. შემდეგ გურჯიევის სიტყვები გამახსენდა, რომ "დრო არის სუნთქვა". 

 - რა არის სუნთქვა? - ვკითხე საკუთარ თავს. 

 - სამი წამი. ნორმალურ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანი წუთში დაახლოებით ოცჯერ სუნთქავს, ანუ ერთი წუთის მანძილზე ოცჯერ შეისუნთქავს და ამოისუნთქავს. შესაბამისად, სრული სუნთქვა შედგება სამი წამისგან. 

 - რატომ არის "ძილი და სიფხიზლე" "ორგანული ცხოვრების სუნთქვა"? რა არის ძილი და სიფხიზლე? 

 - ადამიანისთვის და ყველა ორგანიზმისთვის, რომელიც მისი ცხოვრების პირობებს შეესაბამება, თუნდაც მცენარეებისთვისაც, ეს არის ოცდაოთხი საათი. გარდა ამისა, ძილი და სიფხიზლე არის სუნთქვა, მაგალითად, მცენარეები ძილის დროს (ღამით) ამოისუნთქავენ, ხოლო მცენარეები სიფხიზლისას შეისუნთქავენ (დღისით). ისევე როგორც ყველა ძუძუმწოვრისთვის და ადამიანისთვის, განსხვავება არსებობს ჟანგბადის და CO2-ს შესუნთქვაში, ძილში და სიფხიზლისას. 

 ამგვარად აზროვნებისას მე შემდეგნაირად მოვაწესრიგე სუნთქვის, ძილისა და სიფხიზლის პერიოდები:

 მიკროკოსმოსი: სუნთქვა - 3 წამი.

                                    ძილი და სიფხიზლე - 24 საათი.

 ტრიტოკოსმოსი: სუნთქვა - 24 საათი.

                                      ძილი და სიფხიზლე - ?

 მარტივი "სამის კანონი" მივიღე. 24 საათის 3 წამზე გაყოფით მივიღე 28 800. 28 800-ის (დღე-ღამე) 365-ზე გაყოფით მივიღე 79 წლის წილადი. ამან დამაინტერესა. სამოცდაცხრამეტი წელი, რომელიც წინა მოწყობას აგრძელებდა, "ორგანული ცხოვრების" ძილს და სიფხიზლეს ასახავდა. ეს არაფერს არ შეესაბამებოდა, რაც შეიძლებოდა ორგანული ცხოვრების შესახებ მეფიქრა, მაგრამ იგი ადამიანის ცხოვრების ხანგრძლივობას წარმოადგენდა.  

 - ამ პარალელების გაგრძელება შესაძლებელია? - ვკითხე ჩემს თავს. ფიგურები დავალაგე და შემდეგი რამ მივიღე:

 მიკროკოსმოსი (ადამიანი): სუნთქვა: 3 წამი. დღე-ღამე: 24 საათი. სიცოცხლე: 79 წელი. 

 ტრიტოკოსმოსი (ორგანული ცხოვრება): სუნთქვა: 24 საათი. დღე-ღამე: 79 წელი.

 მესოკოსმოსი (დედამიწა): სუნთქვა: 79 წელი.

 79 წელი დედამიწის ცხოვრებაში არაფერს ნიშნავდა. ამის შემდეგ 79 გავამრავლე 28 800-ზე და მივიღე ორნახევარ მილიონ წელზე ცოტათი ნაკლები. შემოკლებისთვის, 2 500 000 წლის 30 000-ზე გამრავლებით მივიღე 75 000 000 000 წელი. ეს მაჩვენებელი დედამიწის სიცოცხლის ხანგრძლივობას უნდა მიუთითებდეს. ჯერჯერობით, ეს ფიგურები ერთმანეთთან ლოგიკურად არიან დაკავშირებულნი. ორნახევარი მილიონი წელი ორგანული სიცოცხლისთვის და სამოცდათხუთმეტი მილიარდი წელი დედამიწისთვის. 

 - მაგრამ, ადამიანზე დაბალი კოსმოსებიც არსებობს. - ვუთხარი ჩემს თავს. - მოდი ვცადოთ, რა მიმართებაში დადგებიან ისინი მოცემულ ფიგურებთან. ~ 

 გადავწყვიტე დიაგრამაზე ორი კოსმოსი მიკროკოსმოსიდან მარცხნივ ამეღო, პირველ რიგში შედარებით დიდი მიკროსკოპული უჯრედების გაგებით, შემდეგ კი ყველაზე პატარა, თითქმის უხილავი უჯრედები. 

არ შეიძლება ითქვას, რომ უჯრედების ორ კატეგორიად დაყოფა მეცნიერების მიერ ნამდვილად არის მიღებული. მაგრამ, თუ ჩვენ მიკრო-სამყაროს განზომილებებზე ვიფიქრებთ, მაშინ შეუძლებელია არ ვაღიაროთ, რომ ეს სამყარო ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული სამყაროსგან შედგება, ადამიანების სამყაროსგან და შედარებით დიდი მიკროორგანიზმებისა და უჯრედების სამყაროსგან. ამით შემდეგი გამოსახულება მივიღე:

 ეს ძალიან საინტერესოდ გამოდიოდა. შეადგენდა უჯრედების სიცოცხლის პერიოდს ოცდაოთხი საათი შეადგენდა. მიუხედავად იმისა, რომ ცალკეული უჯრედების სიცოცხლის პერიოდი ვერანაირად დადგინდება, ბევრი მკვლევარი იმ დასკვნამდე მივიდა, რომ სპეციალიზებული უჯრედი, როგორიცაა მაგალითად ადამიანის ორგანიზმის უჯრედი, როგორც ჩანს, ზუსტად 24 საათის მანძილზე ცოცხლობს. უჯრედის სუნთქვა უდრის 3 წამს. ამან არაფერი მითხრა. მაგრამ, უჯრედების სიცოცხლის სამმა წამმა ბევრი რამ მითხრა და იგი უპირველეს ყოვლისა მიუთითებდა, თუ რატომ არის ასეთი ძნელი ამ უჯრედების დანახვა, თუმცა, მათი ზომის მიხედვით ისინი ხელმისაწვდომი უნდა იყოს კარგი მიკროსკოპის მხედველობისთვის. 

 ისევ ვცდილობდი დამენახა, რას მივიღებდი თუ სუნთქვას, ანუ სამ წამს 30 000-ზე გავყოფდი. წამის მეათიათასედი ნაწილი მივიღე. ეს არის ელექტრული ნაპერწკლის პერიოდი და ამავე დროს უმოკლესი ვიზუალური შთაბეჭდილების პერიოდი. გაანგარიშების მოხერხებულობისთვის და სიცხადისთვის 30 000-ის ნაცვლად 28 800 ავიღე. ოთხი პერიოდი, როგორც ჩანს, ერთმანეთთან დაკავშირებული ან გამოყოფილია ერთი და იგივე კოეფიციენტით - 30 000-ით - ყველაზე მოკლე ვიზუალური შთაბეჭდილება, სუნთქვა ან ჩასუნთქვისა და ამოსუნთქვის პერიოდი, ძილისა და სიცოცხლის პერიოდი და სიცოცხლის საშუალო მაქსიმუმი. ამავდროულად თითოეული ეს პერიოდი აღნიშნავდა შესაბამის, მაგრამ უფრო დაბალ პერიოდს მაღალ კოსმოსში, ხოლო შესაბამის მაღალ პერიოდს დაბალ კოსმოსში. რაიმე დასკვნის გამოტანის გარეშე შევეცადე ცხრილი უფრო სრულად შემექმნა, ანუ მასში ყველა კოსმოსი და ორი დაბალი კოსმოსი დამემატებინა, რომელთაგან პირველს ვუწოდებ "მოლეკულას", ხოლო მეორეს "ელექტრონს". შემდეგ, სიცხადისთვის ისევ 30 000-ზე გამრავლებისას ავიღე მხოლოდ დამრგვალებული რიცხვები და მხოლოდ ორი კოეფიციენტი, 3 და 9. ამგვარად, 2 400 000 ავიღე როგორც 3 000 000. 72 000 000 000 ავიღე როგორც 90 000 000 000. 79ავიღე როგორც 80 და ასე შემდეგ. 

 ამით შემდეგი ცხრილი მივიღე:

 ამ დიაგრამამ ჩემში ერთბაშად ბევრი აზრი გამოიწვია. რამდენად შესაძლებელი იყო მისი აღქმა, როგორც ერთი კოსმოსის მეორესთან მიმართების სწორად და ზუსტად განმსაზღვრელი, ჯერ ვერ ვიტყოდი. კოეფიციენტი 30 000 ძალიან დიდი ჩანდა. მაგრამ, ამავდროულად გამახსენდა, რომ ერთი კოსმოსის მიმართება მეორესთან არის "როგორც ნულიდან უსასრულობამდე". ასეთ დროს არც ერთი კოეფიციენტი არ შეიძლება იყოს ძალიან დიდი. "ნულის მიმართება უსასრულობასთან" წარმოადგენს სხვადასხვა განზომილებების სიდიდეების ერთმანეთთან მიმართებას. 

 გურჯიევმა თქვა, რომ ყოველი კოსმოსი საკუთარი თავისთვის სამგანზომილებიანი იყო. ეს იმას ნიშნავდა, რომ მის ზემოთ არსებული კოსმოსი ოთხგანზომილებიანი იყო, ხოლო მის ქვემოთ არსებული - ორგანზომილებიანი. ამის ზემოთ მომდევნო კოსმოსი ხუთგანზომილებიანი იყო, ხოლო მომდევნო ქვედა კოსმოსი - ერთგანზომილებიანი. ერთი კოსმოსი მეორესთან მიმართებაში არის უფრო დიდი ან მცირე. მაგრამ, შესაძლებელია არსებობდეს მხოლოდ ექვსი განზომილება, ან ნულთან ერთად, შვიდი. ამ ცხრილით თერთმეტი კოსმოსი იქნა მიღებული. ერთი შეხედვით ეს უცნაური ჩანდა, მაგრამ ეს მხოლოდ ერთი შეხედვით, ვინაიდან როგორც კი ნებისმიერი კოსმოსის არსებობის პერიოდი უმაღლეს კოსმოსებთან კავშირში განვიხილე, ქვედა კოსმოსები მეშვიდე განზომილების მიღწევამდე დიდი ხნით ადრე გაქრა. ავიღოთ მაგალითად ადამიანის მზესთან მიმართება. მზე ადამიანთან მიმართებაში არის მეოთხე კოსმოსი, რომელიც ადამიანს პირველი კოსმოსის სახით იღებს, მაგრამ ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობა, ოთხმოცი წელი, უტოლდება მზის ერთ ელექტრულ ნაპერწკალს, ერთი უმოკლეს ვიზუალური შთაბეჭდილებას.

 ვცდილობდი ყველაფერი გამეხსენებინა, რაც გურჯიევმა კოსმოსებზე თქვა. 

 - თითოეული კოსმოსი არის ცოცხალი და ინტელექტუალური არსება. თითოეული კოსმოსი იბადება, ცხოვრობს და კვდება. ერთ კოსმოსში შეუძლებელია სამყაროს ყველა კანონის გაგება, მაგრამ, ერთად აღებული სამი კოსმოსი თავის თავში სამყაროს ყველა კანონს თავისთავად მოიცავს, ორი კოსმოსი კი მათ შუაში არსებულ კოსმოსს განსაზღვრავს. 

 ცნობიერებაში უმაღლესი კოსმოსის დონეზე გადასვლით, სწორედ ამ ფაქტის გამო ადამიანი ქვედა კოსმოსის დონეზეც გადადის. 

 ვგრძნობდი, რომ აქ ყოველი სიტყვა სამყაროს სტრუქტურის გაგებისკენ მიმართული მინიშნება იყო, მაგრამ, ძალიან ბევრ მინიშნებას ჰქონდა ადგილი. არ ვიცოდი, საიდან დამეწყო. 

 როგორ ჩნდება ერთი კოსმოსიდან მეორეში არსებული მოძრაობა და სად და როდის ქრება ასეთი მოძრაობა? რა მიმართებაში დადგება ჩემს მიერ აღმოჩენილი ფიგურები კოსმოსური მოძრაობის მეტ-ნაკლებად ჩამოყალიბებულ ფიგურებთან, მაგალითად ციური სხეულების მოძრაობასთან, ატომში ელექტრონების მოძრაობის სიჩქარესთან, სინათლის სიჩქარესთან და ასე შემდეგ? 

 როდესაც სხვადასხვა კოსმოსის მოძრაობის შედარება დავიწყე, რამდენიმე ძალიან საოცარი შესაბამისობა მივიღე, მაგალითად, დედამიწისთვის ღერძზე ბრუნვის პერიოდი უდრის წამის მეათიათასედს, ანუ ელექტრული სიჩქარის ნაპერწკალს. ძალიან საეჭვოა, ამჩნევს თუ არა დედამიწა ამ სიჩქარით მის ღერძზე მოძრაობას. მზის გარშემო ბრუნვამ უნდა დაიკავოს დაახლოებით წამის ოცდამეხუთედი, ფოტოს გადაღების მყისიერი სიჩქარე. იმის გათვალისწინებით, რომ უზარმაზარი მანძილი, რომლის გავლაც ამ დროს დედამიწას უწევს, გარდაუვალი დასკვნა იმაში მდგომარეობს, რომ დედამიწას არ შეუძლია საკუთარი თავის გაცნობიერება იმ გაგებით, როგორც ჩვენ ვიცით, ანუ სფეროს ფორმაში, არამედ იგი საკუთარ თავს აცნობიერებს, როგორც რგოლი, ან როგორც რგოლების გრძელი სპირალი. ეს უკანასკნელი უფრო სავარაუდო იყო დროის სუნთქვის განმარტების საფუძველზე. სხვათა შორის, ეს იყო პირველი აზრი, რომელიც თავში მომივიდა, როდესაც ერთი წლის წინ, კოსმოსების შესახებ გურჯიევის პირველი ლექციის შემდეგ, მის ნათქვამს დაამატა, რომ დრო არის სუნთქვა. მე მაშინ ვფიქრობდი, იგი ალბათ იმას გულისხმობდა, რომ სუნთქვა არის დროის ერთეული, ანუ პირდაპირი შეგრძნებისთვის სუნთქვის პერიოდი იმგვარად შეიგრძნობა, როგორც აწმყო. აქედან დაწყებით და საკუთარი თავის შეგრძნებით, ანუ ერთი სხეულით, რომელიც აწმყოს შეგრძნებასთან არის დაკავშირებული, მივედი დასკვნამდე, რომ დედამიწისთვის, ოთხმოცი წლის განმავლობაში ერთი ამოსუნთქვით, საკუთარი თავის შეგრძნება სპირალის ოთხმოც რგოლთან უნდა იყოს დაკავშირებული. სრულიად მოულოდნელად, "სამყაროს ახალი მოდელის" ყველა დასკვნისა და მოსაზრების დადასტურება მივიღე. 

 ჩემი დიაგრამის ქვედა კოსმოსებზე გადასვლისას, რომელიც ადამიანის მარცხნივ იდგა, პირველივე მათგანში ვიპოვე იმის ახსნა, რაც ყოველთვის ყველაზე იდუმალი და ამოუხსნელი მეჩვენებოდა ჩვენი ორგანიზმის მუშაობაში. კერძოდ, მრავალი შინაგანი პროცესის გასაოცარი სიჩქარე, რომელიც თითქმის მყისიერი იყო. ყოველთვის მეჩვენებოდა, რომ ფიზიოლოგების მხრიდან თითქმის შარლატანიზმი იყო, როდესაც ამ ფაქტს სათანადო მნიშვნელობას არ ანიჭებდნენ. რა თქმა უნდა, მეცნიერება მხოლოდ იმას განმარტავს, რისი ახსნაც შეუძლია. მაგრამ მოცემულ შემთხვევაში, ჩემი აზრით, ამ ფაქტის დამალვა და მისგან მორიდება არ უნდა მოხდეს, თითქოს იგი არც არსებობდეს, არამედ მუდმივად უნდა მიექცეს ყურადღება და ყველა შესაფერის შემთხვევაში უნდა იქნეს ჩაწერილი. ადამიანი, რომელიც ფიზიოლოგიურ საკითხებზე არ ფიქრობს, შეიძლება იმ ფაქტით გაოგნებული არ იყოს, რომ ძლიერი ყავის ან კონიაკის დალევა, თუნდაც სიგარეტის კვამლის ჩასუნთქვა დაუყოვნებლივ იგრძნობა მთელ სხეულში, იგი ყველა შინაგან პროცესს, ფორმებს და რეაქციების ხასიათს ცვლის, მაგრამ ფიზიოლოგისთვის ცხადი უნდა იყოს, დროის ამ საკმაოდ შეუმჩნეველ ინტერვალში, რომელიც ერთი გრძელი ამოსუნთქვის ტოლია, ორგანიზმში რთული ქიმიური და სხვა პროცესების რთული სერია მიმდინარეობს. ნივთიერება, რომელიც ორგანიზმში შედის, საგულდაგულოდ არის გაანალიზებული, ჩვეულებრივისგან ყველაზე მცირედი განსხვავებაც კი მაშინვე შეინიშნება. ანალიზის პროცესს იგი ლაბორატორიების სერიების სახით გადის. იგი მის შემადგენელ ნაწილებად იშლება და სხვა ნივთიერებებთან ხდება შერეული, ამ ნარევების სახით ისინი ემატებიან საწვავს, რომლებიც სხვადასხვა ნერვულ ცენტრებს კვებავენ. ამ ყველაფერმა დიდი დრო უნდა დაიკავოს. ჩვენი დროის წამებით, რა დროშიც ეს ყველაფერი ხორციელდება, ამ ყველაფერს სრულიად ფანტასტიკურს და სასწაულებრივს ხდის. მაგრამ, ფანტასტიკური მხარე გვშორდება, როდესაც ვაცნობიერებთ, რომ დიდი უჯრედებისთვის, რომლებიც აშკარად ორგანიზმის სიცოცხლეს მართავენ, ჩვენი ერთი ამოსუნთქვა ოცდაოთხი საათის მანძილზე გრძელდება. ოცდაოთხ საათში, თუნდაც ამ დროის ნახევარში, თუნდაც მესამედში, ანუ რვა საათში (რაც ერთ წამს უდრის), შესაძლებელია წარმოიდგინოთ ყველა პროცესი, რომელიც დასრულებულია მოწესრიგებული წესით, ზუსტად ისე, როგორც სხვადასხვა ლაბორატორიებით სავსე, დიდ და კარგად მოწყობილ "ქიმიურ ქარხანაში" დასრულდებოდა მისი მომსახურება. 

 შემდგომ, პატარა უჯრედების კოსმოსში გადასვლით, რომლებიც მიკროსკოპული ხედვის საზღვარზე ან მის ფარგლებს გარეთ დგანან, მე ისევ აღმოვაჩინე აუხსნელის ახსნა. მაგალითად, აღმოვაჩინე თითქმის მყისიერი ინფექციის ეპიდემიური შემთხვევების ან ზოგადად ინფექციური დაავადებების შემთხვევები, განსაკუთრებით მათი, სადაც ინფექციაზე პასუხისმგებელი მიზეზები ჯერ კიდევ არ არის ნაპოვნი. თუ ამ ტიპის პატარა უჯრედებისთვის სიცოცხლის ლიმიტი სამ წამს წარმოადგენს, რომელიც ადამიანის ხანგრძლივ სიცოცხლეს უდრის, მაშინ რა სისწრაფით გამრავლდებიან ეს უჯრედები, როცა მათთვის თხუთმეტი წამი ოთხი საუკუნის ტოლი იქნება!

 გარდა ამისა, მოლეკულების სამყაროში გადასვლისას, პირველ რიგში, პირისპირ დავდექი ფაქტის წინაშე, რომ მოლეკულის არსებობის სიმოკლე თითქმის მოულოდნელი იდეაა. ჩვეულებრივ ვარაუდობენ, რომ მოლეკულა, მიუხედავად იმისა, რომ იგი სტრუქტურულად ძალიან რთულია, აღებულია როგორც აგური, ანუ საცხოვრებლის ინტერიერი, საიდანაც მატერია იგება, იქამდე, სანამ თავად მატერია არსებობს. ჩვენ ვალდებული ვართ ამ სასიამოვნო და დამამშვიდებელ ფიქრებს გავშორდეთ. მოლეკულა, რომელიც შიგნით ცოცხალია, გარეთ მკვდარი ვერ იქნება და როგორც ცოცხალი, ყველა დანარჩენის მსგავსად, უნდა დაიბადოს, იცოცხლოს და მოკვდეს - მისი სიცოცხლის ხანგრძლივობა ელექტრული ნაპერწკლის ან წამის მეათიათასედის იდენტურია, რომელიც ძალიან მცირეა იმისთვის, რათა ჩვენს წარმოსახვაზე იმოქმედოს. ამის მნიშვნელობის გასაგებად საჭიროა გარკვეული შედარება, გარკვეული ანალოგია. ჩვენი ორგანიზმის მომაკვდავი უჯრედები და მათი სხვებით ჩანაცვლება ამ იდეასთან გვაახლოებს. მკვდარი მატერია, რკინა, სპილენძი და გრანიტი შიგნიდან უფრო სწრაფად უნდა განახლდეს, ვიდრე ჩვენი ორგანიზმი. სინამდვილეში იგი ჩვენს თვალწინ იცვლება. თუ თქვენ ქვას უყურებთ, შემდეგ თვალებს დახუჭავთ და გახელისას ისევ ქვას შეხედავთ, იგი ახლა იგივე ქვა აღარ იქნება, რომელიც აქამდე იყო. მასში არც ერთი იდენტური მოლეკულა აღარ რჩება, რომელიც თქვენ პირველად ნახეთ, მაგრამ თქვენ მოლეკულები კი არ გინახავთ, არამედ მათი კვალი. 

 ისევ "სამყაროს ახალ მოდელთან" მივედი. ეს ასევე ხსნიდა, "რატომ არ შეგვიძლია მოლეკულების დანახვა", რომლის შესახებაც "სამყაროს ახალი მოდელის" მეორე თავში დავწერე. 

 ბოლო კოსმოსში , ანუ  ელექტრონების სამყაროში, მე დასაწყისიდანვე საკუთარ თავს ექვსგანზომილებიან სამყაროში ვგრძნობდი. კითხვა გამიჩნდა, მუშაობდა თუ არა განზომილებების ურთიერთმიმართება. ელექტრონი, როგორც სამგანზომილებიანი სხეული, ძალიან არადამაკმაყოფილებელია. დასაწყისისთვის, იგი წამის სამასმემილიონედ ნაწილში არსებობს. ეს არის ხარისხი, რომელიც ჩვენს ფანტაზიას ბევრად აღემატება. ითვლება, რომ ატომში ელექტრონი მოძრაობს სიჩქარით - "ერთი გაყოფილი თხუთმეტნიშნა რიცხვზე". მას შემდეგ, რაც ელექტრონის წამებში ცხოვრების ხანგრძლივობა ერთის ცხრანიშნა რიცხვზე გაყოფას უდრის, აქედან გამომდინარეობს, რომ თავისი სიცოცხლის განმავლობაში ელექტრონი საკუთარი "მზის" გარშემო რამდენიმე ბრუნს აკეთებს, რაც ექვსციფრიან რიცხვს უდრის, კოეფიციენტის გათვალისწინებით კი შვიდციფრიან რიცხვს. 

 თუ დედამიწას მზის გარშემო ბრუნვის თვალსაზრისით ავიღებთ, მაშინ ჩემი ცხრილის მიხედვით დედამიწის  მზის გარშემო  ბრუნვა თერთმეტნიშნა რიცხვს უტოლდება. ისე გამოიყურება, რომ შვიდნიშნა და თერთმეტნიშნა რიცხვებს შორის უზარმაზარი განსხვავება არსებობს, მაგრამ თუ მოლეკულას დედამიწის მაგივრად ნეპტუნს შევადარებთ, მაშინ განსხვავება საგრძნობლად ნაკლები იქნება, კერძოდ, შვიდნიშნა და ცხრანიშნა რიცხვს შორის, ანუ ოთხის განცვლად განსხვავება სულ ორი ფიგურა იქნება. გარდა ამისა, ატომში ელექტრონის ბრუნვის სიჩქარე ძალიან სავარაუდო ხარისხით არსებობს. უნდა გვახსოვდეს, რომ ჩვენს სისტემაში მზის გარშემო არსებული პლანეტების ევოლუციის პერიოდებში განსხვავება სამ ფიგურას წარმოადგენს, რადგან მერკური 460-ჯერ უფრო სწრაფად ბრუნავს, ვიდრე ნეპტუნი. 

 ამგვარად, ელექტრონის სიცოცხლის ჩვენს აღქმასთან კავშირი ჩნდება. ჩვენი ყველაზე სწრაფი ვიზუალური აღქმა უდრის 1/10 000 წამს. ელექტრონის არსებობა 1/10 000-ის 1/30 000 წამის ტოლია, ანუ ეს არის წამის სამასმილიონედი ნაწილი, რა დროსაც იგი პროტონის გარშემო შვიდ მილიონ ბრუნს აკეთებს. შესაბამისად, თუ ჩვენ ელექტრონის გაელვება 1/10 000 წამში უნდა გვენახა, ჩვენ ვერ ვნახავდით ელექტრონს ამ სიტყვის მკაცრი გაგებით, არამედ ვნახავდით მის კვალს, რომელიც შედგება შვიდი მილიონი ბრუნის ოცდაათი ათასზე გამრავლებისგან, ანუ ცამეტნიშნა ფიგურის სპირალისგან, ან როგორც "სამყაროს ახალი მოდელის" ენაზე გამოხატვით, იგი შედგება მარადისობაში ელექტრონის ოცდაათი ათასი განმეორებისგან. 

 ჩემს მიერ მოპოვებული ცხრილის მიხედვით, დრო უთუოდ სცილდებოდა ოთხ განზომილებას. მაინტერესებდა, შესაძლებელი იყო თუ არა ამ ცხრილთან მინკოვსკის ფორმულის ( √−1) დაკავშირება, რომელიც დროს "სამყაროს" მეოთხე კოორდინატად აღნიშნავდა. ჩემი აზრით, მინკოვსკის "სამყარო", ზუსტად შეესაბამებოდა ცალკე აღებულ თითოეულ კოსმოსს. გადავწყვიტე "ელექტრონების სამყაროთი" დამეწყო და იგი ელექტრონის სიცოცხლის ხანგრძლივობით ამეღო. ეს დაემთხვა "სამყაროს ახალ მოდელში" წარმოთქმულ წინადადებას, სადაც ნათქვამია, რომ "დრო არის სიცოცხლე". შედეგმა მანძილი უნდა აჩვენოს (კილომეტრებში), რომელსაც სინათლე გადის ელექტრონის სიცოცხლის მანძილზე. 

 მომდევნო კოსმოსში ეს უნდა იყოს მანძილი, რომელსაც სინათლე გადის მოლეკულის სიცოცხლის მანძილზე. მომდევნოში - პატარა უჯრედის სიცოცხლის მანძილზე. შემდეგ ადამიანის სიცოცხლის მანძილზე და ასე შემდეგ. ყველა კოსმოსისთვის მიღებული შედეგები ხაზოვანი გაზომვებით უნდა იყოს მიღებული, ანუ ისინი კილომეტრის ან კილომეტრების წილადებში უნდა იყვნენ გამოხატულნი. კილომეტრების რაოდენობის გამრავლებამ √−1, რომელიც მინუს ერთის კვადრატული ფესვია, უნდა გვიჩვენოს, რომ აქ საქმე არ გვაქვს ხაზოვან გაზომვებთან და მიღებული ფიგურა სინამდვილეში დროის საზომს განასახიერებს. მინუს ერთის კვადრატული ფესვის ფორმულაში შეყვანა, მიუხედავად იმისა, რომ იგი ფორმულას რაოდენობრივად არ თვლის, აჩვენებს, რომ მთელი ფორმულა სხვა განზომილებასთან მოდის შესაბამისობაში.  

 ამ გზით, ელექტრონების კოსმოსთან მიმართებაში, მინკოვსკის ფორმულა შემდეგ ფორმას იღებს: 

 √−1. 300,000. 3.10-1 

 ეს არის მინუს ერთის კვადრატული ფესვი, რომელიც 300 000-ზე უნდა გამრავლდეს. ეს არის სინათლის სიჩქარე, 300 000 კილომეტრი წამში, ხოლო 1/300 000 000 წამი არის ელექტრონის სიცოცხლის ხანგრძლივობა. 300 000-ის გამრავლება 1/300 000 000-ზე გვაძლევს 1/1000 კილომეტრს, რაც არის ერთი მეტრი. "ერთი მეტრი" გვიჩვენებს მანძილს, რომელსაც სინათლე გადის ელექტრონის სიცოცხლის მანძილზე, რაც წამში 300 000 კილომეტრის სიჩქარით მოძრაობს. მინუს ერთის კვადრატული ფესვი, რაც "ერთ მეტრს", წარმოსახვით სიდიდეს ქმნის, გვიჩვენებს, რომ მრიცხველის წრფივი გაზომვა მოცემულ შემთხვევაში არის "დროის საზომი", ანუ მეოთხე კოორდინატი. 

 "მოლეკულის სამყაროში" გადასვლისას ჩვენ ვიღებთ მინკოვსკის ფორმულას შემდეგ ფორმაში:

 √−1. 300,000. 1/10,000 

 ცხრილის მიხედვით, წამის მეათიათასედი ნაწილი არის მოლეკულის სიცოცხლის ხანგრძლივობა. 300 000 კილომეტრის 1/10 000-ზე გამრავლებით მივიღებთ 30 კილომეტრს. მოლეკულების სამყაროში "დრო" მიღებულია ფორმულის სახით √−1. 30. ოცდაათი კილომეტრი წარმოადგენს მანძილს, რომელსაც სინათლე გადის მოლეკულის სიცოცხლის მანძილზე, ანუ 1/10 000 წამში. 

 გარდა ამისა, "მცირე უჯრედების სამყაროში" მინკოვსკის ფორმულა იღებს შემდეგ ფორმას: 

 √−1/. 300, 000. ან √−1. 900, 000.

  900 000 კილომეტრი გამრავლებული მინუს ერთის კვადრატულ ფესვზე. 900 000 კილომეტრი წარმოადგენს მანძილს, რომელსაც სინათლე გადის პატარა უჯრედის სიცოცხლის განმავლობაში, ანუ სამ წამში. 

 შემდგომი კოსმოსებისთვის მსგავსი გამოთვლების გაგრძელებისას, "დიდი უჯრედებისთვის" მივიღე თერთმეტნიშნა რიცხვი, რომელიც იმ მანძილს გვიჩვენებს, რომელსაც სინათლე 24 საათში გადის. "მიკროკოსმოსისთვის" ეს არის თექვსმეტნიშნა რიცხვი, რომელიც აჩვენებს მანძილს კილომეტრებში, რომელსაც სინათლე 80 წელიწადში გადის. "ტრიტოკოსმოსისთვის" ეს არის ოცნიშნა რიცხვი. "მესოკოსმოსისთის" ოცდახუთნიშნა რიცხვი. "დეტეროკოსმოსისთვის" ოცდაცხრანიშნა რიცხვი. "მაკროკოსმოსისთვის" ოცდათოთხმეთნიშნა რიცხვი. "აიოკოსმოსისთვის" ოცდათვრამეტნიშნა რიცხვი. "პროტოკოსმოსისთვის" ორმოცდაორნიშნა რიცხვი, ანუ √−1. 9. ათი ხარისხად ორმოცდაერთი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს ნიშნავს, რომ "პროტოკოსმოსის" სიცოცხლის განმავლობაში სინათლის სხივი მოგზაურობს 900,000,000,000,000,000,000,000,000,000, 000 000 000 000 000 000 კილომეტრს. 

 მინკოვსკის ფორმულის დროის ცხრილთან გამოყენებამ, რომელიც თავად მივიღე, ჩემი აზრით ძალიან ნათლად აჩვენა, რომ "მეოთხე კოორდინატის" დადგენა ერთდროულად მხოლოდ ერთ კოსმოსში არის შესაძლებელი, რომელიც შემდგომში ჩნდება, როგორც მინკოვსკის "ოთხგანზომილებიანი სამყარო". ორი, სამი ან მეტი კოსმოსი არ შეიძლება ჩაითვალოს "ოთხგანზომილებიან" სამყაროდ და მათი აღწერისთვის ხუთი ან ექვსი კოორდინატია საჭირო. ამავე დროს, მინკოვსკის თანმიმდევრული ფორმულა, ერთი კოსმოსის მეოთხე კოორდინატის მიმართებას გვიჩვენებს მეორე კოსმოსის მეოთხე კოორდინატთან, ნებისმიერ კოსმოსში. ეს მიმართება 30 000-ის ტოლია, ანუ ეს არის კავშირი თითოეული კოსმოსის ოთხ მთავარ პერიოდს შორის და ერთი კოსმოსის ერთ პერიოდსა და მეორე კოსმოსის ანალოგიურად დასახელებულ პერიოდს შორის. 

 მაგრამ, უახლესი სამეცნიერო დასკვნების თანახმად, სინათლის სხივი მრუდად მოძრაობს და სამყაროს შემოვლის შემდეგ, თავის წყაროს დაახლოებით 1, 000, 000, 000 სინათლის წელიწადში უბრუნდება. 1 000 000 000 სინათლის წელი ამ შემთხვევაში წარმოადგენს სამყაროს გარშემოწერილობას, თუმცა, სხვადასხვა მკვლევრის მოსაზრება დიდწილად ერთმანეთისგან განსხვავდება და ფიგურები, რომლებიც სამყაროს გარშემოწერილობასთან არიან დაკავშირებულნი, არანაირად არ შეიძლება ჩაითვალოს მკაცრად დადგენილად, მაშინაც კი, თუ ყველა მოსაზრება სამყაროს მატერიის სიმკვრივის მიღებას იწვევს. 

 ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ საშუალო ფიგურას ავიღებთ, რომელიც სამყაროს სავარაუდო გარშემოწერილობას ეხება, მაშინ 9,1028-ის 108-ზე გაყოფით ვიღებთ ოცნიშნა რიცხვს, რომელიც აჩვენებს რამდენჯერ შემოივლის სამყაროს გარშემო სინათლის სხივი "პროტოკოსმოსის" სინათლის მანძილზე.

 მომდევნო რამ, რაც "სხვადასხვა კოსმოსის დროის ცხრილში" მაინტერესებდა, იყო კოსმოსების და სხვადასხვა კოსმოსების დროის მიმართება ადამიანის სხეულის ცენტრებთან. 

 გურჯიევმა არაერთხელ ისაუბრა სხვადასხვა ცენტრების სიჩქარის უზარმაზარ განსხვავებაზე. მსჯელობამ, რომელიც ზემოთ მოვიყვანე ორგანიზმის შინაგან სამუშაოსთან დაკავშირებით, იმ დასკვნამდე მიმიყვანა, რომ მოცემული სიჩქარე ინსტინქტურ ცენტრს ეკუთვნის. ამის საფუძველზე ვცდილობდი გამეგრძელებინა ინტელექტუალური ცენტრიდან, როგორც მუშაობის ერთიანობა, მაგალითად დრო, რომელიც აუცილებელია ერთი სრული აღქმისთვის, ანუ გარეგანი შთაბეჭდილების მიღებისთვის, ამის კლასიფიკაციისთვის, შთაბეჭდილების განმარტებისთვის და საპასუხო რეაქციისთვის. თუ ცენტრები რეალურად დგანან ერთი მეორესთან კოსმოსებთან მიმართებაში, ზუსტად იმავე დროის განმავლობაში უმაღლესი ემოციური ცენტრის მეშვეობით ინსტინქტურ ცენტრს შეუძლია 30 000 აღქმის მიღება, უმაღლესი ემოციური ცენტრის მეშვეობით სექსუალურ ცენტრს შეუძლია 900 000 000 აღქმის მიღება, ხოლო უმაღლესი ინტელექტუალური ცენტრის მეშვეობით სექსუალურ ცენტრს შეუძლია 27 000 000 000 000 აღქმის მიღება. 

 ამასთანავე, გურჯიევის მიერ მითითებული კოსმოსების შესაბამისობათა კანონის მიხედვით, ინსტინქტური ცენტრი ინტელექტუალურ ცენტრთან მიმართებაში მოიცავს ორ კოსმოსს, ანუ მეორე მიკროკოსმოსს და ტრიტოკოსმოსს. გარდა ამისა, ცალკე აღებული უმაღლესი ემოციური და სექსუალური ცენტრები საკუთარ თავში უნდა მოიცავდეს მესამე მიკროკოსმოსს და მესოკოსმოსს. და ბოლოს, უმაღლესი ინტელექტუალური ცენტრი უნდა მოიცავდეს მეოთხე მიკროკოსმოსს და დეტეროკოსმოსს.

 მაგრამ, ეს უკანასკნელი ეხება უმაღლეს განვითარებას, ადამიანის განვითარების ისეთ დონეს, რომელიც ბუნებრივი ან შემთხვევითი გზით ვერ მიიღება. ადამიანის ნორმალურ მდგომარეობაში, სიჩქარის თვალსაზრისით, ყველა სხვა ცენტრთან შედარებით სექსუალური ცენტრი უზარმაზარ უპირატესობას ფლობს და ყველა სხვა ცენტრს განაგებს, რომელიც 30 000-ჯერ უფრო სწრაფად მუშაობს, ვიდრე ინსტინქტური ცენტრი, ხოლო 900 000 000-ჯერ უფრო სწრაფად მუშაობს, ვიდრე ინტელექტუალური ცენტრი. 

 ჩემი აზრით, ცენტრების კოსმოსებთან მიმართების შესწავლის ძალიან ბევრი შესაძლებლობა გაიხსნა. 

შემდეგი, რამაც ჩემი ყურადღება მიიპყრო, გახლდათ ის, რომ ჩემი ცხრილი დაემთხვა "დროის კოსმიური გამოთვლის" ფიგურებს, რომელიც გნოსტიკოსებთან და ინდოელებთან არსებობდა. 

 სინათლის დღე არის სამყაროს ათასი წელი, ხოლო ოცდათექვსმეტი ათასი წელიწადი და სამყაროს წლოვანების ნახევარი (365 000) არის ერთი სინათლის წელი. ("პისტის სოფია", 1921). 

 აქ ციფრები არ ემთხვევა, მაგრამ ინდურ მწერლობაში, ზოგიერთ შემთხვევაში შესაბამისობა საკმაოდ ნათელია. ისინი საუბრობენ "ბრაჰმას სუნთქვაზე", "ბრაჰმას დღე-ღამეზე", "ბრაჰმას ხანაზე". 

  თუ ინდურ მწერლობაში მოცემული წლების მაჩვენებლებს ავიღებთ, მაშინ მაჰამანვანტარა, ანუ "ბრაჰმას ხანა", 311 040 000 000 000 წელი )თხუთმეტნიშნა რიცხვი) თითქმის ემთხვევა მზის არსებობის პერიოდს (თექვსმეტნიშნა რიცხვს), ხოლო "ბრაჰმას დღე-ღამე", 8 640 000 000 (ათნიშნა რიცხვი), თითქმის ემთხვევა "მზის რე-ღამეს" (თერთმეტნიშნა რიცხვს). 

 თუ კოსმიური დროის შესახებ არსებულ ინდურ იდეებს ფიგურებთან მიმართების გარეშე ავიღებთ, სხვა საინტერესო შესაბამისობები გამოჩნდება. ამრიგად, თუ ბრაჰმას პროტოკოსმოსის სახით ავიღებთ, მაშინ გამოთქმა "ბრაჰმა შეისუნთქავს და ამოისუნთქავს სამყაროს" - ცხრილს ემთხვევა, რადგან ბრაჰმას სუნთქვა (პროტოკოსმოსი - ოცნიშნა რიცხვი) ემთხვევა მაკროკოსმოსის, ანუ ჩვენი ხილული სამყაროს ან ვარსკვლავებიანი სამყაროს ცხოვრებას. 

 ზ.-სთან ძალიან ბევრი ვილაპარაკე დროის ცხრილის შესახებ და ძალიან გვაინტერესებდა, რას იტყოდა ამის შესახებ გურჯიევი, როდესაც მას ვნახავდით. 

 ამასობაში დრო გადიოდა. ბოლოს - უკვე ივნისის დასაწყისი იყო - ალექსანდროპოლიდან ტელეგრაფის გზავნილი მივიღე: "მოდით ჩემთან ყოველი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი, და მე მოგასვენებთ თქვენ". - ეს გურჯიევი იყო! 

 ორ დღეში პეტერბურგიდან წამოვედი. "ავტორიტეტების გარეშე" დარჩენილი რუსეთი ძალიან კურიოზულ სპექტაკლს წარმოადგენდა. ისეთი შეგრძნება იყო, თითქოს ყველაფერი იმპულსის გავლენით არსებობდა და ნარჩუნდებოდა. მაგრამ, მატარებლები ისევ რეგულარულად მოძრაობდნენ და სადგურები უბილეთო მოგზაურთა ღრმად აღშფოთებული ბრბოს თავშეყრის ადგილად იქცა. ჩვეულებრივ, სამი დღის ნაცვლად, ტიფლისამდე ჩასასვლელად ხუთი დღე ვმოგზაურობდი. 

 მატარებელი ტიფლისში ღამით ჩავიდა. ქალაქში გასეირნება შეუძლებელი იყო. იძულებული ვიყავი სადგურის ბუფეტში გათენებას დავლოდებოდი. მთელი სადგური კავკასიის ფრონტიდან საკუთარი სახსრებით დაბრუნებული ჯარისკაცებით იყო გადაჭედილი. ბევრი მათგანი ნასვამი იყო. პლატფორმაზე მთელი ღამის განმავლობაში ტარდებოდა "შეხვედრები" და ერთგვარი გადაწყვეტილებები. შეხვედრებისას იქ სამი "სამხედრო მოსამართლე" იმყოფებოდა და სამი ადამიანი პლატფორმაზევე დახვრიტეს. ბუფეტში შემოსულმა მთვრალმა "ამხანაგმა" ყველას აუხსნა, რომ პირველი ადამიანი ქურდობისთვის დახვრიტეს. მეორეს შეცდომით ესროლეს, რადგან პირველში აერიათ, ხოლო მესამესაც შეცდომით ესროლეს, რადგან მეორეში აერიათ. 

 ვალდებული ვიყავი, ერთი დღე ტიფლისში გამეტარებინა. ალექსანდროპოლისკენ მიმავალი მატარებელი საღამოს ჩამოვიდა. მეორე დილით იქ ვიყავი. აღმოვაჩინე, რომ გურჯიევი თავისი ძმისთვის ელექტრო გენერატორს აწყობდა. 

 ისევ დავინახე მისი შესანიშნავი უნარი, საკუთარი თავი ნებისმიერი სახის სამუშაოსთვის, ნებისმიერ სახის ბიზნესისთვის მოერგო. 

 მისი ოჯახი გავიცანი, მამამისი და დედამისი. ისინი ძალიან მოხუცებულები იყვნენ და ძალიან თავისებური კულტურა ჰქონდათ. გურჯიევის მამა ადგილობრივი ზღაპრების, ლეგენდების და ტრადიციების მოყვარული იყო, რაღაც "ბარდის" ხასიათში. მან ადგილობრივი იდიომების ათასობით სტრიქონი იცოდა. ისინი წარმოშობით ბერძნები იყვნენ, მაგრამ სახლში სომხურად საუბრობდნენ, ისევე როგორც ყველა დანარჩენი ალექსანდროპოლში. 

 ჩემი ჩამოსვლიდან პირველი რამდენიმე დღის მანძილზე გურჯიევი იმდენად დაკავებული იყო, რომ საშუალება არ მომეცა მისთვის მეკითხა, რას ფიქრობდა ზოგად სიტუაციაზე ან რის გაკეთებას აპირებდა. მაგრამ, როდესაც მას ამის შესახებ ვრცლად ვესაუბრე, გურჯიევმა მითხრა, რომ არ მეთანხმებოდა და ყველაფერი მალე დაწყნარდებოდა, ჩვენ კი რუსეთში მუშაობას შევძლებდით. შემდეგ მან დაამატა, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში სურდა პეტერბურგში წასვლა, რათა ნევსკში მზესუმზირას თესლების გამყიდველები ენახა, რომლის შესახებაც მე ვუთხარი და სურდა ადგილზე გადაეწყვიტა, რისი გაკეთება იქნებოდა საუკეთესო. მის ნათქვამს სერიოზულად ვერ აღვიქვამდი, რადგან მისი ლაპარაკის მანერა უკვე ვიცოდი და მისგან კიდევ რაღაცას ველოდი. 

 მართლაც, აშკარა სერიოზულობით ამის თქმისას გურჯიევმა კიდევ სრულიად სხვა რაღაც თქვა, რომ კარგი იქნებოდა სპარსეთში ან კიდევ უფრო შორს წასვლა. მისი თქმით მან იცოდა ადგილი ამიერკავკასიის მთებში, სადაც რამდენიმე წლით ცხოვრება იმგვარად იყო შესაძლებელი, რომ ამის შესახებ არავის სცოდნოდა და ასე შემდეგ. 

 მთლიანობაში გაურკვევლობის განცდა მრჩებოდა, მაგრამ პეტერბურგისკენ მიმავალ გზაზე მაინც ვიმედოვნებდი, რომ მას საზღვარგარეთ წასვლაში დავარწმუნებდი, თუ ამის გაკეთება ჯერ კიდევ შესაძლებელი იქნებოდა. 

 გურჯიევი აშკარად რაღაცას ელოდა. ელექტრო გენერატორი უშეცდომოდ მუშაობდა, მაგრამ ჩვენ ნაბიჯი არ გადაგვიდგამს. 

 სახლში გურჯიევის საინტერესო პორტრეტი იმყოფებოდა, რომელმაც ძალიან ბევრი რამ მითხრა მის შესახებ. ეს იყო გურჯიევის დიდი და ფართო პორტრეტი, როდესაც იგი საკმაოდ ახალგაზრდა იყო, შავი ხალათით, ხუჭუჭა თმით და სწორი ზურგით.

 გურჯიევის პორტრეტი უეჭველი სიზუსტით განსაზღვრავდა, თუ რა პროფესიას ეწეოდა იგი ამ პორტრეტის გაკეთების დროს - თუმცა გურჯიევს ამის შესახებ არასდროს უსაუბრია. ამ აღმოჩენამ ბევრი საინტერესო იდეა მომაწოდა. მაგრამ, ვინაიდან იგი ჩემი პირადი აღმოჩენაა, ჩემთვის დავიტოვებ. 

 რამდენიმეჯერ ვცადე გურჯიევთან ჩემი "სხვადასხვა კოსმოსის დროის ცხრილზე" მესაუბრა, მაგრამ მან ყველა თეორიულ საუბარზე უარი განაცხადა. 

 ალექსანდროპოლი ძალიან მომეწონა. იგი შეიცავდა დიდ ნაწილს, რაც თავისებური და ორიგინალური გახლდათ. 

 გარეგნულად, ქალაქის სომხური ნაწილი ეგვიპტის ან ჩრდილოეთ ინდოეთის ქალაქს გახსენებს. სახლები ბრტყელი სახურავებით, რომლებზეც ბალახი იზრდება. გორაკზე უძველესი სომხური სასაფლაოა, საიდანაც თოვლით დაფარული არარატის მწვერვალი მოჩანს. ერთ-ერთ სომხურ ტაძარში ღვთისმშობლის მშვენიერი გამოსახულებაა. ქალაქის ცენტრი რუსულ ქალაქს მახსენებს, მაგრამ მის გვერდით ბაზარია, რომელიც მთლიანად აღმოსავლურია, განსაკუთრებით სპილენძის მჭედელთა რიგი, სადაც ისინი ღია ჯიხურებში მუშაობენ. ასევე არის ბერძნული კვარტალი, გარეგნულად ყველაზე ნაკლებად საინტერესო, სადაც გურჯიევის სახლი მდებარეობს. ასევე, ხევთან არის თათრების ძალიან თვალწარმტაცი გარეუბანი,  მაგრამ, ქალაქის სხვა ნაწილებში მცხოვრებთა თქმით, საკმაოდ საშიში ადგილი. 

 არ ვიცი რა დარჩა ალექსანდროპოლიდან ამდენი ავტონომიების, რესპუბლიკების, ფედერაციების და სხვათა შემდეგ. ვფიქრობ, პასუხის გაცემას მხოლოდ არარატის მწვერვალის ხედი შეძლებდა. 

 

 მარტო მყოფი გურჯიევი თითქმის არ მინახავს და იშვიათად ვახერხებდი მასთან ლაპარაკს. დედ-მამასთან დიდ დროს ატარებდა. ძალიან მომეწონა გურჯიევის ურთიერთობა მამამისთან, რომელიც არაჩვეულებრივი მზრუნველობით იყო სავსე. გურჯიევის მამა მოხუცი კაცი იყო, საშუალო სიმაღლის, პირში მუდმივად გაჩრილი ჩიბუხით და ასტრახანის ქუდით. რთული დასაჯერებელი იყო, რომ იგი ოთხმოცს გადაცილებული გახლდათ. რუსულად ძალიან ცოტას ლაპარაკობდა. მაგრამ, გურჯიევთან საათობით საუბრობდა და ყოველთვის მიყვარდა იმის ყურება, თუ როგორ უსმენდა მას გურჯიევი, ხანდახან ოდნავ გაიცინებდა, მაგრამ არც ერთი წამით კარგავდა საუბრის ხაზს და შეკითხვებით და კომენტარებით ინარჩუნებდა. მოხუცს ასეთი საუბრები აშკარად სიამოვნებდა და გურჯიევი მას მთელ თავის თავისუფალ დროს უთმობდა. იგი არამარტო არავითარ მოუთმენლობას არ ავლენდა, არამედ პირიქით, მთელი ამ დროის მანძილზე დიდ ინტერესს ავლენდა იმის მიმართ, რასაც მოხუცი კაცი ამბობდა. თუნდაც ეს ნაწილობრივ მოჩვენებითი ყოფილიყო, იგი არავითარ შემთხვევაში არ იქნებოდა მთლიანად მოჩვენებითი, რადგან ამას არანაირი აზრი არ ექნებოდა. გურჯიევის გრძნობათა ამგვარმა ხილვამ ძალიან დამაინტერესა და მიმიზიდა. 

 

 ალექსანდროპოლში დაახლოებით ორი კვირა გავატარე. ერთ მშვენიერ დილას გურჯიევმა თქვა, რომ ორ დღეში პეტერბურგში წავიდოდით და ჩვენ იქიდან წამოვედით. 

 ტიფლისში ვნახეთ გენერალი ს., რომელიც ერთ დროს ჩვენი პეტერბურგის ჯგუფთან ჩამოდიოდა და ისე გამოიყურებოდა, რომ მასთან საუბარმა გურჯიევს ახალი შეხედულება მისცა ზოგად სიტუაციაზე, რამაც აიძულა, რომ რამდენამდე შეეცვალა თავისი გეგმები. 

 ტიფლისიდან მგზავრობისას საინტერესო საუბარი მახსენდება, რომელიც ბაქოსა და დერბენტს შორის ერთ-ერთ პატარა სადგურზე შედგა. ჩვენი მატარებელი იქ დიდხანს იდგა, რომელიც კავკასიის ფრონტიდან "ამხანაგების" მატარებლებს უშვებდა. ძალიან ცხელოდა, მეოთხედი მილის მოშორებით კასპიის ზღვის ზედაპირი ბრჭყვიალებდა და ჩვენს ირგვლივ სხვა არაფერი იყო, მბზინვარე ქვიშის და მოშორებით ორი აქლემის კონტურის გარდა. 

 ვცდილობდი, გურჯიევი ჩვენი სამუშაოს უახლოეს მომავალზე საუბრამდე მიმეყვანა. მინდოდა გამეგო, რას აპირებდა და რა უნდოდა ჩვენგან. 

 - მოვლენები ჩვენს წინააღმდეგაა. - ვთქვი მე. - ახლა უკვე ნათელია, რომ ამ მასობრივი სიგიჟის შუაგულში რაიმეს გაკეთება შეუძლებელია. 

 - მხოლოდ ახლაა შესაძლებელი. - მიპასუხა გურჯიევმა. - მოვლენები საერთოდ არ არის ჩვენ წინააღმდეგ. ისინი უბრალოდ ძალიან სწრაფად მოძრაობენ. ეს არის მთელი უბედურება. მაგრამ, ხუთი წელი დაელოდე და თავად ნახავ, როგორ გამოგვადგება ის, რაც დღეს ხელს გვიშლის. 

 ვერ გავიგე, რას გულისხმობდა ამით გურჯიევი. ეს არც ხუთი წლის ან თხუთმეტი წლის შემდეგ გამხდარა ჩემთვის ნათელი. "ფაქტების" გადმოსახედიდან, ძნელი წარმოსადგენია, თუ რა გზით შეეძლო ჩვენთვის დახმარება გაეწია ქვეყანაში მომხდარ "სამოქალაქო ომს", "მკვლელობებს", ეპიდემიებს, შიმშილს და მთელი რუსეთის სიველურეს, შემდეგ ევროპული პოლიტიკის გაუთავებელ ტყუილს და ზოგად კრიზისს, რომელიც ამ ტყუილის ოდავო შედეგი გახლდათ. 

 მაგრამ, თუ ამას არა "ფაქტების" გადმოსახედიდან, არამედ ეზოთერული პრინციპების კუთხით შევხედავთ, მაშინ უფრო გასაგები გახდება, თუ რას გულისხმობდა გურჯიევი. 

 რატომ არ არსებობდა ეს იდეები აქამდე? რატომ არ გვქონდა ისინი, როდესაც რუსეთი არსებობდა და როდის იყო ევროპა კომფორტული და სასიამოვნო ადგილი, როგორც "საზღვარგარეთი"? ალბათ აქ იყო გურჯიევის იდუმალი შენიშვნის საიდუმლო გადაწყვეტა. რატომ არ არსებობდა ეს იდეები აქამდე? ალბათ იმიტომ, რომ ეს იდეები მხოლოდ ისეთ დროს შეიძლება მოვიდეს, როცა უმრავლესობის ყურადღება სხვა მიმართულებით იფანტება და ასეთი იდეები მხოლოდ მათთან მიაღწევს, ვინც მათ ეძებს. "ფაქტების" თვალსაზრისით მართალი ვიყავი. არაფერს შეეძლო ჩვენთვის ხელი ისე შეეშალა, როგორც "მოვლენებს". ამავე დროს სავარაუდოა, რომ სწორედ "მოვლენებმა" მოგვცა იმის მიღების საშუალება, რაც გაგვაჩნდა. 

 

 ამ მოგზაურობის დროს ჩემს მეხსიერებაში კიდევ ერთი საუბარი დარჩა. ერთხელ როცა რომელიღაც სადგურზე მატარებელი დიდხანს იდგა და ჩვენი თანამგზავრები ბაქანზე სეირნობდნენ, გურჯიევს ერთი შეკითხვა დავუსვი, რომელსაც თავად ვერ ვუპასუხე. საკუთარ თავში "მე"-ს და "უსპენსკის" დაყოფისას, როგორ შეიძლება გაძლიერდეს "მე"-ს განცდა და "მე"-ს აქტივობის გაძლიერება? 

 - ვერაფერს გააკეთებ. - თქვა გურჯიევმა. - ეს უნდა მოვიდეს, როგორც ყველა შენი ძალისხმევის შედეგი. (მან ხაზი გაუსვა სიტყვა "ყველას"). მაგალითად, საკუთარი თავი აიღე. ახლა შენი "მე" სხვანაირად უნდა გეგრძნო. ეცადე საკუთარ თავს ჰკითხო, ამჩნევ თუ არა ამ განსხვავებას. 

  ვცდილობდი საკუთარი თავი "მეგრძნო", როგორც ეს გურჯიევმა მიჩვენა, მაგრამ უნდა ვთქვა, რომ ვერანაირ განსხვავებას ვერ ვგრძნობდი. 

 - ეს მოვა. - თქვა გურჯიევმა. - ხოლო როცა მოვა, გეცოდინება. უეჭველია, რომ ეს შესაძლებელია. ეს სრულიად განსხვავებული გრძნობაა. 

 მოგვიანებით მივხვდი რაზე ლაპარაკობდა, ანუ რა გრძნობაზე და რა სახის ცვლილებაზე საუბრობდა. მაგრამ, ამის შემჩნევა მოცემული საუბრიდან მხოლოდ ორი წლის შემდეგ დავიწყე. 

 

 ტიფლისიდან ჩვენი მოგზაურობის მესამე დღეს, როცა მატარებელი მოზდოკში იყო გაჩერებული, გურჯიევმა გვითხრა (სულ ოთხნი ვიყავით), რომ მე პეტერბურგში მარტო უნდა წავსულიყავი, ხოლო ის და დანარჩენები "მინერალნი ვოდისთან" გაჩერდებოდნენ და კისლოვოდსკში წავიდოდნენ. 

 - მოსკოვში გაჩერდები და შემდეგ პეტერბურგში წახვალ. - მითხრა მან. - მოსკოვში და პეტერბურგში მათ უთხარი, რომ აქ ახალ სამუშაოს ვიწყებ. ვისაც ჩემთან მუშაობა სურს, შეუძლია მოვიდეს. გირჩევ, რომ იქ დიდხან არ დარჩე. 

 "მინერალნი ვოდში" გურჯიევს და მის თანმხლებ პირებს დავემშვიდობე, შემდეგ კი მგზავრობა მარტო განვაგრძე. 

 აშკარა იყო, რომ საზღვარგარეთ წასვლის ჩემი გეგმებიდან არაფერი დარჩა. მაგრამ, ახლა ეს აღარ მაწუხებდა. ეჭვი არ მეპარებოდა, რომ ძალიან რთულ დროში უნდა გვეცხოვრა, მაგრამ ახლა ამას ჩემთვის დიდი მნიშვნელობა არ ჰქონდა. მივხვდი, რისიც მეშინოდა. რეალურად მე საფრთხის არ მეშინოდა, არამედ სულელურად მოქცევის მეშინოდა, ანუ აქ დარჩენის, როდესაც მშვენივრად ვიცოდი, რაც მოსალოდნელი იყო. ახლა ჩემგან მთელი პასუხისმგებლობა თითქოს წართმეულად მეჩვენებოდა. ჩემი მოსაზრებები არ შემიცვლია. ისევ შემეძლო მეთქვა, რომ რუსეთში დარჩენა სიგიჟე იყო. მაგრამ, ამის მიმართ ჩემი დამოკიდებულება საკმაოდ გულგრილი გახლდათ. ეს ჩემი გადაწყვეტილება არ იყო. 

 ისევ ძველებურად ვიმოგზაურე, პირველი კლასის კუპეში მარტო ვიყავი და მოსკოვთან ახლოს ბილეთზე ჭარბი საფასური დამირიცხეს, რადგან ჯავშანი სხვა ბილეთზე იყო გაცემული. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ყველაფერი ისე იყო, როგორც უნდა ყოფილიყო. მაგრამ გაზეთები, რომლებიც გზაში მივიღე, სავსე იყო პეტერბურგის ქუჩებში ატეხილი სროლების შესახებ. უფრო მეტიც, ახლა ბოლშევიკები ესროდნენ შეკრებილ ბრბოს. ისინი თავიანთ ძალას ცდიდნენ. 

 ამ დროისთვის, ვითარება განსაზღვრას იწყებდა. ერთ მხარეს იყვნენ ბოლშევიკები, რომლებიც ჯერ კიდევ ბოლომდე ვერ აცნობიერებდნენ იმ წარმოუდგენელ წარმატებას, რაც მათ ელოდათ, მაგრამ უკვე იწყებენ წინააღმდეგობის არარსებობის შეგრძნებას და უფრო და უფრო თავხედურად მოქმედებდნენ. მეორე მხარეს იყო "მეორე დროებითი მთავრობა", ბევრი სერიოზული ადამიანით დაკომპლექტებული, რომელთაც სიტუაცია ესმოდათ მაგრამ მცირე პოსტებზე იყვნენ დანიშნულნი, ხოლო მთავარ პოსტებზე სრულიად უმნიშვნელო თეორეტიკოსები იყვნენ. ომმა ინტელიგენციის დიდი ნაწილი გაანადგურა, შემდეგ ყოფილი პარტიების და სამხედროების წრეთა ნაშთები. ყველა ეს ერთად აღებული თავის მხრივ ორ ჯგუფად დაიყო. ერთი, რომელიც ყველა ფაქტისა და საღი აზრის გათვალისწინებით, ბოლშევიკებთან სამშვიდობო მოლაპარაკებების შესაძლებლობას დათანხმდა. ბოლშევიკებმა ეს ძალიან ჭკვიანურად გამოიყენეს და თანდათანობით ყველა პოზიცია ერთი მეორეს მიყოლებით დაიკავეს. ასევე იყო მეორე მხარე, რომელიც ბოლშევიკებთან რაიმე მოლაპარაკების შეუძლებლობას აცნობიერებდა, ამავდროულად ერთად არ იდგა და აქტიურად ერთობლივად არ გამოდიოდა. 

 ხალხი დუმდა, თუმცა ისტორიაში ალბათ არასოდეს ყოფილა ხალხის ნება ამდენად ნათლად გამოხატული. - ეს ნება იყო ომის შეწყვეტა!

 ვის შეეძლო ომის შეწყვეტა? ეს იყო იმ მომენტში მთავარი შეკითხვა. დროებითი მთავრობა ამას ვერ ბედავდა. ბუნებრივია, ეს არ შეიძლებოდა სამხედრო წრეებიდან წამოსულიყო. და მაინც, ძალაუფლება იმას უნდა გადაეცეს, ვინც პირველად წარმოთქვამს სიტყვა "მშვიდობას". როგორც ასეთ შემთხვევებში ხშირად ხდება ხოლმე, სწორი სიტყვა არასწორი მხრიდან მოვიდა. სიტყვა "მშვიდობა" ბოლშევიკებმა წარმოთქვეს. უპირველეს ყოვლისა იმიტომ, რომ მათი მხრიდან სრული გულგრილობა იყო იმ სიტყვის მიმართ, რაც მათ თქვეს. მათ არ ჰქონდათ განზრახული თამასუქების დაკმაყოფილება, ამიტომ იმდენ მათგანს გასცემდნენ, რამდენიც მოუნდებოდათ. ეს იყო მათი მთავარი უპირატესობა და მთავარი ძალა.

 ამის გარდა აქ სხვა რამ იყო. განადგურება ყოველთვის ბევრად უფრო ადვილია, ვიდრე აღმშენებლობა. სახლის დაშლა უფრო ადვილია, ვიდრე მისი აშენება. 

 ბოლშევიკები განადგურების აგენტები იყვნენ. ვერც მაშინ და ვერც მას შემდეგ მათ არ შეეძლოთ რაიმე სხვად ყოფნა, მიუხედავად მათი ტრაბახისა და მიუხედავად ყველა ღია თუ ფარული მეგობრების მხარდაჭერისა. მაგრამ, მათ შეეძლოთ და ახლაც შეუძლიათ გაანადგურონ რაღაც ძალიან კარგი, არა იმდენად საკუთარი საქმიანობით, არამედ უბრალოდ მათი არსებობით, რაც მათ გარშემო ყველაფერს აფუჭებს და ანგრევს. სწორედ ეს განსაკუთრებული ქონება განმარტავდა მათ მოახლოებულ გამარჯვებას და ეს ყველაფერი გაცილებით მოგვიანებით მოხდა. 

 ჩვენ, ვინც საგნებს სისტემის კუთხით ვუყურებდით, არა მარტო იმას ვხედავდით, რომ ყველაფერი თავისით ხდებოდა, არამედ იმასაც, თუ როგორ ხდებოდა, ანუ რამდენად მარტივად მიდიოდა ყველაფერი დაღმავალი მიმართულებით და მას შემდეგ იშლებოდა, როგორც კი ერთი იმპულსი მიეცემოდა. 

 მოსკოვში არ დავრჩენილვარ, მაგრამ პეტერბურგის ღამის მატარებლის ლოდინში რამდენიმე ადამიანის ნახვა მოვახერხე, რომელთაც გურჯიევის დანაბარები გადავეცი. შემდეგ პეტერბურგში ჩავედი და იგივე შეტყობინება ჩვენი ჯგუფის წევრებს შევატყობინე. 

 თორმეტ დღეში ისევ კავკასიაში ვიყავი. პიატიგორსკში გავიგე, რომ გურჯიევი კისლოვოდსკის მაგივრად ესენტუკში იმყოფებოდა და ორ საათში პანტელეიმონის ქუჩაზე, პატარა აგარაკზე, მასთან ერთად ვიყავი. 

 გურჯიევმა დაწვრილებით მკითხა ყველას შესახებ, ვისაც შევხვდი, რა თქვეს მათ, ვინ აპირებდა მოსვლას, ვინ არა და ასე შემდეგ. მეორე დღეს პეტერბურგიდან კიდევ სამი ადამიანი გამომყვა, შემდეგ კიდევ ორი და ასე შემდეგ. გურჯიევის და ჩემი გამოკლებით, იქ სულ თორმეტი ადამიანი შეიკრიბა.