პირველი დღე
მაგრამ მესამე ღამეს კლდოვანი მთის ქედი გადამეღობა გზაზე, გასასვლელად ვიწრო ხეობა დამრჩა. გზა მაღალ კლდოვან ფერდობებს შორის გადის. ჩემი ფეხები შიშველია და ბასრი ქვებისგან დასერილი. აქ ბილიკი სრიალებს. გზის ნახევარი თეთრია, ხოლო მეორე ნახევარი - შავი. შავ მხარეზე ვდგამ ნაბიჯს და შეშინებული უკან ვხტები: გავარვარებული რკინაა. თეთრ მხარეზე ვდგები: ყინულია. ასეც უნდა იყოს. მის ზედაპირზე ვჩქარობ და ველი საბოლოოდ ერთ დიდ კლდოვან ქვაბულად განივრცობა. ვიწრო ბილიკი მიუყვება ციცაბო კლდეებს, მთის წვერის სიმაღლეებზე.
როდესაც სიმაღლეს ვუახლოვდები, ძლიერი გრგვინვა მოდის მთის მეორე მხრიდან, თითქოს მადანს მოიპოვებენ. ექო ძლიერდება და მთებში ისმის როგორც მრავალჯერ გამეორებული ქუხილი. როდესაც უღელტეხილს ვუახლოვდები, ვხედავ, რომ მთის მეორე მხრიდან ბუმბერაზი ადამიანი მიახლოვდება.
მის დიდ თავზე ხარის ორი რქაა, მის მკერდს ტვიფრული ჯავშანი ფარავს. მისი შავი წვერი გაბურძგნულია და ძვირფასი ქვებით შემკული. ბუმბერაზს ხელში ელვარე ორლესული ნაჯახი უჭირავს, რომლითაც ხარებს ხოცავს. სანამ გაოცებისა და შეძრწუნებისგან გონს მოსვლა მოვასწარი, ძლევამოსილი უკვე ჩემს წინ დგას და მის სახეს ვხედავ: ფერმკრთალია, გაყვითლებული და ღრმად დანაოჭებული. როგორი გაოცებით მიყურებენ მისი შავი, ნუშისებრი თვალები. შიში მიპყრობს: ეს არის იზდუბარი, ძლევამოსული, ადამიანი-ხარი. დგას და მიყურებს: მისი სახე გადმოსცემს შიშს, რომელიც მას იპყრობს, მისი ხელები, მისი მუხლები კანკალებენ. იზდუბარი, ძლევამოსილი ხარი, კანკალებს? საკუთარი თავის ეშინია? ვეძახი:
„ო, იზდუბარ, ძლიერო, დაინდე ჩემი სიცოცხლე და მომიტევე, რომ მე მატლი შენს გზაზე ვდგავარ.“
იზდუბარი: „არ მჭირდება შენი სიცოცხლე. საიდან ხარ?“
მე: „დასავლეთიდან მოვდივარ.“
იზდუბარი: „დასავლეთიდან მოდიხარ? იცი დასავლეთის მხარე? ეს სწორი გზაა დასავლეთის მიწებისკენ?“
მე: „მე დასავლეთის მიწიდან მოვდივარ, რომელიც დასავლეთის ზღვის ნაპირას არის.“
იზდუბარი: „იმ ზღვაში ჩადის მზე? თუ დაისის დროს მზე მიწას ეხება?“
მე: „მზე ზღვის მიღმა ჩადის.“
იზდუბარი: „ზღვის მიღმა? იქ რა არის?“
მე: „იქ არაფერია, ცარიელი სივრცე. დედამიწა მრგვალია და მზის გარშემო ტრიალებს.“
იზდუბარი: „წყეულო, საიდან გაქვს ასეთი ცოდნა? ესე იგი არ არსებობს ის უკვდავი მხარე, საიდანაც მზე კვლავ იბადება? სიმართლეს ამბობ?“
მისი თვალები რისხვითა და შიშით ბრიალებენ. მიწა იძრა მისი წინ გადმოდგმული ნაბიჯით. ვკანკალებ.
მე: „ო, იზდუბარ, ძლიერო, მომიტევე ჩემი თავდაჯერება, მაგრამ სიმართლეს ვამბობ. ვარ იმ ქვეყნიდან, სადაც ეს მტკიცე ცოდნაა და სადაც ცხოვრობს ხალხი, რომელიც გემებით დედამიწის გარშემო მოგზაურობენ. ჩვენმა სწავლულებმა გამოთვლებით ზუსტად იციან, თუ რამდენად შორს არის მზე დედამიწის იმ ზედაპირიდან. ის ციური სხეულია, რომელიც გამოუთქმელ მანძილზეა მიღმა და უსასრულო სივრცეში.“
იზდუბარი: „უსასრულო, როგორც ამბობ? სამყარო უსასრულოა და მზეს ვერასოდეს მივაღწევთ?“
მე: „ძლიერო, რადგან შენ მოკვდავი ბუნების ხარ, ვერასოდეს მიაღწევ მზეს.“
ვხედავ, რომ შიშისგან შეძრულია.
იზდუბარი: „მოკვდავი ვარ და მზეს, უკვდავებას ვერასოდეს მივაღწევ?“
ის თავის ნაჯახს მძლავრად ურტყამს კლდეს.
იზდუბარი: „მომშორდი, საბრალო იარაღო, აღარ ხარ საჭირო. რას გააწყობ მარადისობის წინაშე, მარად ცარიელის და აღუვსებლის წინაშე? ვეღარავის დაიპყრობ. გასრისე შენი თავი, ესღა დაგრჩენია.“
(დასავლეთისკენ სისხლისფერი მზე ჩადის ელვარე ღრუბლების კალთაში.)
„მაშ ჩადიხარ, მზეო, სამგზის წყეულო ღმერთო, და გაეხვიე საკუთარ მარადისობაში!“
(ის იღებს თავისი ნაჯახის მომტვრეულ ნაწილს და მზისკენ ისვრის.)
„ესეც შენი მსხვერპლი, შენი ბოლო მსხვერპლი!“
გატყდა და ბავშვივით ქვითინებს. ვდგავარ შეძრული და ძლივს ვბედავ განძრევას.
იზდუბარი: „საბრალო მატლო, სად შეითვისე ეს შხამი?“
მე: „ო, იზდუბარ, ძლიერო, ეს მეცნიერებაა, რასაც შენ შხამს უწოდებ. ჩვენს ქვეყანაში ამით ბავშვობიდან ვიკვებებით, და ეს უნდა იყოს იმის მიზეზი, რომ ჩვენ ასე სწორად არ ვვითარდებით და ჯუჯებივით პატარები ვრჩებით. როდესაც გიყურებ, ვხვდები, რომ ჩვენ ყველა რაღაცნაირად მოშხამულები ვართ.“
იზდუბარი: „ვერავინ მჯობნიდა მე, ვერც ერთი ურჩხული უძლებდა ჩემს ძალას. მაგრამ შენმა შხამმა, მატლო, ვინც გზაზე დამიდექი, დამასახიჩრა. შენი შხამის ჯადო უფრო ძლიერია ვიდრე ტიამატის ჯარი.“ (წევს როგორც დასახიჩრებული, გაშხლართულია.) „ღმერთებო, შემეწიეთ, აქ წევს თქვენი ძე, რომლის ქუსლი უხილავმა გველმა დაგესლა. ო, ნეტა გადამევლო შენთვის და არასოდეს გამეგო შენი სიტყვები.“
მე: „ო, იზდუბარ, დიადო, საბრალოვ, რომ მცოდნოდა ჩემი ცოდნა შენ დაგცემდა, შენს წინაშე დავდუმდებოდი. მაგრამ მსურდა შენთვის ჭეშმარიტება მეთქვა.“
იზდუბარი:“ შხამს ჭეშმარიტებას უწოდებ? შხამია ჭეშმარიტება? თუ ჭეშმარიტებაა შხამი? ჩვენი ვარსკვლავთმრიცხველებიც და ქურუმებიც განა სიმართლეს არ ამბობენ? და ის შხამივით არ მოქმედებს.“
მე: „ო, იზდუბარ, ღამდება, და აქ მაღლა აცივდა. ადამიანებს შენს საშველად ხომ არ დავუძახო?“
იზდუბარი: „შეეშვი. უმჯობესია მიპასუხო.“
მე:“მაგრამ აქ ვერ შევძლებთ ფილოსოფოსობას. შენი საბრალო მდგომარეობა დახმარებას საჭიროებს.“
იზდუბარი: „გეუბნები, შეეშვი-მეთქი. თუ ამ ღამით ვერ გავატან, დაე ასეც მოხდეს. ახლა კი მიპასუხე.“
მე:“ვშიშობ, რომ ჩემი სიტყვები განკურნებისთვის სუსტია“.
იზდუბარი: „უარესი აღარაფერი იქნება. უბედურება უკვე დადგა. ასე რომ თქვი, რაც იცი. ალბათ მაგიური სიტყვა იცი, რომელიც შხამისგან კურნავს.“
მე: „ჩემი სიტყვები, ო ძლიერო, ღარიბია და არ აქვთ მაგიური ძალა.“
იზდუბარი:“არ აქვს მნიშვნელობა, თქვი!“
მე: „ეჭვი არ მეპარება, რომ თქვენი ქურუმები ჭეშმარიტებას ამბობენ. ეჭვგარეშე ჭეშმარიტებაა, მაგრამ ჟღერს სხვანაირად, ჩვენი მეცნიერებისგან განსხვავებით.“
იზდუბარი: „განა ჭეშმარიტება ორნაირი არსებობს?“
მე: „ჰო, როგორც ჩანს. ჩვენი ჭეშმარიტებაა ის, რასაც გარესამყაროს საგნების შემეცნებიდან ვიღებთ. ხოლო თქვენი ქურუმების ჭეშმარიტება არის ის, რასაც ისინი შინაგანი სამყაროდან იღებენ.“
იზდუბარი (წელში ნახევრად სწორდება): „ეს მკურნალი სიტყვა იყო.“
მე: „მიხარია, რომ ჩემმა სუსტმა სიტყვამ შვება მოგცა. ო, ნეტა ვიცოდე უფრო მეტი სიტყვა, რომელიც შენ დაგეხმარებოდა. აცივდა და ბნელდება. მინდა ცეცხლი დავანთო, რომ მეც და შენც გავთბეთ.“
იზდუბარი: „ეგრე ქენი, ეს ალბათ გვიშველის.“ (ვეძებ შეშას და დიდ ცეცხლს ვანთებ.) „წმინდა ცეცხლი მათბობს. მაგრამ მითხარი, როგორ დაანთე ასე მალე და ასე საიდუმლოდ ცეცხლი?“
მე:“ამისთვის უბრალოდ ასანთი მჭირდება. ხედავ, პატარა ღეროებია, წვერზე განსაკუთრებული ნივთიერება აქვს. როცა გაუსვამ კოლოფზე, მაშინ ინთება ცეცხლი.“
იზდუბარი: „საოცარია, სად ისწავლე ეს?“
მე: „ჩვენს ქვეყანაში ყველას აქვს ასანთი. მაგრამ ეს უმნიშვნელოა. ჩვენ ასევე დავფრინავთ გამოსადეგი მანქანებით.“
იზდუბარი: „ჩიტებივით შეგიძლიათ ფრენა? შენი სიტყვა ასეთი ძლიერი ჯადოსნობით რომ არ გამოირჩეოდეს, გეტყოდი, რომ ცრუობ.“
მე: „მე არ ვიტყუები. ხედავ, აქ მაგალითად მაქვს საათი, რომელიც დღისა და ღამის საათებს ზუსტად მიჩვენებს.“
იზდუბარი: „საოცარია. ვხედავ, რომ განსაკუთრებული და დიდებული ქვეყნიდან ხარ. მართლა ნეტარი დასავლეთიდან ხარ? უკვდავი ხარ?“
მე: „მე უკვდავი? ჩვენზე უფრო მოკვდავი არავინაა.“
იზდუბარი: „რაო, არ ხართ უკვდავები და ასეთი რამე გესმით?“
მე: „ჩვენს მეცნიერებას ჯერ კიდევ არ გაუმართლა, რომ სიკვდილის საწინააღმდეგო საშუალება იპოვოს.“
იზდუბარი: „აბა ვინ გასწავლათ ეს ყველაფერი?“
მე: „საუკუნეების განმავლობაში ადამიანებმა სწორი დაკვირვებითა და გარესამყაროს შესწავლით მრავალი რამ აღმოაჩინეს.“
იზდუბარი: „მაგრამ ეს მეცნიერება ხომ უწმინდური ჯადოქრობაა, რომელმაც მე დამცა. როგორ შეიძლება, რომ ჯერ კიდევ ცოცხლები ხართ, როდესაც ყოველდღე ამ შხამით ტკბებით?“
მე: „დროსთან ერთად შევეჩვიეთ, როგორც ყველაფერს ეჩვევა ადამიანი. მაგრამ გარკვეულწილად დაცემულები ვართ ჩვენც. მრავალ სიკეთეს გვთავაზობს მეცნიერება, როგორც იხილე. თუ ჩვენ ძალა დავკარგეთ, უფრო მეტად მოვიგეთ ბუნების ძალების დაუფლებით.“
იზდუბარი: „არ არის სავალალო, როცა ასე დაცემული ხარ? მაგალითად მე ჩემს ძალას ბუნების ძალებისგან ვიღებ. მე ჩემს ფარულ ძალებს მხდალ ჯადოქრებსა და ქალაჩუნა მაგებს გადავცემ. მე თუ ვინმეს თავს გავუტეხავ, მისი მტანჯველი ჯადოქრობაც შეწყდება.“
მე: „მაგრამ შენ ხომ ხედავ, თუ როგორ იმოქმედა ჩვენმა ჯადოქრობამ შენზე? ვფიქრობ საშინლად.“
იზდუბარი: „სამწუხაროდ მართალი ხარ.“
მე: „ახლა ხომ ხედავ, არჩევანი არ გვქონდა. ჩვენ მეცნიერების შხამი უნდა შეგვესვა. თორემ ყველას ის დაგემართებოდა რაც შენ მოგივიდა: სრულიად გავტყდებოდით, როდესაც ცოდნის გარეშე და მოუმზადებლად მივეახლებოდით ამას. ეს შხამი ისეთივე დაუძლეველი ძალის არის, როგორც ის, უფრო მძლავრი, რომლითაც თავად მარადიული ღმერთები ნადგურდებიან. როდესაც ჩვენი სიცოცხლე გვიყვარს, ჩვენი სასიცოცხლო ძალების ნაწილს გავიღებთ მსხვერპლად, ვიდრე უეჭველ სიკვდილს მივეცეთ.“
იზდუბარი: „აღარ ვთვლი, რომ ნეტარი დასავლეთიდან ხარ. შენი ქვეყანა გაუდაბურებული უნდა იყოს, დავრდომილი და უარყოფილი. ისევ აღმოსავლეთი მენატრება, სადაც ჩვენი სიცოცხლის მომცემი სიბრძნის წყარო მოედინება.“
ჩვენ მდუმარედ ვსხედვართ ცეცხლთან. ცივი ღამეა. იზდუბარი მძიმედ ოხრავს და ვარსკვლავებით მოჭედილ ცას შეჰყურებს.
იზდუბარი: „ჩემი ცხოვრების ყველაზე საშინელი დღე - უსასრულო - ვრცელი - ასე ვრცელი - მტანჯველი ჯადოქრობა - ჩვენმა ქურუმებმა არაფერი იციან, თორემ ამისგან დამიცავდნენ - ღმერთებიც კი კვდებიან, თქვა მან. აღარ გყავთ ღმერთები?“
მე: „არა, ჩვენ ცარიელი სიტყვები გვაქვს.“
იზდუბარი: „მაგრამ მაგ სიტყვებს თუ აქვთ ძალა?“
მე: „ასე ამტკიცებენ, მაგრამ ეს სულაც არ ეტყობა.“
იზდუბარი: „ჩვენც ვერ ვხედავთ ღმერთბს და მაინც გვწამს, რომ არსებობენ. მათ მოქმედებას ბუნებრივ მოვლენებში შევიცნობთ.“
მე: „მეცნიერებამ რწმენის უნარი წაგვართვა.“
იზდუბარი: „ესეც დაკარგეთ? როგორღა ცხოვრობთ?“
მე: „ცალი ფეხი ცივში, ცალი ფეხი კი ცხელში, ასე ვცხოვრობთ. დანარჩენი როგორც იქნება ისე იყოს.“
იზდუბარი: „შენი საუბარი ბნელმეტყველებაა.“
მე: „ჩვენთანაც ეგ არის, სიბნელე.“
იზდუბარი: „შეგიძლიათ ამის ატანა?“
მე: „არც ისე კარგად. პირადად მე ვერ ვგრძნობ თავს კარგად. ამის გამო გავეშურე აღმოსავლეთში, ამომავალი მზის მხარეს, რათა ნათელი ვეძებო, რომელიც გვაკლია. საიდან ამოდის მზე?“
იზდუბარი: „დედამიწა, როგორც თქვი, ყოველ მხარეს მრგვალია. მზე კი არსაიდან ამოდის.“
მე: „ვიგულისხმე, რომ გაქვთ თუ არა ნათელი, რომელიც ჩვენ გვაკლია?“
იზდუბარი: „შემომხედე: აღმოსავლეთის ნათელში დავდექი ფეხზე. ამით შეგიძლია გაზომო, რამდენად ნაყოფიერია იქაური ნათელი. მაგრამ თუ ასეთი ბნელი მხარიდან მოდიხარ, უფრთხილდი განუზომელ ნათელს; შეიძლება დაბრმავდე, როგორც ჩვენ ვართ მეტ-ნაკლებად უსინათლოები.“
მე: „თუ თქვენი ნათელი ასეთი ზღაპრულია, როგორიც შენ ხარ, მაშინ ფრთხილად ვიქნები.“
იზდუბარი: „კარგს იზამ.“
მე: „თქვენი სიმართლე მწყურია.“
იზდუბარი: „ისევე როგორც მე დასავლეთი მწყურია. მე გაგაფრთხილე.“
სიჩუმემ დაისადგურა. გვიანი ღამეა. ცეცხლთან დავიძინეთ.
სამხრეთისკენ ვიმგზავრე და ჩემს თავთან მარტოობის აუტანელი სიცხე ვიპოვე. ჩრდილოეთში ვიმგზავრე და ცივი სიკვდილი ვნახე, რომლითაც ყველა სამყარო კვდება. ჩემს დასავლეთში დავბრუნდი, სადაც ბევრი იციან და ბევრი შეუძლიათ, და უმზეო სიბნელით დავიტანჯე. განვაგდე ყველაფერი და წავეხეტე აღმოსავლეთში, საიდანაც ყოველდღე ნათელი ამოდის. ბავშვივით წავედი აღმოსავლეთში. არაფერს ვკითხულობდი, უბრალოდ ველოდი. ყვავილოვანი მდელოები და მშვენიერი გაზაფხულის ტყეები მხვდებოდა გზაზე. მაგრამ მესამე ღამეს მოვიდა სიმძიმე. კლდოვან მთასავით, სევდიანად გაუდაბურებული იდგა ჩემს წინაშე და სურდა ჩემი შეკავება, რათა არ გამეგრძელებინა ჩემი ცხოვრების გზა. მაგრამ მე ვიპოვე შესასვლელი და ვიწრო გზა. ტანჯვა დიდი იყო, რადგან ორი მიცვალებული და ორი გახრწნილი უკუვაგდე. ვერც კი ვხვდები ისე შევითვისებ იმას, რასაც უკუვაგდებ. რასაც შევითვისებ, ჩემი სამშვინველის ნაწილი ხდება, რომელიც არ ვიცი; რასაც უკუვაგდებ, ჩემი სამშვინელის ნაწილი ხდება, რომელიც არ ვიცი. რასაც შევითვისებ, იმას თავად ვასრულებ; რასაც უკუვაგდებ, ის მე გადამხდება.
ასე გამატარა ჩემმა ცხოვრების გზამ უკუგდებულ წინააღმდეგობებში, რომლებიც მტკივნეულ გზად გაიშალა ჩემს წინ. მე მასზე შევდექი, მაგრამ მან დამიწვა და გამიყინა ტერფები. და ასე გავედი მეორე მხარეს. მაგრამ იმ გველის შხამი, რომელსაც თავს უჩეჩქვავ, ჭრილობით შედის შენს ქუსლში, და ასე ხდება გველი შენთვის უფრო საშიში, ვიდრე ადრე იყო. რადგან, რასაც უკუვაგდებ, ის ჩემს ბუნებაშიც არის. ვგულისმხობ, რომ გარეთ უნდა ყოფილიყო, და მე მჯეროდა, რომ მისი განადგურება შემეძლო. მაგრამ ეს ჩემშია და მხოლოდ გარეგნული სახე მიიღო და წინ დამხვდა. მე მისი სახე გავანადგურე და მჯეროდა რომ დავძლიე იგი. მაგრამ მე ჩემი თავი ჯერ კიდევ არ დამიძლევია.
გარეგნული წინააღმდეგობა არის ჩემი შინაგანი წინააღმდეგობის ხატი. როდესაც ეს შევიცანი, ვდუმდები და ჩემში გაორების უფსკრულზე ვფიქრობ. გარეგნული წინააღმდეგობის გადალახვა ადვილია. ისინი არსებობენ, მაგრამ მაინც შეგიძლია შენს თავთან ერთიანობაში იყო. ისინი ტერფებს დაგიწვავენ და გაგიყინავენ, მაგრამ მხოლოდ ტერფებს. მტკივნეულია, მაგრამ შენ აგრძელებ გზას და შორეულ მიზნებს უყურებ.
სანამ გარეგნულ სიმაღლეზე ავდიოდი და აღმოსავლეთის იმედი მქონდა, სასწაული მოხდა: როცა აღმოსავლეთისკენ მივდიოდი, სხვა მოიჩქაროდა აღმოსავლეთიდან და ჩამავალი ნათლისკენ ისწრაფვოდა. მე ნათელი მსურდა, მას - ბნელი. მე აღმასვლა მსურდა, მას კი დაღმასვლა. მე ბავშვივით მომცრო ვიყავი, ის კი ბუმბერაზი, დევგმირი. მე ცოდნისგან დაძაბუნებული მოვდიოდი, ის კი ნათლის სისავსით ბრწყინავდა. და ასე ვჩქარობდით ერთმანეთის შესახვედრად, ის ნათლიდან, მე კი ბნელიდან, ის ძლიერი, მე კი სუსტი; ის ღმერთი, მე კი გველი; ის უხსოვარი დროის, მე კი სრულიად ნორჩი; ის უცოდინარი, მე კი მცოდნე; ის ზღაპრული, მე კი ფხიზელი; ის მამაცი, ძლევამოსილი; მე კი მხდალი, ცბიერი. მაგრამ ორივე გავოცდით ერთმანეთის ნახვისას, დილისა და საღამოს გასაყარზე.
ბავშვი ვიყავი, ვიზრდებოდი როგორც მწვანე ხე, ქარს, შორეულ ძახილსა დ წინააღმდეგობებს ჩემს რტოებს შორის ვატარებდი; ბავშვი ვიყავი და დაცემულ გმირს ვთამაშობდი; ყმაწვილი ვიყავი, რომელიც აქეთ-იქიდან ხელის გადახვევას ვიშორებდი, რადგან არ ვიცოდი ძლევამოსილი, ბრმა და უკვდავი, რომელიც გზნებით ისწრაფვის ჩამავალი მზისკენ, რომელსაც ოკეანის ფსკერამდე ჩასვლა სურდა, რათა სიცოცხლის წყარომდე მიეღწია. მცირეა, ვინც აისისკენ იჩქარის, და დიდია, ვინც დაისისკენ მიემართება. ამგვარად ვიყავი მცირე, რადგან ჩემი დაისის სიღრმეებიდან მოვდიოდი. მე იქ ნამყოფი ვარ, საითაც ის ისწრაფვოდა. დაღმავალი დიდია, მისთვის ადვილი იქნებოდა ჩემი მოსპობა. ღმერთი, რომელიც მზესავით გამოიყურება, მატლებზე არ ნადირობს. მატლი კი ძლევამოსილის ქუსლს უმიზნებს და იმ დაღმასვლას უმზადებს, რომელიც მას სჭირდება. მისი ძალაუფლება დიდია და ბრმა. ის დიდებული შესახედაობის არის და შიშის მომგვრელია. მაგრამ გველი თავისას მაინც პოულობს. მცირე შხამი და დიადი დაეცემა. ვინც მაღლა ადის, მისი სიტყვები აზრისგან დაცლილი და მწარეა. ეს არის არა მწარე, არამედ მომაკვდინებელი შხამი ღმერთებისთვის.
აჰ, ის ჩემი ძვირფასი, უმშვენიერესი მეგობარია, ვინც იჩქარის, მზეს მისდევს და მზესავით საკუთარ თავთან ქორწილი სურს. როგორი ახლობლები არიან, როგორი ერთიანობა აქვთ გველსა და ღმერთს! სიტყვა, რომელიც ჩვენი მხსნელი იყო, მომაკვდინებელ იარაღად, გველად იქცა, რომელიც გესლავს.
გარესამყარო კი არ მიკეტავს გზას, არამედ ჩემივე წინააღმდეგობა გადამიდგება და წამოიმართება როგორც ბუმბერაზი, და ერთმანეთს არ ვაძლევთ გზას. გველის სიტყვა ამარცხებს საფრთხეს, მაგრამ ჩემი გზა კვლავ ჩაკეტილია, რადგან წინსვლისას დაცემულობიდან სიბრმავეში უნდა გადავეშვა, რომელშიც ძლევამოსილი ჩავარდა, რათა საკუთარი სიბრმავე თავიდან აეცილებინა. მე ისევე არ შემიძლია მზის დამაბრმავებელ ძალამდე მიღწევა, როგორც მას, ძლევამოსილს, არ შეუძლია სიბნელის მარად მშობელი კალთის მიღწევა. ჩემთვის ძალაუფლებაა მიუღწეველი, მისთვის კი ხელახალი შობა, მაგრამ მე გავურბივარ სიბრმავეს, რომელიც ძალიდან მოდის, ის კი სიცარიელეს, არარას გაურბის, რომელიც სიკვდილს ახლავს თან. ჩემი იმედი ნათლის სისავსეში იმსხვრევა, როგორც მისი ლტოლვა უსაზღვრო, დამორჩილებული სიცოცხლისადმი ჩაცხრა. მე უძლიერესი დავამარცხე, და ღმერთი მოკვდავ ბუნებაში ჩამოვიდა.
ძლევამოსილი დაეცა. მიწაზე წევს.
სიცოცხლის გამო ძალა უნდა შემცირდეს.
გარესამყაროში ცხოვრების სივრცე უნდა შემცირდეს.
უფრო მეტი იდუმალება, მარტოსული ცეცხლი, გამოქვაბულები, უღრანი ვრცელი ტყეები, მცირე დასახლებები, მდორე დინებები, ჩუმი ზამთარი და ზაფხულის ღამეები, ცოტა გემები და ურმები, და სახლებში გადამალული იშვიათობა და ძვირფასეულობა. შორიდან მოდიან მოხეტიალე ადამიანები მარტოსულ გზებზე და აქეთ-იქით იხედებიან.
შეუძლებელი იქნება დაჩქარება, მოთმინება კი იზრდება.
სამყაროს დღეების ხმაური ქრება, და შიგნით ბრიალებს სითბოს მომცემი ცეცხლი.
ცეცხლთან გარდასულ დღეთა ჩრდილები სხედან და ჩუმად მოთქვამენ და წარსულზე ჰყვებიან. მოდით მარტოსულ ცეცხლთან, ბრმებო და დავრდომილნო, და ისმინეთ ორივე ჭეშმარიტება: ბრმა დავრდომილია და დავრდომილი დაბრმავებულია, ორივე თბება საერთო ცეცხლით, რომელიც მარტოსულია და ანთია ღამით.
ძველი იდუმალი ცეცხლი ანთია ჩვენს შორის, ის იშვიათ ნათელს და ბევრ სითბოს იძლევა.
უძველესი ცეცხლი, რომელიც ნებისმიერ გაჭირვებას გადალახავს, კვლავ უნდა ენთოს, რადგან სამყაროს ღამე ვრცელია და ცივი, და გაჭირვება დიდია.
კარგად შენახული ცეცხლი ერთად შეკრავს მათ ვინც შორს არის, ვინც იყინება, ვინც ერთანეთს ვერ ხედავენ და ვერ აღწევენ, დაძლევს ტანჯვას და სპობს გაჭირვებას.
ცეცხლთან თქმული სიტყვა ორაზროვანია და ღრმა და ის ცხოვრებას სწორ გზაზე მომართავს.
ბრმა უნდა დაშავდეს, რათა ის უფსკრულში არ გადაიჩეხოს, და დაშავებული უნდა დაბრმავდეს, ხოლო დაშავებული ბრმა უნდა იყოს, რათა სიხარბითა და ორგულობით არ შეხედოს საგნებს, რომლებსაც იგი ვერ აღწევს.
ორივემ თავისი ღრმა უძლურება უნდა შეიცნოს, რათა კვლავ მიაგონ პატივი წმინდა ცეცხლს და ჩრდილებს, რომლებიც კერასთან სხედან, და სიტყვები, რომლებიც ცეცხლთან ტრიალებს.
ძველ დროს მხსნელი სიტყვა იწოდებოდა ლოგოსად, რომელიც არის ღვთაებრივი გონის გამოხატულება. იმდენი უგუნურობა იყო ადამიანში, რომ გონი სჭირდებოდა მხსნელად. როდესაც საკმაოდ დიდხანს იცდიან, ხედავენ, თუ როგორ გადაიქცევა ყოველი ღმერთი გველებად და ქვესკნელის გველეშაპებად. ლოგოსის ბედიც ეს არის: ბოლოს ის ყველას დაგვგესლავს. დროსთან ერთად მოვიშხამეთ, მაგრამ არ ვიცოდით, რომ იმ ერთს, ძლიერსა და მუდამ მოხეტიალეს შხამი არ შეხებია. ჩვენ შხამსა და დაცემას ვავრცელებთ გარშემო, რათა გარშემო ყოველი სამყარო გონებას დავუქვემდებაროთ.
ერთს გონი აზრებში აქვს, სხვას კი - გრძნობებში. ორივე ლოგოსის მსახურია და ფარულად გველის მავედრებლებად იქცნენ.
შენ შეგიძლია თავი დაიმონო, ბორკილები დაიდო, თავი გაიმათრახო სისხლის დაღვრამდე: შენს თავს აწვები, მაგრამ ვერ გადალახე იგი. ამით შენ ძლევამოსილს დაეხმარე, რომ შენი დავრდომილობა გაძლიერებულიყო და მისი სიბრმავე გამოგეწვია. მას ამის დანახვა და აღსრულება სხვებში უნდა, ტირანივით, ბრმა დაჟინებითა და სიჯიუტით სურს, რომ ლოგოსი აიძულოს - შენ და სხვებს გემსახუროს. დაე იგემოს შენგან ლოგოსი. მას ეშინია, კანკალებს შორეულის წინაშე, რადგან მან იცის, რომ იგი მოძველდა და ლოგოსის შხამის ერთი წვეთიც კი მას დასცემს. მაგრამ რადგან ის შენი მშვენიერი და ძვირფასი ძმა არის, მასთან მონასავით მოიქცევი და გსურს დაზოგო იგი, თუმცა შენს თანამოძმეთაგან აქამდე ჯერ არავინ დაგიზოგავს. არ დაიშურე არც ცბიერი და არც ძალისმიერი საშუალება, რათა შენს გვერდით მყოფი ადამიანები შხამიანი ისრით განგმირულიყვნენ. ნადირობის სამიზნე, რომელიც პარალიზებულია, არ არის ღირსეული ნადავლი. თვით ძლევამოსილი მონადირე, რომელმაც ხარი ძირს დასცა და ტიამატის ჯარი დაამარცხა, ის არის შენი მშვილდის ღირსეული სამიზნე.
თუ ცხოვრობ ისეთი როგორიც ხარ, ის პირდაპირ შენთან მოვა, და ვერ აცდები მას. ის იძალადებს შენზე და დაგიმონებს, თუ შენს საზარელ იარაღს არ გაიხსენებ, რომელსაც ყოველთვის შენს წინააღმდეგ იყენებდი. შენ იქნები ცბიერი, საზარელი და ცივი, როდესაც მშვენიერისა და ძვირფასის ძირს დაგდება მოგიწევს. მაგრამ არ უნდა მოკლა იგი, მაშინაც კი, როდესაც იგი იტანჯება და აუტანელი ტკივილისგან იგრიხება. ხეზე მიაბი წმინდა სებასტიანე და ნელნელა, გონივრულად ესროლე ისარი მიყოლებით მის აცახცახებულ ხორცს. ამ დროს გახსოვდეს, რომ ყოველი ისარი, რომელიც მას მოხვდება, შენს ერთ-ერთ მომცრო და დავრდომილ ძმას დაზოგავს. ასე რომ ბევრი ისარი უნდა ისროლო. მაგრამ არის გაუგებრობა, რომელიც ხშირად ხდება: ადამიანებს მშვენიერისა და უძვირფასესის მოკვლა ყოველთვის თავიანთი პიროვნების გარეთ სურთ, მაგრამ არა საკუთარ თავში.
ის, მშვენიერი და მეტად ძვირფასი, ჩემთან აღმოსავლეთიდან მოვიდა, იმ მხარიდან, საითაც მივეშურებოდი. გაოცებული შევყურებდი მის ძალასა და დიდებულებას, და შევიცანი, რომ იმისკენ ისწრაფვოდა, რაც მე უკან მოვიტოვე, კერძოდ ჩემი ბნელი ადამიანების ბრბოსკენ. მე მისი ლტოლვის სიბრმავე და უცოდინრობა შევიცანი, რომელიც ჩემი სურვილის წინააღმდეგ მოქმედებდა, და მე მას თვალები ავუხილე და მისი კიდურები დაძაბუნდა ჩემი შხამიანი ნაკბენისგან. გაწოლილი ტიროდა ბავშვივით, ისეთი როგორიც იყო, პირველყოფილი ბავშვი, რომელსაც ადამიანური ლოგოსი სჭირდება. ასე იწვა ჩემს წინაშე, უმწეო, ჩემი ბრმა, ნახევრად მხედველი, დავრდომილი ღმერთი. და თანაგრძნობით ავივსე, რადგან ძალზე ნათლად ვგრძნობდი, რომ არ უნდა დამენებებინა სიკვდილისთვის იგი, ვინც ჩემს წინაშე ამოვიდა, იმ ადგილიდან, სადაც ის შეიძლებოდა კარგად ყოფილიყო, მე კი მას ვერ მივაღწიე. რასაც ვერ მივაღწიე, ახლა ვფლობდი. აღმოსავლეთი მეტს ვეღარაფერს მომცემდა, გარდა სნეულისა, დაცემულისა.
შენ მხოლოდ გზის ნახევარი უნდა გაიარო, ნახევარს თავად გაივლის. თუ მეტს გაივლი, დაბრმავდები. თუ ის გაგცდება შენ, დაეცემა პარალიზებული. ამგვარად, როგორც ეს ღმერთებს ჩვევიათ, რათა წავიდნენ მოკვდავებზე შორს, უნდა დაეცნენ და გახდნენ ბავშვებივით უმწეოები. ღვთაებრივი და ადამიანური შენარჩუნდება, როდესაც ადამიანი ღმერთის წინაშე და ღმერთი ადამიანის წინაშე შეჩერდება. მაღლა ავარდნილი ცეცხლი არის შუაგზა, რომლის მანათობელი სადგური ადამიანურსა და ღვთაებრივს შორის არის.
ღვთაებრივი პირველყოფილი ძალა არის ბრმა, რადგან მისი სახე გახდა ადამიანური. ადამიანი ღვთაების სახეა. როდესაც ღმერთი გიახლოვდება, ითხოვე რომ დაინდონ შენი სიცოცხლე, რადგან ღმერთი მოსიყვარულე საშინელებაა. ძველად იტყოდნენ: საშინელებაა, მოსიყვარულე ღმერთის ხელში ჩავარდნა. ასე იტყოდნენ, რადგან იცოდნენ, რადგან ძველ ტყესთან ახლოს იყვნენ, და ბავშვობის ხესავით მწვანდებოდნენ, და შორს აღმოსავლეთისკენ გადიოდნენ.
ამრიგად აღმოჩნდნენ ცოცხალი ღმერთის ხელში. მათ ისწავლეს დაჩოქება და მეტანიები, მოწყალების თხოვნა, ძაღლური შიში და მადლიერება. მაგრამ ვინც ის იხილა, შემზარავად მშვენიერი, შავი ხავერდოვანი თვალებითა და გრძელი წამწამებით, თვალებით, რომლებიც კი არ ხედავენ, არამედ სიცარიელეში ნაზი შემზარავობით გაშტერებულან, მან ისწავლა მოთქმა და ქვითინი, რომელიც ღმერთის ყურს მიწვდებოდა. მხოლოდ შენი შიშის ყვირილი შეაჩერებს ღმერთს. და მაშინ იხილავ, რომ ღმერთიც კანკალებს, რადგან ის საკუთარი სახის წინაშე დგას, თავის მხედველ მზერას შენში, და გრძნობს უცნობ ძალას. ღმერთს ეშინია ადამიანის.
როდესაც ჩემი ღმერთი დავრდომილია, მის გვერდით უნდა ვიყო, რადგან მეტად ძვირფასის მიტოვება არ შემიძლია. ვგრძნობ, რომ ის ჩემი ნაწილია, ჩემი ძმა, რომელიც იმყოფებოდა და იზრდებოდა ნათელში მაშინ, როდესაც მე ბნელში ვიყავი და შხამით ვიკვებებოდი. კარგია ამის ცოდნა: როდესაც ღამე გვფარავს, დგება ჩვენი ძმა, სინათლით სავსე, და აღასრულებს თავის დიად საქმეებს, დასცემს ლომს და განგმირავს გველეშაპს. და ის მოზიდავს თავის მშვილდს სულ უფრო შორეული მიზნებისკენ, სანამ ის შორს მოხეტიალე მზეს შენიშნავს და მის მონადირებას მოინდომებს. მაგრამ როდესაც იგი თავის ძვირფას ნადავლს აღმოაჩენს, შენშიც იღვიძებს ლტოლვა სინათლისადმი. დაყრი ბორკილებს და გაეშურები იმ ადგილისკენ, საიდანაც სინათლე ამოდის. და ასე მიიჩქარით ერთმანეთისკენ. მას ეგონა, რომ მზის დაჭერა შეეძლო და ხვდება ჩრდილებიდან გამოსულ მატლს. შენ გეგონა, რომ აღმოსავლეთში სინათლის წყაროს შესვამდი, და ხვდები რქოსან ბუმბერაზს, რომლის წინაშე იჩოქებ. მისი არსება დაბრმავებულია ზედმეტი წყურვილითა და დამანგრეველი ძალით, ჩემი არსება მხედველი შეზღუდულობაა და ჭკვიანის უუნარობა. ის უხვად ფლობს იმას, რაც მაკლია. ამიტომ არ მსურს მისი, ღვთაება-ხარის მიტოვება, რომელმაც ოდესღაც იაკობს თეძო დაუზიანა და იგი ახლა მე დავაზიანე. მსურს მისი ძალა ჩემი გახდეს.
ამრიგად ეს არის მზრუნველი მცდელობა, დაცემულისთვის სიცოცხლის შენარჩუნება, რომლითაც მის ძალას შევინარჩუნებ. აღარ გვაკლია ღვთაებრივი ძალა. ჩვენ ვამბობთ: „ჰო... ჰო, ასეც უნდა ყოფილიყო, ასე თუ ისე უნდა მიღწეულიყო.“ ასე ვამბობთ და ვდგავართ, ვიყურებით და ვიბნევით, რამე ხომ არ მოხდება გარშემო. და რამე რომ მომხდარიყო, შევხედავდით და ვიტყოდით: „ჰო, გვესმის, ზუსტად ასეა ან ისე. ან ჰგავს ამას.“ ასე ვამბობთ, ვდგავართ და ვიყურებით გარშემო, თუ რამე კიდევ მოხდება. ყოველთვის ხდება რაღაც, მაგრამ ჩვენ ვერ ვრეალიზდებით, რადგან ჩვენი ღმერთი ავად არის. ჩვენ იგი შხამიანი ვასილისკოს მზერით მკვდრად დავინახეთ და მკვდრად მივიჩნიეთ. მის მკურნალობაზე უნდა ვიფიქროთ. და ვგრძნობ დარწმუნებით, რომ ჩემი ცხოვრება შუაზე გაიპობა, თუ ჩემს ღმერთს ვერ განვკურნავ. ამის გამო დავრჩი მასთან გრძელი ცივი ღამით.