ოშო - საიდუმლოთა საიდუმლო

თავი 20 - სიტყვებს არ ძალუძთ ამის გადმოცემა

თავი 20

სიტყვებს არ ძალუძთ ამის გადმოცემა

პირველი კითხვა:

ოშო, მე შენ მიყვარხარ. მე მიყვარს შენი ხუმრობები. ბოლო დროა მეტისმეტად სერიოზული გავხდი. მთელი ეს გასხივოსნებისადმი მისწრაფება რაღაც მძიმე ხდება. გთხოვ, მოგვიყევი მეტი ანეკდოტი.

გასხივოსნება - თავად გასხივოსნების იდეა - ეს ყველაზე დიდი ხუმრობაა. ხუმრობაა იმიტომ, რომ ეს იმის მოპოვების მცდელობაა, რაც უკვე გაქვს. ესაა იმისგან განთავისუფლების მცდელობა, რაც სინამდვილეში არ არსებობს. ეს ამაო ძალისხმევაა.

შენ თავიდანვე გასხივოსნებული ხარ. გასხივოსნება - შენი ბუნებაა. გასხივოსნება - ეს ის არაა, რასაც უნდა მიაღწიო, ეს არაა მიზანი. ეს შენი წყაროა, თავად შენი ენერგია.

მაგრამ როგორც კი გასხივოსნებას ისე აღიქვამ, როგორც მიზანს, შენ სერიოზული ხდები, გასაჭირში ვარდები - ყოველგვარი აუცილებლობის გარეშე, საკუთარი ნებით. და შენ ვერასოდეს მიაღწევ ამ მიზანს, რადგანაც აღიქვა გასხივოსნება როგორც მიზანი - ნიშნავს ხელიდან გაუშვა ყველაზე მთავარი. მისი ძებნა არაა საჭირო. იგი მაძიებლის შიგნითაა. მაძიებელს არ შეუძლია მისი ძიება! თუ მაძებელი ეცდება მის მოძებნას, ვერასოდეს იპოვნის მას. წარმოიდგინე ადამიანი, რომელიც სათვალეს ეძებს, ის კი ცხვირზე აქვს; ის ცდილობს სათვალის მეშვეობით მოძებნოს სათვალე და ვერ აცნობიერებს ამას. ეს უბრალოდ სასაცილოა!

შენ თავად ხდი ამას სერიოზულად. შენ გასხივოსნებას მიზნად აქცევ იმ დროს, როცა ის -  შენი წყაროა. შენ მას ამბიციურ მისწრაფებად აქცევ, - ის კი უკვე შენშია! ამქვეყნად არ არსებობს არცერთი არაგასხივოსნებული ადამიანი. მაშ, რა დაემართათ ადამიანებს?რატომ ეძებენ? რატომ არიან გამუდმებულ ძიებაში? რატომ აქცევენ ამას მიზნად?

ცხოვრებაშ ყველაფერი უნდა ეძებო - გარდა გასხივოსნებისა. თუ ფული გინდა, ეს უნდა დაისახოთ მიზნად, წინააღმდეგ შემთხვევაში ვერ იპოვნი მას. ამისთვის დიდი ძალისხმევის ჩადება მოგიწევს, ამისთვის მოგიწევს, რომ შენი ენერგია ჩადო ამ ამბიციაში; მხოლოდ ამ შემთხვევაში იპოვნი. თანაც ვერ იქნები ამაში აბსოლუტურად დარწმუნებული, - შესაძლოა იპოვნო, შესაძლოა ვერა. თუ ძალაუფლება გინდა, ყველა შესაძლო გზით მოგიწევს მისი ძებნა - კანონიერით, უკანონოთი, კარგით, ცუდით.

ცხოვრებაში ყველაფერი უნდა ეძებოთ, რადგანაც თქვენ არ იბდებით ფულით, არ იბადებით ძალაუფლებით, არ იბადებით სასახლის მფლობელად. თქვენ ამ სამყაროში შიშველი, ცარიელი ხელებით მოდიხართ, და ასევე შიშველი და ცარიელი ხელებით მიდიხართ. ცარიელი მოდიხართ დედამიწაზე, ეს ყველაფერი კი გჭირდებათ, ამიტომაც ძალისხმევას არ იშურებთ, რომ მოიპოვოთ ისინი.

თანდათანობით თქვენთან მოდის გაგება, რომ როცა სიკვდილი მოვა, ის ამ ყველაფერს წაშლის, ამ ყველაფერს წაიღებს. თქვენ შიში გიჩნდებათ. ეს შიში გაიძულებთ, რომ ეძებოთ ის, რისი წართმევაც შეუძლებელი იქნება: ღმერთი, ჭეშმარიტება, გასხივოსნება, ნირვანა, როგორც გნებავთ უწოდეთ. ახლა უკვე ამ ყველაფრის ძიებას იწყებთ, ზუსტად ისევე, როგორც მანამდე ფულს, ძალაუფლებას, დიდებას ეძებდით - რადგანაც უკვე გაითავისეთ ეს პროგრამა, უკვე გაითავისეთ გარკვეული ლოგიკა. ეს პროგრამა გეუბნებათ: „ფულის პოვნა შეუძლებელია, თუ არ მოძებნი მას. ძიების გარეშე როგორ იპოვნი გასხივოსნებას? ეძიე, იბრძოლე, ისწრაფვე“. როდესაც ამავე ლოგიკას იყენებთ გასხივოსნებასთან მიმართებაში, სულელურად იქცევით.

თუ მეტი ფული გინდათ, უნდა ეძიოთ იგი; გასხივოსნება კი - უკვე თქვენია. თქვენ მასთან ერთად მოდიხართ სამყაროში. ეს თქვენი ჭეშმარიტი სახეა. ეს თქვენი სიცარიელეა, თქვენი ცნობიერებაა. ეს თქვენი არსია. როცა მოკვდებით, მოკვდება ყველაფერი, გარდა თქვენი გასხივოსნებისა, თქვენი ცნობიერებისა. მას ვერავინ წაგართმევთ.

მაგრამ ლოგიკას, რომელიც საზოგადოებაში გაითავისეთ, ჭკუიდან გადაყავხართ. ძალიან ლოგიკურია ფულის, ძალაუფლების, სახელის, დიდების ძიება; გასხივოსნების ძიება კი - ძალიან არალოგიკურია. თუ ეძებთ მას, მაშინ თავად ძიება ხდება რაღაც მძიმე, სერიოზული. რელიგიურ ადამიანებს არ შეუძლიათ, რომ არასერიოზული ადამიანი რელიგიურად ჩათვალონ. სერიოზულობა თითქმის რელიგიურობის სინონიმად იქცა - სევდიანი წაგრძელებული სახეები. ოდესმე გინახავთ, რომ თქვენი წმინდანები იცინოდნენ? სწორედ ამიტომ არიან ეგრეთწოდებული ინდოელი წმინდანები ჩემს წინააღმდეგ: მათ არ შეუძლიათ დაიჯერონ, რომ გასხივოსნებულ ადამიანს ანეკდოტების მოყოლა შეუძლია. ისინი ვერ იჯერებენ ამას!

ჩემი პირადი გამოცდილება მკარნახობს, რომ მხოლოდ გასხივოსნებულ ადამიანს შეუძლია ანეკდოტების მოყოლა. სხვა რაღა უნდა აკეთოს? მან უდიადესი ანეკდოტი გააცნობიერა: მან გააცნობიერა, რა აბსურდულია გასხივოსნების ძიება.

თქვენ მაშინ არ პოულობთ გასხივოსნებას, როცა ეძებთ; თქვენ გასხივოსნებას პოულობთ, როდესაც ერთხელ ისეთი სასოწარკვეთილება გიპყრობთ, რომ ყველანაირ ძალისხმევას აგდებთ. იმავე მომენტში, თქვენ აცნობიერებთ, რომ როცა ძიება წყდება, როცა სურვილები ქრება, თქვენ პირისპირ რჩებით საკუთარ ატსთან, თქვენ აღარსად გაქვთ წასასვლელი, თქვენ შიგნით ხართ.

მოგზაურობა შიგნით - ეს სინამდვილეში არაა მოგზაურობა. როცა მოგზაურობა წყდება, როცა აღარსად გაქვთ წასასვლელი, უკვე გამოსცადეთ ყველა გზა, მაგრამ მათ არსად არ მიგიყვანეს, - ამ სრულ სასოწარკვეთილებაში თქვენ უბრალოდ ჩერდებით, ნებდებით. სწორედ იმ მომენტში, როცა ნებდებით, ხდება ტრანსფორმაცია. როცა აღარსად მიდიხართ, მაშინ აღმოჩნდებით შიგნით. როცა აღარაფერს ეძებთ, რჩება მხოლოდ მაძიებელი. ნუ ეცდებით ნურაფრის მიღწევას, და უეცრად აღმოაჩენს მიმღწეველს. როცა აღარ გიზიდავთ არანაირი ობიექტი - არც ფული, არც გასხივოსნება, არც ღმერთი - რჩება მხოლოდ სუბიექტურობა. თქვენ სახლში ბრუნდებით... და მთელი გულით იწყებთ სიცილს, რადგანაც ყოველთვის იქ იყავით.

ამბობენ, რომ როდესაც ბოდჰიდჰარმა გასხივოსნდა, იგი უწყვეტად იცინოდა შვიდი წლის განმავლობაში. იაპონიაში სხვა ისტორიას ჰყვებიან - მოცინარ ბუდაზე, ჰოტეიზე.

ის მხოლოდ ერთს ასწავლიდა - სიცილს. ის ერთიდან მეორე ადგილზე გადაადგილდებოდა, ერთი ბაზრიდან მეორეზე. ის ბაზრის შუაში დგებოდა და სიცილს იწყებდა - ეს მისი ქადაგება იყო. მისი სიცილი ძალიან გადამდები იყო, ეს ნამდვილი სიცილი იყო, მთელი მისი მუცელი ზანზარებდა, სიცილისგან პულსირებდა. იგი ხარხარებდა და მიწაზე კოტრიალობდა. მის გარშემო შეკრებილი ადამიანებიც ასევე სიცილს იწყებდნენ. შემდეგ მათი სიცილი სხვებს გადაეცემოდა და უზარმაზარ ტალღად იქცეოდა, რომელიც მთელ სოფელს მოიცავდა.

ყველა მოუთმენლად ელოდა, როდის მივიდოდა ჰოტეი მათ სოფელში, რადგანაც მას უდიდესი სიხარული, უდიდესი წყალობა მიჰქონდა. მას ერთხელაც კი არ უთქვამს სიტყვა. ერთხელაც კი. ეკითხებოდნენ ბუდაზე, და იგი სიცილს იწყებდა, ეკითხებოდნენ გასხივოსნებაზე, და სიცილს იწყებდა, ეკითხებოდნენ ჭეშმარიტებაზე და სიცილს იწყებდა. სიცილი მისი ერთადერთი სწავლება იყო.

არსებობს ასევე საპირისპირო უკიდურესობა. ქრისტიანები ამბობენ, რომ იესო არასოდეს იცინოდა. ქრისტიანებს არასწორად ესმით იესოსი. თუ ქრისტიანები მართლები არიან, მაშინ ისეო არ ყოფილა გასხივოსნებული, - დაე, ჯობია ქრისტიანები არ იყვნენ მართლები, ვიდრე იესო არ იყოს გასხივოსნებული. მე ვამბობ, რომ ის იცინოდა! მას არ შეეძლო არ გაეცინა. სწორედ ასეთ ადამიანებს შეუძლიათ სიცილი. მთელი მათი ენერგია სიხარულად იქცევა. მთელი მათი არსება ზეიმის ნაკადად იქცევა. სიცილი - ეს ზეიმია. იესო უეჭველად იცინოდა. როგორც ჩანს, მისი სიცილი შეურაცხმყოფელად ეჩვენებოდათ იმ დროის ეგრეთ წოდებულ რაბინებს, რომლებიც ძალიან სერიოზულები იყვნენ.

ის უეჭველად შესანიშნავ ანეკდოტებს ჰყვებოდა. ის ებრაელი იყო, ებრაელებს კი ყველაზე საუკეთესო ანეკდოტები აქვთ მსოფლიოში. ის არ იყო ისეთი ადამიანი, რომელიც სერიოზული იქნებოდა და არასოდეს გაიცინებდა. ქრისტიანობამ იესოს არასწორი ხატ-სახე შექმნა. იესოს ყოველთვის ჯვარზე გაკრულს გამოსახავენ - ეს არასწორ შთაბეჭდილებას ქმნის. მას მთელი ცხოვრება არ გაუტარებია ჯვარზე. მე ვგრძნობ, რომ ის ალბათ ჯვარზეც იცინოდა, რადგანაც მხოლოდ ადამიანს, რომელსაც სიცილი იცის, შეუძია უთხრას ღმერთს: „შეუნდე ამ ადამიანებს, რამეთუ არ იციან რას სჩადიან“ ის არ იყო სერიოზული, ის არ იყო სევდიანი; ჯვარზე გაკვრაც კი ზეიმი იყო მისთვის.

ყველაზე დიდი, რაც ცხოველს შეუძლია - ეს თამაშია. არც ერთ ცხოველს არ შეუძლია ზეიმი. ეს უნარი მხოლოდ ადამიანებს ებოძათ. ზეიმი - ეს ადამიანური არსებების პრივილეგიაა, პრეროგატივაა. სიცილი - ეს მთავარი ადამიანური თვისებაა. თუ მომცინარე კამეჩს შეხვდით, ესე იგი ჭკუიდან შეიშალეთ. არც ერთ სხვა ცხოველს არ შეუძლია სიცილი, მხოლოდ ადამიანს. ეს განსაკუთრებული თვისებაა, ეს ღმერთის საჩუქარია. ბუნებრივია, როდესაც ადამიანს გასხივოსნება ემართებოდა, მისი სიცილი ტოტალური ხდებოდა. იმისთვის, რომ გაიცინოთ, თქვენ მიზეზი გჭირდებათ; გასხივოსნებულს არანაირი მიზეზი არ სჭირდება ამისთვის. სიცილი - მისი ბუნებრივი თვისებაა.

სწორედ ამაშია ბოდჰიდჰარმას შესახებ ისტორიის არსი, ისტორიის იმის შესახებ, რომ იგი შვიდი წლის განმავლობაი იცინოდა. მას არ ჰქონია არანაირი მიზეზი, უბრალოდ მან გააცნობიერა, თუ რა სასაცილოა ის, რომ უკვე გასხივოსნებულს, არავის არ სჯერა, რომ გასხივოსნებულია და ამის მიღწევას ცდილობს.

თქვენ ყველანი ბუდები ხართ. იცით თუ არა ეს, არ აქვს მნიშვნელობა, - ეს არ მოქმედებს თქვენს ბუდაობაზე, თქვენ მაინც ბუდად რჩებით. თქვენ შეგიძლიათ არ დაიჯეროთ, რომ ბუდა ხართ, მაგრამ თქვენი რწმენა ვერანაირად ვერ იმოქმედებს რეალობაზე. თქვენ შეგიზლიათ ის გჯეროდეთ, რაც გნებავთ! ყველა თქვენი რწმენა ზედაპირულია. თქვენი არსის ყველაზე შუაგულში თქვენ ბუდა ხართ.

როგორც კი სურვილებისგან თავისუფალი ხდები, შენ აცნობიერებ საკუთარ დაფარულ შუაგულს. სურვილებს საკუთარი თავისგან მიჰყავხარ. სწორედ ამაშია მთელი პრობლემა: როგორც ჩანს, ძალიან გინდა გასხივოსნება და ამიტომაც სერიოზული რჩები. სინამდვილეში, გასხივოსნებაში არაფერია სერიოზული.

მეორე კითხვა:

რატომაა ჭეშმარიტება გამოუთქმელი? რატომაა შეუძლებელი მისი სიტყვებით გამოხატვა?

ჭეშმარიტება - ეს აზრების არარსებობის განცდაა. ჭეშმარიტება - ეს სიტყვების არარსებობაა. ჭეშმარიტების განცდა მხოლოდ აბსოლუტურ სიჩუმეში მოდის. რამდენადაც ეს სრული სიჩუმეა, შეუძლებელია მისი დაყვანა ბგერამდე, სიტყვამდე, აზრამდე. მისი ბუნება - აზრების არარსებობაა. ჭეშმარიტების აღწერა სიტყვების მეშვეობით - ეს იგივეა, რაც ცის აღწერა ღრუბლების მეშვეობით.  ღრუბლები არ აღწერენ ცას. ღრუბლებით დაფარული ცა ქრება, თქვენ უკვე აღარ შეგიძიათ მისი დანახვა. რაც უფრო ნაკლებია ღრუბელი, მით უფრო მეტი ხდება ცა; როცა ღრუბლები საერთოდ აღარაა, მთელი ცა გახსნილია. შეუძლებელია ციხ აღწერა ღრუბლების მეშვეობით, რადგანაც ღრუბელი - ეს ხელის შემშლელია. იგივე შეიძლება ითქვას აზრებზეც.

ჭეშმარიტება - ეს თქვენი ცნობიერებაა, აზრები - ესაა ღრუბლები ცნობიერების ცაზე. ჭეშმარიტების გამოთქმა შეუძებელია აზრების მეშვეობით. ყველაზე დიდი, რაც შეგვიძლია მათი მეშვეობით გავაკეთოთ, - ესაა მიმართულების მითითება, მსგავსად იმისა, როგორც თითი მიუთითებს მთვარეზე. გახსოვდეთ: თითი - ჯერ კიდევ არაა მთვარე; ნუ ეთაყვანებით თითს. მაგრამ სწორედ ეს ხდება მთელს მსოფლიოში: ვიღაც ერთ თითს ეთაყვანება, ვიღაცა - მეორეს, - სწორედ ამას აკეთებენ ქრისტიანები, მუსულმანები, ინდუისტები, ბუდისტები. რას აკეთებენ ბუდისტები? - ისინი ბუდას ეთაყვანებიან. ბუდა - ეს მხოლოდ თითია, რომელიც მთვარეზე მიუთითებს. მთვარე სადღაა? ისინი თითს წუწნიან და საერთოდ ავიწყდებათ მთვარე.

ამიტომაც გეუბნებით: ნუ კბენთ ჩემს თითს! არაა საჭირო ძალიან ჩაჭიდება იმაზე, რასაც ვამბობ. ჩემი სიტყვები, ეს მხოლოდ თითია, რომელიც მიუთითებს იმაზე, რისი გამოთქმაც შეუძლებელია. ამიტომაც, ნებისმიერი სიტყვები - ეს ყველზე დიდი, ისრებია. სწორედ ამიტომაა ადვილი მათი არასწორად გაგება: თითებს იცნობთ, მთვარე კი არასოდეს გინახავთ, ამიტომაც, როცა თითით მთვარეზე მიგანისნებთ, გაცილებით უფრო იოლია თითზე მოჭოდება, ვიდრე მზერის თითიდან მთვარეზე გადატანა. იმისთვის, რომ მთვარე დაინახოთ, მოგიწევთ, რომ თითს მოაშოროთ მზერა, მოგიწევთ, რომ საერთოდ დაივიწყოთ იგი.

„იმისთვის, რომ სიმართლე თქვა, - თქვა ოსკარ უაილდმა, - ნიღბის მორგება გიწევს“.

ყველა სიტყვა - ეს ნიღბებია; ყველა თეორია, დოგმა, ფილოსოფია - ეს ნიღბებია; ყველა რელიგია, თეოლოგია - ეს ნიღბებია. ის მართალია: იმისთვის, რომ სიმართლე თქვა, ნიღბის მორგება გიწევს. შეუძლებელია სიმართლე უშუალოდ თქვა. როგორც კი ერთ სიტყვას წარმოთქვამთ, უშუალობა ირღვევა, საქმეში შუამავალი ერთვება. ახლა ჭეშმარიტების გამოთქმა შუამავლის მესვეობით ხდება, და შუამავალს თავისი სიმახინჯეები შეაქვს მასში. როცა თვალებთან ფერადი შუშა მიგაქვთ, სამყარო, რომელსაც თქვენ ხედავთ, იმავე ფერით იფერება. სიტყვები ფერად შუშას ჰგავს: ისინი თქვენს აღქმას ფერს აძლევენ. სხვადასხვა ადამიანები სამყაროს სხვადასხვაგვარად აღიქვამენ, რადგანაც ისინი სხვადასხვაგვარად განპირობებულნი არიან.

ინდუისტი სამყაროს ისე არ აღიქვამს, როგორც ქრისტიანი. ინდუისტს შეუძლია ხეს ეთაყვანოს, ქრისტიანი კი ამაზე გაიფიქრებს: „რა სისულელეა? ხის თაყვანისცემა?“ ქრისტიანი იფიქრებს: „ეს ადამიანი აზრზე უნდა მოვიყვანო, მართალ რწმენაზე მოვაქციო. ეს ადამიანი წარმართია. აუცილებელია მის ნამდვილ რელიგიაზე მოქცევა. ეს ადამიანი პრიმიტიულია“, - რადგანაც ქრისტიანს სხვა აღზრდა აქვს მიღებული, სხვა განპირობებულობა გააჩნია.  ჰკითხეთ ინდუისტს და ნახავთ, რომ მას სხვანაირი გონება აქვს. ის იტყვის: „მთელი ყოფიერება ღვთაებრივია. ხეც ღვთაებრივია. საქმე იმაში არაა, თუ რას ეთაყვანები, საქმე იმაშია, რომ ეთაყვანები. მნიშვნელობა არ აქვს - რას ეთაყვანები“. ინდუისტი იტყვის: „შენ ეთაყვანები მკვდარ ჯვარს, ხისგან გაკეთებულს, მე კი ცოცხალ ხეს ვეთაყვანები, და შენ ფიქრობ, რომ სულელი ვარ? ვინაა ჩვენს შორის სულელი? ეს ხე ცოცალია, მწვანეა, მასში სიცოცხლე ჩქეფს. ღმერთი ჯერ კიდევ ჩქეფს მასში მწვანე წვენის სახით. შენი ჯვარი მკვდარია. ჯობია ხეს ეთაყვანო, ვიდრე ჯვარს“, - იტყვის ინდუისტი.

ინდუისტი კრიშნას ეთაყვანება, მოცეკვავეს, ფლეიტაზე დამკვრელს. ქრისტიანებს არ შეუძლიათ ამის გაგება, რადგანაც მთელი სამყარო იტანჯება: „როგორ შეუძლია ამ ადამიანს ასეთი სასტიკი იყოს, რომ ფლეიტაზე დაუკრას? აუცილებელია სამყაროს გადარჩენა, ის კი გოგონებთან ცეკვავს! რას აკეთებს? რა რელიგიაა ეს?“ ეს განპირობებულობა ეუბნება მას, რომ ღმერთის ძე უნდა მოკვდეს, რომ ეს სამყარო გადაარჩინოს, ღმერთის ძემ მსვერპლად უნდა შესწიროს თავი, მოწამე უნდა გახდეს - არა მომღერალი, არა მოცეკვავე, არამედ მოწამე.

ინდუისტს სხვა განპირობებულობა აქვს: ის თვლის, რომ იესო იმიტომ გააკრეს ჯვარზე, რომ მან ცუდი კარმა დაიმსახურა წინა ცხოვრებიდან. წინააღმდეგ შემთხვევაში რატომ უნდა ეცვათ ჯვარზე? ჯვარცმა - ეს რაღაც ცუდია. ჯვარცმა გულისხმობს, რომ წინა ცხოვრებაში მან რაღაც ცუდი გააკეთა, რამეთუ „რასაც დასთეს იმას მოიმკი“. „მას არ შეუძლია იყოს ძე ღმრთისა. ის რომ ძე ღმრთისა იყოს, მას არ გააკრავდნენ ჯვარზე“. მათ სხვა ხედვა აქვთ, სხვა განპირობებულობა: ღმერთის ძე ღმერთის დიდებას უნდა გალობდეს, ღვთაებრივ სიმღერას, ბჰაგავად გიტას. ის უნდა ცეკვავდეს და მღეროდეს, ხოტბას ასხამდეს ღმერთს. არაა საჭირო სამყაროს გადარჩენა, საჭიროა, მხოლოდ დავეხმაროთ სამყაროს, რომ გასხივოსნდეს, - რათა იცინოს, რათა უყვარდეს, რათა იყოს.

ყველაფერი თქვენს განპირობებულობაზეა დამოკიდებული. როგორც კი გადააგდებთ ნებისმიერ განპირობებულობას, ადვილად შეძლებთ ნებისმიერი გონების გაგებას, შეძლებთ, რომ დაინახოთ მისი ღირსებები და ნაკლოვანებები. შეძლებთ  გაიგოთ, რა არის მშვენიერი გარკვეულ განპირობებულობაში, და რა არის მასში უსახური. დიახ, ინდუისტი მშვენიერ სიტყვებს ამბობს: „ღმერთი უკვე აქაა, ჩვენ უნდა ვიმღეროთ მის სადიდებლად.“ ის მართალია! მაგრამ სამყარო ასევე იტანჯება კიდეც, ამიტომ საჭიროა, რომ რაღაც გავაკეთოთ სამყაროსთვის, აუცილებელია - გავანთავისუფლოთ იგი ტანჯვისგან. ქრისტიანი რაღაცაში მართალია: აკლია მხოლოდ ერთი ფლეიტა, ფლეიტა არც ისე დაეხმარა ინდოეთს. ინდოეთი საშინლად ღატაკია, ის შიმშილობს. ცხოვრება უსახურია. ადამიანები საცოდავად არსებობენ. როგორც ჩანს, ფლეიტა ვერ დაეხმარა მათ. კიდევ რაღაცაა აუცილებელი, მხოლოდ ცეკვები არაა საკმარისი. აუცილებელია სკოლები, აუცილებელია საავადმყოფოები, აუცილებელია საკვები.

ქრისტიანობა რაღაცაში მართალია, მაგრამ კვლავაც - სანახევროდ. როცა არის საჭმელი, როცა არის სახლი, როცა არის წამალი, როცა არის განათლება, მაშინ რა? მაშინ ჯვარს უნდა აცვა საკუთარი თავი? რა რჩება კიდევ? სადაა ფლეიტა?

დასავლეთი თავისი აყვავებისგან იტანჯება: ახლა მას უკვე ყველაფერი აქვს, და არავინ იცის რა გააკეთოს ამის შემდეგ. სამასი წლის განმავლობაში ადამიანები შეუპოვრად მუშაობდნენ, რათა ამისთვის მიეღწიათ. ახლა ეს ყველაფერი უკვე აქვთ: სახლი აშენებულია, საჭმელი მისაწვდომია, ტექნოლოგიამ ყველაფერზე იზრუნა. რა უნდა გააკეთონ ახლა? ალბათ თავი უნდა მოიკლან, რადგანაც ცხოვრება უაზრო აღმოჩნდა, მასში არაა ფლეიტა.

აღმოსავლეთელი ადამიანი სხვა გაგებით ხელმძღვანელობდა, რომელიც ასევე მთლიანის მხოლოდ ნახევარი იყო: ღმერთი მშვენიერია, ცხოვრება მშვენიერია. მაგრამ იგი გაურბოდა ცხოვრების მახინჯ ნაწილს და არაფრის შეცვლას არ ცდილობდა. აღმოსავლეთი ყოველთვის გაურბოდა რევოლუციას, ყოველთვის მის წინააღმდეგ იყო. აღმოსავლეთელი ადამიანი ყოველთვის რეაქციონერი, კონფორმისტი, კონსერვატორი, ტრადიციის მიმდევარი იყო. რევოლუცია - ეს დასავლური მოვლენაა, რევოლუცია - ეს ქრისტიანული მოვლენაა. სამყარო იმდენად უნდა შეიცვალოს, რამდენადაც ცნობიერება.

მაგრამ როდესაც გვერდზე გადადებთ ნებისმიერ განპირობებულობას, თქვენ დაინახავთ, რომ სამყაროს სრულიად სხვაგვარი ხედვა სჭირდება. მას სჭირდებ არა ქრისტიანული, არა ინდუისტური, არა მუსულმანური, არამედ ტოტალური ხედვა. მსოფლიოს ტოტალური ხედვა სჭირდება. ეს ყველაფერი - ტოტალური ხედვის მხოლოდ ასპექტებია: მუჰამედი - ეს ერთი კარია, ქრისტე - მეორე, კრიშნა - მესამე, - ბუდა - მეოთხე.ყველა ეს სხვადასხვა კარია, რომლებსაც ერთი და იმავე ტაძარში შევყავართ. ყველა აუცილებელია, რადგანაც მხოლოდ ასე იქნება ტაძარი ნამდვილად მდიდრული. მაგრამ მაშნაც კი, თუ ყველა ეს კარი მიღებული იქნება, ჭეშმარიტება ვერ იქნება გამოთქმული მთელი თავისი სისრულით, რადგანაც იგი უსასრულოა. შეგიძლიათ ერთმანეთის გვერდით დააყენოთ ბუდა, ქრისტე, ზარატუსტრა, ლაო-ძი, მაჰავირა, მუჰამედი, და მაინც, ჭეშმარიტება ვერ იქნება გამოთქმული მთელი თავისი ტოტალურობით.  მისი გამოთქმა შეუძლებელია. იგი უსასრულოა. ყველა სიტყვა შეზღუდულია, ყველანაირი ადამიანური ძალისხმევა შეზღუდულია.

შეუძლებელია ჭეშმარიტების გამოთქმა უშუალოდ. შესაძებელია მასთან უშალოდ შეხება, მაგრამ არა გამოთქმა. სწორედ ესაა განსხვავება მოაზროვნესა და მედიტატორ ადამიანს შორის. მოაზროვნე აზრებს ეჭიდება, ამიტომ წრეებს ურტყამს. ის ღრუბლებშ ეძებს ცას, და ღრუბლებში დაკარგული, მაინც ვერ პოულობს მას: მოაზროვნე იკარგება თავის აზრებში. მედიტატორი ადამიანი იმით იწყებს, რომ იშორებს თავის აზრებს, იშორებს თავის აზროვნებას; მაშინ დგება მომენტი, როცა აზრები აღარ არიან: და ესაა უშუალო განცდის მომენტი, როცა თქვენს შორის და იმას შორის, რაც არის, არ არსებობს შუამავალი. მაშინ თქვენსა და იმას შორის, რაც არის, არაფერია, - თქვენ უშუალოდ ხართ დაკავშრებული რეალობასთან. მაგრამ ეს განცდაა, და თუ მოგინდებათ, რომ სხვასაც გაუზიაროთ ეს განცდა, მოგიწევთ სიტყვების გამოყენება - მოგიწევთ აუცილებლობის გამო, - სიტყვებს კი არ შეუძლიათ ამის გადმოცემა.

ზოგჯერ შეგიძლიათ ჭეშმარიტება უშუალოდ გამოთქვათ - გარკვეული მიზნით. „კატა ხალიჩაზე იჯდა“: ან იჯდა, ან არ იჯდა. მაგრამ არსებობს სხვა ჭეშმარიტებები, რომლებზეც არაა ასე ადვილი მოჭიდება. სინამდვილეში ეს არაა ჭეშმარიტება, ეს ფაქტია. გახსოვდეთ ეს სხვაობა: თუ რაიმე ჭეშმარიტების გადმოცემა სიტყვებითაა შესაძლებელი, მაშინ ეს ფაქტია. „კატა ხალიჩაზე იჯდა“ - არსებობს ობიექტური მეთოდი გავიგოთ, სიმართლეა თუ არა ეს. თუ ეს სიმართლეა, მაშნ ეს ფაქტია. თუ ეს სიმართლე არაა, მაშნ ეს არაა ფაქტი, ეს გამონაგონია. მაგრამ არსებობენ წეშმარიტების სხვა სახეები, რომელთა გამოთქმაც არც ისეთი ადვილია. მათი განსაზღვრა არც ისეთი მარტივია.

ნებისმიერი ენა ორაზროვნებით, მრავალმნიშვნელოვნებითაა სავსე. თუ ვინმე წარმოთქვამს სიტყვა „ღმერთს“, „სიყვარულს“ ან „თავისუფლებას“, ზუსტად უნდა ვიცოდეთ, თუ რას გულისხმობს იგი. „ღმერთი“ - ეს ხმამაღალი სიტყვაა. ინდუისტი მასშ ერთ რაღაცას მოიაზრებს, მუსულმანი - მეორეს, ქრისტიანი - მესამეს. მსოფლიოშ სამასამდე რელიგიაა, ამიტომ არსებობს სიტყვა „ღმერთის“ სამასამდე მნიშვნელობა. მაგრამ ეს სამასი მნიშვნელობაც კი ამოუწურავია, რადგანაც ყოველდღე ახალი რელიგიები იბადება. მსოფლიოშ შესაძლებელია იმდენი რელიგია არსებობდეს, რამდენიც ადამიანი. ყოველ ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს თავისი რელიგია.

მაშ, რა არის სიტყვა „ღმერთის“ მნიშვნელობა? ის ურო და უფრო გადღაბნილი და გამოუვლენელი ხდება. იგი ბოლომდე კარგავს რაიმე სიცხადეს. მასზე უკვე შეუძლებელია რაიმე განსაზღვრულის თქმა. თუკი სეეცდებით, რომ ზუსტად გნსაზღვროთ, დაანგრევთ მის სილამაზეს, რადგანაც დაანგრევთ მთელს უსასრულობას. თუ გარკვეულს და მკაფიოს გახდით, მოკლავთ მას.

მფრინავი პეპელა - ეს ერთია, ხოლო მკვდარი და ალბომში ჩაწებებული პეპელა, სრულიად სხვაა. ეს არაა იგივე პეპელა. სადაა მისი სიცოცხლე? თუ პეპელას ალბომშ აკრავთ, ეს უბრალოდ გვამია.

როცა ბუდა წარმოთქვამს სიტყვას „ღმერთი“, ეს მფრინავი პეპელაა. მაგრამ როდესაც ეჭიდებით ამ სიტყვას, საკუთარ ალბომში აკრავთ მას, ფიქრობთ, რომ გესმით იგი, მაშნ ყველაფერი, რაც გაგაჩნიათ, გვამია, მასში აღარაა სიცოცხლე.

სიცოცხლე - ეს განცდაა! შეუძლებელია მისი სიტყვებით გადმოცემა. როცა რაღაცას ვამბობ... სანამ იგი არაა გამოთქმული, სანამ იგი ჩემს გულში პულსირებს, ეს რაღაც ცოცხალია. როგორც კი იგი ჩემს ბაგეებს ტოვებს - ეს უკვე აღარაა იგივე: გამოთქმულის ცოცხალი ნაწილი ჩემს გულში რჩება, მასში აგრძელებს პულსირებას, ჰაერს კი მხოლოდ სიტყვები ავსებენ - მკვდრები, გვამების მსგავსნი. თქვენამდე მხოლოდ გამონაჟღერი მოდის. გამოთქმული რომ არ ყოფილიყო, ეს რაღაც სხვა იქნებოდა.

მაშინ ჩნდება დამატებითი სირთულეები: როგორც კი გამონაჟღერი თქვენს გონებას აღწევს, თქვენ მას საკუთარი მნიშვნელობით ავსებთ, თქვენი მნიშვნელობა კი შესაძლებელია სრულიად საწინააღმდეგო იყოს ჩემი მნიშვნელობისგან, რადგანაც ის თქვენს გამოცდილებაზეა დამოკიდებული. თუ მედიტირებთ, მაშნ შესაძლოა თქვენი მნიშვნელობა მიუახლოვდეს ჩემსას. თუ მიხვალთ იმ წერტილამდე, სადაც აროვნება საერთოდ ქრება, და იმდენად ღრმად შეეწყობით საკუთარ თავს, რომ აბსოლუტური სიჩუმე დაისადგურებს, მაშინ მაქსიმალურად მიუახლოვდებით იმას, რაც იყო ნათქვამი. სინამდვილეში, მაშნ არც დაგჭირდებათ ამის თქმა. მაშინ შემიძლია უბრალოდ თვალებში შემოგხედოთ და თქვენ გაიგებთ. შემიძლია თქვენს გვერდით დავჯდე და ხელი ჩაგკიდოთ, და გაიგებთ. მაშინ გაგება გადაცემა იქნება - სიტყვების მიღმა, წერილების მიღმა. რაც უფრო მაღლა ადიხართ, მით უფრო მეტი სივრცე ივსება თქვენს გარშემო იდუმალებით.

ფაქტები, როგორც ჭეშმარიტების უფრო დაბალი ნაირსახეობანი, შესაძლებელია სიტყვებით გადმოვცეთ, რადგანაც ყველანი ვიცნობთ მას. როცა მე ვამბობ სიტყვას „ხე“, თქვენ ნათლად გესმით, რას ვამბობ, მაგრამ როდესაცვამბობ სიტყვას „ნირვანა“, თქვენ გესმით სიტყვა, მაგრამ ვერ ხვდებით, რას ვგულისხმობ. რაც შეეხება ხეს, ეს საყოველთაოდ ცნობილი მოვლენაა - იგი ცნობილია ჩემთვისაც და თქვენთვისაც. როცა მე ვამბობ სიტყვას „ქვა“, თქვენ ეს მყისიერად გესმით. ეს საყოველთაოდ ცნობილი ფაქტია. მაგრამ როდესაც წარმოვთქვამ სიტყვას „სიყვარული“, გაგება რთულდება. ხოლო როცა ვამბობ სიტყვას „ნირვანა“, გაგება კიდევ უფრო რთულდება, რადგანაც რაც უფრო მაღალია ჭეშმარიტება, მით უფრო ნაკლებია მისი გამგებიც.

იესოს არასწორად გაუგეს. ამ არასწორი გაგების გამო ის მოკლეს. იგი ღმერთის სასუფეველზე ლაპარაკობდა, და რომაელი მმართველები დაფრთხნენ. მათ იფიქრეს: „იესო პოლიტიკოსია, მას მსოფლიოს მართვა სურს. მას საკუთარი სამეფოს შექმნა სურს“, - რადგანაც იგი გამუდმებით ამბობდა: „მე მოვედი, რათა მოვიტანო ღმერთის სასუფეველი“. ის ერთს ამბობდა, პოლიტიკოსები კი თავისებურ ინტერპრეტაციას უკეთებდნენ მას. ის საუბრობდა არა სამეფოზე ამ სამყაროში, ის საუბრობდა სამეფოზე სხვა, უხილავ სამყაროში. მას საერთოდ არ აინტერესებდა პოლიტიკა.

ყოველთვის ასე ხდება: რაც უფრო მაღლა ადიხართ, მით უფრო ნაკლებ სიტყვას პოულობთ. რომც თქვათ რაღაც, მაშინვე ხედავთ, რომ არასწორად გაგიგეს.

ლაო-ძიმ თქვა: „თუ რაღაცას ვამბობ და ადამიანებს ესმით ეს, მაშინ მე ვაცნობიერებ, რო ამის თქმა არ ღირდა. თუ რაღაცას ვამბობ, და ადამიანებს არ ესმით ეს, მაშინ მე ვაცნობიერებ, რომ ამაში იყო რაღაც ჭეშმარიტება“.

ჩვენ უნდა ვისწავლოთ ამით ცხოვრება, უმაღლესი ჭეშმარიტებების ამ იდუმალებებით ცხოვრება. ამაში შეიძლება დაგვეხმაროს მუსიკა; ის გაცილებით უკეთესია, ვიდრე ენა, რადგანაც მუსიკაში არაა სიტყვები, მას არაფრის თქმა არ შეუძლია, - არც სიმართლის, არც ტყუილის. ის არაფერს ამბობს, ის უბრალოდ აჩვენებს - და ამაშია მუსიკის სილამაზე. თქვენ არ ფიქრობთ იმაზე, ჭეშმარიტია თუ არა მუსიკა, ეს არაა მნიშვნელოვანი. თქვენ უბრალოდ უსმენთ მას. იგი უბრალოდ გიპყრობთ, იგი უბრალოდ გეუფლებათ, თქვენ ეწყობით მას და რაღაც სხვა სფეროში, რელობის სხვა ხედვაში გადადიხართ. თქვენ უკვე აღარ ხართ ჩვეულებრივ სამყაროში: მუსიკას ყოფიერების უმაღლეს მწვერვალებზე გადაჰყავხართ. ის ხელს გკიდებთ და ძალიან დელიკატურად, დიდი სიყვარულით გადაჰყავხართ მისტიკის სფეროში.

მუსიკა გაჩნდა როგორც რელიგიის ნაწილი. მუსიკა გაჩნდა ტაძრებში, მისტიკურ სკოლებში, ჭეშმარიტების მაძიებელთა ეზოთერულ სკოლებში. იგი დაიბადა, როგორც მცდელობა იმის გადმოცემისა, რისი გადმოცემაც სიტყვებით შეუძლებელია. მუსიკა  მისტიკურის არსებობის დადასტურებას წარმოადგენს.

თუ თქვენ გიყვართ ოსტატი, მისი მუსიკის, მისი არსების მუსიკის მოსმენას იწყებთ. მისი სიტყვების მიღმა უსიტყვო გზავნილი გესმით, თქვენ გაგებას იწყებთ... სიტყვებს შორის შუალედზე მიყურადებით, სტრიქონებს შორის კითხვას იწყებთ. მაშინ თანდათან სიტყვები უფრო და უფრო გამჭვირვალენი ხდებიან, მაშინ ისინი აღარაფერს მალავენ, არამედ პირიქით, ხსნიან. მაგრამ ამისთვის საჭიროა სიყვარული და ნდობა. ამისთვის საჭიროა მიმღებლობა, რომელიც მაშინ ჩნდება, როდესაც მოსწავლე ხდებით.

რამდენიმე დღის წინ ჩემთან მოვიდა ახალი სანიასი - შესანიშნავი ადამიანი უზარმაზარი პოტენციალით. ის თავის შეყვარებულთან ერთად მოვიდა, რომელიც ასევე მშვენიერი ქალი იყო. მას უნდოდა, რომ თვალებში ჩაეედა ჩემთვის, არადა ჯერ კიდევ არ იყო სანიასი. ამ ახალმა სანიასმა მთხოვა ამის შესახებ, და მე ავუხსენი, რომ სანამ ის სანიასი არ გახდებოდა, თვალებშიც რომ ჩაეხედა ვერაფერს დაინახავდა.

იყო სანიასი - ნიშნავს იყო მიღებისთვის მზადმყოფი. მე ვიძლევი, მაგრამ ის არაა მზად მისაღებად, რადგანაც იგი არაა მზად, რაიმე გაიღოს ამის მისაღებად. მან უნდა გადაწყვიტოს და მიიღოს სანიასა. სანიასა - ეს კაპიტულაციაა; კაპიტულაცია ჰბადებს მიმღებლობას. კაპიტულაცია ნიშნავს, რომ თქვენ ხდებით ღია, დაუცველი. კაპიტულაცია ნიშნავს, რომ ახლა თქვენ გვერდზე დებთ თქვენს იარაღს, თქვენს ჯავშანს. ახლა, ოსტატს თქვენი მოკვლაც რომ მოუნდეს, ეს თქვენთვის დიდი ბედნიერება იქნება.

მე მსმენია...

ერთხელ ჰასანი ბუსრიდან, მალიკი - დინარის ვაჟი, და საკიკი ბულკიდან ავადმყოფი რაბია ელ-ადავიას მოსანახულებლად წავიდნენ. რაბია - მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი ქალი მისტიკოსია, და ეს სამი წმინდანი მის სანახავად წავიდა, რადგანაც იგი ავად გახდა.

ჰასანმა თქვა:

- მხოლოდ ის ადამიანია გულწრფელი ღმერთისადმი თავის სიყვარულში, რომელსაც შეუძლია მოთმინებით აიტანოს ღმერთის დარტყმები.

- ამას ეგოიზმის სუნი ასდის, - უპასუხა რაბიამ.

საკიკმა თქვა:

- მხოლოდ ის ადამიანია გულწრფელი ღმერთისადმი თავის სიყვარულში, რომელსაც შეუძლია მადლობის გადახდა მისი დარტყმებისთვის.

- ეს გამოთქმა უნდა გაუმჯობესდეს, - იუპასუხა არბიამ. - მასში ჯერ კიდევ არის რაღაც ეგოიზმი.

მალიკმა, დინარის ვაჟმა, თქვა:

- მხოლოდ ის ადამიანია გულწრფელი ღმერთისადმი თავის სიყვარულში, რომელიც სიხარულით ღებულობს ღმერთის დარტყმებს.

რაბიამ უპასუხა:

- უკვე კარგია, მაგრამ ამ გამოთქმის გაუმჯობესება მაინც შეიძლება, აქ ჯერ კიდევ იმალება, როგორც ჩრდილი, ძალიან ნატიფი ეგო.

მაშინ სამივემ ჰკითხა:

- მაშინ გვითხარი, შენ თვითონ გვითხარი.

მან თქვა:

- მხოლოდ ის ადამიანია გულწრფელი ღმერთისადმი თავის სიყვარულში, რომელსაც ღმეთის ჭვრეტისას ავიწყდება მისი დარტყმები.

ნება მიბოძეთ გავიმეორო ეს: „მხოლოდ ის ადამიანია გულწრფელი ღმერთისადმი თავის სიყვარულში, რომელსაც ღმეთის ჭვრეტისას ავიწყდება მისი დარტყმები.“

მაშინაც კი, როცა ოსტატი დარტყმას გაყენებთ, საოცრად ბედნიერად გრძნობთ თავს. და ოსტატს უწევს დარტყმების გაკეთება, რათა თქვენს არსამდე შემოაღწიოს. თქვენს გარშემო შექმენით ეს მყარი გარსი, რათა თავი დაგეცვათ, წინააღმდეგ შემთხვევაშ ვერ გადარჩებოდით. იმდენი სახიფათო სიტუაციისგან მოგიწიათ თავის დაცვა. ისე გეშინოდათ, ისე კანკალებდით შიშისგან, რომ დიდი ჩინური კედლით შემოისაზღვრეთ თავი.

როცა ოსტატთან მიდიხართ, უნდა გადააგდოთ ეს ჯავშანი. შესაძლოა უკვე იმდენად შეეზარდეთ ამ ჯავშანს, რომ უკვე აღარ შეგიძლიათ თავად მოიშოროთ იგი, და მაშნ ოსტატს დარტყმების გაკეთება უხდება, იგი იძულებულია კუვალდა (ურო?) აიღოს ხელში! მას უწევს, რომ თქვენი არსებას მრავალი შრე მოაშოროს, რადგანც, სინამდვილეში ისინი არ წარმოადგენენ თქვენს ნაწილს. ისინი ჯავშანის ნაწილს წარმოადგენენ, რომელიც ძალიან შეეზარდა თქვენს არსებას. და როდესაც ოსტატი ამ შრეებს გაცილებთ, ეს ტკივილს გაყენებთ, ჭრილობას გაყენებთ, - მაგრამ მხოლოდ ოსტატს შეუძლია თქვენი არსების აღვსება.

და თქვენ ამისთვის საფასურის გადახდა გიწევთ. როცა მე ვამბობ, რომ გადახდა გიწევთ, ვგულისხმობ, რომ მზად უნდა იყოთ ყველა თქვენი დაცვის გადასაგდებად. სწორედ ესაა სანიასა; მხოლოდ ოსტატი-მოსწავლის ღრმა ურთიერთობებშია სესაძლებელი ჭესმარიტების გადაცემა, რადგანაც მხოლოდ ასეთ ურთიერთობებში არაა საჭირო სიტყვები.

მე ვიყენებ სიტყვებს იმისთვის, რათა დაგარწმუნოთ, რომ მოსწავლე გახდეთ. სიტყვებს არ შეუძლიათ ჭეშარიტების გადმოცემა, მაგრამ სიტყვებს შეუძლიათ იმაზე მითითება, რომ არსებობს ოსტატთან სასიყვარულო ურთიერთობაში ყოფნის შესაძლებლობა, რომ არსებობს შესაძლებლობა ახლოს მიხვიდეთ იმასთან, ვინც დაინახა, თუ ვინაა სინამდვილეში. თქვენც ამას წარმოადგენთ, მაგრამ ჯერ არ გინახავთ ეს. თუ უახლოვდებით იმას, ვინც ეს შეიცნო, მაშინ ერთხელაც მისი ვიბრაციები თქვენს არსში შემეცნების პროცესს რთავენ. სწორედ ესაა გადაცემა.

ჩამოსულ ქალს ჩემთან გაერთიანების, ჩემთან ურთიერთქმედების რაღაც სურვილი აქვს, მაგრამ მას უნდა იურთიერთოს ჩემთან, როგორც აუტსაიდერმა. მას ეშინია ჩართულობის, მას ეშინია საკუთარ თავზე ვალდებულებების აღების. მაგრამ სწორედ ეს შიში არ აძლევს საშალებას, მიიღოს ის, რისი მიცემაც მინდა. მე მზად ვარ ყველას მივცე! ჩემი მხრივ მე არ ვაყენებ პირობას, რომ ჩემი ენერგია მხოლოდ მაშნ გადმოედინება თქვენთან, თუკი სანიასი გახდებით, უბრალოდ ჩემი დაკვირვება და გამოცდილება აჩვენებს, რომ მხოლოდ სანიასს შეუძლია მისი მიღება; სხვები არ არიან მზად მისაღებად.

სიჩუმის მუსიკა, ოსტატის წინაშე ღრმა სიყვარულში კაპიტულაციის მუსიკა, მისი არსების მუსიკა, - სწორედ ამ მდგომარეობაშია შესაძლებელი ურთიერთქმედება, ჭეშმარიტებასთან შეერთება.

რაღაც თვალსაზრისით მუსიკა სრულიად მდუმარეა. იგი ბგერებისგან შედგება, მაგრამ ამ ბგერების წყალობით მდუმარება კიდევ უფრო ღრმა ხდება: ეს ბგერები ხაზს უსვამენ მდუმარებას. სწორედ ეს განსხვავებაა მუსიკასა და ხმაურს შორის. ხმაური - ეს უბრალოდ ბგერაა, იგი არ გეხმარებათ სიჩუმის შეგრძნებაში. მუსიკა - ესაა ბგერა, რომელიც კარს წარმოადგენს სიჩუმისკენ. თანამედროვე მუსიკა - ეს მთლად მუსიკა არაა, ეს ხმაურია; იგი არ გეხმარებათ სიჩუმესთან შეხებაში. ნამდვილი მუსიკა - ეს კლასიკური მუსიკაა. ნამდვილი მუსიკა - ესაა ბგერა, რომელიც სიჩუმესთან შეხებაში გეხმარებათ.

რაღაც თვალსაზრისით მუსიკა აბსოლუტურად მდუმარეა. სიმღერა არ წარმოადგენს სუფთა მუსიკას, რადგანაც სიმღერაში სიტყვებია. სიმღერა ნახევარ გზაზეა მუსიკისკენ, რადგანაც ის კომპრომისზე მიდის, იყენებს რა სიტყვებს. სიმღერის პოეზია უკეთესია, ვიდრეჩვეულებრივი ენა. პოეზია უკეთესია, ვიდრე პროზა, პოეზია ახლოსაა მუსიკასთან; რაც უფრო ახლოსაა პოეზია მუსიკასთან, მით უფრო პოეტურია იგი. ამიტომაც პოეზიის უმაღლესი ფორმები ძალიან უახლოვდებიან მუსიკას: ასეთ პოეზიაში უფრო მეტია სიჩუმე, ვიდრე აზრი; ასეთი პოეზია სიჩუმის შეგრძნებაში გეხმარებათ.

ოსტატის არსი - ესაა მუსიკა, პოეზია, სიჩუმე. მუსიკაც, პოეზიაც და სიმღერაც სიჩუმესთან შეხებაში გეხმარებიან, ჭეშმარიტების გადაცემა მხოლოდ სიჩუმეშია შესაძლებელი. ოდესმე შეგინიშნავთ, რომ როდესაც შეყვარებული ხართ, ხშირად აღმოჩნდებით ხოლმე მდუმარების მდგომარეობაში? თქვენ არ გინდათ ლაპარაკი, შეგიძლიათ უბრალოდ იჯდეთ საყვარელი ადამიანის გვერდით. თქვენ არაფერი გაქვთ სათქმელი. უბრალოდ ერთად ყოფნა საკმარისზე უფრო მეტია, სასურველზე მეტია. უბრალოდ ერთად ყოფნა - ისეთი დიდი სიხარულია. არაა საჭირო თქმა: „მე შენ მიყვარხარ“. ამის თქმა შეფერხებების შექმნას ნიშნავს; ეს ზედმეტია. და თანაც ბევრს ვერ გამოხატავდით ამით. როცა გიყვართ, შეგიძლიათ მდუმარებაში ყოფნა.

სანიასა - ეს სასიყვარულო რომანია. იმის მიხედვით, თუ როგორ ღრმავდება თქვენი სიყვარული, უფრო და უფრო იძირებით სიჩუმეში, - და მხოლოდ ამ შემთხვევაშია სესაძლებელი ჭეშმარიტების გადმოცემა. ესაა ენერგიის, მუსიკის სიყვარულის გადმოცემა. ეს არაა რაღაც ვერბალური. ეს არაა ფილოსოფია.

მესამე კითხვა:

რატომ არ მიდიხარ ინდოეთიდან? ეს ცალ-ტვინა პოლიტიკოსები ნიუ-დელიდან უკანასკნელნი იქნებიან, ვინც გაიგებენ, თუ რა ხდება აქ.

მე მიჭირს ინდოეთის დატოვება. ინდოეთი რაღაც განსაკუთრებულად ღირებულს ფლობს: იგი ფლობს ჭეშმარიტების ძიების ძალიან ძველ და ღრმა გამოცდილებას.ძალიან ბევრი გასხივოსნებული დადიოდა ამ მიწაზე, იჯდნენ და მედიტირებდნენ იმ ხეების ქვეშ, რომლებიც ამ მიწაზე გაიზარდნენ, - თავად ეს მიწა გახდა წმინდა. აქ ყოფნა - არაა იგივე, რაც სხვაგან ყოფნა. და ის, რისი გადმოცემაც მინდა, აქ უფრო შესაძლებელია, ვიდრე სადმე სხვაგან.

ინდოეთი დაეცა თავისი სიმაღლეებიდან. მან დაკარგა თავისი ყოფილი დიდება. ახლა ის ერთ-ერთი ყველაზე უსახური ადგილია დედამიწაზე, მაგრამ მაინც, რადგანაც აქ დადიოდა გაუტამა ბუდა, მაჰავირა და კრიშნა, და მილიონობით სხვა გასხივოსნებული... ასეთი არცერთ სხვა ქვეყანაში არ მომხდარა.

იესო ძალიან მარტოსულია იერუსალიმში, მუჰამედი ძალიან ძალიან მარტოსულია არაბულ ქვეყნებში, ლაო-ძისაც ძალიან მცირე კომპანია ჰყავდა - ჟუან-ძი და რამდენიმე სხვა. მათ ძალისხმევა არ დაიშრეს, რომ საკუთარი თავის გარშემო დიდი ველი შეექმნათ, მაგრამ სწორედ ინდოეთი ფლობს ყველაზე ძველ სულიერ ვიბრაციებს. სულიერი ძიება ინდოეთში გრძელდება და ღრმავდება მინიმუმ ხუთიათასი წლის განმავლობაშ, და მდინარეები ჯერ კიდევ მიედინებიან.

თავად ინდოელებს დაავიწყდათ ეს. სინამდვილეში, მათ უკვე აღარ აინტერესებთ თავიანთი მემკვიდრეობა. მათ აღარ აინტერესებთ ეს მდინარეები. მათ მიატოვეს ისინი. და მიუხედავად ამისა, ყველასთვის, ვისაც ძიება სურს, ინდოეთი უწინდებურად ქმნის საუკეთესო კლიმატს - მე ვგულისხმობ სულიერ კლიმატს.

ინდოელები ძალიან მატერიალისტები გახდნენ, ეს მართალია. მაგრამ მიუხედავად ამ მატერიალიზმისა, ყველა ბუდას ენერგია, რომელიც ამ მიწაზე დადიოდა, ჯერ კიდევ პულსირებს აქ. ინდოელები ძალიან მატერიალისტები გახდნენ, გაცილებით უფრო მატერილისტები, ვიდრე სხვა რომელიმე ნაცია ინდოეთში. და ისინი გახდნენ ძალიან პირფერები, რადგანაც აგრძელებენ პრეტენზიის ქონას იმაზე, რომ რელიგიურები არიან, არადა ასე უკვე აღარაა. ჩემი დაკვირვებით, თანამედროვე ინდური გონება გაცილებით უფრო მატერიალისტური, გაცილებით უფრო უხეში გახდა, ვიდრე ნებისმირი სხვა გონება. ახლა ინდოელებს მხოლოდ ფული, პოლიტიკური თამაშები და მატერიალური საგნები აინტერესებთ.

რამდენიმე დღის წინ ჩემს მდივანს ვთხოვე, რომ შეეძინა ყველაზე ძვირადღირებული ავტომობილი ქვეყანაში. რაც მასშ მიყვარს, ეს ისაა, რომ არასოდეს არ მეკითხება, რატომ. მან იყიდა ავტომობილი. ეს სპეციალური ხრიკი იყო, და მან გაამართლა.

ის ყველა ბანკის კარზე აკაკუნებდა, რომ ახალი კომუნის მშენებლობაზე აეღო კრედიტი - ჩვენ უზარმაზარი ფული გვჭირდება, ორმოცდაათი მილიონი რუპია. ვინ მომცემს ასეთ კრედიტს? მაგრამ როგორც კი ეს მანქანა იყიდა, და ბანკებმა დაინახეს, რომ ფული გვაქვს, მათმა წარმომადგენლებმა რეკვა დაიწყეს მასთან ოფისში და შესთავაზეს: „აიღეთ იმდენი ფული, რამდენიც გჭირდებათ“. ის შეშფოთებულია, ვის ჯობია რომ გამოართვას? ყველა მზადაა, რომ შესთავაზს კრედიტი საუკეთესო პირობებით.

ოცი წლის განმავლობაში მე განუწყვეტლივ ვმუშაობდი ინდოეთში, და ათასობით ადამიანი იქნა ტრანსფორმირებული, მილიონობით ადამიანი მისმენდა და კითხულობდა ჩემს წიგნებს, მაგრამგაზეთმა „ტაიმს ოფ ინდიამ“, ყველაზე კონსერვატულმა ინდურმა გაზეთმა, უფრო ბრიტანულმა, ჯერ კიდევ არცერთი სტატია არ გამოაქვეყნა ჩემზე და ჩემს შრომაზე. მაგრამ როგორც კი ავტომობილი შევიძინე, მან უზარმაზარი სტატია გამოაქვეყნა - ავტომობილზე, და არა ჩემზე!

ახლა ყველანი ინტერესს ავლენენ ჩემს მიმართ. სიახლე ავტომობილის შეძენის შესახებ ყველა გაზეთში გამოქვეყნდა, ქვეყნის ყველა ენაზე. რა ადამიანები არიან ესენი? მათ არ ვაინტერესებ მე, არ აინტერესებთ მედიტაცია, არ აინტერესებთ ის, რომ აქ ათასობით ადამიანი მედიტირებს. ისინი საერთოდ არ არიან კურსში, თუ რა ხდება აქ. მათ მხოლოდ ავტომობილი აინტერესებთ.

მრავალი ადამიანი მოდის ჩემთან ოფისში. ისინი მოდიან არა იმისთვის, რომ მე არ თქვენ გვნახონ. ისინი კითხულობენ: „შეიძლება ამ ავტომობილის ნახვა?“ მდივანი პასუხობს: „მობრძანდით დილის დისკურსზე, და იქ იხილავთ მას“. საწყლები, მათ უწევთ, რომ საათნახევარი მისმინონ, უბრალოდ იმისთვის, რომ ავტომობილს შეხედონ. რა ტანჯვაა! ისინი მდიდარი და განათლებული ადამიანები არიან. ნუთუ შეიძლება უფრო მატერიალისტური ქვეყნის წარმოდგენა? ისინი ყველანი ღელავენ, გაზეთის პირველ გვერდებზე სტატიებს წერენ ამ ავტომობილზე და კითხულობენ: „რატომ?“ - რატომ არ შემიძლია უფრო უბრალოდ ცხოვრება?

ჩემი ცხოვრება აბსოლუტურად უბრალოა: იმდენად უბრალო, რომ მე ყოველთვის მაკმაყოფილებს ყველაზე საუკეთესო. ეს აბსოლუტურად უბრალოა! ნუთუ შესაძებელია დიდი უბრალოება? და მისი ფორმულირება ერთი ფრაზით შეიძლება: უბრალოება - ეს ყველაზე საუკეთესოა. ამაში არაფერია რთული: მე ხარისხიანი ნივთები მიყვარს. მე არ მაინტერესებს, რამდენი ღირს, მე ხარისხი მაინტერესებს. ადამიანებში ხარისხი მიყვარს და არა რაოდენობა. ყველაფერში ხარისხი მიყვარს და არა რაოდენობა. ჩვენ შეგვეძლო ოცდაათი ინდური ავტომობილი გვეყიდა ამ ერთის სანაცვლოდ, მაგრამ ეს მხოლოდ რაოდენობა იქნებოდა, და მაშინ ოცდაათივე ავტომობილი უსარგებლო აღმოჩნდებოდა.

მათ ეს არ ესმით. მათი სირთულე იმაშია, რომ ისინი თავს აჩვენებენ რელიგიურებად, მაგრამ გულის სიღრმეში მხოლოდ მატერიალურს ესწრაფვიან. ისინი მლიქვნელები გახდნენ, და იმისთვის, რომ ეს მლიქვნელობა შეინარჩუნონ, მთელი ინდური რელიგიურობის მსხვერპლად შეწირვა უწევთ. თუ ვინმეს წმინდანად გახდომა უნდა, მან უკიდურეს სიღატაკეში უნდა იცხოვროს. ის მაზოხისტი უნდა გახდეს, უნდა ტანჯოს საკუთარი თავი.რაც უფრო მეტად დატანჯავს თავს, მით უფრო რელიგიურად ჩათვლის მას ხალხი: „ნახეთ, რა რელიგიურად ცხოვრობს!“

რელიგიურად ცხოვრება - სიხარულით ცხოვრებას ნიშნავს. რელიგიურად ცხოვრება - მედიტატიურ ცხოვრებას ნიშნავს. რელიგიურად ცხოვრება - ნიშნავს გქონდეს დამოკიდებულება ამ სამყაროსადმი, როგორც ღმერთის საჩუქრისადმი. მაგრამ მათი გონება მატერიალურის ძიებაშია, ამიტომაც ამის გაგება არ შეუძლიათ.

როგორც კი ავტომობილის დანიშნულება შესრულებული იქნება, იგი გაქრება. მისი დანიშნულება უკვე თითქმის შესრულებულია, მაგრამ მას შეუძლია რაღაც დაგანახოთ... მე შემიძლია დისკურსზე ურმითაც მოვიდე. ამაში არაფერია უჩვეულო. ეს უფრო შთამბეჭდავიც იქნებოდა და უფრო დავტკბებოდი მგზავრობით.

ისინი მოდიან, აქეთ-იქით იხედებიან და მხოლოდ ერთ კითხვას სვამენ: „რა საჭიროა ასეთი ლამაზი აშრამი?“ მათ ურჩევნიათ, რომ ეს იყოს რაღაც ბინძური და გაცვეთილი, მაშინ ეს აშრამი იქნებოდა. მათ არ შეუძლიათ დაიჯერონ, რომ აშრამი შეიძლება იყოს სუფთა, მყუდრო, ლამაზი, ყვავილებით და ხეებით. მათ არ შეუძლიათ ამის დაჯერება. არა ის, რომ არ სურთ თავისთვის არანაირი კომფორტი, მათ ეს სწყურიათ. სინამდვილეში მათ უბრალოდ შურთ. ინდური გონება მატერიალისტური, უხეში გახდა.

სულიერი გონება არ ყოფს მატერიას და სულს. ისინი განუყოფელნი არიან. სულიერი გონება ხედავს, რომ მთელი ყოფიერება ერთიანია. მატერიალისტი, რომც შეიყვაროს ქალი, ნივთის დონემდე დაიყვანს მას. ვინ არის სულიერი ადამიანი? სულიერი ადამიანი - ესაა ადამიანი, რომელიც ნივთთან შეხებისას ადამიანად აქცევს მას. თქვენ გაგაკვირვებთ ჩემი განსაზღვრება. სულიერი ადამიანი, ესაა ადამიანი, რომელიც როდესაც ავტომობილს მართავს, ავტომობილი ადამიანად იქცევა. იგი გრძნობს მას. იგი უსმენს მისი ძრავის გუგუნს. იგი სინაზით და მზრუნველობით ეპყრობა მას. მაშინ ნივთიც კი ცოცხალ ადამიანად იქცევა, მას შეუძლია საგანთანაც კი იპოვნოს ერთიანობა. ხოლო მტერიალისტი - ესაა ადამიანი, რომელიც მაშინაც კი, თუკი უყვარს ადამიანი, მამაკაცი ან ქალი, მყისვე ნივთად აქცევს მას. ქალი ცოლად იქცევა: ცოლი - ეს ნივთია. მამაკაცი ქმრად იქცევა: ქმარი - ეს ნივთია. ქმარი - ეს საზოგადოებრივი პირობითობაა, და ყველა პირობითობა უსახურია, მკვდარია.

შენ მეკითხები: „რატომ არ ტოვებ ინდოეთს?“

ეს ინდოეთი, რომელსაც გაზეთებში ხედავთ, ინდოეთი, რომელსაც თქვენ იცნობთ, მე უკვე დავტოვე. როდესმე გინახავთ, რომ აშრამის საზღვრებს გარეთ გავსულიყავი? მე ჩემს ოთახში ვცხოვრობ. იქნება ეს ოთახი აქ თუ რომელიმე სხვა ადგილას, მე მაინც ოთახში ვიცხოვრებ. მე უკვე დავტოვე ეს ინდოეთი. მე არ მაღელვებს ინდოეთი, რომელზეც რადიოს, ტელევიზიის, გაზეთების მეშვეობით შეიტყობთ; მე არ მაღელვებს პოლიტიკოსების, მლიქვნელების, მაჰატმების, მაზოხისტების ინდოეთი. ეს ინდოეთი მე უკვე მივატოვე.

მაგრამ მე არ შემიძლია ინდოეთიდან წასვლა. არსებობს ასევე დაფარული ინდოეთი, ეზოთერული ინდოეთი, - სადაც ჯერ კიდევ იგრძნობა ბუდების თანმყოფობა, სადაც უფრო ადვილია მაჰავირასთან ერთად ყოფნა, ვიდრე სადმე სხვაგან, სადაც მუდმივად, როგორც ფონი, არსებობს გასხივოსნებულთა მთელი ტრადიცია. ამის მიტოვება არ შემიძლია. პირადად ჩემთვის არ არსებობს პრობლემები; მე შემიძლია წავიდე და იგივე დავრჩები სადაც არ უნდა ვიყო. მაგრამ თქვენთვის ეს სრულიად სხვა იქნება.

მე მინდა გამოვიყენო ეს ფონი თქვენი ტრანსფორმაციისთვის. ეს გააიოლებს თქვენს ზრდას. ისე, რომ თავადაც არ იცით, თავადაც ვერ აცნობიერებთ, თქვენ ბუდების ვიბრაციით ხართ გარშემორტყმული. როცა ახალი კომუნა აშენდება, თქვენ დაინახავთ, რომ სასწაულები ხდება, რადგანაც მე შევძლებ, რომ ეს ფონი თქვენთვის მისაწვდომი გავხადო მთელი მისი ტოტალურობით. და ამის განხორციელება შეუძლებელია სხვა ადგილას. არსად არ მიუღწევია რელიგიას ისეთი აყვავებისთვის, როგორც ამ ქვეყანაში. ისევე როგორც მეცნიერება - ეს დასავლური ევოლუციის შედეგია, რელიგია - ეს აღმოსავლური ევოლუციის შედეგს წარმოადგენს. თუ გსურთ, რომ მეცნიერებით დაკავდეთ, დასავლეთში უნდა წახვიდეთ, რადგანაც სწორედ იქაა მისი წყაროები. მთელი დასავლური სამყარო ისეთია, რომ მეცნიერება იქ ბუნებრივად იბადება. იგივე, მაგრამ უკვე რელიგიასთან მიმართებაში, ხდება აღმოსავლეთში, აღმოსავლეთი კი ინდოეთთან ასოცირდება.

თქვენ არ გესმით და არ შეგიზლიათ გაიგოთ ჩემი განზრახვები. ყველაფერი, რასაც ვაკეთებ, ეს ფანდებია, ამიტომ ნუ გააკეთებთ ზედაპირულ დასკვნებს: შესაძლოა ვერ ხედავთ ჩემს განზრახვას, არ გესმით, სადამდე უნდა მიგვიყვანოს მან.

ავტომობილი დაგვეხმარა, რომ ფული მოგვეპოვებინა ახალი კომუნის ასაშენებლად. ახლა, როცა ფანდმა იმუშავა, ავტომობილს შეუძლია გაქრეს. არასოდეს აღიქვათ აქ მომხდარი ზედაპირულად, მოვლენებს შესაძლოა ფარული აზრი ჰქონდეთ. ისინი შესაძოა სპეციალური ფანდები იყვნენ.

ახალი კომუნა ყველა ბუდას მდინარე გახდება. თქვენ ადვილად შეძლებთ ამ უზარმაზარი ენერგიის გამოყენებას. ჩვენ მისგან უზარმაზარ რეზერვუარს შევქმნით. თქვენ შეძლებთ, რომ იცოცხლოთ და ისუნთქოთ მისით, შეძლებთ, რომ ამ უზარმაზარი ტალღების ქიმზე აიწიოთ შეუცნობელისკენ.

ამიტომაც არ შემიძლია ინდოეთიდან წასვლა.

შენ ამბობ: „ეს ცალტვინა პოლიტიკოსები ნიუდელიდან უკანასკნელნი იქნებიან, ვინც გაიგებენ, თუ რა ხდება აქ“.

პოლიტიკოსები არიან კიდეც პოლიტიკოსები. ისინი ყველგან ერთნაირები არიან; შესაძლოა ცოტათი განსხვავდებიან ზედაპირულად, მაგრამ შიგნით სიღრმეში ერთნაირები არიან, რადგანაც პოლიტიკა - ეს პოლიტიკაა. მე ვიცი, რომ ინდური პოლიტიკა მსოფლიოში ყველაზე ბინძური გახდა. იგი ინდური ფარისევლობის ნაწილი გახდა. ინდოელი პიტიკოსები ასევე ცდილობენ დაამტკიცონ, რომ ისინი მაჰატმები არიან; მორარჯი დესაიც კი ცდილობს დაამტკიცოს, რომ ის სუპერ-მაჰატმაა. პოლიტიკოსი და მაჰატმა? ამ ფარისევლობის გამო ინდური პოლიტიკა ბინძურ თამაშად იქცა.

თუ ვინმე მკაფიოდ და ნათლად ამბობს: „მე მაქვს ამბიციები, მე მინდა გარკვეულ მდგომარეობას მივაღწიო“, - მაშინ ის, სხვა თუ არაფერი, გულწრფელია. ინდოელი პოლიტიკოსი კი ამბობს: „მე ყველაზე უბრალო ადამიანი ვარ, არანაირი მდგომარეობის მიღწევა არ მინდა. რისთვის? იქ ხომ არაფერია. მე ღმერთს ვეძებ, მაგრამ რადგან ხალხს უნდა ვემსახურო, ამ მდგომარეობის დაკავება მიწევს. თქვენს გამო ვიკავებ პრემიერ-მინისტრის პოსტს“. ეს ფარისევლობა პოლიტიკას ბინძურ საქმედ აქცევს.

რამდენიმე დღის წინ ინდურ პოლიტიკურ სცენაზე გადანაცვლებები მოხდა, - როგორც იმედოვნებდნენ უკეთესობისკენ, მაგრამ როგორც აღმოჩნდა პირიქით, უარესობისკენ. დღეს ცხადი ხდება, რომ მომავალი არ აპატიებს ადამიანს, რომელიც პასუხისმგებელია ამ გადანაცვლებაზე, - ჯ. პრაკაშა ნარაიანას, რადგანაც მან ძალაუფლება გადასცა ქვეყნის ყველაზე რეაქციულ წრეებს. მან ძალაუფლება გადასცა ძალაუფლებაზე დახარბებულ მგლებს, ახლა კი უძლურად გრძნობს თავს და ვერაფერს აკეთებს. ახლა, როცა ისინი ხელისუფლებაში აღმოჩნდნენ, მიუფურთხებიათ მისთვის. ახლა მთელი ინდოეთი სცენად იქცა პოლიტიკური თამაშებისთვის: როგორ მიაღწიონ ძალაუფლებას, როგორ მოახდინონ ექსპლუატაცია, როგორ მოიპოვონ მეტი ფული, მეტი ძალაუფლება, და როგორ შეინარჩუნონ ეს ძალაუფლება.

იგივე ხდება ყველგან მეტი ან ნაკლები ხარისხით. პოლიტიკოსები ყველგან შექმნიან პრობლემებს ჩემთვის და ჩემი ხალხისთვის, რადგანაც მე ცხოვრების სრულიად სხვაგვარ ხედვას ვთავაზობ. მე ვთავაზობ რევოლუციას ადამიანის ცნობიერებაში. პოლიტიკა ყოველთვის მხარს დაუჭერს ხელისუფლების ინტერესებს, - ბუნებრივია, - ამიტომ ყველგან იგივე პრობლემები გველის.

თუმცა მათ ერთი სირთულე ელოდებათ: შეუძლიათ ნებისმიერი ქვეყნიდან მყისვე გამომაგდონ, მაგრამ აქ ამას ვერ გააკეთებენ. და ასე იყო არა მხოლოდ ჩემს მიმართ, ასე იყო ყოველთვის.

გურჯიევს უფლებას არ აძლევდნენ, რომ ინგლისში შესულიყო, მას მრავალ ქვეყანაში არ მისცეს დასახლების უფლება. მთელი ცხოვრება იგი ერთიდან მეორე ქვეყანაში გადაადგილდებოდა. მას არ შეეძლო თავისი საქმის კეთება. როგორ უნდა ეკეთებინა საქმე? იმისთვის, რომ საქმე აკეთო, სადღაც უნდა დაფუძნდე. ის თავის გარშემო მოსწავლეებს იკრებდა, შემდეგ კი ქვეყნიდან წასვლა უხდებოდა, და მოსწავლეების წრე კვლავ იშლებოდა. შემდეგ კვლავ აგროვებდა მოსწავლეებს, რამდენიმე წელს ხარჯავდა ამაში, და იმ დროისთვის, როცა მოსწავლეთა წრე ისევ იკვრებოდა, პოლიტიკოსები ქვეყნის დატოვებას აიძულებდნენ, და ყველაფრის ახლიდან დაწყება უხდებოდა.

და ასე გრძელდებოდა მთელი მისი ცხოვრება. იგი ვერავის ვერ დაეხმარა - ვერცერთი ადამიანი ვერ გახდა გასხივოსნებული მისი წყალობით, თუმცა ბევრს შეეძლო. მას ჰქონდა ეს პოტენციალი. ის იშვიათი გენია იყო, იშვიათი ოსტატი, მაგრამ სიტუაცია ხელს არ უწყობდა.

თუ ინდოეთიდან წავალ, მეც იგივე დამემართება. როგორც კი ჩემი ხალხი ერთ რომელიმე ქვეყანაში შეგროვდება, მაშინვე პრობლემები შეიქმნება. აქ მათ შეუძლიათ თქვენთვის შექმნან პრობლემები. ამის გაკეთება არაა რთული, მაგრამ ისინი მე ვერ შემიქმნიან პრობლემებს. ყოველ შემთხვევაში ქვეყნიდან მაინც ვერ გამაძევებენ! მათ ძალიან უნდათ ეს, და ყველაფერს გააკეთებდნენ იმისთვის, რომ წავსულიყავი, რადგანაც ჩემი აქ ყოფნა უფრო და უფრო აუტანელი ხდება მათთვის. რაც უფრო მეტხანს ვიქნები აქ, მით უფრო გაიზრდება ჩემი ხალხი, რაც უფრო რეალური ფაქტი გახდება ეს კომუნა, მით უფრო დაანგრევს ეს მათ ღირებულებებს, ამხელს მათ ფარისევლობას.

ამიტომაც არ შემიძლია ინდოეთიდან წასვლა. და ვიცი, რომ ინდოელი პოლიტიკოსები უკანასკნელი ადამიანები იქნებიან მსოფლიოში, რომლებიც გაიგებენ, თუ რა ხდება აქ. ისინი უკანასკნელნიც კი არ იქნებიან - ისინი ვერასოდეს ვერ გაიგებენ ამას.

პოლიტიკოსს არ შეუძლია რელიგიის გაგება. ეს შეუძლებელია. პოლიტიკის ენა - ეს რელიგიის ენის სრული წინააღმდეგობაა. რელიგია თავისუფალია სურვილებისგან, ამბიციურობისგან, მესაკუთრეობისგან. რელიგია - ეს აქ და ახლა ყოფნაა. პოლიტიკა - ეს ამბიციები, სურვილები, მომავლისკენ გამუდმებული სწრაფვა, ხვალინდელი დღეა. რელიგიაში თქვენ იღებთ საკუთარ თავს, იღებთ ისეთად, როგორიც ხართ, და რელაქსირდებით ამაში. პოლიტიკა არასრულფასოვნების კომპლექსისგან იბადება, საკუთარი თავის სხვებთან შედარებისგან. როცა სხვებს ადარებთ საკუთარ თავს, ამით თავს არასრულფასოვნად გრძნობთ. მაშინ ვიღაც აუცილებლადაა უფრო ლამაზი, უფრო ჭკვიანი, უფრო განათლებული, ვიდრე თქვენ, - და თქვენ იტანჯებით არასრულფასოვნების კომპლექსისგან, თვითდამკვიდრებას ცდილობთ.

თუ ჭკვიანი არ ხართ, რა შეგიძლიათ გააკეთოთ იმისთვის, რომ ჭკვიანი გახდეთ? არაფერი. თუ მუსიკალური ნიჭი არ გაქვთ, რას იზამთ? ვერაფერს მოუხერხებთ ამას. თუ  არ ხართ ლამაზი, მაშინ არ ხართ ლამაზი. მაშინ რჩება მხოლოდ ერთი: თქვენ შეგიძლიათ პოლიტიკოსი გახდეთ. ეს უკანასკნელი თავშესაფარია ყველა ადამიანისთვის, რომლებიც არასფულფასოვნების კომპლექსისგან იტანჯებიან. პოლიტიკისკენ ისწრაფვის ყველა, რომელსაც საკმარისი ძალადობრიობა, საკმარისი სისასტიკე და მტაცებლური თვისებები აქვს. პოლიტიკაში არაა საჭირო არანაირი სხვა ნიჭი, არანაირი სხვა გენია. სინამდვილეში, რაც უფრო ბრიყვი ხართ, მით უფრო მეტი შანსი გაქვთ წარმატებისთვის.

მე მსმენია...

მოლა ნასრედინი ძალიან იტანჯებოდა იმის გამო, რომ ადამიანები მას იდიოტად თვლიდნენ. ბოლოსდაბოლოს მან გადაწყვიტა ნეიროქირურგისთვის მიემართა და ტვინის გადანერგვა ეთხოვა მისთვის. როცა ქირურგთან მივიდა, ქირურგმა უთხრა:

- მოლა, ჩვენ აქ ბევრი ტვინი გვაქვს. მობრძანდით და თავად ნახეთ.

და მართლაც, მათ დიდი არჩევანი ჰქონდათ ტვინის გადასანერგად.

მოლამ ჰკითხა:

- რა განსხვავებაა მათ შორის? მე ვხედავ, რომ ყოველ ტვინს სხვადასხვა ფასი ადევს. ეს ტვინი მხოლოდ ოცდახუთი რუპია ღირს, აი ის კი - ოცდახუთიათასი რუპია. რა განსხვავებაა მათ შორის?

ქირურგმა უპასუხა:

- მოლა, პირველი ტვინი, რომელიც ოცდახუთი რუპია ღირს, დიად მეცნიერს ეკუთვნის. მეორე კი, რომელიც ოცდახუთიათასი ღირს, პოლიტიკოსს ეკუთვნის.

- თქვენ გინდათ თქვათ, - გაუკვირდა მოლას, - რომ პოლიტიკოსის ტვინი უკეთესია, ვიდრე მეცნიერის?

- არა, არასწორად არ გამიგოთ, - უპასუხა ქირურგმა. - ის უფრო მეტი იმიტომ ღირს, რომ არასოდეს გამოუყენებიათ. ის არასოდეს ყოფილა ხმარებაში, აბსოლუტურად ახალია. მეცნიერის ტვინი ძალიან ხშირად გამოიყენებოდა. ის ამოწურულია, გამოფიტულია.

პოლიტიკაში თქვენ არ გჭირდებათ ტვინი, არ გჭირდებათ გონიერება, არ გჭირდებათ მგრძნობელობა, არ გჭირდებათ გაცნობიერებულობა, არ გჭირდებათ სიყვარული, არ გჭირდებათ თანაგრძნობა. ეს ყველაფერი დაბრკოლებაა! პოლიტიკაში საპირისპირო თვისებები გჭირდებათ. ნებისმიერი სხვა სიტუაციისთვის გამოუსადეგარი თვისებები პოლიტიკაში გამოგადგებათ. საჭიროა მხოლოდ ძალაუფლების გააფთრებული წყურვილი, - მას კი არასრულფასოვნების კომპლექსი ქმნის.

რელიგიურ ადამიანს არ გააჩნია არასრულფასოვნების კომპლექსი. მხოლოდ რელიგიურ ადამიანს არ გააჩნია არასრულფასოვნების კომპლექსი, რადგანაც ის არასოდეს ადარებს, ხოლო თუ არ ადარებთ, თქვენ არ შეგიძლიათ იყოთ ვინმეზე მაღლა ან დაბლა. რელიგიური ადამიანი სხვაზე არც მაღლაა და არც დაბლა, ის უბრალოდ საკუთარ თავს წარმოადგენს. იგი ღებულობს იმას, როგორც ღმერთმა შექმნა, და ტკბება იმით, როგორიცაა. იგი საოცრად ბედნიერია. იგი მადლიერებას გრძნობს. მადლიერებას გრძნობს უბრალოდ იმიტომ, რომ არსებობს. იგი ყოველ წამს მადლიერია. მას არ უნდა იქცეს სხვად, რადგან ბოლომდე კმაყოფილია საკუთარი თავით. მან იცის, რომ უნიკალურია - არც მეტია სხვაზე და არც ნაკლები. მან იცის, რომ ყოველი ადამიანი უნიკალურია, რადგანაც მსოფლიოსი არ არსებობს ორი ერთნაირი ადამიანი.

ამიტომაც პოლიტიკოსები ვერასოდეს გაიგებენ, რა არის რელიგია. მათ არ ესმით ბუდასი, მათ არ ესმით ქრისტესი, მათ არ ესმოდათ და ვერ გაიგებენ ვერცერთ რელიგიურ მოვლენას. ისინი ყოველთვის მის წინააღმდეგ იყვნენ. რელიგიური ადამიანის თანმყოფობა სახიფათოა პოლიტიკოსისთვის.

დიახ, შენ მართალი ხარ: „ეს ცალ-ტვინა პოლიტიკოსები ნიუ-დელიდან“ ვერასოდეს გამიგებენ მე. ეს სიმართლეა. მაგრამ მე ეს არ მაღელვებს. არ მადარდებს, რომ მათ არ შეუძლიათ ჩემი გაგება. ეს არ არის აუცილებელი. ჩემთვის მხოლოდ ერთია მნიშვნელოვანი: რომ თავი დამანებონ, რომ ჩემს საქმეს დაანებონ თავი - ეს საკმარისია. და ადრე თუ გვიან მათ მოუწევთ ჩემთვის თავის დანებება, რადგანაც არ შეუძლიათ ჩემთან კამათი, მათ არაფერი აქვთ სათქმელი ჩემთვის, ისინი პასუხს ვერ გამცემენ. მე მათ ოცი წლის განმავლობაში ვაკრიტიკებდი: მათ არაფერი უთქვამთ საპასუხოდ, მათ არაფერი აქვთ სათქმელი. გულის სიღრმეშ ხვდებიან, რომ რასაც ვამბობ, სიმართლეა.

ცალკეული პოლიტიკოსები ხანდახან მოდიან ჩემთან და მეუბნებიან: „ოშო, რასაც ამბობ, ყველაფერი აბსოლუტურად სწორია, მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია, რომ საჯაროდ ვაღიაროთ ეს, ჩვენ არ შეგვიძლია ვაღიაროთ, რომ „სწორედ ასეა საქმე ნიუ-დელიში“.

ჩემს გვერდით ისინი ყოველთვის ამბობენ: „შენ მართალი ხარ“, მაგრამ საჯაროდ ვერ აღიარებენ ამას, რადგანაც თუ მე მართალი ვარ, თუ საჯაროდ იტყვიან ამას, ბრბო მათ წინააღმდეგ აჯანყდება. მათი მდგომარეობა ბრბოს აზრზეა დამოკიდებული, მათ იმედი აქვთ, რომ ეს ხალხი კვლავ მისცემს ხმას. ამიტომაც აგრძელებენ ბრბოში ყველანაირი სულელური იდეის და ცრურწმენის გავრცელებას და შენარჩუნებას. მათი დამოკიდებულება ბრბოზე უზარმაზარია.

ოცი წლის განმავლობაში მე ვაკრიტიკებდი მაჰატმა განდის და მის ფილოსოფიას. არცერთ მის მიმდევარს საპასუხოდ არაფერი უთქვამს ჩემთვის. ისინი არაერთხელ მოსულან და უთქვამთ ჩემთვის: „ყველაფერი, რასაც ამბობ სიმართლეა, მაგრამ ამას საჯაროდ ვერ ვაღიარებთ. თუ ვიტყვით, რომ ყველაფერი, რასაც მაჰატმა განდიზე ამბობ, სიმართლეა, ჩვენს მდგომარეობას დავკარგავთ“. საზოგადოებას სჯერა მაჰატმა განდის, და რადგანაც განდი ტექნოლოგიის განვითარების წინააღმდეგ იყო, ისინი კვლავაც ინარჩუნებენ ამ სულელურ იდეას. თუ ეს ქვეყანა უარს იტყვის ტექნოლოგიურ განვითარებაზე, იგი ღატაკად დარჩება. და ტექნოლოგიის განვითარება არაა აუცილებელი, რომ გულისხმობდეს ეკოლოგიის განადგურებას. ეს არაა აუცილებელი: შესაძლებელია ისეთი ტექნოლოგიების განვითარება, რომელიც არ დაანგრევს ეკოლოგიას, შესაძლებელია ტექნოლოგიის განვითარება, რომელიც ემსახურება ადამიანებს და ამასთან არ გაანადგურებს ბუნებას. მაგრამ განდი ტექნოლოგიის წინააღმდეგ იყო.

იგი რკინიგზის წინააღმდეგ იყო, ფოსტის წინააღმდეგ იყო, ელექტროობის წინააღმდეგ იყო. იგი ნებისმიერი მექანიზმის წინააღმდეგ იყო. მათ ესმით, რომ ეს სისულელეა, რადგანაც თუ მომავალშიც ასე გაგრძელდა... მაგრამ ისინი განაგრძობენ მის მხარდაჭერას, რადგანაც იმედი აქვთ, რომ არჩევნებზე ხმებს მიიღებენ, ამომრჩევლები კი ეთაყვანებიან მაჰატმას, - რადგანაც მაჰატმა შეესაბამება მათ წარმოდგენებს იმაზე, თუ როგორი უნდა იყოს მაჰატმა.

მაჰატმა განდი შეესაბამება ინდოელთა ბრბოს წარმოდგენებს. ინდოელთა ბრბო მას აღმერთებს. პოლიტიკოსს უწევს, რომ ბრბოს გაჰყვეს. ყოველთვის გახსოვდეთ: პოლიტიკური ლიდერი ყოველთვის თავის მიმდევრებს მიჰყვება. არა სხვანაირად! ის მხოლოდ თავს აჩვენებს, რომ ლიდერია. სინამდვილეში მას უწევს, რომ თავის მიმდევრებს მიჰყვეს; თუ მიმდევრები მიატოვებენ მას, ის არსად აღმოჩნდება. მას არ შეუძლია საკუთარ ფეხებზე დგომა, მას არ გააჩნია საყრდენი.

განდი სიღარიბეს ეთაყვანებოდა. თუ სიღარიბეს ეთაყვანებით, ღარიბი რჩებით. სიღარიბე უნდა გძლდეთ, მე მძულს სიღარიბე!

მე არ შემიძლია ვთქვა, რომ სიღარიბეს უნდა ვეთაყვანოთ. ამის თქმა - დანაშაულია. მე ვერაფერს ვხედავ რელიგიურს იმაში, რომ ღატაკი ვიყო. მაგრამ განდი ძალიან ბევრს ლაპარაკობდა სიღარიბეზე და მის სილამაზეზე, ეს კი ხელს უწყობს ღარიბი ადამიანის ეგოს, ეს კვებავს მის ეგოს, მას სიამოვნებს ამის მოსმენა. მისთვის ეს ნუგეშია: ესე იგი ის რელიგიური ადამიანია, უბრალო ადამიანი. შესაძლოა ღატაკია, შესაძლოა ფული არ აქვს, სამაგიეროდ სულიერ სიმდიდრეს ფლობს.

სიღარიბეში არანაირი სულიერი სიმდიდრე არაა; არაა და არც შეიძლება იყოს. სიღარიბე უსახურია, სიღარიბე უნდა განადგურდეს. იმისთვის, რომ სიღარიბე განადგურდეს, ტექნოლოგიები უნდა განვითარდეს.

მაჰატმა განდი შობადობის კონტროლის წინააღმდეგ იყო. თუ შობადობას არ ვაკონტროლებთ, ეს ქვეყანა დღითიდღე უფრო და უფრო ღატაკი გახდება. მაშინ არ იქნება არანაირი შანსი.

ერთხელ მოლა ნასრედინმა მითხრა:

- ოშო, როგორც ჩანს მალე ყველა ღატაკი გახდება. ყველა მოწყალების თხოვნას დაიწყებს!

მე ვუპასუხე:

- ნასრედინ, ვისთვის?

ეს ქვეყანა ისეთი სიღარიბისკენ მიდის, რომ მასში მალე აღარ დარჩებიან მათხოვრები, რადგანაც ვის უნდა თხოვონ მოწყალება? ამასთან ღატაკ ქვეყანაში დანაშაულებრიობის დონეც იზრდება. სიღარიბე - ეს არაა რელიგიურობის წყარო, სულიერების წყარო, - ეს დანაშაულებრიობის წყაროა.

სულიერების და რელიგიურობის წყარო - ეს სიმდიდრეა, რადგანაც რელიგია - ეს უმაღლესი ფუფუნებაა. ეს უმაღლესი ხელოვნებაა, უდიადესი მუსიკა, უნატიფესი ცეკვა. მხოლოდ მაშინ, როცა ყველაფერი გაქვთ, იწყებთ ღმერთის ძიებას. მხოლოდ მაშინ, როცა ყველაფერი მოაგვარეთ, როცა ყველაფერი შეიცანით და გაიგეთ, რომ ამით ვერ დაკმაყოფილდით, იწყებთ ღმერთის ძიებას.

ღატაკი ადამიანი არ ფიქრობს ღმერთზე. მისი ღმერთი სხვა არაფერია, თუ არა საყრდენი: იგი ეყრდნობა, ეჭიდება აზრს ღმერთის შესახებ.

ეს ყოველდღე ხდება: როცა ჩემთან ღარიბი ადამიანი მოდის, ის არასოდეს მოდის რელიგიური პრობლემებით. ის ამბობს: „ჩემი ცოლი ავადაა. ოშო, შეგიძლია მისი დალოცვა? ჩემი შვილი სამუშაოს ვერ პოულობს. შეგიძლია დამეხმარო?“ ამ ყველაფერს არანაირი კავშირი არ აქვს რელიგიასთან. მაგრამ ის არასოდეს მოდის პრობლემებით, რომლებიც დაკავშირებულია მედიტაციასთან ან სიყვარულთან; მას არ აქვს მსგავსი პრობლემები. მისი პრობლემა - პურის და თავშესაფარის პოვნაა. მისი ცხოვრება - გამუდმებული ბრძლაა გადარჩენისთვის. როცა ადამიანი მდინარეშ იხრჩობა, ნუთუ იგი იკითხავს: „რა არის მედიტაცია?“ ან „რა არის სიყვარული?“ უპირველეს ყოვლისა მას მდინარიდან გამოცურვა უნდა. იგი იხრჩობა, მისი სიცოცხლე საფრთხეშია, - რა საქმე აქვს მედიტაციასთან?

მშიერი ადამიანი ვერ დაინტერესდება მედიტაციით. მაგრამ განდი ფიქრობს, რომ სულიერებაში არის რაღაც სულიერი. სიღარიბე უსახურია. ეს ყველაზე არასულიერი მოვლენაა სამყაროში, რადგანაც ეს ყველა დანაშაულისა და ცოდვის წყაროა.

მე მსმენია...

ერთხელ გავრცელდა ხმები, რომ დიდი ქალაქების ქუჩებში დიოგენეს აჩრდილის დანახვაა შესაძლებელი. თავიდან ბერძენი სწავლული პარიზში შეამჩნიეს. რამდენიმე გამვლელი მიუახლოვდა ფილოსოფოსს, რომელსაც ანთებული ლამპარით მიდიოდა, და ჰკითხეს:

- დიოგენე, რას აკეთებ პარიზში?

დიოგენემ მთელი გულით გაიცინა, ბედნიერად გაეღიმა და თქვა:

- მესიე, მე ჭეშმარიტებას ვეძებ.

მისი თვალები ელავდნენ, მისი თვალები სიხარულს და იმედს ასხივებდნენ.

შემდეგ გავრცელდა ხმები, რომ იგი ლონდონშ დაინახეს. იქ დიოგენე თავისი ლამპარით რამდენიმე პოლიციელმა შეამჩნია და ჰკიტხეს:

- დიოგენე, რას აკეთებ ლონდონში?

ამჯერად ის აღარ გამოიყურებოდა უწინდებურად ბედნიერად. მან სცადა გაღიმება, მაგრამ ძალისხმევის გარეშე ვერ შეძლო ეს. მან უპასუხა:

- ჯენტლმენებო, მე ჭეშმარიტებას ვეძებ.

იმედი გაქრა მისი თვალებიდან და მის ნაცვლად სევდამ დაისადგურა.

შემდეგ ის ნიუ-იორკში შენიშნეს. იმედი საერთოდ გაქრა, ის ძალიან სევდიანი იყო, მაგრამ მექანიკურად განაგრძობდა, თუთიყუშივით: „მე ჭეშმარიტებას ვეძებ“.

შემდეგ, როგორც მოსალოდნელი იყო, იგი ნიუ-დელის ქუჩებში ნახეს. ერთი პოლიტიკოსი, განდის მიმდევარი, მიუახლოვდა მას და ჰკითხა:

- დიოგენე, რას აკეთებ ნიუ-დელიში?

დიოგენემ განრისხებულმა, თითქმის გაცოფებულმა უპასუხა:

- ნეტაჯი, მე ჩემს ლამპარს ვეძებ!

ნიუ-დელიში შეუძლებელია საკუთარი ლამპარის შენარჩუნება.

დღითიდღე ქვეყანა უფრო და უფრო იძირება ტანჯვაში. და ეს ტანჯვა ახალ ტანჯვას ქმნის. ყოველთვის ასე ხდება: უბედურება მარტო არ მოდის; თუ რაღაც არ გაქვთ, მაშინ სავარაუდოდ იმასაც კარგავთ, რაც უკვე გაქვთ. და ამ ყველაფერზე პასუხისმგებელია ინდოელი პოლიტიკოსი, რადგანაც ის განუწყვეტლივ ქადაგებს მაღალ იდეალებს. ინდოელი პოლიტიკოსი მხოლოდ ლაპარაკობს, დაპირებებს არიგებს და არასოდეს ასრულებს მათ. მას არ შეუძლია ამ დაპირებების შესრულება, რადგანაც სისულელეების სჯერა; შესაძლოა მას უწევს, რომ დაიჯეროს ეს სისულელეები.

მაგალითად, ისინი განაგრძობენ ცელიბატზე ლაპარაკს - არა შობადობის კონტროლზე, არამედ ცელიბატზე: თუ ხალხი ცელიბატს დაიცავს, მოსახლეობის ზრდა შეჩერდება. ეს სისულელეა. რამდენი ადამიანი შეინახავს ცელიბატს? ეს არაა მოსახლეობის ზრდის შეჩერების საშუალება. ისინი კვლავინდებურად განიხილავენ ტერმინებს, რომელთაც კავშირი არ აქვთ ტექნოლოგიებთან და მანქანების გამოყენებასთან.

მთელი ქვეყანა უზარმაზარ ჭრილობად, სიმსივნედ იქცა.

მე ვხედავ ამ ყველაფერს. და სხვა მიზეზებთან ერთად ამიტომაც არ მინდა ამ ქვეყნის დატოვება. მე მინდა შევქმნა მასში მცირე ოაზისი, ჩემი კომუნა, რომელიც ყველა ტექნოლოგიას გამოიყენებს და ამასთან ეკოლოგიას შეინარჩუუნებს. ეს კომუნა შესაძლოა მაგალითი გახდეს მთელი ქვეყნისათვის: ჩვენ შევძლებთ ვთქვათ, რომ თუ ეს შესაძლებელია მოხდეს ერთ მცირე ადგილზე ხუთიათასი სანიასით, რატომ არ შეიძლება ეს გავრცელდეს მთელი ქვეყნის მასშტაბით?

ჩემს კომუნას შეუძლია მაგალითი გახდეს. ის იქნება უბრალო და მდიდარი. ის გამოიყენებს ტექნოლოგიებს და შეინარჩუნებს ეკოლოგიას. ის იქნება აბსოლუტურად მეცნიერული და ამავე დროს ჰუმანური. ეს იქნება სრულიად სხვა თანრიგის კომუნიზმი. ეს კომუნა იარსებებს არა რაიმეს ან ვინმეს გულისთვის, ის იარსებებს იმიტომ, რომ ადამიანებს უყვართ ერთმანეთი - მათ უნდათ ერთად ცხოვრება და ოჯახის შექმნა. ჩვენ ფერმერული მეურნეობა გვექნება, კოლექტიური მეურნეობა, რომელშიც გამოვიყენებთ ყველა შესაძლო ტექნოლოგიას. ჩვენს კომუნას აბსოლუტურად დამოუკიდებელს გავხდით, ამიტომ მის ფარგლებს გარეთ გასვლაც არ დაგვჭირდება. მე მინდა, რომ გარედან არაფერი შემოვიტანოთ, რომ ყველაფერი აქ შევქმნათ. ამ კომუნას შეუძლია მშვენიერი ოაზისი გახდეს უდაბნოში. მას შეუძლია უზარმაზარი შთაგონება და კარგი მაგალითი გახდეს.

მე არ ვაპირებ ინდოეთიდან წასვლას. მე ამ ქვეყანას ვჭირდები, მე თქვენ გჭირდებით.

დღეისათვის საკმარისია.