მაჰატმა განდისთან ერთად ვარდჰაში
მთარგმნელი : ქრისტეანე
„კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ვარდჰაში!“ - ამ თბილი სიტყვებით მაჰადევ დესაიმ, მაჰატმა განდის მდივანმა მოგვესალმა ქალბატონ ბლეჩს, ბატონ რაიტს, მე და ხადარის (ხელნაკეთი ბამბის) გვირგვინები გვაჩუქა. ჩვენი პატარა ჯგუფი აგვისტოს ერთ ადრეულ დილით ვარდჰას სადგურზე ჩამოვედით, გახარებულები, რადგან მატარებლის მტვერსა და სიცხეს ვტოვებდით. ბარგი ხარების ურემზე მოვათავსეთ და ბატონ დესაისთან და მის თანმხლებ პირებთან, ბაბასაებ დეშმუხთან და დოქტორ პინგალისთან ერთად ღია ავტომობილში შევედით. ტალახიან სოფლის გზებზე მოკლე მგზავრობის შემდეგ, ინდოეთის პოლიტიკური წმინდანის აშრამში, მაგანვადიში მივედით.
ბატონმა დესაიმ მაშინვე საწერ ოთახში შეგვიყვანა, სადაც ფეხებგადაჯვარედინებული მაჰატმა განდი იჯდა. ერთ ხელში კალამი, მეორეში კი ქაღალდის ნაგლეჯი, სახეზე კი ფართო, გამარჯვებული, თბილი ღიმილი ეხატა!
„კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება!“ - დაჩხაპნა მან ჰინდიზე; ორშაბათი იყო, მისი ყოველკვირეული დუმილის დღე.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს ჩვენი პირველი შეხვედრა იყო, ერთმანეთის მიმართ სიყვარულს ვასხივებდით. 1925 წელს მაჰატმა განდიმ რანჩის სკოლას ეწვია და სტუმრების წიგნში დიდი პატივისცემის წერილი ჩაწერა.
პაწაწინა 45 კილოგრამიანი წმინდანი ფიზიკურ, გონებრივ და სულიერ ჯანმრთელობას ასხივებდა. მისი რბილი ყავისფერი თვალები ჭკუით, გულწრფელობითა და გამჭრიახობით ბრწყინავდა; ამ სახელმწიფო მოღვაწემ ერთმანეთს შეუთავსა ჭკუები და გამარჯვებული გამოვიდა ათასგვარ სამართლებრივ, სოციალურ და პოლიტიკურ ბრძოლაში.
მსოფლიოში არცერთ სხვა ლიდერს არ მოუპოვებია თავისი ხალხის გულებში ისეთი უსაფრთხო ადგილი, როგორსაც განდი იკავებს ინდოეთის მილიონობით გაუნათლებელი ადამიანისთვის. მათი სპონტანური ხარკი მისი ცნობილი ტიტულია - მაჰატმა, „დიდებული სული“. 44.1. მხოლოდ მათთვის შემოიფარგლება განდი თავისი ჩაცმულობით ცნობილი კარიკატურული წელის ქსოვილით, რომელიც მისი ერთიანობის სიმბოლოა დაჩაგრულ მასებთან, რომლებსაც მეტის საშუალება არ აქვთ.
„აშრამის მაცხოვრებლები მთლიანად თქვენს განკარგულებაში არიან; ნებისმიერი მომსახურებისთვის, გთხოვთ, მიმართოთ მათ.“ მაჰატმამ დამახასიათებელი თავაზიანობით გადმომცა ეს ნაჩქარევად დაწერილი წერილი, როდესაც ბატონი დესაი ჩვენს ჯგუფს საწერი ოთახიდან სასტუმრო სახლისკენ მიუძღოდა.
ჩვენმა გიდმა ხილის ბაღებსა და ყვავილოვან მინდვრებში კრამიტით გადახურულ შენობამდე მიგვიყვანა, რომელსაც ბადისებრი ფანჯრები ჰქონდა. ბატონი დესაის თქმით, წინა ეზოში არსებული 25 ფუტის სიგანის ჭა საქონლის მოსარწყავად გამოიყენებოდა; ახლოს კი ბრინჯის დასალეწად მბრუნავი ცემენტის ბორბალი იდგა. თითოეული ჩვენი პატარა საძინებელი ამტკიცებდა მხოლოდ შეუმცირებადი მინიმუმის - თოკისგან ხელით დამზადებული საწოლი - შემცველობას. თეთრად შეღებილ სამზარეულოს ერთ კუთხეში ონკანით, ხოლო მეორეში საჭმლის მოსამზადებლად განკუთვნილი კოცონით ტრაბახობდა. ჩვენს ყურებამდე მარტივი არკადული ხმები - ყვავებისა და ბეღურების ყივილი, პირუტყვის ღმუილი და ქვების დასატეხად გამოყენებული საჭრელების ჭრიალი - აღწევდა.
ბატონი რაიტის მოგზაურობის დღიურის დათვალიერებისას, ბატონმა დესაიმ გადაშალა ერთი გვერდი და მასზე ჩაწერა მაჰატმას ყველა მკაცრი მიმდევრის (სატიაგრაჰის) მიერ დადებული 44.2. სატიაგრაჰას აღთქმების სია:
„არაძალადობა; ჭეშმარიტება; ქურდობის აკრძალვა; სექსუალური ცხოვრებისგან თავშეკავება; არა-ფლობა; ფიზიკური შრომა; სასის (პირის ღრუ) კონტროლი; უშიშრობა; ყველა რელიგიის თანაბარი პატივისცემა; სვადეში (სახლში დამზადებული ნაკეთობების გამოყენება); თავისუფლება ხელშეუხებლობისგან. ეს თერთმეტი აღთქმა თავმდაბლობის სულისკვეთებით უნდა აღინიშნებოდეს“.
(განდიმ თავად მოაწერა ხელი ამ გვერდს მეორე დღეს, თარიღის მითითებით - 1935 წლის 27 აგვისტო.)
ჩვენი ჩასვლიდან ორი საათის შემდეგ, მე და ჩემი თანმხლები პირები სადილზე დაგვიბარეს. მაჰატმა უკვე აშრამის ვერანდის არკადის ქვეშ იჯდა, ეზოს მოპირდაპირე მხარეს, მისი კაბინეტიდან. დაახლოებით ოცდახუთი ფეხშიშველი სატიაგრაჰი სპილენძის ჭიქებისა და თეფშების წინ ჩაცუცქულიყო. საზოგადოებრივი ლოცვის გუნდი; შემდეგ დიდი სპილენძის ქოთნებიდან მირთმეული კერძი, რომელშიც შედიოდა ჩაპატისი (მთელი ხორბლის უფუარი პური), რომელსაც კარეას აყრიდნენ; ტალსარი (მოხარშული და დაჭრილი ბოსტნეული) და ლიმონის მურაბა.
მაჰათმა ჩაპატის, მოხარშულ ჭარხალს, ზოგიერთ უმ ბოსტნეულს და ფორთოხალს მიირთმევდა. მისი თეფშის გვერდზე ძალიან მწარე ნიმის ფოთლების დიდი პორცია იდო, სისხლის გამწმენდი საშუალება. კოვზით ერთი ნაწილი გამოყო და ჩემს თეფშზე დადო. წყალთან ერთად დავლიე და ბავშვობის დღეები გამახსენდა, როდესაც დედა უსიამოვნო დოზის გადაყლაპვას მაიძულებდა. თუმცა, განდი ნელ-ნელა ნიმის პასტას ისეთი სიამოვნებით მიირთმევდა, თითქოს ეს გემრიელი კანფეტი ყოფილიყო.
ამ უმნიშვნელო ინციდენტში შევნიშნე მაჰატმას უნარი, სურვილისამებრ გამოეყო გონება გრძნობებისგან. გამახსენდა რამდენიმე წლის წინ მისთვის ჩატარებული ცნობილი აპენდიციტის ოპერაცია. ანესთეზიაზე უარის თქმის შემდეგ, წმინდანი ოპერაციის განმავლობაში მხიარულად ესაუბრებოდა თავის მოწაფეებს, მისი გადამდები ღიმილი კი ტკივილის უცოდინრობაზე მეტყველებდა. შუადღემ გამოლაპარაკების შესაძლებლობა მოგვცა, განდის ცნობილ მოწაფესთან, ინგლისელი ადმირალის ქალიშვილთან, მის მადლენ სლეიდთან, რომელსაც ამჟამად მირაბაი ჰქვია. 44.3. მისი ძლიერი, მშვიდი სახე ენთუზიაზმით ანათებდა, როდესაც ის უნაკლო ჰინდი ენაზე თავის ყოველდღიურ საქმიანობაზე მიყვებოდა.
„სოფლის აღდგენის სამუშაოები სასარგებლოა! ჩვენგან შემდგარი ჯგუფი ყოველ დილით ხუთ საათზე მივდივართ, რათა ვემსახუროთ ახლომდებარე სოფლის მოსახლეობას და ვასწავლოთ მარტივი ჰიგიენა. ჩვენ ვცდილობთ, მათი ტუალეტები და ტალახით დაფარული ქოხები გავწმინდოთ. სოფლელები გაუნათლებლები არიან; მათი განათლება მაგალითის გარეშე შეუძლებელია!” მან მზრუნველობით გაიცინა.
აღტაცებით შევხედე ამ კეთილშობილ ინგლისელ ქალს, რომლის ჭეშმარიტი ქრისტიანული თავმდაბლობაც საშუალებას აძლევს, შეასრულოს ისეთი სამუშაო, რომელსაც ჩვეულებრივ მხოლოდ „ხელშეუხებლები“ ასრულებენ.
„ინდოეთში 1925 წელს ჩამოვედი“, - მითხრა მან. „ამ ქვეყანაში ვგრძნობ, რომ „სახლში დავბრუნდი“. ახლა აღარასდროს მინდა დავუბრუნდე ჩემს ძველ ცხოვრებას და ძველ ინტერესებს.“
ცოტა ხანს ამერიკაზე ვისაუბრეთ. „მე ყოველთვის მიხარია და გაოცებული ვარ“, - თქვა მან, - „როდესაც ვხედავ იმ ღრმა ინტერესს სულიერი საკითხების მიმართ, რომელსაც ინდოეთში ჩასული მრავალი ამერიკელი ავლენს“. 44.4.
მირაბაის ხელები მალევე დაკავებული იყო ჩარკით (მბრუნავი ბორბალი), რომელიც წარმოდგენილი იყო აშრამის ყველა ოთახში და, ფაქტობრივად, მაჰატმას წყალობით, ყველგან ინდოეთის სოფლის მასშტაბით.
განდის აქვს საფუძვლიანი ეკონომიკური და კულტურული მიზეზები კოტეჯური მრეწველობის აღორძინების წასახალისებლად, თუმცა ის არ გვირჩევს თანამედროვე პროგრესის ფანატიკურ უარყოფას. მანქანა-დანადგარებმა, მატარებლებმა, ავტომობილებმა, ტელეგრაფმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს მის კოლოსალურ ცხოვრებაში! ორმოცდაათწლიანმა საჯარო სამსახურმა, ციხეში თუ გარეთ, პრაქტიკულ დეტალებთან და პოლიტიკურ სამყაროში არსებულ მკაცრ რეალობასთან ყოველდღიურმა ჭიდილმა მხოლოდ გაზარდა მისი წონასწორობა, ღიაობა, საღი აზრი და იუმორისტული დამოკიდებულება უცნაური ადამიანური სანახაობის მიმართ.
როგორც ბაბასაჰებ დეშმუკჰის სტუმრებმა, ჩვენმა ტრიომ ექვს საათზე ვახშამი მიირთვა. საღამოს 7:00 საათის ლოცვის დროს მაგანვადის აშრამში დავბრუნდით, სახურავზე ავედით, სადაც ოცდაათი სატიაგრაჰი განდის გარშემო ნახევარწრეში იყო შეკრებილი. ჩალის ხალიჩაზე ჩაცუცქული წინ უძველესი ჯიბის საათს ეყრდნობოდა. ჩამქრალი მზე უკანასკნელად ანათებდა პალმებსა და ბანიანებს; ღამის გუგუნი და ჭრიჭინები იწყებოდა. ატმოსფერო თავისთავად წყნარი იყო; მე აღფრთოვანებული ვიყავი.
ბატონი დესაის ხელმძღვანელობით საზეიმო გალობა, ჯგუფის წევრების პასუხებით; შემდეგ გიტას კითხვა. მაჰატმამ მანიშნა, რომ დასკვნითი ლოცვა წარმომეთქვა. ფიქრისა და მისწრაფების ასეთი ღვთაებრივი ერთიანობა! სამუდამო მოგონება: ვარდჰას სახურავზე გამართული მედიტაცია ადრეული ვარსკვლავების ქვეშ.
ზუსტად რვა საათზე განდიმ დუმილი დაასრულა. მისი ცხოვრების ჰერკულესული შრომა მისგან დროის ზედმიწევნით განაწილებას მოითხოვს.
„კეთილი იყოს შენი მობრძანება, სვამიჯი!“ მაჰატმას მისალმება ამჯერად ქაღალდის საშუალებით არ იყო ნათქვამი. სახურავიდან ახალი ჩასული ვიყავით მის საწერ ოთახში, რომელიც კვადრატული ხალიჩებით (სკამების გარეშე), დაბალი მაგიდით, წიგნებით, ფურცლებითა და რამდენიმე ჩვეულებრივი კალმით (არა შადრევანი კალმებით) უბრალოდ იყო მოწყობილი; კუთხეში კი უაზრო საათი წიკწიკებდა. ყოვლისმომცველი მშვიდობისა და ერთგულების აურა. განდი თავის მომხიბვლელ, გამოქვაბულისებურ, თითქმის უკბილო ღიმილს ანიჭებდა.
„წლების წინ“, - განმარტა მან, - „დავიწყე ყოველკვირეული მდუმარე დღის აღნიშვნა, რათა დრო გამომენახა ჩემი მიმოწერისთვის. მაგრამ ახლა ეს ოცდაოთხი საათი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან სულიერ მოთხოვნილებად იქცა. დუმილის პერიოდული განკარგულება წამება კი არა, კურთხევაა."
მთელი გულით დავეთანხმე. 44.5. მაჰატმამ ამერიკისა და ევროპის შესახებ კითხვები დამისვა; ჩვენ ინდოეთისა და მსოფლიო მდგომარეობის შესახებ ვისაუბრეთ.
„მაჰადევ“, - თქვა განდიმ, როდესაც ბატონი დესაი ოთახში შევიდა, - „გთხოვთ, მერიაში მოაწყოთ სვამიჯის შეხვედრა, რომელიც ხვალ საღამოს იოგაზე ისაუბრებს“.
მაჰატმას ღამე მშვიდობისას ვუსურვებდი, როდესაც მან ციტრონელას ზეთის ბოთლი თავაზიანად მომაწოდა.
„ვარდჰას კოღოებმა აჰიმსას შესახებ არაფერი იციან, 44.6. სვამიჯი!“ თქვა მან სიცილით.
მომდევნო დილით ჩვენმა პატარა ჯგუფმა ადრიან საუზმეზე გემრიელი ხორბლის ფაფა მიირთვა მელასითა და რძით. ათის ნახევარზე აშრამის ვერანდაზე დაგვიბარეს განდისთან და სატიაგრაჰებთან ერთად სამხარისთვის. დღეს მენიუში ყავისფერი ბრინჯი, ბოსტნეულის ახალი არჩევანი და კარდამონის მარცვლები შედიოდა.
შუადღისას აშრამის ტერიტორიაზე ვსეირნობდი, რამდენიმე უშფოთველი ძროხის საძოვარზე. ძროხების დაცვა განდის ერთ-ერთი გატაცებაა.
„ჩემთვის ძროხა მთელ ქვეადამიანურ სამყაროს ნიშნავს, რომელიც ადამიანის სიმპათიებს საკუთარი სახეობის მიღმა ავრცელებს“, - განმარტა მაჰატმამ. „ადამიანს ძროხის მეშვეობით ევალება გააცნობიეროს თავისი ვინაობა ყველა ცოცხალთან. ჩემთვის აშკარაა, თუ რატომ აირჩიეს უძველესმა რიშებმა ძროხა აპოთეოზისთვის. ინდოეთში ძროხა საუკეთესო შედარება იყო; ის სიუხვის მომცემი იყო. ის არა მარტო რძეს აძლევდა, არამედ სოფლის მეურნეობაც შესაძლებელი გახადა. ძროხა თანაგრძნობის პოემაა; ამ ნაზ ცხოველში თანაგრძნობას წაიკითხავთ. ის მილიონობით კაცობრიობის მეორე დედაა. ძროხის დაცვა ნიშნავს ღვთის მთელი უგუნური ქმნილების დაცვას. შემოქმედების ქვედა რიგის მიმზიდველობა კიდევ უფრო ძლიერია, რადგან ის ენით აუწერელია.“
მართლმადიდებელ ინდუისტებს სამი ყოველდღიური რიტუალი ევალებათ. ერთ-ერთია ბჰუტა იაჯნა, ცხოველთა სამყაროსთვის საკვების შეწირვა. ეს ცერემონია სიმბოლურად გამოხატავს ადამიანის მიერ შემოქმედების ნაკლებად განვითარებული ფორმების მიმართ ვალდებულებების გაცნობიერებას, რომლებიც ინსტინქტურად არიან დაკავშირებული სხეულებრივ იდენტიფიკაციებთან, რომლებიც ასევე ანადგურებენ ადამიანის ცხოვრებას, მაგრამ მოკლებულია განმათავისუფლებელი გონების იმ თვისებას, რომელიც დამახასიათებელია კაცობრიობისთვის. ამგვარად, ბჰუტა იაჯნა აძლიერებს ადამიანის მზადყოფნას, დაეხმაროს სუსტებს, რადგან ის, თავის მხრივ, ნუგეშს იღებს უმაღლესი უხილავი არსებების უთვალავი მზრუნველობით. ადამიანი ასევე ვალდებულია ბუნების გამაახალგაზრდავებელი საჩუქრებისთვის, უძღები დედამიწაზე, ზღვასა და ცაში. ბუნებას, ცხოველებს, ადამიანსა და ასტრალურ ანგელოზებს შორის შეუთავსებლობის ევოლუციური ბარიერი ამგვარად, ჩუმი სიყვარულის მსახურებით იძლევა დაძლევას.
დანარჩენი ორი ყოველდღიური იაჯნაა პიტრი და ნრი. პიტრი იაჯნა წინაპრებისთვის შესაწირავის შეწირვაა, როგორც სიმბოლო იმისა, რომ ადამიანი აღიარებს წარსულის წინაშე თავის ვალს, რომლის სიბრძნის არსი დღეს კაცობრიობას ანათებს. ნრი იაჯნა არის საკვების შეთავაზება უცხოებისთვის ან ღარიბებისთვის, ადამიანის ამჟამინდელი პასუხისმგებლობების, თანამედროვეების წინაშე მისი მოვალეობების სიმბოლო.
ადრიან შუადღეს მეზობლური ნრი იაჯნას რიტუალი შევასრულე განდის პატარა გოგონებისთვის განკუთვნილ აშრამში სტუმრობით. მისტერ რაიტი ათწუთიანი მგზავრობის მანძილზე დამემგზავრა. პაწაწინა ახალგაზრდა, ყვავილის მსგავსი სახეები გრძელყუნწიან ფერად სარიებზე! გარეთ ჰინდი ენაზე 44.7. მოკლე საუბრის დასრულების შემდეგ,ცამ უეცარი კოკისპირული წვიმა წამოუშვა. სიცილით, მე და მისტერ რაიტი მანქანაში ჩავჯექით და ვერცხლისფერი ფურცლების ფონზე მაგანვადისკენ გავეშურეთ. როგორი ტროპიკული სიმძაფრე და შხეფები!
სასტუმრო სახლში დაბრუნებისას კვლავ გამაოგნა ყველგან წარმოდგენილმა მკაცრმა სიმარტივემ და თავგანწირვის ნიშან-თვისებებმა. განდის არქონის აღთქმა მისი ქორწინების ადრეულ ეტაპზე დადო. მაჰატმამ უარი თქვა ფართომასშტაბიან იურიდიულ პრაქტიკაზე, რომელიც მას წლიურ შემოსავალს 20 000 დოლარზე მეტს აძლევდა, და მთელი თავისი ქონება ღარიბებს გადასცა.
შრი იუკტესვარი ნაზად დასცინოდა განდგომის შესახებ საყოველთაოდ არაადეკვატურ წარმოდგენებს.
„მათხოვარს არ შეუძლია უარი თქვას სიმდიდრეზე“, - იტყოდა ოსტატი. „თუ კაცი წუწუნებს: „ჩემი საქმეები ჩავარდა; ჩემმა ცოლმა მიმატოვა; ყველაფერს უარვყოფ და მონასტერში წავალ“, რომელ ამქვეყნიურ მსხვერპლს გულისხმობს ის? მან არ უარყო სიმდიდრე და სიყვარული; მათ უარყვეს იგი!“
განდის მსგავსმა წმინდანებმა კი არა მხოლოდ ხელშესახები მატერიალური მსხვერპლი გაიღეს, არამედ, რაც უფრო რთულია, ეგოისტური მოტივისა და პირადი მიზნის უარყოფაც, რითაც თავიანთი შინაგანი არსება მთლიანად კაცობრიობის ნაკადს შეუერთდნენ.
მაჰატმას შესანიშნავი ცოლი, კასტურაბაი, წინააღმდეგი არ ყოფილა, როდესაც მან თავისი სიმდიდრის არც ერთი ნაწილი არ გამოყო მისთვის და მათი შვილებისთვის. ადრეულ ახალგაზრდობაში დაქორწინებულმა განდიმ და მისმა მეუღლემ რამდენიმე ვაჟის დაბადების შემდეგ სექსუალური ცხოვრებისგან თავშეკავების (celibacy) აღთქმა დადეს. 44.8. მათი ერთად ცხოვრების დაძაბულ დრამაში მშვიდი გმირი, კასტურაბაი, ქმარს ციხეში გაჰყვა, მასთან სამკვირიანი მარხვა გაიზიარა და მისი გაუთავებელი პასუხისმგებლობები სრულად იკისრა. მან განდის შემდეგი პატივი მიაგო:
„მადლობას გიხდი, რომ მქონდა პატივი, მთელი ცხოვრების განმავლობაში შენი თანამგზავრი და დამხმარე ვყოფილიყავი. მადლობას გიხდი მსოფლიოში ყველაზე სრულყოფილი ქორწინებისთვის, რომელიც დაფუძნებულია ბრაჰმაჩარიაზე (თვითკონტროლზე) და არა სექსზე. მადლობას გიხდი, რომ ინდოეთისთვის შენს ცხოვრებაში შენს თანასწორად ჩამთვალე. მადლობ, რომ არ ხარ იმ ქმართაგანი, რომლებიც დროს ატარებენ აზარტულ თამაშებში, რბოლაში, ქალებში, ღვინოსა და სიმღერაში და იღლებიან ცოლ-შვილით, ისე როგორც პატარა ბიჭუნას სწრაფად ბეზრდება ბავშვობის სათამაშოები. რა მადლიერი ვარ, რომ არ იყავი იმ ქმრებს შორის, რომლებიც დროს სხვისი შრომის ექსპლუატაციით გამდიდრებას უთმობენ.
რა მადლიერი ვარ, რომ ღმერთი და სამშობლო ქრთამზე წინ დააყენე, რომ გქონდა შენი რწმენის გამბედაობა და ღმერთისადმი სრული და უპირობო რწმენა. რა მადლიერი ვარ ჩემი ქმრის, რომელმაც ღმერთი და ქვეყანა ჩემზე წინ დააყენა. მადლობელი ვარ შენი ტოლერანტობისთვის ჩემს მიმართ და ჩემი ახალგაზრდობის ნაკლოვანებების მიმართ, როდესაც ვწუწუნებდი და ვჯაყობდი იმ ცვლილების წინააღმდეგ, რომელიც შენ შეიტანე ჩვენი ცხოვრების წესში, სულ მცირე დეტალებამდე.
პატარაობაში შენი მშობლების სახლში ვცხოვრობდი; შენი დედა შესანიშნავი და კარგი ქალი იყო; მან მასწავლა, როგორ ვყოფილიყავი მამაცი, გაბედული მეუღლე და როგორ შემენარჩუნებინა მისი შვილის, ჩემი მომავალი ქმრის სიყვარული და პატივისცემა. წლების განმავლობაში, როდესაც ინდოეთის ყველაზე საყვარელი ლიდერი გახდი, აღარ მქონდა ისეთი შიში, როგორიც აწუხებს მეუღლეს, რომელიც შეიძლება უარყოფილ იქნას, როდესაც მისი ქმარი წარმატების მწვერვალს მიაღწევს, როგორც ეს ხშირად ხდება სხვა ქვეყნებში. ვიცოდი, რომ სიკვდილი მაინც მოგვძებნიდა ცოლ-ქმარს.“
წლების განმავლობაში კასტურაბაი ასრულებდა საჯარო სახსრების ხაზინადარის მოვალეობას, რომელთა მილიონობით შეგროვებაც კერპად ქცეულ მაჰატმას შეეძლო. ინდურ ოჯახებში ბევრი სახუმარო ისტორიაა იმის შესახებ, რომ ქმრები ნერვიულობენ, ცოლების განდის შეხვედრაზე რაიმე სამკაულის ტარებასთან დაკავშირებით; მაჰატმას ჯადოსნური ენა, მავედრებელი დაჩაგრულთათვის, მდიდრების მკლავებიდან და კისრიდან ოქროს სამაჯურებსა და ბრილიანტის ყელსაბამებს შემოწირულობების კალათაში იზიდავს!
ერთ დღეს სახელმწიფო ხაზინადარმა, კასტურაბაიმ, ვერ შეძლო ოთხი რუპიის გაცემის ანგარიშის დაფიქსირება. განდიმ სათანადოდ გამოაქვეყნა აუდიტის ჩანაწერი, რომელშიც მან დაუნდობლად მიუთითა ცოლის ოთხრუპიულ სხვაობაზე.
ამ ამბავს ხშირად ვყვებოდი გაკვეთილებამდე ჩემი ამერიკელი სტუდენტების წინაშე. ერთ საღამოს დერეფანში ერთმა ქალმა აღშფოთებულმა ამოიოხრა.
„მაჰატმა თუ არა მაჰატმა“, - იყვირა მან, „ჩემი ქმარი რომ ყოფილიყო, თვალს დავხუჭავდი ასეთი ზედმეტი საჯარო შეურაცხყოფისთვის!“
მას შემდეგ, რაც ჩვენ შორის ამერიკელი და ინდუისტი ცოლების თემაზე კეთილგანწყობილი ქილიკი გაიმართა, უფრო ვრცელ ახსნა-განმარტებაზე გადავედი.
„ქალბატონი განდი მაჰატმას არა ქმრად, არამედ გურუდ მიიჩნევს, რომელსაც უფლება აქვს, უმნიშვნელო შეცდომებისთვისაც კი დასაჯოს იგი“, - აღვნიშნე მე. „კასტურაბაის საჯაროდ გაკიცხვის შემდეგ, განდის პოლიტიკური ბრალდებით პატიმრობა მიუსაჯეს.“ როდესაც ის წყნარად ემშვიდობებოდა ცოლს, ქალი მის ფეხებთან დაეცა. „ოსტატო,“ თავმდაბლად თქვა მან, „თუ ოდესმე რამე გაწყენინეთ, გთხოვთ, მაპატიეთ.“ 44.9.
იმ დღის სამ საათზე, ვარდჰაში, წინასწარ შეთანხმებული თხოვნით, იმ წმინდანის საწერ ოთახში წავედი, რომელმაც საკუთარი ცოლი ურყევ მოწაფედ აქცია - იშვიათი სასწაული! განდიმ დაუვიწყარი ღიმილით ამომხედა.
„მაჰატმაჯი“, - ვთქვი მე, როცა მის გვერდით ჩავიკუზე უსაფენო ხალიჩაზე, - „გთხოვთ, მითხარით აჰიმსას თქვენი განმარტება“.
„ნებისმიერი ცოცხალი არსებისთვის ზიანის მიყენების თავიდან აცილება აზროვნებით ან საქმით“.
„მშვენიერი იდეალია! მაგრამ სამყარო ყოველთვის იკითხავს: არ შეიძლება კობრას მოკვლა ბავშვის ან საკუთარი თავის დასაცავად?“
„კობრას ვერ მოვკლავდი ჩემი ორი აღთქმის დარღვევის გარეშე - უშიშრობისა და არმოკვლის. მირჩევნია, შინაგანად ვეცადო გველის დამშვიდებას სიყვარულის ვიბრაციებით. შეუძლებელია ჩემი სტანდარტების შემცირება ჩემი გარემოებების შესაბამისად.“ განდიმ საოცარი გულწრფელობით დაამატა: „უნდა ვაღიარო, რომ ამ საუბარს ვერ გავაგრძელებდი, კობრა პირისპირ რომ შემხვედროდა!“
შევნიშნე დიეტის შესახებ რამდენიმე ძალიან ახალ გამოცემულ დასავლურ წიგნზე, რომლებიც მის მაგიდაზე იდო.
„დიახ, დიეტა მნიშვნელოვანია სატიაგრაჰას მოძრაობაში - ისევე როგორც ყველგან“, - თქვა მან გაცინებით. „ვინაიდან მე სატიაგრაჰებისთვის სრულ თავშეკავებას ვუჭერ მხარს, ყოველთვის ვცდილობ, თავდაჭერილობისათვის საუკეთესო დიეტა ვიპოვო. ადამიანმა მადა უნდა დაძლიოს, სანამ გამრავლების ინსტინქტის კონტროლს შეძლებს. ნახევრად შიმშილი ან არაბალანსირებული დიეტა გამოსავალი არ არის. საკვებისადმი შინაგანი სიხარბის დაძლევის შემდეგ, სატიაგრაჰიმ უნდა გააგრძელოს რაციონალური ვეგეტარიანული დიეტის დაცვა, რომელიც შეიცავს ყველა საჭირო ვიტამინს, მინერალს, კალორიას და ა.შ. კვებასთან დაკავშირებული შინაგანი და გარეგანი სიბრძნით, სატიაგრაჰის სექსუალური სითხე ადვილად გარდაიქმნება მთელი სხეულის სასიცოცხლო ენერგიად.“
მე და მაჰატმამ შევადარეთ ჩვენი ცოდნა ხორცის კარგი შემცვლელების შესახებ. „ავოკადო შესანიშნავია“, - ვთქვი მე. „კალიფორნიაში, ჩემს ცენტრთან ახლოს, ავოკადოს მრავალი ბაღია.“
განდის სახე ინტერესით აენთო. „საინტერესოა, ვარდჰაში გაიზრდებიან თუ არა? სატიაგრაჰები ახალ საკვებს დააფასებენ“.
„აუცილებლად გამოვგზავნი ავოკადოს რამდენიმე ნერგს ლოს-ანჯელესიდან ვარდჰაში.“ 44.10. დავამატე: „კვერცხი მაღალცილებიანი საკვებია; სატიაგრაჰებისთვის მისი მირთმევა აკრძალულია?“
„არა გაუნაყოფიერებელი კვერცხები.“ მაჰატმამ მოგონებაზე გაიღიმა. „წლების განმავლობაში მათ გამოყენებას არ ვუჭერდი მხარს; პირადად მე ახლაც კი არ ვჭამ მათ.“ ჩემი ერთ-ერთი რძალი ერთხელ არასრულფასოვანი კვებისგან კვდებოდა; მისი ექიმი კვერცხის მიცემას ითხოვდა. მე არ დავეთანხმე და ვურჩიე, კვერცხის შემცვლელი მიეცა.
„განდიჯი“, - მითხრა ექიმმა, - „გაუნაყოფიერებელი კვერცხუჯრედები არ შეიცავს ცოცხალ სპერმატოზოიდებს; ამით მათ არ ვკლავთ“.
„შემდეგ სიხარულით მივეცი ჩემს რძალს კვერცხის ჭამის ნებართვა; ის მალევე გამოჯანმრთელდა.“
წინა ღამეს განდიმ გამოთქვა სურვილი, მიეღო ლაჰირი მაჰასაიას კრია იოგა. მაჰატმას ღია აზროვნებამ და კვლევითმა სულისკვეთებამ გამაოგნა. ის ბავშვურია თავის ღვთაებრივ ძიებაში, ავლენს იმ სუფთა მიმღებლობას, რომელსაც იესო აქებდა ბავშვებში: „... ასეთებისაა ცათა სასუფეველი“.
დადგა ჩემი დაპირებული ინსტრუქციის დრო; ოთახში რამდენიმე სატიაგრაჰი შემოვიდა: ბატონი დესაი, დოქტორი პინგალი და კიდევ რამდენიმე ადამიანი, რომლებსაც კრიას ტექნიკის გამოყენება სურდათ.
თავდაპირველად პატარა კლასს ფიზიკური იოგოდას ვარჯიშები ვასწავლე. სხეული წარმოსახულია, როგორც ოც ნაწილად დაყოფილი; ნება ენერგიას თავის მხრივ მიმართავს თითოეულ მონაკვეთზე. მალე ყველა ჩემს წინ ადამიანის ძრავასავით ვიბრირებდა. განდის სხეულის ოც ნაწილზე ტალღის ეფექტის შემჩნევა ადვილი იყო, სრულად ღია იყო თვალთახედვის არედან! მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან გამხდარია, ის უსიამოვნოდ არ გამოიყურება; მისი სხეულის კანი გლუვია და დაუჭმუჭებელი.
მოგვიანებით ჯგუფს კრია იოგას განმათავისუფლებელი ტექნიკა შევასწავლე.
მაჰატმამ პატივისცემით შეისწავლა ყველა მსოფლიო რელიგია. ჯაინის წმინდა წერილები, ბიბლიური ახალი აღთქმა და ტოლსტოის სოციოლოგიური ნაშრომები 44.11. განდის არაძალადობრივი შეხედულებების სამი მთავარი წყაროა. მან თავისი კრედო ასე გამოხატა:
მე მჯერა, რომ ბიბლია, ყურანი და ავესტა 44.12. ისეთივე ღვთაებრივად არის შთაგონებული, როგორც ვედები. მე მჯერა გურუების ინსტიტუტის, მაგრამ ამ ეპოქაში მილიონობით ადამიანს უწევს გურუს გარეშე ცხოვრება, რადგან იშვიათია სრულყოფილი სიწმინდისა და სრულყოფილი ცოდნის კომბინაციის პოვნა. მაგრამ არ უნდა დადარდიანდე საკუთარი რელიგიის ჭეშმარიტების შეცნობის შესაძლებლობის გამო, რადგან ინდუიზმის, ისევე როგორც ყველა დიდი რელიგიის, საფუძვლები უცვლელია და ადვილად გასაგები.
მე, როგორც ყველა ინდუისტს, მწამს ღმერთისა და მისი ერთიანობის, ხელახლა დაბადებისა და ხსნის... ინდუიზმის მიმართ ჩემს გრძნობებს ისე ვერ აღვწერ, როგორც საკუთარი ცოლის მიმართ. ის ისე მაღელვებს, როგორც მსოფლიოში ვერცერთი სხვა ქალი ვერ შეძლებს. არა ის, რომ მას ნაკლოვანებები არ აქვს; გავბედავ და ვიტყვი, რომ მას გაცილებით მეტი აქვს, ვიდრე მე თვითონ წარმომიდგენია. თუმცა, არსებობს განუყოფელი კავშირის შეგრძნება. თუნდაც რომ ასეა, მე თანავუგრძნობ ინდუიზმს, მისი ყველა ნაკლითა და შეზღუდვით. არაფერი მახარებს ისე ძალიან, როგორც გიტას მუსიკა ან ტულსიდას რამაიანა. როდესაც წარმოვიდგენ, რომ უკანასკნელ ამოსუნთქვას ვაკეთებ, გიტა ჩემი ნუგეშია.
ინდუიზმი არ არის ექსკლუზიური რელიგია. მასში არის ადგილი მსოფლიოს ყველა წინასწარმეტყველის თაყვანისცემისთვის. 44.13. ეს არ არის მისიონერული რელიგია ამ ტერმინის ჩვეულებრივი გაგებით. ეჭვგარეშეა, რომ მან თავის შემადგენლობაში მრავალი ტომი შეითვისა, მაგრამ ეს შთანთქმა ევოლუციური, შეუმჩნეველი ხასიათისა იყო. ინდუიზმი თითოეულ ადამიანს მოუწოდებს, რომ ღმერთს საკუთარი რწმენის ანუ დჰარმის 44.14. მიხედვით სცემდეს თაყვანს და ამგვარად, ყველა რელიგიასთან მშვიდობიანად ცხოვრობს.
ქრისტეს შესახებ განდიმ დაწერა: „დარწმუნებული ვარ, რომ ის რომ აქ, ადამიანებს შორის ცხოვრობდეს, აკურთხებდა მრავალი ადამიანის ცხოვრებას, ვისაც შესაძლოა მისი სახელი არასდროს სმენია...“ როგორც წერია: „ვინც მეუბნება, უფალო, უფალო! ყველა როდი შევა ცათა სასუფეველში. არამედ ის, ვინც აღასრულებს ჩემი ზეციერი მამის ნებას.“ 44.15.
საკუთარი ცხოვრების გაკვეთილზე იესომ კაცობრიობას მისცა დიდებული მიზანი და ერთადერთი მიზანი, რომლისკენაც ყველამ უნდა ვისწრაფვოდეთ. მე მჯერა, რომ ის ეკუთვნის არა მხოლოდ ქრისტიანობას, არამედ მთელ მსოფლიოს, ყველა ქვეყანასა და რასას.“
ვარდჰაში ყოფნის ბოლო საღამოს მერიაში ბატონი დესაის მიერ მოწვეულ შეხვედრაზე სიტყვით გამოვედი. ოთახი ფანჯრის რაფებამდე გადაჭედილი იყო და დაახლოებით 400 ადამიანი იყო შეკრებილი იოგაზე მოხსენების მოსასმენად. ჯერ ჰინდიზე ვისაუბრე, შემდეგ ინგლისურად. ჩვენი პატარა ჯგუფი აშრამში ზუსტად დროულად დაბრუნდა, რათა დაძინებამდე გვენახა განდი, რომელიც სიმშვიდესა და მიმოწერაში იყო ჩაფლული.
ღამე ჯერ კიდევ იწურებოდა, როდესაც დილის 5:00 საათზე გამეღვიძა. სოფლის ცხოვრება უკვე ჩქეფდა: ჯერ აშრამის კარიბჭესთან ხარებით სავსე ურემი გამოჩნდა, შემდეგ კი გლეხი, რომელიც ბარბაცებდა და თავზე უზარმაზარი ტვირთი ედო. საუზმის შემდეგ ჩვენმა სამეულმა განდის გამოსამშვიდობებელი პრონამისთვის მიმართა. წმინდანი დილის ლოცვისთვის ოთხ საათზე დგება.
„მაჰატმაჯი, ნახვამდის!“ დავიჩოქე, რომ მის ფეხებს შევხებოდი. „ინდოეთი თქვენი მფარველობის ქვეშ უსაფრთხოდ არის!“
ვარდჰას იდილიიდან წლები გავიდა; დედამიწა, ოკეანეები და ცა დაბნელდა ომის შედეგად გაჩაღებული სამყაროს გამო. დიდ ლიდერებს შორის მარტომ, განდიმ შესთავაზა შეიარაღებული ძალის პრაქტიკული, არაძალადობრივი ალტერნატივა. საჩივრების მოსაგვარებლად და უსამართლობის აღმოსაფხვრელად, მაჰატმამ გამოიყენა არაძალადობრივი საშუალებები, რომლებმაც არაერთხელ დაამტკიცეს თავიანთი ეფექტურობა. ის თავის დოქტრინას ამ სიტყვებით აყალიბებს:
„მე აღმოვაჩინე, რომ ცხოვრება განადგურების შუაგულშიც გრძელდება. ამიტომ, უნდა არსებობდეს განადგურების კანონზე უფრო მაღალი კანონი. მხოლოდ ამ კანონის თანახმად იქნებოდა კარგად მოწესრიგებული საზოგადოება გასაგები და ცხოვრება - ცხოვრების ღირსი.
თუ ეს ცხოვრების კანონია, ჩვენ ის ყოველდღიურობაში უნდა გამოვიყენოთ. სადაც ომებია, სადაც მოწინააღმდეგეს ვუპირისპირდებით, დავძლიოთ სიყვარულით. აღმოვაჩინე, რომ სიყვარულის გარკვეული კანონი ჩემს ცხოვრებაში ისე მოქმედებდა, როგორც ნგრევის კანონი არასდროს.
ინდოეთში ჩვენ გვქონდა ამ კანონის მოქმედების ნათელი დემონსტრირება მაქსიმალურად ფართო მასშტაბით. მე არ ვამტკიცებ, რომ არაძალადობრივმა მიდგომამ შეაღწია ინდოეთში მცხოვრებ 360,000,000 ადამიანში, მაგრამ მე ვამტკიცებ, რომ მან წარმოუდგენლად მოკლე დროში უფრო ღრმად შეაღწია, ვიდრე ნებისმიერმა სხვა დოქტრინამ.
არაძალადობრივი ფსიქიკური მდგომარეობის მისაღწევად საკმაოდ დამღლელი ვარჯიშის კურსია საჭირო. ეს დისციპლინირებული ცხოვრებაა, ჯარისკაცის ცხოვრების მსგავსი. იდეალური მდგომარეობა მიიღწევა მხოლოდ მაშინ, როდესაც გონება, სხეული და მეტყველება სათანადო ურთიერთშეფარდებაშია. ყველა პრობლემა თავისთავად გადაიჭრებოდა, თუ ჭეშმარიტებისა და არაძალადობის კანონს სიცოცხლის კანონად ვაქცევთ.“
ისევე, როგორც მეცნიერი ახდენს საოცრებებს ბუნების კანონების სხვადასხვა გამოყენებით, ადამიანს, რომელიც სიყვარულის კანონებს სამეცნიერო სიზუსტით იყენებს, შეუძლია უფრო დიდი საოცრებების მოხდენა. არაძალადობა უსასრულოდ უფრო საოცარი და დახვეწილია, ვიდრე ბუნების ძალები, მაგალითად, ელექტროენერგია. სიყვარულის კანონი გაცილებით დიდი მეცნიერებაა, ვიდრე ნებისმიერი თანამედროვე მეცნიერება.
ისტორიის გათვალისწინებით, გონივრულია ითქვას, რომ კაცობრიობის პრობლემები უხეში ძალის გამოყენებით არ მოგვარებულა. პირველმა მსოფლიო ომმა ომის კარმის შემზარავი თოვლის გუნდა წარმოქმნა, რომელიც მეორე მსოფლიო ომში გადაიზარდა. მხოლოდ ძმობის სითბოს შეუძლია გაადნოს ომის კარმის ამჟამინდელი კოლოსალური თოვლის გუნდა, რომელიც სხვა შემთხვევაში შეიძლება მესამე მსოფლიო ომში გადაიზარდოს. ეს უწმინდური სამება ატომური ბომბების საბოლოოდ ჩამოგდებით სამუდამოდ გამორიცხავს მეოთხე მსოფლიო ომის შესაძლებლობას. დავების მოგვარებაში ადამიანური გონიერების ნაცვლად ჯუნგლების ლოგიკის გამოყენება დედამიწას ჯუნგლებად აქცევს. თუ ძმები არაცხოვრებაში, მაშინ ძმები ძალადობრივ სიკვდილში.
ომი და დანაშაული არასდროსაა გამოსყიდვა. ასაფეთქებელი არარაობის კვამლში აყვანილი მილიარდობით დოლარი საკმარისი იქნებოდა ახალი სამყაროს შესაქმნელად, რომელიც თითქმის თავისუფალი იქნებოდა დაავადებებისა და სიღარიბისგან. არა შიშის, ქაოსის, შიმშილის, ჭირისა და სიკვდილის ცეკვის - Danse Macabre - დედამიწა, არამედ მშვიდობის, კეთილდღეობისა და გაფართოების ცოდნის ერთი ფართო მიწა.
განდის არაძალადობრივი ხმა ადამიანის უმაღლეს სინდისს მიმართავს. დაე, ერები აღარ დაუკავშირდნენ ერთმანეთს სიკვდილით, არამედ სიცოცხლით; არა ნგრევით, არამედ მშენებლობით; არა გამანადგურებლით, არამედ შემოქმედით.
„ნებისმიერი შეურაცხყოფის მიუხედავად, ადამიანმა უნდა აპატიოს“, - ნათქვამია მაჰაბჰარატაში. „ითქვა, რომ სახეობების გაგრძელება ადამიანის მიმტევებლობის დამსახურებაა. მიტევება სიწმინდეა; მიტევებით სამყარო ერთიანდება. პატიება ძლიერთა ძალაა; პატიება მსხვერპლია; პატიება გონების სიმშვიდეა. პატიება და სიკეთე თავდაჯერებულობის თვისებებია. ისინი მარადიულ სათნოებას წარმოადგენენ.“
არაძალადობა პატიებისა და სიყვარულის კანონის ბუნებრივი შედეგია. „თუ სამართლიან ბრძოლაში სიცოცხლის დაკარგვა აუცილებელი გახდება“, აცხადებს განდი, „ადამიანი მზად უნდა იყოს, იესოს მსგავსად, საკუთარი სისხლი დაღვაროს და არა სხვისი. საბოლოოდ, მსოფლიოში ნაკლები სისხლი დაიღვრება“.
ოდესმე დაიწერება ეპოსები ინდოელ სატიაგრაჰებზე, რომლებმაც სიძულვილს სიყვარულით გაუძლეს, ძალადობას - არაძალადობით, რომლებმაც საკუთარი თავის დაუნდობლად ხოცვა-ჟლეტის უფლება მისცეს შურისძიების ნაცვლად. გარკვეულ ისტორიულ შემთხვევებში შედეგად შეიარაღებულმა მოწინააღმდეგეებმა იარაღი დაყარეს და გაიქცნენ, შერცხვენილები და შეძრწუნებულები იმ ადამიანების დანახვაზე, რომლებიც სხვის სიცოცხლეს საკუთარზე მაღლა აყენებდნენ.
„საჭიროების შემთხვევაში, მე საუკუნეებსაც დაველოდებოდი“, ამბობს განდი, „ვიდრე სისხლიანი გზებით ვეძიო ჩემი ქვეყნის თავისუფლება“. მაჰატმა არასდროს ივიწყებს დიდებულ გაფრთხილებას: „ჩააგე მახვილი ქარქაშში, რადგანაც ყველა, ვინც აიღებს მახვილს, მახვილითვე დაიღუპება“. 44.16. განდიმ დაწერა:
„მე საკუთარ თავს ნაციონალისტს ვუწოდებ, მაგრამ ჩემი ნაციონალიზმი ისეთივე ფართოა, როგორც სამყარო. ის თავის მსვლელობაში მოიცავს დედამიწის ყველა ერს. 44.17. ჩემი ნაციონალიზმი მთელი მსოფლიოს კეთილდღეობას მოიცავს. არ მინდა, რომ ჩემი ინდოეთი სხვა ერების ფერფლზე აღდგეს. არ მინდა, ინდოეთმა თუნდაც ერთი ადამიანის ექსპლუატაცია მოახდინოს. მსურს, ინდოეთი ძლიერი იყოს, რათა მან თავისი ძალა სხვა ერებსაც გადასცეს. დღეს ევროპაში არც ერთი ერის შემთხვევაში ასე არ არის; ისინი სხვებს ძალას არ აძლევენ.
პრეზიდენტმა უილსონმა ახსენა თავისი მშვენიერი თოთხმეტი პუნქტი, მაგრამ თქვა: „ყოველივე ამის შემდეგ, თუ ჩვენი ეს მცდელობა მშვიდობის მისაღწევად წარუმატებელი აღმოჩნდება, ჩვენ შეიარაღება გვექნება, რომელსაც დავუბრუნდებით.“ მინდა ეს პოზიცია შევცვალო და ვამბობ: „ჩვენი შეიარაღება უკვე დამარცხდა. ახლა კი ახლის ძიებაში ვიყოთ; გამოვცადოთ სიყვარულისა და ღმერთის ძალა, რომელიც ჭეშმარიტებაა.“ როდესაც ამას მივხვდებით, სხვა არაფერი დაგვჭირდება.“
მაჰატმას მიერ ათასობით ჭეშმარიტი სატიაგრაჰის (მათ, ვინც ამ თავის პირველ ნაწილში ნახსენები თერთმეტი მკაცრი აღთქმა დადო) გაწვრთნით, რომლებმაც თავის მხრივ გაავრცელეს ეს ცნობა; ინდოელი მასების მოთმინებით განათლებით, რათა გაეგოთ არაძალადობის სულიერი და საბოლოოდ მატერიალური სარგებელი; თავისი ხალხის არაძალადობრივი იარაღით შეიარაღებით - უსამართლობასთან ართანამშრომლობით, შეურაცხყოფის, ციხის, თავად სიკვდილის ატანის სურვილით იარაღის გამოყენების ნაცვლად; სატიაგრაჰებს შორის გმირული მოწამეობრივი სიკვდილის უამრავი მაგალითით მსოფლიო თანაგრძნობის მოპოვებით, განდიმ დრამატულად წარმოაჩინა არაძალადობის პრაქტიკული ბუნება, მისი საზეიმო ძალა, მოაგვაროს დავები ომის გარეშე.
განდიმ არაძალადობრივი გზებით უკვე მოიპოვა უფრო მეტი პოლიტიკური დათმობა თავისი მიწისთვის, ვიდრე ოდესმე მიუღწევია რომელიმე ქვეყნის ლიდერს, ტყვიების გამოყენების გარეშე. ყველა უსამართლობისა და ბოროტების აღმოსაფხვრელად არაძალადობრივი მეთოდები გასაოცრად გამოიყენება არა მხოლოდ პოლიტიკურ ასპარეზზე, არამედ ინდოეთის სოციალური რეფორმების დელიკატურ და რთულ სფეროში. განდიმ და მისმა მიმდევრებმა ინდუსებსა და მუსლიმებს შორის მრავალი დიდი ხნის დაპირისპირება მოაგვარეს; ასობით ათასი მუსლიმი მაჰატმას თავის ლიდერად მიიჩნევს. ხელშეუხებლებმა მასში იპოვეს თავიანთი უშიშარი და ტრიუმფალური ჩემპიონი. „თუ ხელახლა დაბადება მელოდება“, - წერდა განდი, - „მსურს, პარიად (პარია - ე.წ. „ხელშეუხებელთა“ კასტა, სამხ. ინდოეთში) დავიბადო პარიადებს შორის, რადგან ამით შევძლებ მათთვის უფრო ეფექტური სამსახურის გაწევას“.
მაჰატმა მართლაც „დიდებული სულია“, მაგრამ სწორედ გაუნათლებელ მილიონებს ჰქონდათ გამჭრიახობა, რათა ეს ტიტული მიენიჭებინათ. ეს კეთილი წინასწარმეტყველი საკუთარ მიწაზეა პატივსაცემი. უბრალო გლეხმა შეძლო განდის მაღალი გამოწვევის დაძლევა. მაჰატმას მთელი გულით სწამს ადამიანის თანდაყოლილი კეთილშობილების. გარდაუვალმა წარუმატებლობებმა არასდროს გაუცრუა იმედები მას. „მაშინაც კი, თუ მოწინააღმდეგე ოცჯერ უმტყუნებს მას“, წერს ის, „სატიაგრაჰი მზადაა, ოცდამეერთეჯერ ენდოს, რადგან ადამიანური ბუნებისადმი იმპლიციტური ნდობა მისი მრწამსის არსია“. 44.18.
„მაჰატმაჯი, თქვენ გამორჩეული ადამიანი ხართ. არ უნდა ელოდოთ, რომ სამყარო თქვენსავით მოიქცევა.“ - ერთხელ ერთმა კრიტიკოსმა ეს შენიშვნა გააკეთა.
„უცნაურია, როგორ ვატყუებთ საკუთარ თავს, როცა ვფიქრობთ, რომ სხეულის გაუმჯობესება შესაძლებელია, მაგრამ სულის ფარული ძალების გამოძახება შეუძლებელი“, - უპასუხა განდიმ. „მე ვცდილობ ვაჩვენო, რომ თუ ამ ძალებიდან რომელიმე მაქვს, მაშინ ისეთივე სუსტი მოკვდავი ვარ, როგორც ნებისმიერი ჩვენგანი და რომ არასდროს მქონია არაფერი განსაკუთრებული და არც ახლა მაქვს. მე უბრალო ადამიანი ვარ, რომელიც შეცდომების დაშვებისკენ არის მიდრეკილი, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა მოკვდავი. თუმცა, ვაღიარებ, რომ საკმარისი თავმდაბლობა მაქვს, რომ ვაღიარო ჩემი შეცდომები და უკან დავიხიო. ვაღიარებ, რომ მაქვს ურყევი რწმენა ღმერთისა და მისი სიკეთის მიმართ და დაუოკებელი ვნება ჭეშმარიტებისა და სიყვარულის მიმართ. მაგრამ განა ეს არ არის ის, რაც ყველა ადამიანშია დაფარული? თუ გვსურს პროგრესის მიღწევა, ისტორია არ უნდა გავიმეოროთ, არამედ ახალი ისტორია უნდა შევქმნათ. ჩვენ უნდა შევავსოთ ჩვენი წინაპრების მიერ დატოვებული მემკვიდრეობა. თუ შეგვიძლია რომ ფენომენალურ სამყაროში ახალი აღმოჩენები და გამოგონებები გავაკეთოთ, სულიერ სფეროში ჩვენი გაკოტრება უნდა გამოვაცხადოთ? ნუთუ შეუძლებელია გამონაკლისების გამრავლება ისე, რომ ისინი წესად აქციო? ადამიანი ყოველთვის პირველ რიგში ველური უნდა იყოს და შემდეგ ადამიანი, თუ ეს საერთოდ შესაძლებელია? 44.19.
ამერიკელები შეიძლება ამაყობდნენ უილიამ პენის წარმატებული არაძალადობრივი ექსპერიმენტით, როდესაც მან მე-17 საუკუნეში პენსილვანიაში კოლონია დააარსა. იქ „არც ციხესიმაგრეები იყო, არც ჯარისკაცები, არც მილიცია და არც იარაღი“. სასტიკი სასაზღვრო ომებისა და ახალმოსახლეებსა და წითელ ინდიელებს შორის მიმდინარე ხოცვა-ჟლეტის ფონზე, პენსილვანიის კვაკერები მხოლოდ დაუზიანებლად დარჩნენ. „სხვები მოკლეს; სხვები ხოცვა-ჟლეტის მსხვერპლი გახდნენ; მაგრამ ისინი უსაფრთხოდ იყვნენ. არც ერთი კვაკერი ქალი არ დაშავებულა; არც ერთი კვაკერი ბავშვი არ მოუკლავთ, არც ერთი კვაკერი კაცი არ უწამებიათ“. როდესაც კვაკერები საბოლოოდ იძულებულნი გახდნენ, უარი ეთქვათ სახელმწიფო მმართველობაზე, „ომი დაიწყო და პენსილვანიის რამდენიმე მკვიდრი მოკლეს. მაგრამ მხოლოდ სამი კვაკერი, სამი მათგანი იმდენად იყო განდგომილი, რომ თავდაცვის იარაღსაც კი არ ატარებდნენ.“
„ძალის გამოყენებამ პირველ დიდ ომში ვერ მოიტანა სიმშვიდე“, - აღნიშნა ფრანკლინ დ. რუზველტმა. „გამარჯვებაც და დამარცხებაც ერთნაირად უნაყოფო იყო. ეს გაკვეთილი მსოფლიოს უნდა ესწავლა.“
„რაც უფრო მეტი ძალადობის იარაღია, მით უფრო მეტი უბედურება ელის კაცობრიობას“, - ასწავლიდა ლაო-ძი. „ძალადობის ტრიუმფი გლოვის ფესტივალით მთავრდება“.
„მე მხოლოდ მსოფლიო მშვიდობისთვის ვიბრძვი“, - განაცხადა განდიმ. „თუ ინდური მოძრაობა არაძალადობრივი სატიაგრაჰას საფუძველზე წარიმართება, ეს ახალ მნიშვნელობას მისცემს პატრიოტიზმს და, თუ შემიძლია სრული თავმდაბლობით ვთქვა, თავად ცხოვრებასაც“.
სანამ დასავლეთი განდის პროგრამას არაპრაქტიკულ მეოცნებედ მიიჩნევს, ჯერ უნდა დაფიქრდეს გალილეის ოსტატის მიერ სატიაგრაჰას განმარტებაზე:
„თქვენ გსმენიათ, რომ თქმულა: თვალი თვალისა წილ და კბილი კბილისა წილ. ხოლო მე გეუბნებით თქვენ: ნუ აღუდგებით წინ ბოროტს: 44.20. არამედ ვინც შემოგკრას მარჯვენა ყვრიმალში, მეორეც მიუშვირე მას.“
განდის ეპოქა, კოსმიური დროის საოცარი სიზუსტით, ორი მსოფლიო ომის მიერ ისედაც გაპარტახებულ და განადგურებულ საუკუნედ გადაიქცა. მისი ცხოვრების გრანიტის კედელზე ღვთაებრივი ხელწერა ჩნდება: გაფრთხილება ძმებს შორის შემდგომი სისხილღვრის წინააღმდეგ.
ინდოეთის ეროვნული დროშა განდიმ 1921 წელს შექმნა. ზოლები ზაფრანისფერი, თეთრი და მწვანეა; ცენტრში არსებული ჩარკა (მბრუნავი ბორბალი) მუქი ლურჯი. „ჩარკა ენერგიის სიმბოლოა“, - წერდა ის, - „და გვახსენებს, რომ ინდოეთის ისტორიის წარსულში, კეთილდღეობის ეპოქებში, ხელით დატრიალება და სხვა საყოფაცხოვრებო ხელნაკეთობები იყო გამორჩეული“.
…………………………………………………………………………………………………..
44.1. მისი გვარი მოჰანდას კარამჩანდ განდია. ის საკუთარ თავს არასდროს უწოდებს „მაჰატმას“.
44.2. სანსკრიტიდან სიტყვასიტყვით თარგმანი ნიშნავს „ჭეშმარიტების ერთგულებას“. სატიაგრაჰა განდის ხელმძღვანელობით ცნობილი არაძალადობრივი მოძრაობაა.
44.3. სამწუხაროდ, ცოტა ხნის წინ გავრცელდა ცრუ და, სამწუხაროდ, მავნე ინფორმაცია, რომ მის სლეიდმა გაწყვიტა ყველანაირი კავშირი განდისთან და უარი თქვა აღთქმაზე. მის სლეიდმა, მაჰატმას სატიაგრაჰას ოცი წლის მოწაფემ, 1945 წლის 29 დეკემბრით დათარიღებულ „იუნაითედ პრესისთვის“ - United Press - ხელმოწერილი განცხადება გამოაქვეყნა, რომელშიც მან განმარტა, რომ უსაფუძვლო ჭორების სერია გაჩნდა მას შემდეგ, რაც ის განდის კურთხევით გაემგზავრა ინდოეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე პატარა ადგილას, ჰიმალაის მახლობლად, რათა იქ დაეარსებინა თავისი ამჟამად აყვავებული „კისან აშრამი“ (გლეხ ფერმერებისთვის სამედიცინო და სასოფლო-სამეურნეო დახმარების ცენტრი). მაჰატმა განდი გეგმავს ახალი აშრამის მონახულებას 1946 წელს.
44.4. მის სლეიდმა კიდევ ერთი გამოჩენილი დასავლელი ქალი, მის მარგარეტ ვუდრო უილსონი, ამერიკის დიდი პრეზიდენტის უფროსი ქალიშვილი გამახსენა. მე მას ნიუ-იორკში შევხვდი; ის ძალიან იყო დაინტერესებული ინდოეთით. მოგვიანებით ის პონდიშერიში გაემგზავრა, სადაც სიცოცხლის ბოლო ხუთი წელი გაატარა, სიამოვნებით მიჰყვებოდა დისციპლინის გზას შრი აურობინდო გოშის ფეხებთან. ეს ბრძენი არასდროს ლაპარაკობს; ის ჩუმად ესალმება თავის მოწაფეებს მხოლოდ წელიწადში სამჯერ.
44.5. ამერიკაში წლების განმავლობაში ვიცავდი დუმილის პერიოდებს, რაც ტელ. ზარის განმახორციელებელთა და მდივნთა გაოცებას იწვევდა.
44.6. უვნებლობა; არაძალადობა; განდის მრწამსის საფუძველი. ის მკაცრი ჯაინების ოჯახში დაიბადა, რომლებიც აჰიმსას სათნოების ფუნდამენტად მიიჩნევენ. ჯაინიზმი, ინდუიზმის სექტა, ძვ. წ. VI საუკუნეში ბუდას თანამედროვე მაჰავირამ დააარსა. მაჰავირა „დიდ გმირს“ ნიშნავს; დაე, მან საუკუნეების განმავლობაში შეხედოს თავის გმირ შვილს, განდის!
44.7. ჰინდი მთელი ინდოეთის ლინგვა ფრანკაა. ინდო-არიული ენა, რომელიც ძირითადად სანსკრიტულ ფესვებზეა დაფუძნებული, ჩრდილოეთ ინდოეთის მთავარი დიალექტია. დასავლური ჰინდის ძირითადი დიალექტია ჰინდუსტანი, რომელიც როგორც დევანაგარის (სანსკრიტი) ასოებით, ასევე არაბული ასოებით იწერება. მის დიალექტს, ურდუს, მუსლიმები საუბრობენ.
44.8. განდიმ თავისი ცხოვრება გამანადგურებელი გულწრფელობით აღწერა წიგნში „ჩემი ექსპერიმენტების ისტორია სიმართლესთან დაკავშირებით“ (აჰმედაბადი: ნავაჯივან პრესი, 1927-29, მე-2 ტომი). ეს ავტობიოგრაფია შეჯამებულია წიგნში „მაჰატმა განდი, მისი საკუთარი ისტორია“, რედაქტირებულია ს. ფ. ენდრიუსის მიერ, შესავლით კი ჯონ ჰეინს ჰოლმსი (ნიუ-იორკი: მაკმილანის კომპანია, 1930).
ბევრი ავტობიოგრაფია, რომელიც სავსეა ცნობილი სახელებითა და ფერადი მოვლენებით, თითქმის სრულიად დუმს შინაგანი ანალიზის ან განვითარების ერთ ფაზაზეც კი. ასეთ წიგნებს გარკვეული უკმაყოფილებით ვდებ გვერდზე, თითქოს ვამბობ: „აი, კაცი, რომელიც ბევრ ცნობილ ადამიანს იცნობდა, მაგრამ საკუთარი თავი არასდროს შეუცნია“. განდის ავტობიოგრაფიით ეს რეაქცია შეუძლებელია; ის თავის ნაკლოვანებებსა და ხრიკებს ავლენს სიმართლისადმი უპიროვნო ერთგულებით, რაც იშვიათია ნებისმიერი ეპოქის ანალებში.
44.9. კასტურაბაი განდი პუნას ციხეში 1944 წლის 22 თებერვალს გარდაიცვალა. ჩვეულებრივ, უემოციო განდი მდუმარედ ტიროდა. მას შემდეგ, რაც მისმა თაყვანისმცემლებმა მის პატივსაცემად მემორიალური ფონდის შექმნა შესთავაზეს, ინდოეთის ყველა კუთხიდან 125 ლაკი რუპია (თითქმის ოთხი მილიონი დოლარი) შემოწირულობა მოედინა. განდიმ ისე მოაწყო, რომ ფონდი გამოყენებულიყო სოფლის კეთილდღეობის სამუშაოებისთვის ქალებისა და ბავშვებასთვის. ის თავის აქტივობებს თავის ინგლისურენოვან ყოველკვირეულ გამოცემაში, „ჰარიჯანში“, აქვეყნებს.
44.10. ამერიკაში დაბრუნებისთანავე, ვარდჰაში ტვირთი გავგზავნე. სამწუხაროდ, მცენარეები გზაში დაიხოცნენ, რადგან ვერ გაუძლეს ხანგრძლივი ოკეანის ტრანსპორტირების სირთულეებს.
44.11. თორო, რასკინი და მაზინი კიდევ სამი დასავლელი მწერალი არიან, რომელთა სოციოლოგიური შეხედულებებიც განდიმ ყურადღებით შეისწავლა.
44.12. წმინდა წერილი, რომელიც სპარსეთს დაახლოებით ძვ. წ. 1000 წელს ზოროასტრმა გადასცა.
44.13. მსოფლიო რელიგიებს შორის ინდუიზმის უნიკალური თვისება ის არის, რომ ის არა ერთი დიდი დამფუძნებლისგან, არამედ უპიროვნო ვედური წმინდა წერილებიდან მომდინარეობს. ამგვარად, ინდუიზმი ყველა ეპოქისა და ქვეყნის წინასწარმეტყველთა წრეში თაყვანისცემით ინტეგრირების შესაძლებლობას იძლევა. ვედური წმინდა წერილები არეგულირებს არა მხოლოდ რელიგიურ პრაქტიკებს, არამედ ყველა მნიშვნელოვან სოციალურ ჩვეულებას, რათა ადამიანის ყოველი ქმედება ღვთაებრივ კანონთან ჰარმონიაში მოიყვანონ.
44.14. ყოვლისმომცველი სანსკრიტული სიტყვაა კანონის; კანონისადმი შესაბამისობის ან ბუნებრივი სიმართლის აღსანიშნავად; მოვალეობისათვის, რომელიც თან ახლავს იმ გარემოებებს, რომლებშიც ადამიანი იმყოფება ნებისმიერ დროს. წმინდა წერილები დჰარმას განსაზღვრავს, როგორც „ბუნებრივ უნივერსალურ კანონებს, რომელთა დაცვა ადამიანს საშუალებას აძლევს, თავი დაიცვას დეგრადაციისა და ტანჯვისგან“.
44.15. მათე 7:21.
44.16. მათე 26:52.
44.17. „ნუ იამაყებს კაცი იმით, რომ უყვარს თავისი ქვეყანა; უფრო მეტად იამაყოს იმით, რომ უყვარს თავისი მოდგმა.“ - სპარსული ანდაზა.
44.18. „მაშინ მიუახლოვდა მას პეტრე და უთხრა: უფალო, რამდენჯერ მივუტევო ჩემს ძმას, რომელიც ჩემს წინააღმდეგ სცოდავს? შვიდჯერ? იესომ მიუგო: არ გეუბნები: შვიდჯერ-მეთქი, არამედ სამოცდაათგზის შვიდჯერ.“ მათე 18-21:22.
44.19. ბატონმა როჯერ ვ. ბაბსონმა ერთხელ ჰკითხა დიდ ელექტროინჟინერ ჩარლზ პ. შტაინმეცს: „კვლევის რომელი მიმართულება განვითარდება ყველაზე მეტად მომდევნო ორმოცდაათი წლის განმავლობაში?“ „ვფიქრობ, უდიდესი აღმოჩენა სულიერი მიმართულებით გაკეთდება“, უპასუხა შტაინმეცმა. „აქ არის ძალა, რომელსაც ისტორია ნათლად გვასწავლის, რომ უდიდესი ძალა იყო ადამიანების განვითარებაში. ჩვენ კი უბრალოდ ვთამაშობდით მას და არასდროს შეგვისწავლია სერიოზულად, როგორც ფიზიკური ძალები. ოდესმე ხალხი გაიგებს, რომ მატერიალური ნივთებს ბედნიერება არ მოაქვს და ნაკლებად გამოსადეგია მამაკაცებისა და ქალების შემოქმედებით და ძლიერებად ჩამოყალიბებაში. შემდეგ მსოფლიოს მეცნიერები თავიანთ ლაბორატორიებს ღმერთის, ლოცვისა და სულიერი ძალების შესწავლას დაუთმობენ, რომლებიც ჯერ კიდევ ძლივს შესწავლილა. როდესაც ეს დღე დადგება, სამყარო ერთ თაობაში უფრო მეტ პროგრესს იხილავს, ვიდრე ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში უნახავს.“
44.20. ანუ, ნუ შეეწინააღმდეგებით ბოროტებას ბოროტებით. (მათე 5:38-39)