მაგი (ნაწილი პირველი)
ხანგრძლივი ძიების შემდეგ სოფლად პატარა სახლს მივაგენი, რომლის წინ ტიტები გაშლილიყო, და სადაც მაგი ფილემონი და მისი ცოლი ბავკისი ცხოვრობენ. ფილემონი არის ერთ-ერთი მაგი, რომელმაც სიბერე ვერ აიცილა, მაგრამ ღირსეულად ცხოვრობს, და მისი ცოლიც მსგავსად იქცევა. მათი ცხოვრებისეული ინტერესები თითქოს დავიწროვდა, ბავშვურიც კი გახდა. თავიანთ ტიტებს რწყავენ და ერთმანეთს ახლად გაშლილ ყვავილებზე უყვებიან. და მათი დღეები გადის უფერულად, მერყეობს ნათელსა და ბნელს შორის, წარსულიდან მოფენილ ნათელში ოდნავ კრთებიან მომავალი სიბნელის წინაშე.
რატომ არის ფილემონი მაგი? თავისი უკვდავებისთვის, მიღმა ცხოვრებისთვის ჯადოქრობს? ის მაგი იყო მხოლოდ პროფესიით, ახლა კი იგი წარმოგვიდგება პენსიონერად, რომელიც თავის საქმეს შეეშვა. მისი გზნება და შემოქმედებითი იმპულსი ჩაცხრა და ახლა უბრალოდ დამსახურებული სიმშვიდით ტკბება, როგორც მოხუცი, რომელსაც მხოლოდ ტიტების დარგვა და თავისი პატარა ბაღის მორწყვა შეუძლია. ჯადოსნური ჯოხი კედლის თაროზე დევს, მოსეს მეექვსე და მეშვიდე წიგნთან და ჰერმეს ტრისმეგისტოსის სიბრძნესთან ერთად. ფილემონი დაბერდა და გონების სისუსტე შეეპარა. ჯერ კიდევ ბუტბუტებს საქონლისთვის განკუთვნილ შელოცვებს, მცირე თანხის ან სამზარეულოსთვის განკუთვნილი რაიმე ნივთის სანაცვლოდ. მაგრამ არ არის დარწმუნებული, რომ ეს სწორი შელოცვებია და მათი მნიშვნელობა ესმის. არც ის არის ნათელი, აქვს თუ არა მნიშვნელობა მის ბუტბუტს, შეიძლება საქონელი თავისითაც გამოკეთდეს. აი გამოდის მოხუცი ფილემონი ბაღში, მოხრილი, აკანკალებულ ხელით სარწყავი უჭირავს. ბავკისი სამზარეულოს ფანჯარასთან დგას და უყურებს მას მშვიდად. ეს სურათი მას უკვე ათასჯერ აქვს ნანახი - ყოველ ჯერზე სულ უფრო სუსტი, სულ უფრო უძლური, და ყოველ ჯერზე ამას უფრო ცუდად ხედავს, რადგან მისი მხედველობა სუსტდება.
ბაღის კართან ვდგავარ. მათ უცხო ვერ შეამჩნიეს. „ფილემონ, ბებერო ჯადოქარო, როგორ ხარ?“, შევძახე. ჩემი არ ესმის, თითქოს სრულიად დაიხშო. მასთან მივდივარ და ხელი ჩავავლე. იგი მოტრიალდა და უხერხულად მომესალმა, აკანკალებული. თეთრი წვერი აქვს, თხელი თეთრი თმა და დანაოჭებული სახე, რაღაც მეუცნაურება მის სახეში. მისი თვალები ნაცრისფერი და პირველყოფილია, მათში რაღაცნაირად მჟღავნდება სიცოცხლე. „მე კარგად ვარ, უცნობო“, მიპასუხა, „მაგრამ შენ ჩემთან რა გინდა?“
მე: „მითხრეს, რომ ბნელ ხელოვნებაში ერკვევი. დაინტერესებული ვარ. რამეს მომიყვები ამის შესახებ?“
ფილემონი: „რა უნდა მოვყვე? მოსაყოლი არაფერია.“
მე: „ნუ გამიწყრები, მოხუცო, სწავლა მსურს.“
ფილემონი: „აშკარად განსწავლული კაცი იქნები. მე რა უნდა გასწავლო?“
მე: „ნუ იქნები ძუნწი. კონკურენციას არ გაგიწევ. მე მხოლოდ ის მაკვირვებს, რაც შენთვის ცნობილია და როგორც ჯადოქრობ.“
ფილემონი: „რა გსურს? მე ადრე რაზე აღარ დავხმარებივარ ადამიანებს, დაავადებებისა და მრავალი საზიანო რამის წინააღმდეგ.“
მე: „როგორ აკეთებდი ამას?“
ფილემონი: „ძალიან მარტივად, თანაგრძნობით.“
მე: „ეს სიტყვა, ჩემო მოხუცო, სასაცილოდ და ორაზროვნად ჟღერს.“
ფილემონი: „რატომ?“
მე: „ეს შეიძლება ნიშნავდეს, რომ ადამიანებს ან თანალმობით ეხმარებოდი, ან ცრუმორწმუნე თანაგრძნობის საშუალებებით.“
ფილემონი: „ჰო, შეიძლება ითქვას, რომ ერთიც იყო და მეორეც.“
მე: „სულ ეს იყო მთელი შენი მაგია?“
ფილემონი: „მე უფრო მეტიც ვიცი.“
მე: „თქვი, რაც იცი.“
ფილემონი: „შენი საქმე არ არის. თავხედი და მომაბეზრებელი ხარ.“
მე: „გთხოვ, ჩემს ცნობისმოყვარეობას ცუდად ნუ მიიღებ. ცოტა ხნის წინ რაღაც შევიტყვე მაგიის შესახებ, და ამ გარდასული ხელოვნების შესახებ ინტერესი გამიღვივდა. მაშინვე შენთან წამოვედი, რადგან შენს შესახებ გავიგე, რომ შავი ხელოვნება იცი. დღეს უნივერსიტეტებში მაგია რომ ისევ ისწავლებოდეს, იქ ვისწავლიდი. მაგრამ ბოლო მაგიური კოლეჯი დიდი ხნის წინ დაიხურა. დღეს არც ერთმა პროფესორმა იცის რამე მაგიის შესახებ. ნუ იქნები ზედმეტად მგრძნობიარე და ძუნწი და მომიყევი რაიმე შენი ხელოვნების შესახებ. შენს საიდუმლოს საფლავში ხომ არ წაიღებ?“
ფილემონი: „შენ ხომ ამაზე მხოლოდ გეცინება. რატომ უნდა მოგიყვე რამე? უმჯობესია, თუ ყველაფერი ჩემთან ერთად დაიმარხება. მოგვიანებით ვინმე ამას ისევ აღმოაჩენს. ეს ხომ კაცობრიობისთვის არ იკარგება, რადგან მაგია ყოველ ადამიანთან ერთად ხელახლა იბადება.“
მე: „რას გულისხმობ? გჯერა, რომ მაგია ადამიანისთვის მართლა თანდაყოლილია?“
ფილემონი: „ჰო, რა თქმა უნდა. შენ კი ამაზე გეცინება.“
მე: „არა, ამჯერად არ ვიცინი, რადგან ხშირად გამკვირვებია, რომ ყველა ხალხს ყველა დროში და ყველა მხარეში ერთნაირი მაგიური ჩვეულებები ჰქონდათ. მეც იგივე მიფიქრია რაც შენ.“
ფილემონი: „რას გულისხმობ მაგიაში?“
მე: „ გულახდილად რომ ვთქვა: არაფერს, ან ძალზე მცირეს. მგონია, რომ მაგია ადამიანისთვის უსარგებლო საშუალებაა, რომელიც ბუნებას ემორჩილება. მაგიაში ვერ ვპოულობ რაიმე ხელშესახებ მნიშვნელობას.“
ფილემონი: „ეტყობა ამდენივე იციან შენმა პროფესორებმაც.“
მე: „ჰო, მაგრამ შენ რა იცი ამის შესახებ?“
ფილემონი: „დუმილს ვამჯობინებ.“
მე: „ნუ იქნები ასეთი იდუმალი, მოხუცო, თორემ ვიფიქრებ, რომ ჩემზე მეტი ამის შესახებ არაფერი იცი.“
ფილემონი: „როგორც გინდა ისე იფიქრე.“
მე: „ეს პასუხი აჩვენებს, რომ სხვებზე მეტი გესმის.“
ფილემონი: „სასაცილო ადამიანო, როგორი ჭირვეული ხარ! მაგრამ შენში მომწონს ის, რომ შენი გონება ვერ გაკავებს.“
მე: „ეს მართლაც ასეა. ყოველთვის, როდესაც რაიმეს სწავლა და გაგება მსურს, ჩემს ე.წ. გონებას შინ ვტოვებ და რისი შეცნობაც მსურს, მას საჭირო რწმენას ვაძლევ. ეს ნელნელა ვისწავლე, რადგან თანამედროვე მეცნიერება სავსეა საწინააღმდეგოთი, რომელიც შემზარავია.“
ფილემონი: „ამით წინსვლას შეძლებ.“
მე: „იმედი მაქვს. მაგრამ, მოდი, ნუ მოვშორდებით მაგიას.“
ფილემონი: „მაშ რატომ გსურს ასე დაჟინებით მაგიის შესწავლა, თუკი ამტკიცებ, რომ შენი გონება შინ დატოვე? თუ გგონია, რომ დაჟინება გონებას არ ეკუთვნის?“
მე: „ვხედავ ან მეჩვენება, რომ ძალზე გამოცდილი სოფისტი ხარ, რომელიც სახლის გარშემო მატარებ და ისევ კართან მიგყავარ.“
ფილემონი: „ასე გეჩვენება, რადგან ყოველივეს შენი ინტელექტის თვალთახედვით განსჯი. თუ შენს გონებას გააჩერებ, ასე თანმიმდევრობასაც შეაჩერებ.“
მე: „ეს რთული გამოცდაა. მაგრამ თუ მსურს ადეპტი გავხდე, მოთხოვნაც უნდა შესრულდეს. გისმენ.“
ფილემონი: „რისი მოსმენა გსურს?“
მე: „ნუ მცდი. უბრალოდ ველოდები თუ რას იტყვი.“
ფილემონი: „და თუ არაფერს ვიტყვი?“
მე: „მაშინ შემცბარი უკან დავბრუნდები და ვიფიქრებ, რომ ფილემონი არის ეშმაკი მელა, რომლისგანაც რამეს ვისწავლიდი.“
ფილემონი: „ამით, ბიჭუნა, მაგიის შესახებ უკვე რაღაც ისწავლე.“
მე: „ამაზე ჯერ უნდა დავფიქრდე. უნდა ვაღიარო, ამას არ ველოდი. მაგია სხვანაირად წარმომედგინა.“
ფილემონი: „ამით შეგიძლია მიხვდე, თუ როგორ არ გესმოდა მაგიის და როგორი მცდარი იყო შენი წარმოდგენები მის შესახებ.“
მე: „თუ ეს მართალია, მაშინ უნდა ვაღიარო, რომ პრობლემას სრულიად მცდარად ვუდგებოდი. მათი გააზრება ჩვეულებრივი გაგებით არ შეიძლება.“
ფილემონი: „ეს არც არის მაგიის გზა.“
მე: „მაგრამ შენ კი არ ჩამომიშორე, არამედ პირიქით, მოწყურებული ვარ, რომ მეტი გავიგო. რაც აქამდე ვიცი, არსებითად ნეგატიურია.“
ფილემონი: „ამით შენ მეორე მთავარი საკითხი შეიცანი. პირველ რიგში უნდა იცოდე, რომ მაგია არის ყოველივეს უარყოფა, რისი ცოდნაც შეიძლება.“
მე: „ესეც, ჩემო ფილემონ, არის ცოდნა, რომელიც რთულად მოსანელებელია და საკმაოდ მტკივნეულია. ყოველივე იმის უარყოფა, რისი ცოდნაც შეიძლება? იმას გულისხმობ, რომ ამის ცოდნა შეუძლებელია? ეს ჩემს აღქმას აღემატება.“
ფილემონი: „ეს უკვე მესამე საკითხია, რომელსაც არსებითად აღნიშნავ: კერძოდ ის, რომ ვერაფერს შეიმეცნებ.“
მე: „ვაღიარებ, რომ ეს რაღაც ახალი და განსაკუთრებულია. ესე იგი მაგიის შესახებ ვერაფერს შევიმეცნებ?“
ფილემონი: „მართალია. მაგია არის ის, რაც შემეცნების მიღმაა.“
მე: „მაგრამ, ეშმაკმაც დალახვროს, როგორ უნდა ისწავლო ან ასწავლო მაგია?“
ფილემონი: „მაგიას ვერც ისწავლი და ვერც ასწავლი. სისულელეა, როდესაც მაგიის შესწავლა გსურს.“
მე: „მაშინ მაგია სიცრუე ყოფილა.“
ფილემონი: „ნუ შეცდები, რადგან ისევ გონებით თამაშობ.“
მე: „რთულია, გონების გარეშე იყო.“
ფილემონი: „ასეთივე რთული რამ არის მაგიაც.“
მე: „მაშ, რთული ყოფილა. როგორც ვხედავ, ადეპტისთვის აუცილებელი პირობაა საკუთარი გონების სრული დავიწყება.“
ფილემონი: ‘ასეა, სამწუხაროდ.“
მე: „ო, ღმერთებო, როგორი ცუდია.“
ფილემონი: „არც ისეთი ცუდია, როგორც ფიქრობ. ასაკთან ერთად გონებაც იკლებს, რადგან ის ლტოლვათა აუცილებელი დამატებაა, ხოლო ახალგაზრდობაში ლტოლვები გაცილებით ძლიერია ვიდრე სიბერეში. ოდესმე გინახავს ახალგაზრდა მაგი?“
მე: „არა, მაგები ზოგადად მოხუცები არიან.“
ფილემონი: „ხედავ, მართალი ვარ.“
მე: „მაშინ ადეპტის პერსპექტივა ცუდია. სიბერეს უნდა ელოდოს, რათა მაგიის საიდუმლოება შეიტყოს.“
ფილემონი: „თუ იგი თავის გონებას მანამდე შეეშვება, ის უკვე ადრევე შეიცნობს რაღაც სასარგებლოს.“
მე: „ეს საშიშ ექსპერიმენტად მეჩვენება. გონებას ასე უბრალოდ, თანმდევი შედეგების გარეშე ვერ უკუაგდებ.“
ფილემონი: „ასე უბრალოდ ვერც მაგი გახდები.“
მე: „წყეულია შენი ხლართები.“
ფილემონი: „რა გინდა? ეს არის მაგია.“
მე: „ბებერო ეშმაკო, ჩემს შურს იწვევ გონებადაკარგული სიბერის მიმართ.“
ფილემონი: „შეხედე: ახალგაზრდა, რომელსაც სურს იყოს მოხუცი. და რატომ? მაგიის სწავლა სურს და ვერ ბედავს ამას, რადგან ახალგაზრდობის შენარჩუნება სურს.“
მე: „საშინელ ბადეს ისვრი, ბებერო მონადირევ.“
ფილემონი: „ალბათ რამდენიმე წლით დაიცდი მაგიისთვის, სანამ შენი თმა არ გაჭაღარავდება და შენი გონება არ შესუსტდება.“
მე: „არ მსურს შენი დაცინვის მოსმენა. სულელურად გავები შენს ბადეში. შენით ჭკვიანი ვერ გავხდები.“
ფილემონი: „ ალბათ სულელი გახდები, სწორედ ეს არის წინსვლა მაგიის გზაზე.“
მე: „კაცმა რომ თქვას, რის მიღწევას ცდილობ შენი მაგიით?“
ფილემონი: „მე ვცხოვრობ, როგორც ხედავ.“
მე: „სხვა მოხუცებიც იგივეს აკეთებენ.“
ფილემონი: „ნანახი გაქვს თუ როგორ ცხოვრობენ?“
მე: „ჰო, არ იყო სასიხარულო სანახავი. ისე დრომ შენზეც დატოვა თავისი კვალი.“
ფილემონი: „ვიცი.“
მე: „მაშ რა არის შენი უპირატესობა?“
ფილემონი: „ის, რასაც შენ ვერ ხედავ.“
მე: „რა არის უპირატესობა, რომელიც არ ჩანს?“
ფილემონი: „ის რაც მაქვს.“
მე: „რას უწოდებ მას?“
ფილემონი: „ეს არის მაგია.“
მე: „ჩაკეტილ წრეზე მოძრაობ. ეშმაკსაც წაუღიხარ.“
ფილემონი: „ხედავ, ესეც მაგიის ერთ-ერთი უპირატესობაა: ეშმაკსაც არ მივყავარ. შენ წინ მიდიხარ მაგიის შეცნობაში, შემიძლია მჯეროდეს, რომ შენ მას შეეფერები.“
მე: „გმადლობ, ფილემონ, საკმარისია, ავირიე. მშვიდობით!“
პატარა ბაღიდან გავდივარ და ქუჩას ჩავუყევი. ხალხი შეჯგუფებული დგას გარშემო და შეფარვით მიყურებენ. მესმის, თუ როგორ ჩურჩულებენ ჩემს ზურგს უკან: „ხედავთ, ის მოდის, მოხუცი ფილემონის მოწაფე. მოხუცთან დიდი ხანი ისაუბრა. რაღაც უსწავლია. მან იცის საიდუმლო. ნეტა მე შემეძლოს ის, რაც მან იცის.“ მსურს მივაძახო „გაჩუმდით, წყეულო მასხრებო“, მაგრამ არ შემიძლია, რადგან არ ვიცი, ვისწავლე თუ არა რაიმე. და რადგან ჩუმად ვარ, სწორად ფიქრობენ, რომ ფილემონისგან შავი ხელოვნება ავითვისე.
შეცდომაა იმის გაფიქრება, რომ არსებობს მაგიური პრაქტიკები, რომლის შესწავლაც შეიძლება. მაგიას ვერ გაიგებ. მხოლოდ გონივრულის გაგება შეიძლება. მაგია კი არაგონივრულია, რომლის გაგებაც შეუძლებელია. სამყარო არა მხოლოდ გონივრულია, არამედ არაგონივრულიც. მაგრამ როგორც სამყაროში შეიძლება გონივრული მოვიაზროთ, რომლისაც სამყაროში ყოველივე გონიერს ესმის, ასევე არაგონივრულს შეესაბამება ყოველივე, რისი მოაზრებაც შეუძლებელია.
ეს შეხვედრა არის მაგიური და შეუმჩნეველი. მაგიური გაგება არის ის, რასაც ვერგაგებას უწოდებენ. ყოველივე, რაც მაგიურად მოქმედებს, გაუგებარია, და გაუგებარი ხშირად მაგიურად მოქმედებს. გაუგებარი ზემოქმედება იწოდება მაგიურად. მაგიური ყოველთვის ჩემს გარშემოა, მუდამ მოქმედებს ჩემზე, ხსნის სივრცეებს, რომლებსაც კარები არ აქვთ და გარეთ გავყავარ, სადაც გასასვლელი არ არის. მაგიური არის კეთილი და ბოროტი, და არც კეთილი და არც ბოროტი. მაგია საშიშია, რადგან არაგონივრული აბნევს, აჯადოებს და აღაგზნებს, და მე ყოველთვის მისი პირველი მსხვერპლი ვარ.
სადაც გონივრულობაა, იქ მაგია არ სჭირდებათ, ამის გამო ჩვენს ეპოქას მაგია აღარ სჭირდება. მხოლოდ არაგონივრულს სჭირდება ის, რათა მისი მეშვეობით გონების ნაკლებობა აინაზღაუროს. მაგრამ ძალზე დიდი უგუნურობაა, გონივრულის ანაზღაურება მაგიის მეშვეობით, რადგან მათ ერთმანეთთან არაფერი ესაქმებათ. მათი შეერთებით ორივე იხრწნება. ვისაც გონიერება აკლია, გულგრილობასა და ყოველივე ზედმეტს ნებდება. შესაბამისად ამ ეპოქის ადამიანი არასოდეს გამოიყენებს მაგიას.
მაგრამ ყველაფერი სხვანაირად ხდება მისთვის, ვინც საკუთარ თავში ქაოსი გახსნა. ჩვენ გვჭირდება მაგია, რათა გაუგებრობის ნიშანი და შეტყობინება მივიღოთ ან მოვიხმოთ. ჩვენ შევიცანით, რომ სამყარო გონებისა და უგონობისგან შედგება, და ჩვენ შევიგნეთ, რომ ჩვენს გზას არა მხოლოდ გონება, არამედ უგონობაც სჭირდება. ეს სხვაობა ნებელობითია და შემეცნების მდგომარეობაზეა დამოკიდებული. მაგრამ დარწმუნებული უნდა ვიყოთ, რომ სამყაროს უდიდესი ნაწილი ჩვენთვის გაუგებარია. გაუგებარი და უგონო ჩვენთვის ერთი და იგივე უნდა იყოს, როცა თავისთავად ერთი და იგივე არ არის, გაუგებარის ერთი ნაწილი ხომ ახლა არის შეუცნობელი, ხვალ კი ის ალბათ გასაგები გახდება. მაგრამ სანამ ეს გაუგებარია, ის გონების მიღმა რჩება. სანამ გაუგებარი გონიერს შეესაბამება, მასზე წარმატებით შეიძლება ვიფიქროთ, ხოლო სანამ ის გონების სფეროში ვერ შემოდის, მის ასახსნელად მაგიური პრაქტიკაა საჭირო.
მაგიური პრაქტიკა მოიაზრებს იმას, რომ გაუგებარი გასაგები გახდეს გაუგებარი საშუალებებით. მაგიური საშუალება არ არის ნებელობითი, წინააღმდეგ შემთხვევაში ის გასაგები იქნებოდა, ის გაუგებარი საფუძვლიდან ამოიზრდება. ამ საფუძვლებზე საუბარიც არ არის სწორი, რადგან საფუძველი თავისთავად უკვე გონების სფეროა. უსაფუძვლოზეც ვერ ვისაუბრებთ, რადგან მის შესახებ ვერაფერს ვიტყვით: მაგიური ხელოვნება თავისთავად ამოიზრდება. როდესაც ქაოსი იხსნება, მოდის მაგიაც.
ქაოსისკენ მიმავალი გზის სწავლება შესაძლებელია, მაგრამ არა თავად მაგიის სწავლება. ამის შესახებ შეუძლიათ დუმილი, რომელიც საუკეთესო სწავლებაა. ეს შეხედულება დამაბნეველია, მაგრამ ასეთია მაგია. გონება ქმნის წესრიგსა და სინათლეს, მაგია კი ურევს და ბუნდოვანება შემოაქვს. როდესაც გაუგებარს ვაქცევთ გასაგებად, საჭიროა გონებაც, რადგან მხოლოდ გონების მეშვეობით შეიძლება გასაგების შექმნა. მაგრამ როგორ უნდა გამოვიყენოთ გონება, ვერავინ იტყვის, ეს უკვე თავისთავად ხდება, როდესაც ცდილობენ იმის გამოხატვას, თუ რას ნიშნავს ვინმესთვის ქაოსის გახსნა.
მაგია ცხოვრების ტიპია. როდესაც ადამიანმა ეტლის სამართავად ყველა ძალა გამოიყენა და შეამჩნევს, რომ ვიღაც სხვა, უფრო დიადი მართავს მას, მაშინ მოქმედებს მაგია. ვერავინ გამოთქვამს მაგიურ მოქმედებას, რადგან წინასწარ მის შესახებ არავინ იცის, რადგან მაგიას არ აქვს კანონები, რომელიც წესის გარეშე, ასე ვთქვათ შემთხვევით მოქმედებს. მაგრამ პირობა არის ის, რომ მას სრულად იღებენ და არაფერს უკუაგდებენ, რათა ხის ზრდაში გაუშვან ყოველივე. სიბრიყვეც ამას უკავშირდება, რომელიც ყველას დიდწილად ახასიათებს, ასევე უგემოვნობა, რომელსაც მრავლისთვის წყენა მოაქვს.
ამგვარად კონკრეტული ტიპის მარტოობა და განცალკევება არის კარგი ცხოვრების აუცილებელი პირობა როგორც ერთი ადამიანისთვის, ისე ყველასთვის, წინააღმდეგ შემთხვევაში გაჭირდება საკუთარ პიროვნებად ყოფნა. გარდაუვალია ცხოვრების ერთგვარი შენელება, დამუხრუჭება. ასეთ ცხოვრებაში თავდაჯერების არქონა ყველაზე დიდი ტვირთი იქნება, მაგრამ ჯერ კიდევ შევძლებ ჩემი სამშვინველის ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო ლტოლვის შერიგებას და მათ ერთობას სიცოცხლის ბოლომდე შევინახავ, რადგან მაგს ჰქვია ფილემონი და მის მეუღლეს ჰქვია ბავკისი. რასაც ქრისტე თავისი მაგალითით სხვა რამისგან განაცალკევებდა, მათ მე ერთად ვიჭერ, რადგან რამდენადაც ჩემი ერთი ნახევარი სიკეთისკენ ისწრაფვის, იმდენადვე ისწრაფვის მეორე ნახევარი ჯოჯოხეთისკენ.
როდესაც ტყუპების თვე დასრულდა, ადამიანებმა თავიანთ ჩრდილებს მიმართეს: „შენ ხარ მე“, რადგან მათი სული ტრიალებდა მათ გარშემო, როგორც მეორე პიროვნება. ასე იქცა ორი ერთად, და ამ შერწყმით გაცხადდა რაღაც ძლევამოსილი, ცნობიერების გაზაფხული, რომელსაც კულტურას უწოდებენ და რომელიც ქრისტეს ეპოქამდე გრძელდებოდა. თევზი კი განასახიერებდა იმ მომენტს, როდესაც ერთიანი გაიყო, წინააღმდეგობათა მარადიული კანონით, ქვესკნელში ან ზესკნელში. როდესაც ზრდის იმპულსი გაქრობას იწყებს, ერთიანი იშლება პოლუსებად. ქრისტემ ქვემდგომი ჯოჯოხეთში მოისროლა, რადგან თავად კეთილისკენ ისწრაფვის. ასეც უნდა მომხდარიყო. მაგრამ გაყოფილი მუდამ გაყოფილად ვერ დარჩება. ის კვლავ გაერთიანდება და თევზის თვე მიიწურება. ჩვენ ვხვდებით და გვესმის, რომ ზრდას ორივე სჭირდება, ამის გამო კეთილსა და ბოროტს ახლოს ვაკავებთ. რადგან ვიცით, რომ სიკეთეში მეტისმეტად შორს გასვლა იმავე დროს ნიშნავს ბოროტებაში შორს გასვლას, მათ ვიჭერთ ორივეს ერთად.
მაგრამ ასე მიმართულებას ვკარგავთ, ის აღარ ჩაედინება მთიდან ველზე, არამედ წყნარად იზრდება ველიდან მთაზე. ის რასაც ვეღარ ავუვლით გვერდს ან ვეღარ დავმალავთ - ჩვენი ნაყოფია. დინება გადაიქცევა ტბად და ზღვად, რომლისგანაც არაფერი გაედინება, მისი წყალი მხოლოდ ცაში ადის ორთქლის სახით ან ღრუბლებიდან ეცემა წვიმის სახით. თუმცა ზღვა არის სიკვდილი, ის ასევე აღმასვლის ადგილია. ეს არის ფილემონი, რომელიც თავის ბაღს რწყავს. ჩვენი ხელები შეკრულია და ყველა თავის ადგილას მშვიდად უნდა იჯდეს. ის უხილავად ადის და შორეულ ქვეყნებში წვიმად მოდის. წყალი მიწაზე ღრუბელი არ არის, რომელიც აწვიმებს. მხოლოდ ორსულებს შეუძლიათ მშობიარობა, და არა მათ, ვინც ჯერ კიდევ მუცლად უნდა იღოს.
მაგრამ რა საიდუმლოზე მიმითითებ შენი სახელით, ო ფილემონ? ჭეშმარიტად, შენ ხარ მიჯნური, რომელმაც მიწაზე მოხეტიალე ღმერთები ერთხელ მიიღე, როდესაც სხვებმა უარი უთხრეს მათ ღამის გათევაზე. შენ ხარ ის, ვინც შეიფარე ისინი, როცა არ იცოდი, რომ ღმერთები იყვნენ, და მადლიერების ნიშნად მათ შენი ქოხი ოქროს ტაძრად აქციეს, ყველა დანარჩენი კი წარღვნამ წაიღო. როდესაც ქაოსი გამეფდა, შენ გადარჩი.
შენ სალოცავში მსახურობდი, როდესაც ხალხი ღმერთებს მოჩვენებითად ევედრებოდა. ჭეშმარიტად, მიჯნური გადარჩება. რატომ ვერ დავინახეთ ეს? და როდის გაცხადდნენ ღმერთები? სწორედ მაშინ, როდესაც ფილემონმა თავისი ერთადერთი ბატის მომზადება გადაწყვიტა ძვირფასი სტუმრებისთვის, დალოცვილი სისულელე: ფრინველი ღმერთებთან გაფრინდა, ისინი კი გაცხადდნენ ღარიბი მასპინძლების წინაშე, რომლებიც მათ იმ ერთადერთს სწირავდნენ, რაც კი გააჩნდათ. ამგვარად ვიხილე, რომ მიჯნური გადარჩება და ეს სწორედ ის არის, ვინც არც კი იცოდა, რომ ღმერთები შეიფარა.
ჭეშმარიტად, ო ფილემონ, ვერ ვხედავდი, რომ შენი ქოხი ტაძარია, და რომ შენ, ფილემონ და შენ ბავკის, სალოცავში მსახურობთ. ამ მაგიას ვერც ისწავლიან და ვერც სხვას ასწავლიან. ეს ან აქვს ვინმეს, ან არ აქვს. შენი საიდუმლოების შესახებ ესეც ვიცი: შენ მიჯნური ხარ. შენ შეძელი, რომ გაყოფილი გაგემთელებინა, ქვემდგომი და ზემდგომი შეგეკრა. განა ეს დიდი ხანია არ ვიცოდით? ჰო, ჩვენ ეს ვიცოდით და არა, ჩვენ ეს არ ვიცოდით. ეს ყოველთვის ასე იყო, და იმავე დროს ეს არასოდეს ყოფილა ასე. ამდენი რატომ უნდა მევლო, სანამ ფილემონამდე მივედი, რათა ჩემთვის ესწავლებინა, რაც ყველამ დიდი ხანია იცოდა? აჰ, ჩვენ უძველესი დროიდან უკვე ვიცით, და არასოდეს გვცოდნია, სანამ ეს არ აღსრულდა. ვის ამოუწურავს სიყვარულის საიდუმლო?
რომელი ნიღბის ქვეშ იმალები, ო ფილემონ? შენ მიჯნურად არ მეჩვენები. მაგრამ თვალები ამეხილა და დავინახე, რომ შენს სამშვინველთან გამიჯნურდი, რომელიც შიშითა და ეჭვით თავის განძს მალავს. არსებობენ ისეთები, რომლებსაც ადამიანები უყვართ, ისეთები, რომლებსაც ადამიანთა სამშვინველები უყვართ, და ისეთები, რომლებსაც საკუთარი სამშვინველი უყვართ. ასეთი არის ფილემონი, ღმერთების მასპინძელი.
შენ მზეზე წევხარ, ო ფილემონ, როგორც დახვეული გველი. შენ სიბრძნე გველის სიბრძნეა, ცივი, შხამიანი, რომელიც მცირე რაოდენობით კურნავს. შენი მაგია პარალიზებას იწვევს და ამით აძლიერებს მათ, ვინც საკუთარ თავს გაურბის. მაგრამ შენ თუ უყვარხარ, შენი მადლიერები თუ არიან, ვისაც გიყვარს საკუთარი სამშვინველი? თუ გწყევლიან შენი მაგიური გველის შხამის გამო? შორის იჭერენ თავს, თავებს აქნევენ და ერთად ჩურჩულებენ.
ჯერ კიდევ ადამიანი ხარ, ფილემონ, თუ ვერ იქნება ადამიანი ის, ვისაც თავისი სამშვინველი უყვარს? შენ სტუმართმოყვარე ხარ, ფილემონ, ისე მიიღე ბინძური სტუმრები შენს ქოხში, რომ არც იცოდი ვინ იყვნენ. შენი სახლი ხომ ოქროს ტაძარი იყო და ნუთუ ისე დავტოვე შენი მაგიდა რომ ვერ დავნაყრდი? რა მომეცი? მიმიწვიე სუფრაზე? ციმციმებდი როგორც ფერადი და გამოუცნობი, და არ დამნებდი როგორც ნადავლი. ვერ ჩაგავლე. ვერ მოგიხელთე. ჯერ კიდევ ადამიანი ხარ? უფრო გველი ხარ.
მსურდა ჩამევლო და შენგან რაღაც ამომეგლიჯა, ქრისტიანებმა ხომ ისწავლეს თავიანთი ღმერთის თაყვანისცემა. და რამდენი დროა საჭირო, რომ ადამიანსაც გადახდეს ის, რაც ღმერთს დაემართა? შორეულ მხარეში ვიყურები და მესმის მხოლოდ ვაება და ვხედავ მხოლოდ ადამიანებს, რომლებიც ერთმანეთს ჭამენ.
ო, ფილემონ, შენ არ ხარ ქრისტიანი. შენ არ შეაჭმევინებდი შენს თავს და არ შემჭამდი მე. ამის გამო არ გაქვს აუდიტორიები, არც სვეტებიანი დარბაზები და არც მოწაფეები, რომლებიც გარშემო სხედან და თავიანთი მასწავლებლის სიტყვას ეწაფებიან ისე, როგორც სიცოცხლის წყაროს. შენ არც ქრისტიანი და არც წარმართი ხარ, არამედ სტუმართმოყვარეც და არასტუმართმოყვარეც, ღმერთების მასპინძელი, გადარჩენილი, მარადიული, მარადიულ ჭეშმარიტებათა მამა.
მაგრამ განა მართლა მშიერი წამოვედი შენგან? არა, შენგან წამოვედი, რადგან მართლა დავნაყრდი. განა რა მივირთვი? შენმა სიტყვებმა არაფერი მომცა. შენმა სიტყვებმა ჩემივე თავის და ჩემი ეჭვების წინაშე დამტოვა. და ეს ვიგემე. ამგვარად, ფილემონ, შენ არ ხარ ქრისტიანი, რადგან საკუთარი თავით იკვებები და ადამიანებს აიძულებ, რომ იგივე გააკეთონ. ეს ყველაზე მეტად აღიზიანებთ მათ, რადგან ადამიანის ცხოველს არაფერი ეზიზღება ისე, როგორც საკუთარი თავი. ამგვარად ისინი უფრო ხალისით შთანთქავენ მას, ვინც ხოხავს, დახტის, დაცურავს და დაფრინავს, საკუთარ სახეობასაც კი, ვიდრე საკუთარ თავს დაკორტნიან. მაგრამ ეს საკვები მოქმედებს, და მისით ნაყრდებიან. ასე რომ, ფილემონ, შენი მაგიდიდან დანაყრებულები ვდგებით.
ო, ფილემონ, შენი გზა მოძღვრავს. შენ განსაწმენდელ ბნელში დამტოვე, სადაც არაფერი მაქვს დასანახი და საძებარი. შენ არ ხარ ნათელი, რომელიც ბნელში ანათებს, არც მხსნელი ხარ, რომელიც მარადიულ ჭეშმარიტებას ადგენს და ამით ადამიანური შეგნების ღამეს გაანათებს. შენ დატოვე სივრცე სხვების სისულელისა და ხუმრობისთვის. სხვებისგან არაფერი გსურს, ო დალოცვილო, შენი ბაღის ყვავილებს რწყავ მხოლოდ. ვისაც სჭირდება, გეკითხება, ო ჭკვიანო ფილემონ, მე ვვარაუდობ, რომ შენც ეკითხები მათ, ვისგანაც რჩევა გჭირდება და ფასსაც იხდი იმისთვის, რასაც მოიპოვებ. ქრისტემ ადამიანებში წყურვილი გააღვიძა, რადგან თავიანთი მხსნელისგან მოელიან საჩუქრებს საპასუხო გაღების გარეშე. ჩუქება ისეთივე ბავშვურია როგორც ძალაუფლება. ვინც გასცემს, თავს ძლიერად თვლის. გამღები სიქველე ტირანის ცისფერი მოსასხამია. შენ ბრძენი ხარ, ფილემონ, შენ არ გასცემ. გსურს, რომ შენი ბაღის ყვავილი და ყოველივე თავისით იზრდებოდეს.
ო ფილემონ, ვადიდებ იმას, რომ არ ხარ მხსნელი, არ ხარ მწყემსი, რომელიც დაკარგული კრავის საპოვნელად წავა, რადგან შენ ადამიანის ღირსების გჯერა, რომ ის ცხვარი არ არის. მაგრამ თუ ცხვარია, მას ცხვრის ღირსებასა და უფლებას უტოვებ, რატომ უნდა იქცეს ცხვარი ადამიანად? ადამიანები ხომ საკმარისად არიან.
ო ფილემონ, შენ იცი იმის სიბრძნე, რაც მოდის, ამიტომ ხარ მოხუცი, ო როგორი ძველი, და რამდენადაც ასაკით ამაღლდები ჩემზე, იმდენად ამაღლდები აწმყოზე მომავლისკენ, და შენი წარსულის სიგრძე განუზომელია. შენ ხარ ლეგენდარული და მიუწვდომელი. შენ იყავი და იქნები, პერიოდულად უკან მობრუნებული. უხილავია შენი სიბრძნე, შენი სიბრძნე ცოდნას არ ექვემდებარება, ყოველ დროში არარეალური და იმავე დროს ყოველგვარ მარადისობაში ჭეშმარიტი, მაგრამ შენ სიცოცხლის წყაროდან რწყავ, რომლითაც შენი ბაღის ყვავილები იზრდება, ვარსკვლავების წყლით, ღამის ცვარით.
რა გინდა, ო ფილემონ? შენ ადამიანები გჭირდება მცირე საგნებისთვის, რადგან ყოველივე უფრო დიდი და უდიდესი შენშია. ქრისტემ ადამიანები გააფუჭა, რადგან ასწავლიდა, რომ მხოლოდ მისით გადარჩებიან, მხოლოდ მასში, ღვთის ძეში, და მას შემდეგ ადამიანები უფრო დიად საგნებს ელოდებიან სხვებისგან, განსაკუთრებით თავიანთ ხსნას, და თუ ერთი ცხვარი მაინც დაიკარგებოდა, ამას მწყემსს აბრალებდნენ. ო ფილემონ, შენ ხარ ადამიანი, და შენ ამტკიცებ, რომ ადამიანი ცხვარი არ არის, რადგან შენში უდიდეს რამეს ეძებ, ამგვარად იღვრება შენს ბაღში ამოუწურავი ჭურჭლიდან ნაყოფიერი წყალი.
მარტო ხარ, ო ფილემონ, ვერ ვხედავ შენს გარშემო მიმდევრებსა და საზოგადოებას, ბავკისი მხოლოდ შენი მეორე ნახევარია. ცხოვრობ ყვავილებთან, ხეებთან, ჩიტებთან, მაგრამ არა ადამიანებთან ერთად. ადამიანებთან ერთად არ უნდა გეცხოვრა? ჯერ კიდევ ადამიანი ხარ? არაფერი გინდა ადამიანისგან? ვერ ხედავ, როგორ ერთად არიან, ჭორაობენ და ბავშვურ ზღაპრებს ავრცელებენ შენს შესახებ?
არ გინდა მათთან მიხვიდე და უთხრა, რომ მოკვდავი ადამიანი ხარ ისევე, როგორც ისინი, და რომ გსურს მათი შეყვარება? ო ფილემონ, გეცინება? მესმის შენი. შენს ბაღში შემოვედი და შენგან მინდოდა ის მიმეღო, რაც საკუთარ თავში უნდა შევიმეცნო.
ო ფილემონ, მესმის: დაგსახე მხსნელად, რომელიც თავს იმდაბლებს და საჩუქრებით შეიზღუდება. ასეთები არიან ადამიანები, ფიქრობ შენ; ისინი ჯერ კიდევ ქრისტიანები არიან. მაგრამ მათ მეტი სურთ: შენ უნდიხარ მათ ისეთი, როგორიც ხარ, წინააღმდეგ შემთხვევაში მათთვის ფილემონი არ იქნებოდი, ისინი კი უნუგეშოდ იქნებოდნენ, როდესაც თავიანთი ლეგენდების მატარებელს ვერ ჰპოვებდნენ. ამაზე გაიცინებდნენ კიდეც, მათთან რომ მიხვიდე და უთხრა, რომ ხარ ისეთივე მოკვდავი, როგორც ისინი და გსურს მათი შეყვარება. ასე რომ მოიქცე, არ იქნებოდი ფილემონი. მათ უნდიხარ, ფილემონ, მაგრამ არა მოკვდავი, რომელიც მათივე ცოდვით არის სნეული.
მესმის შენი, ო ფილემონ, შენ ჭეშმარიტი მიჯნური ხარ, რადგან შენი სამშვინველი ადამიანებისთვის გიყვარს, რადგან სჭირდებათ მეფე, რომელიც თავისთავად ცხოვრობს და თავისი ცხოვრებისთვის არავის ემადლიერება. ასეთი სურთ რომ ჰყავდე. შენ ხალხის სურვილებს ასრულებ და ქრები. შენ იგავთა ჭურჭელი ხარ. შენ საკუთარ თავს დაამცირებდი, ადამიანებთან ადამიანის სახით რომ მისულიყავი, რადგან ყველას გაეცინებოდა და მატყუარასა და ცრუპენტელას გიწოდებდნენ, რადგან ფილემონი ადამიანი არ არის.
ო ფილემონ, შენს სახეზე ნაოჭს ვხედავდი: იყო დრო, როდესაც ახალგაზრდა იყავი და ადამიანთა შორის ადამიანად ყოფნა გსურდა. მაგრამ ქრისტიან მხეცებს შენი წარმართული ადამიანობა არ უყვარდათ, რადგან შენში გრძნობდნენ იმას, რაც სჭირდებოდათ. მათ სჭირდებოდათ ცხებული, და როდესაც მათ იგი სადღაც თავისუფლებაზე დაიჭირეს, ოქროს გალიაში დაამწყვდიეს და გამოაცალეს მისი მამაკაცური ძალა, რის გამოც იგი პარალიზებულია და მდუმარედ ზის. ამის შემდეგ ადიდებენ ისინი მას და იგავებს თხზავენ მის შესახებ. ამას პატივის მიგებას უწოდებენ. და როდესაც ჭეშმარიტებას ვერ პოულობენ, პაპი მაინც ჰყავთ, რომლის მოწოდებაა ღვთაებრივი კომედიის წარმოდგენა. ხოლო ვინც ჭეშმარიტია, ის საკუთარ თავს უარყოფს მუდამ, რადგან არ იცნობს უფრო მაღალ რამეს, ვიდრე ადამიანად ყოფნას.
გეცინება, ო ფილემონ? მესმის შენი: მოგბეზრდა სხვებს შორის ადამიანად ყოფნა. და რადგან ადამიანად ყოფნა ნამდვილად გიყვარს, ნებაყოფლობით ჩაკეტე ეს, რათა იყო ადამიანებისთვის ისეთი, როგორიც სურთ რომ დაგინახონ. ამიტომ გხედავ, ო ფილემონ, არა ადამიანებთან, არამედ ყვავილებთან, ხეებთან, ჩიტებთან და გამდინარე წყალთან ერთად, წყალსატევთან, რომელიც შენს ადამიანად ყოფნას არ ამცირებს. რადგან ყვავილებისთვის, ხეებისთვის, ჩიტებისთვის და წყლისთვის შენ ფილემონი კი არა ადამიანი ხარ. მაგრამ როგორი მარტოობაა, როგორი არაადამიანობა!
რატომ იცინი, ო ფილემონ, ვერ გიგებ. განა ვერ ვხედავ შენი ბაღის ლურჯ სივრცეს? რომელი დიადი ჩრდილი გეხვევა გარშემო? განა მზე ხაზავს შენს გარშემო შუადღის ლურჯ მოჩვენებებს?
გეცინება, ო ფილემონ? აჰ, მესმის შენი: შენში გაქრა ადამიანობა, მაგრამ მისი ჩრდილი აღდგა შენს წინაშე. რამდენად უფრო დიადი და დიდებულია ადამიანობის აჩრდილი ვიდრე თავად იგი! მიცვალებულთა შუადღის ლურჯი ჩრდილები! აჰ, იქ არის შენი ადამიანობა, ო ფილემონ, შენ მიცვალებულთა მასწავლებელი და მეგობარი ხარ. ისინი შენი სახლის ჩრდილში დგანან, შენი ხეების ტოტების ქვეშ ცხოვრობენ. ისინი შენი ცრემლების ცვარს სვამენ, შენი გულის სიკეთეს ეფიცხებიან, შენი სიბრძნის სიტყვა შიათ, რადგან ის მათთვის სრულყოფილად ჟღერს, სიცოცხლის ხმით სავსე. გხედავდი, ო ფილემონ, შუადღის საათზე, მზის ზენიტის დროს, შენ იდექი და ლურჯ ჩრდილთან საუბრობდი, სისხლით იყო ცხებული მისი შუბლი და წმინდა ტანჯვით მოცული იყო იგი. ვვარაუდობ, ო ფილემონ, თუ ვინ იყო შენი შუადღის სტუმარი. როგორი ბრმა ვიყავი, მე შლეგი! ეს შენ ხარ, ო ფილემონ! მაგრამ მე სად ვიყავი? ჩემი გზით მივდივარ, თავის ქნევით, ხალხი მიყურებს, მე კი ჩუმად ვარ. ო იმედგაცრუებული დუმილი!
ო ბაღის მეუფევ! შორიდან ვხედავ შენს ბნელ ხეებს, მზის ნათებაში. ჩემი გზა ველებზე გადის, სადაც ადამიანები ცხოვრობენ. მე მოხეტიალე გლახაკი ვარ. და მე ჩუმად ვარ.
ცრუწინასაწარმეტყველთა დახოცვა ადამიანების მონაპოვარია. როდესაც კაცის კვლა სურთ, შეუძლიათ თავიანთი ცრუ წინასწარმეტყველები დახოცონ. როდესაც ღმერთების პირი დუმს, ყველას თავისი ენის მოსმენა შეუძლია. ვისაც ხალხი უყვარს, დუმს. როდესაც მხოლოდ ცრუ მასწავლებლები ასწავლიან, ხალხი ამ ცრუ მასწავლებლებს დახოცავს და თავიანთი ცოდვების გზაზეც კი ჭეშმარიტებამდე მივლენ. მხოლოდ ყველაზე ბნელი ღამის შემდეგ დადგება დღე. ასე რომ ჩააქრეთ შუქები და დადუმდით, რათა ამგვარად ღამე ბნელი და უხმო გახდეს. მზე ჩვენი დახმარების გარეშე აღმობრწყინდება. მხოლოდ მან იცის თუ რა არის ნათელი, ვინც უბნელეს ცდომილებას იცნობს.
ო, ბაღის მეუფევ! შორიდან მინათებს შენი მაგიური ჭალა. ვადიდებ შენს მოჩვენებით საბურველს, შენ, ყოველი ნათლისა და ცრუ ნათლის მამავ.